«Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ»

Παρουσίαση με θέμα: "«Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 «Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ»
«ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ»  ΝΙΚΟΛΑΝΤΩΝΑΚΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΘΕΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ: «Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ»

2 Περιεχόμενα Σελ. Τα πρώτα χρόνια …………………………………………………………………………………………… Μεθοδολογία του Γαλιλαίου ………………………………………………………………………… Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική ……………………………………………………………………………………………… Αστρονομικές Ανακαλύψεις …………………………………………………………………… Εφευρέσεις & Κατασκευές ……………………………………………………………………… Σημαντικά έργα του Γαλιλαίου ……………………………………………………………………… Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος …………………………………………………………………… Γαλιλαίος & Θρησκεία …………………………………………………………………………………… Επίλογος ……………………………………………………………………………………………………… Βιβλιογραφία …………………………………………………………………………………………………

3 Τα πρώτα χρόνια (1/2) Γεννήθηκε στην Πίζα της Ιταλίας (15 Φεβρουαρίου 1564) Το μεγαλύτερο από τα 7 παιδιά του Βιντσέντζου Γαλιλέι και της Τζούλια Αμανάτι. Γράφτηκε στη σχολή των Τεχνών του Πανεπιστήμιου της Πίζας ως φοιτητής της Ιατρικής Σχολής το 1581. Το 1583 ο καθηγητής μαθηματικών Οστίλιο Ρίτσι του έκανε μαθήματα Ευκλείδειας γεωμετρίας. Ο Ρίτσι αναγνώρισε το ταλέντο του Γαλιλαίου στα μαθηματικά και παρακάλεσε τον Βιντσέντζο να αφήσει τον Γαλιλαίο να συγκεντρωθεί στον τομέα αυτόν, αλλά εκείνος επέμενε να τελειώσει πρώτα τις Ιατρικές σπουδές. Ο Γαλιλαίος, σπούδασε μαθηματικά εγκαταλείποντας το Πανεπιστήμιο χωρίς κανένα δίπλωμα. Έκανε ιδιαίτερα μαθήματα μαθηματικών στη Φλωρεντία και τη Σιένα. Ο επικεφαλής της Ακαδημίας Γραμμάτων της Φλωρεντίας τον Βοήθησε να αποκτήσει 2 διαδοχικές θέσεις καθηγητή Μαθηματικών στην Πίζα και στην Πάδουα.

4 Τα πρώτα χρόνια (2/2) Το 1589 πήρε την έδρα μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Το 1592 διορίστηκε Καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Πάδουας (τα 18 καλύτερα χρόνια της ζωής του). Αφοσιώθηκε στη δημόσια & στην ιδιωτική διδασκαλία (οικον. λόγοι), και στην κατασκευή μαθηματικών οργάνων. Τότε ήταν ακόμη Αριστοτελικός. Έως το 1602, είχε ασχοληθεί με πρακτικά παρά με θεωρητικά ερευνητικά ζητήματα. Αναθεώρησε την πραγματεία για τη Μηχανική και επανήλθε στις μελέτες που αφορούσαν τη φυσική κίνηση, ανακάλυψε τα πρώτα 2 θεωρήματά του για τις κινήσεις κατά μήκος κεκλιμένων επιπέδων. Το 1603 άρχισε να μελετά την επιτάχυνση. Από το 1605 και μετά, έμφαση στην παρατήρηση & το πείραμα. Μετρήσεις σιγουριά στα συμπεράσματα στην Αστρονομία και στη Φυσική

5 Vs Μεθοδολογία του Γαλιλαίου (1/4)
Μεθοδολογία του Γαλιλαίου (1/4) Φυσική φιλοσοφία Αναζητάει αίτια (συλλογισμός) Επιστήμη Αναζητάει νόμους (μέτρηση) Vs Η προσέγγισή του χαρακτηρίζεται επιστημονική και όχι φιλοσοφική . Μέθοδοι που βασίζονται στην αισθητηριακή εμπειρία και τη μέτρηση.

6 Μεθοδολογία του Γαλιλαίου (2/4)
Μεθοδολογία του Γαλιλαίου (2/4) ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΠΕΙΡΑΜΑ (cimento = δοκιμασία) Πειραματικός έλεγχος. Αντικατέστησε την υποθετική – επαγωγική μέθοδο με την πειραματική. Το πείραμα αναγκαίο για να αποκλείσει τις ψευδείς υποθέσεις και να επαληθεύσει την αληθινή υπόθεση. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Η διατύπωση των νόμων με μαθηματική μορφή οδηγούσε σε ποσοτικές μετρήσεις έλεγχος εγκυρότητας νόμων ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ - ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ «Η φύση είναι μαθηματική» Αποκρυπτογράφησε τη μαθηματική γλώσσα της φύσης. Τα μαθηματικά αποτελούν το απαραίτητο μέσο για την απόκτηση της φυσικής γνώσης. Προαγωγή της φυσικής μέσω των μαθηματικών, και όχι το αντίστροφο. Τα συμπεράσματά του φυσικά, και όχι μαθηματικά. Η φυσική είναι ο σκοπός και τα μαθηματικά το μέσο. Ποσοτική διατύπωση των νόμων της κίνησης και ποσοτικά συμπεράσματα. Η προσοχή στράφηκε από το «Γιατί» στο «Πως»

7 «Il Saggiatore» ή «Ο Δοκιμαστής» (1623)
«Ο Δοκιμαστής» (1623) «Η φιλοσοφία είναι γραμμένη στο μεγάλο βιβλίο της φύσης, το οποίο είναι πάντα ανοικτό μπροστά στα βλέμματά μας. Όμως το βιβλίο δε μπορεί να γίνει κατανοητό, εκτός εάν μάθουμε πρώτα να κατανοούμε τη γλώσσα και να διαβάζουμε το αλφάβητο στο οποίο έχει γραφεί. Είναι γραμμένο στη γλώσσα των Μαθηματικών, και οι γλωσσικοί χαρακτήρες είναι τρίγωνα, κύκλοι και άλλα γεωμετρικά σχήματα, χωρίς τα οποία είναι ανθρωπίνως αδύνατον να κατανοηθεί έστω και μία λέξη. Χωρίς αυτά κανείς περιπλανιέται σε ένα σκοτεινό λαβύρινθο»

8 Μεθοδολογία του Γαλιλαίου (3/4)
Μεθοδολογία του Γαλιλαίου (3/4) ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΕΘΟΔΩΝ «ΚΑΘΑΡΗ» ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ Καταλήγει σε φυσικά συμπεράσματα με καθαρά θεωρητικό τρόπο, χωρίς να τα έχει διαπιστώσει από πριν πειραματικά. (Κίνηση των βλημάτων: υπολογίζει με μαθηματικά πως η τροχιά των βλημάτων είναι παραβολική & ότι το μέγιστο βεληνεκές παρατηρείται για γωνία βολής 45ο). Η παρατήρηση και η εμπειρία επαληθεύουν τα θεωρητικά αποτελέσματα, επιβεβαιώνοντας την εγκυρότητα της μεθόδου. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ & ΑΦΑΙΡΕΣΗ Τεχνική διερεύνησης ενός φαινομένου μελετώντας ειδικά φαινόμενα με μαθηματικές υποθέσεις και αφαιρώντας από τον «δρόμο» παραμέτρους που θα ανακόψουν την πορεία της διερεύνησης. Έκανε τις αναγκαίες «παραδοχές», τις «μαθηματικές υποθέσεις», που θα του επέτρεπαν να συνεχίσει ξεπερνώντας ορισμένα εμπόδια και ξεχώριζε το υπό μελέτη φαινόμενο από άλλα άσχετα φαινόμενα, τα οποία θα επηρέαζαν το αποτέλεσμα. Στο τέλος των υπολογισμών του εισήγαγε σταδιακά τους παράγοντες που άφηνε έξω, και προσπαθούσε να δώσει νέες εξηγήσεις και να επαληθεύσει τη θεωρία του με βάση τα νέα δεδομένα.

9 Μεθοδολογία του Γαλιλαίου (4/4)
Μεθοδολογία του Γαλιλαίου (4/4) ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΣΥΝΘΕΣΗ Διασαφήνιση της σχέσης ανάμεσα στη θεωρία και το πείραμα και ανάπτυξη της «ευκλείδειας» μορφής των επιστημονικών εξηγήσεων. Πως φτάνουμε σε γενικές θεωρίες με την ανάλυση της εμπειρίας, πως αλλάζουμε τις συνθήκες και απομονώνουμε τα αίτια και πως επαληθεύουμε ή διαψεύδουμε τις θεωρίες με το πείραμα. Ανήγαγε ένα φαινόμενο διαισθητικά στα ουσιαστικά στοιχεία του. Μετά από αυτήν την «ανάλυση», διατύπωνε μια «υποθετική παραδοχή» από την οποία παρήγαγε λογικά τις αναγκαίες συνέπειες (αυτό στάδιο το ονόμαζε «σύνθεση»). Στο τέλος, έκανε μια πειραματική ανάλυση (την ονόμαζε επίσης «ανάλυση») παραδειγμάτων του αποτελέσματος για να ελέγξει την υπόθεση συγκρίνοντας τις λογικές της συνέπειες με την παρατήρηση.

10 Νέα αντίληψη για την κίνηση
Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (1/6) Νέα αντίληψη για την κίνηση (διαφέρει από την Αριστοτελική αντίληψη → η κίνηση είναι διαδικασία που συνδέεται με την ίδια την ουσία των σωμάτων) Διαχωρίζει την κίνηση από την ουσιώδη φύση των σωμάτων Η κίνηση είναι απλώς μια κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα σώματα και για τα σώματα είναι αδιάφορο αν βρίσκονται σε κατάσταση κίνησης ή ηρεμίας. Δεν υπάρχει καμία διάκριση ανάμεσα στην ηρεμία και την κίνηση: η ηρεμία είναι απλώς «άπειρος βαθμός βραδύτητας» Η κίνηση (αλλά ούτε και η ηρεμία) δεν απαιτούν αίτιο. Αίτιο απαιτείται μόνο για τις μεταβολές της κίνησης. Οι θέσεις του παρουσιάζονται σε ολοκληρωμένη μορφή στο τελευταίο του βιβλίο «Συζητήσεις και μαθηματικές αποδείξεις περί των δύο νέων επιστημών»

11 Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (2/6)
Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (2/6) Νόμος Ελεύθερης Πτώσης Πύργος της Πίζας → επίδειξη της ορθότητας του νόμου (ελλιπή στοιχεία) Πείραμα: 2 ορθογώνια παραλληλεπίπεδα με ίδιες διαστάσεις από δύο διαφορετικά υλικά (ξύλο & μάρμαρο) Ερώτημα: «Τη στιγμή λίγο πριν φτάσουν στη γη υπήρχε κάποια απόσταση ανάμεσα στις δύο επιφάνειες;» 1η εκτέλεση: Το ξύλο πάνω στο μάρμαρο. Τα σώματα έπεφταν εφαρμοσμένα το ένα πάνω στο άλλο ως το τέλος. 2η εκτέλεση: Το μάρμαρο πάνω στο ξύλο. Δεν υπήρχε απόσταση ανάμεσα στα σώματα. Αν η επιτάχυνση ήταν μεγαλύτερη στο ξύλο 1η εκτέλεση → δεν θα υπήρχε απόσταση 2η εκτέλεση → θα υπήρχε απόσταση (το ξύλο θα αποκτούσε μεγαλύτερη ταχύτητα). Αν η επιτάχυνση ήταν μεγαλύτερη στο μάρμαρο 1η εκτέλεση → θα υπήρχε απόσταση. Το πείραμα επαναλήφθηκε με τα σώματα να έχουν διαφορετική μάζα & βάρος, δίνοντας τα ίδια αποτελέσματα. Συμπέρασμα: Η επιτάχυνση είναι η ίδια για όλα τα σώματα που έχουν υλική υπόσταση. Δεν επηρεάζεται από τη σύσταση, το βάρος, τον όγκο & το σχήμα του σώματος.

12 Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (3/6)
Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (3/6) Συστηματική διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στην απόσταση που διανύει ένα σώμα σε ελεύθερη πτώση, στο χρόνο που κάνει για να τη διανύσει και στην τελική ταχύτητα που αποκτά στο τέλος της διαδρομής του. Πειράματα κίνησης σε κεκλιμένα επίπεδα το 1603. «Τα αντικείμενα που πέφτουν ελεύθερα κινούνται με σταθερή επιτάχυνση η οποία είναι ανεξάρτητη του βάρους τους, ενώ η απόσταση που διανύουν είναι ανάλογη με το τετράγωνο του χρόνου της πτώσης» Vs Αριστοτελική άποψη: η απόσταση στην ελεύθερη πτώση είναι ανάλογη με το χρόνο. Λόγιοι: «η επιτάχυνση αποτελείται από μικρά διαδοχικά ξεσπάσματα ταχύτητας» Γαλιλαίος: «η ελεύθερη πτώση και η κίνηση μιας μπάλας σε λείο κεκλιμένο επίπεδο είναι ισοδύναμη με την ελεύθερη πτώση»

13 Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (4/6)
Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (4/6) Η Έννοια της Αδράνειας Κάθε κινούμενο σώμα συνεχίζει να κινείται με σταθερή ταχύτητα ωσότου να ασκηθεί κάποια εξωτερική δύναμη και να τη μεταβάλει. « (…) απόλυτα συνδεδεμένη με τη γη είναι η αρχέγονη και διηνεκής κίνηση στην οποία συμμετέχει αναπόφευκτα κάθε σώμα ως γήινο αντικείμενο, κίνηση την οποία έχει από τη φύση της και θα τη διατηρεί παντοτινά» Εφόσον δεν επενεργήσει κανένα αίτιο ώστε να εμποδίσει την κίνησή της από τα δυτικά προς τα ανατολικά, το σώμα καθώς πέφτει στη γη ακολουθεί την κίνηση του πύργου από το οποίο ρίχνεται Κυκλικός Νόμος της Αδράνειας: Ένα κινούμενο αντικείμενο επί του οποίου δεν ασκούνται δυνάμεις θα κινείται επ’ άπειρον κυκλικά με σταθερή ταχύτητα. Επίδραση του παρελθόντος Η αδρανειακή κίνηση ήταν ομαλή κυκλική κίνηση: η φυσική κίνηση των σωμάτων στην απόλυτη τάξη του σύμπαντος. Μόνο η κυκλική κίνηση βρίσκεται σε αρμονία με την τάξη του κόσμου. Στη φυσική τους θέση τα σώματα μόνο κυκλικά μπορούν να κινούνται επ’ άπειρον. Η ευθύγραμμη κίνηση υποδηλώνει την αταξία.

14 Κινηματική (5/6) Σύνθετες Κινήσεις
Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (5/6) Σύνθετες Κινήσεις Επειδή τα σώματα δεν επηρεάζονται από την κίνηση μπορούν να συμμετέχουν ταυτόχρονα σε πολλές κινήσεις. Καμία δεν παρεμποδίζει την άλλη και συνδυάζονται αρμονικά διαγράφοντας τροχιά, όσο σύνθετη κι αν είναι αυτή. (Αρχή της ανεξαρτησίας των κινήσεων) Κίνηση των Βλημάτων Η οριζόντια κίνηση των βλημάτων συνδυάζεται με την ομαλά επιταχυνόμενη πτώση τους προς τη γη, με αποτέλεσμα το σώμα να ακολουθεί παραβολική πορεία. Καταλύεται η διάκριση φυσικής και βίαιης κίνησης (είναι ισοδύναμες). [Vs Αριστοτελική αντίληψη: κατά την έναρξη της βαλλιστικής κίνησης προσδίδεται στο σώμα μια ώθηση, και μόλις αυτή εξαντληθεί, το σώμα πέφτει κατακόρυφα στο έδαφος]

15 Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση
Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Κινηματική (6/6) Έννοια της Ταχύτητας Ο πρώτος που την είδε ως αυτόνομη ιδιότητα του κινούμενου σώματος και ως μετρήσιμη μεταβλητή. Όρισε την στιγμιαία ταχύτητα. Έδωσε τον ορισμό τόσο της ομαλής κίνησης όσο και της ομαλά επιταχυνόμενης κίνησης και περιέγραψε και τις δύο με μαθηματικούς όρους. Αποτελέσματα με γεωμετρικούς λόγους και όχι με αλγεβρικές εξισώσεις. Χρήση της αρχής των δυνάμει ταχυτήτων (→ απόδειξη των βασικών θεωρημάτων της υδροστατικής, μελέτη της ισορροπίας ενός ρευστού σε ένα σιφώνιο & επεξεργασία των συνθηκών επίπλευσης των στερεών σωμάτων σε ένα υγρό). Κίνηση των Μορίων Στο έργο «Ο Δοκιμαστής», επανεξέτασε ορισμένες έννοιες της δομής της ύλης. Συνεχή ανάλυση των αισθητών ειδών σε ελάχιστα σωματίδια. Όχι χρήση του όρου άτομο, αλλά των όρων ελάχιστα σωματίδια ή ελάχιστες ποσότητες, Πεποίθηση πως είναι διαιρετά. Ο όρος άτομο στον «Δοκιμαστή» εμφανίζεται μόνο στη περίπτωση του φωτός.

16 Το πείραμα της πτώσης των σωμάτων
Το πείραμα της πτώσης των σωμάτων από τον Πύργο της Πίζας Θεωρία του Αριστοτέλη Η ταχύτητα πτώσης ενός σώματος είναι ανάλογη του βάρους του. Τα βαρύτερα σώματα πέφτουν με μεγαλύτερη ταχύτητα από όση τα ελαφρότερα. Πειραματισμός Γαλιλαίου με σώματα διαφορετικού βάρους που πέφτουν από πύργους («Πραγματείες και μαθηματικές αποδείξεις που αφορούν τις δύο Νέες Επιστήμες»). Διήγηση Ο Γαλιλαίος άφησε δύο σώματα, ένα ελαφρό και ένα βαρύ, να πέσουν στο έδαφος από την κορυφή του πύργου της Πίζας και διαπίστωσε ότι φθάνουν ταυτόχρονα στη γη. Ανεπιβεβαίωτη πηγή του Βιντσέντζου Βιβιάνι (μαθητής Γαλιλαίου, Βιογράφος του). «(…) Το πείραμα ήταν μια δημόσια επίδειξη του Γαλιλαίου μπροστά σε όλους τους μαθητές του Πανεπιστημίου, τους καθηγητές και άλλους φιλοσόφους». Καμία καταχώρηση του Πανεπιστημίου, κανένας αυτόπτης μάρτυρας.

17 Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Αστρονομικές Ανακαλύψεις (1/3) 
Ιστορική Αναδρομή . . . Ο Αριστοτέλης ( π.Χ.) υποστήριζε το γεωκεντρικό σύστημα (Κέντρο του σύμπαντος η ακίνητη Γη). Ο Πτολεμαίος ( π.Χ.) προσπάθησε να βελτιώσει το αριστοτελικό σύστημα με πρόσθετες γεωμετρικές κατασκευές (έκκεντροι κύκλοι & επίκυκλοι). Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος ( π.Χ.) υποστήριξε την ηλιοκεντρική θεωρία όπου ο Ήλιος κατείχε κεντρική θέση και η πλανήτες με τη Γη γύριζαν γύρω του. Η Γη κινούνταν επιπλέον και γύρω από τον άξονά της, μέσα σε 24 ώρες, ενώ ο κύκλος των απλανών αστέρων ήταν εντελώς ακίνητος. Ο Νικόλαος Κοπέρνικος ( μ.Χ.) υποστήριξε την ηλιοκεντρική θεωρία του Αρίσταρχου. Ήταν προσκολλημένος στον κανόνα του Πλάτωνα για την ομοιόμορφη κυκλική κίνηση και χρησιμοποίησε γεωμετρικές κατασκευές που περιείχαν κύκλους (επηρεαζόμενος από τον Πτολεμαίο). Βοήθησε στην αναβίωση του ηλιοκεντρικού συστήματος αλλά δεν οδήγησε στην ανατροπή του παλιού γεωκεντρικού συστήματος. 2 λόγοι η θεωρία του Πτολεμαίου εξηγούσε με περισσότερη ακρίβεια τις πλανητικές θέσεις ερχόταν σε αντίθεση με τις δογματικές αντιλήψεις των θρησκευτικών κύκλων

18 Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Αστρονομικές Ανακαλύψεις (2/3) 
Γαλιλαίος Διδασκαλία στην Πάδουα: αρχικά στήριζε τις αρχές του γεωκεντρικού Αριστοτελικού – Πτολεμαϊκού συστήματος. Λόγος: Φοβόταν μήπως ξεσηκώσει τα γέλια και τον χλευασμό των συναδέλφων του. Δεν ήθελε να διακινδυνέψει την υπόληψή του, προτού βρει κάποιο αποδεικτικό στοιχείο για τη διπλή κίνηση της Γης. Τηλεσκόπιο Κατασκευή τηλεσκοπίου από τρεις Ολλανδούς το 1608. Γαλιλαίος: ο πρώτος που βελτίωσε το τηλεσκόπιο και κατασκεύασε φακούς. (κατασκευή ενός κατασκοπευτικού κιαλιού για ναυτικούς λόγους → ανάπτυξη ενός βελτιωμένου τηλεσκόπιου). Τηλεσκόπιο Γαλιλαίου «Δεν νιώθω υποχρεωμένος να πιστέψω πως ο ίδιος Θεός που μας προίκισε με αισθήσεις, λογική και πνεύμα, μας προόριζε να απαρνηθούμε τη χρήση τους και με κάποιους άλλους τρόπους να μας δώσει τις γνώσεις που μπορούμε να αποκτήσουμε μέσω αυτών»

19 Με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου ο Γαλιλαίος παρατήρησε:
Τους κρατήρες, τα όρη και τις πεδιάδες της Σελήνης. Τις ηλιακές κηλίδες. Ο Ήλιος διαθέτει μια περιστροφική κίνηση γύρω από τον άξονά του, ορατή μέσω της αλλαγής των κηλίδων του. Τους 4 δορυφόρους του Δία (Μεδίκεια Άστρα: Ιώ, Ευρώπη, Γανυμήδη, Καλλιστώ). Τις φάσεις της Αφροδίτης. Η Αφροδίτη βρίσκεται ανάμεσα στον ήλιο και στη γη και έχει την ίδια περιοδικότητα με τη γη. Ο πλανήτης Κρόνος αποτελείται από ένα κεντρικό ουράνιο σώμα και δύο εφαπτόμενα αστέρια. Την αστρική φύση του Γαλαξία (ο γαλαξίας δεν είναι ένα απλό νεφέλωμα αλλά αποτέλεσμα της συγκέντρωσης αστεριών. Ο αριθμός των απλανών αστέρων είναι πάρα πολύ μεγάλος). (Vs τέλεια σφαιρικότητα στους τέλειους ουρανούς) Ηλιακές κηλίδες Φάσεις της Αφροδίτης Κρόνος

20 «Sidereus Νuncius» ή «Αγγελιαφόρος των Άστρων» (1610)
Περιείχε την πρώτη έντυπη καταγραφή των παρατηρήσεων του Γαλιλαίου με το τηλεσκόπιο. Η δημοσίευση του βιβλίου προκάλεσε αντιδράσεις. Οι φιλόσοφοι χαρακτήρισαν τις παρατηρήσεις οφθαλμαπάτες, γελοιοποίησαν τον Γαλιλαίο & τον κατηγόρησαν ότι είναι απατεώνας. Πατέρες της Εκκλησίας της Ρώμης «Όλα τα νέα αντικείμενα που είχε δει στους φακούς ο Γαλιλαίος, υπήρχαν στους φακούς και όχι στον ουρανό»

21 Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Εφευρέσεις & Κατασκευές (1/2)
Ρολόι Εκκρεμές Αντιλήφθηκε το ρολόι εκκρεμές (ισοχρονισμός των μικρών ταλαντώσεων) και μετέφερε αυτή τη γνώση στην κατασκευή ρολογιών. Επινόησε τον υδροστατικό ζυγό το 1586. Εφηύρε ένα στοιχειώδες θερμοσκόπιο νερού το 1593 (για πρώτη φορά δυνατότητα να μετρηθούν οι μεταβολές της θερμοκρασίας). Εφηύρε μια υποτυπώδη μορφή θερμομέτρου το 1606/7 που βασίστηκε στη γνωστή αρχή του Αρχιμήδη. Θερμόμετρο Θερμοσκόπιο

22 Συνεισφορά του Γαλιλαίου στην Επιστημονική Επανάσταση Εφευρέσεις & Κατασκευές (2/2)
Εφηύρε μια αντλία για την άντληση νερού το Τον επόμενο χρόνο, κερδίζει το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που χορηγείται από την Ενετική Γερουσία.  Κατασκεύασε τον γεωμετρικό και στρατιωτικό διαβήτη το Χρήσιμο όργανο για γεωμ. πράξεις σε γραμμές, επιφάνειες, όγκους και γωνίες, και άλλες πράξεις όπως μετατροπή νομισμάτων, υπολογισμός διαμετρήματος κ.α. Γεωμετρικός και στρατιωτικός διαβήτης Βελτίωσε μια υδροστατική μηχανή ισορροπίας το 1608/9. Εφηύρε ένα όργανο που έδινε κάποια ιδέα για το βάρος του ατμοσφαιρικού αέρα. Δημιούργησε το παλαιότερο γνωστό τεχνητό κενό, τραβώντας το έμβολο από τη βάση ενός αεροστεγούς κυλίνδρου και απέδωσε την αντίσταση που συνάντησε στη «δύναμη του κενού». Κατασκεύασε ένα σύνθετο μικροσκόπιο το 1624 για τα μέλη της ακαδημίας Lincean. Αντλία

23 Σημαντικά έργα του Γαλιλαίου
Σημαντικά έργα του Γαλιλαίου «ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΡΡΟΗΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ» (1616) Χρησιμοποίησε τις παλίρροιες για να αποδείξει την διπλή κίνηση της Γης. Στο εισαγωγικό τμήμα του «Λόγου» δεν απέκλεισε να μπορούν κι άλλες αιτίες να επηρεάσουν το φαινόμενο των παλιρροιών. Η ετήσια κίνηση της Γης σε 365 ημέρες γύρω από τον Ήλιο Η ημερήσια κίνηση της Γης σε 24 ώρες γύρω από τον άξονά της πρώτη αιτία του φαινομένου Κάθε τμήμα της γήινης επιφάνειας, κινούμενο από δύο κινήσεις, μέσα σε διάστημα 24 ωρών κινείται ορισμένες φορές τάχιστα, άλλοτε βραδέως και δύο φορές μετρίως. τμήματα υποβάλλονται σε μέγιστη αύξηση ταχύτητας με συνεπακόλουθη αναρροή των νερών, τμήματα υποβάλλονται σε μέγιστη μείωση ταχύτητας με συνεπακόλουθη ροή των νερών, τμήματα όπου η κίνηση των μερών της Γης είναι ίση με την ετήσια κίνηση. Όπου υπάρχει κατάλληλη έκταση νερού θα πρέπει να παρατηρούνται δύο παλιρροϊκές κινήσεις την ημέρα (μία πλημμυρίδα και μία άμπωτη) με συχνότητα 12 ωρών.

24 «Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ» (1630) Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα βιβλία που δημοσιεύτηκαν ποτέ στην ιστορία της Επιστήμης Πρώτος τίτλος: «Διάλογος επί της πλημμυρίδος και της αμπώτιδος» Αντίδραση των εκκλησιαστικών αρχών Τελικός τίτλος: «Διάλογος αναφορικά με τα δύο βασικά συστήματα του κόσμου – Πτολεμαϊκό και Κοπερνίκειο» Διαλογική μορφή (δημοφιλής για διδακτικά βιβλία της εποχής) Συζητήσεις 3 προσώπων σε διάρκεια τεσσάρων ημερών, κατά τις οποίες διερευνούν τα σχετικά πλεονεκτήματα της παλαιάς και νέας αστρονομίας. Διαλεγόμενοι: Σαλβιάτι (απόψεις του Γαλιλαίου) Σαγκρέντο (ακροατής, δεν έχει υιοθετήσει καμία άποψη, πρόθυμος να μάθει) Σιμπλίτσιο (υπέρμαχος των αριστοτελικών απόψεων)

25 ασκείται κριτική στη βάση της λογικής,
χαρακτηριστικά της επιφάνειας της Σελήνης & η μεταβαλλόμενη φωτεινότητα των βουνών και των κρατήρων, κίνηση των σωμάτων σύμφωνα με τους νόμους της βαρύτητας & με το κεκλιμένο επίπεδο και τις ιδιότητές του. 1η ημέρα απόδειξη ημερήσιας κίνησης της Γης με πειράματα πτώσης σωμάτων, απόδειξη του νόμου ελεύθερης πτώσης των βαρέων σωμάτων στο κενό, ιδιότητες του εκκρεμούς, υπεράσπιση των αρχών του Κέπλερ για την ταχύτητα των ουράνιων σωμάτων σε διάφορες τροχιές. 2η ημέρα ετήσια κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο, ηλιακές κηλίδες, πρόβλημα της ύπαρξης ενός κέντρου του κόσμου, απόσταση & μέγεθος των αστέρων, διαστάσεις του σύμπαντος. 3η ημέρα παλίρροιες, μελέτη των ανέμων στα διάφορα πλάτη, εξήγηση των εποχικών εναλλαγών. 4η ημέρα

26 Ο Πάπας Ουρβανός Η΄ απαιτεί 3 πράγματα:
Ο Πάπας Ουρβανός Η΄ απαιτεί 3 πράγματα: 1) να επιβεβαιωθεί το κύρος της απόφασης που καταδίκαζε το σύστημα του Κοπέρνικου (Συμβούλιο της Αγίας Έδρας, 1616) να προστεθεί στο τέλος του έργου ένας επίλογος φιλοσοφικού και θεολογικού χαρακτήρα, που είχε επεξεργαστεί ο ίδιος ο Πάπας «(...) Η κοπερνίκεια θεωρία δεν έπρεπε να θεωρηθεί παρά σαν ένας απλός μαθηματικός συλλογισμός, χωρίς την αξίωση ότι αποτελεί μιαν αλήθεια της φυσικής. (…) Δε μπορεί να περιορισθεί η θεία γνώση και παντοδυναμία με ανθρώπινες επινοήσεις, προπάντων όταν αυτές έρχονται σε αντίθεση με την αλήθεια των Γραφών» (Γαλιλαίος, Οι μεγάλοι αμφισβητίες, 1973) ο αρχικός τίτλος «Διάλογος επί της πλημμυρίδος και της αμπώτιδος» να αλλάξει. Ο «Διάλογος», με την άδεια του Ιεροεξεταστή της Φλωρεντίας, εκτυπώθηκε και εκδόθηκε στη Φλωρεντία. Δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 1632.

27 Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (1/5)
Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (1/5) ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ . . . Ελεύθερη κυκλοφορία του «Διαλόγου» μετά το τυπωθήτω. Συνέλευση θεολόγων για να εμποδίσουν την κυκλοφορία του. Διαταγή του Ιεροεξεταστή της Φλωρεντίας να αποσυρθούν από την κυκλοφορία όσα αντίτυπα είχαν εκδοθεί. Το 1633 εντολή από την Ιερά Εξέταση της Ρώμης να σταματήσουν όλες οι πωλήσεις. Ο Γαλιλαίος κλητεύεται σε δίκη. Κύρια κατηγορία: Η αθέτηση του «Διατάγματος του Καταλόγου Απαγορευμένων» (1616) με τη δημοσίευση του Διαλόγου που παραβαίνει ρητά το Διάταγμα. « Σφοδρά ύποπτος περί αιρέσεως »

28 Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (2/5)
Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (2/5) Στη διάρκεια της δίκης, έγινε εκτενή αναφορά στην Εντολή του Σύμφωνα με τους Ιεροεξεταστές ο Γαλιλαίος έλαβε την Εντολή της Εκκλησίας «να μην υποστηρίξει, υπερασπίσει ή διδάξει με κανέναν τρόπο, προφορικά ή γραπτά, τη θεωρία ότι ο Ήλιος είναι ακίνητος στο κέντρο του κόσμου, ενώ η Γη κινείται». Άποψη Γαλιλαίου: Επιστολή που του γνωστοποιούσε πως εφόσον η άποψη του Κοπέρνικου ήταν αντίθετη προς την Αγία Γραφή, δεν θα έπρεπε να υποστηριχτεί ως αλήθεια της φυσικής. Όχι Εντολή που του απαγόρευε να την διδάξει. Αν διατυπώνονταν ως καθαρή υπόθεση θα ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθεί και να συζητηθεί. ! ! ! Η Εντολή του 1616, κατά πολλούς, θεωρείται πλαστή (στερούνταν υπογραφές) Η δίκη του Γαλιλαίου

29 Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (3/5)
Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (3/5) Εκκλήσεις προς Ιεροεξεταστές για επιείκεια, από υποστηρικτές & Δομινικανούς. Συμβουλή στον Γαλιλαίο να αναγνωρίσει με ταπεινότητα την πλάνη του. Δικαιολογία: ματαιοδοξία, απερισκεψία και αλαζονεία, όλα «αμαρτήματα» κατανοητά σε κάθε άνθρωπο. Εντοπισμός σημείων όπου είχε προχωρήσει περισσότερο από το επιτρεπτό, χωρίς δόλια πρόθεση. Ο Πάπας ξαναγύρισε στην πρώτη του αυστηρότητα. Το δικαστήριο υποχρέωσε τον Γαλιλαίο να υπογράψει την κατάθεση που του παρουσίασαν και στη συνέχεια απήγγειλε ο ίδιος την Αποκήρυξή του. Θρύλος: Καθώς σηκώθηκε, χτύπησε το πόδι του στο έδαφος, και είπε : αναφερόμενος στη Γη. → δεν την είπε ποτέ → αν την είπε δεν την άκουσαν οι δικαστές του (αιρετική δήλωση που θα απέφερε θανατική καταδίκη στην πυρά) Σύμβολο της δύναμης της επιστήμης έναντι σε κάθε προσπάθεια να σκεπαστεί το φως της αληθινής γνώσης «Και όμως κινείται»

30 Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (4/5)
Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (4/5) Μετατροπή ποινής από φυλάκιση σε κατ’ οίκον περιορισμό (κτήμα στο Αρτσέτρι). Δημοσίευση του Διαλόγου στο Στρασβούργο → ώθηση να δώσει στο τυπογραφείο νέες εργασίες εκτός ιταλικού εδάφους. Σοβαρά προβλήματα υγείας (απώλεια όρασης, πλήρης τύφλωση) Τελευταίο έργο: «Λόγοι και μαθηματικές αποδείξεις γύρω από δύο νέες επιστήμες» (1638) Μηχανική & Τοπικές Κινήσεις 1η) προβλήματα αντοχής υλικών (φύση ύλης, ιδιότητες, συνοχή σωμάτων), νόμους ομοιότητας και μοντέλα. 2η) νόμοι της δυναμικής για σταθερή δύναμη, κατανόηση της επιτάχυνσης. ΝΕΕΣ επιστήμες: Τα ίδια ζητήματα αλλά με γεωμετρική μέθοδο και αναλογίες ανάμεσα στα διαφορετικά μελετώμενα φαινόμενα. Εκτενής λογισμός σε μαθηματικά προβλήματα, στη φύση του κενού και στις αντλίες. Διαλογική μορφή – υποθετική συζήτηση ανάμεσα στους 3 συνομιλητές (Σαλβιάτι, Σαγκρέντο & Σιμπλίτσιο).

31 Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (5/5)
Η δίκη, η καταδίκη & ο θάνατος (5/5) Παρά τα προβλήματα όρασης συνέχισε με πάθος την αλληλογραφία του και υπαγόρευε στους μαθητές του Vincenzo Viviani και Evangelista Toricelli τις θεωρίες του για την Μηχανική. Ο Γαλιλαίος πέθανε τη νύχτα μεταξύ 8ης και 9ης Ιανουαρίου 1642, σε ηλικία 76 ετών, όσο διαρκούσε η σωφρονιστική ποινή του. Την χρονιά του θανάτου του Γαλιλαίου γεννήθηκε ο Ισαάκ Νεύτωνας. 1757: Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αποκατέστησε το πρόσωπο του Γαλιλαίου αναγνωρίζοντας την εγκυρότητα του επιστημονικού του έργου. 1820: Καταργήθηκε η Ιερά Εξέταση και το 1822 το Κολέγιο των Καρδιναλίων αποφάσισε ότι «επιτρέπεται η έκδοση εργασιών που πραγματεύονται την κίνηση της Γης και τη σταθερότητα του Ήλιου σύμφωνα με την άποψη των σύγχρονων αστρονόμων». 1835: Τα έργα του Γαλιλαίου αποσύρθηκαν από τον Κατάλογο των Απαγορευμένων (2 αιώνες μετά το Διάταγμα το 1616 και την καταδίκη το 1633 !!!!). 1992: Η Καθολική Εκκλησία δήλωσε ότι οι απόψεις του Γαλιλαίου για το ηλιακό σύστημα ήταν ορθές.

32 Ερώτημα: Η μελέτη της Αγίας Γραφής εμποδίζει τη μελέτη της φύσης ;
Γαλιλαίος & Θρησκεία (1/2) Ερώτημα: Η μελέτη της Αγίας Γραφής εμποδίζει τη μελέτη της φύσης ; O Θεός «έγραψε» 2 μεγάλα βιβλία: Βίβλος Η αποθήκη του Λόγου Του. Συμβολική γλώσσα: όχι κυριολεκτικό νόημα όταν αναφέρεται σε φυσικά πράγματα ή φαινόμενα. Στόχος δεν είναι να διδάξει επιστήμη, αλλά να υποδείξει στους ανθρώπους το ηθικό πεπρωμένο τους, τον τρόπο μέσα από τον οποίο μπορεί να σωθεί η ψυχή τους. Οι θεολόγοι να παρέχουν ελευθερία έρευνας σε όλα τα ζητήματα που κρίνονται με την προσφυγή στην «αισθητηριακή εμπειρία και τις αναγκαίες υποδείξεις». Βιβλίο της Φύσης Ο εκτελεστής της βούλησής Του. Μαθηματική γλώσσα. Περιορισμός της επιστήμης σε πράγματα που δεν σχετίζονται με τη σωτηρία της ψυχής. Οι επιστήμονες να μην επιχειρούν, εν ονόματι της αλήθειας των θεωριών τους, να ανασκευάζουν θεολογικές πεποιθήσεις.

33 Γαλιλαίος & Θρησκεία (2/2)
Γαλιλαίος & Θρησκεία (2/2) Στόχος Γαλιλαίου Να διαχωρίσει τα αμιγώς επιστημονικά ζητήματα από τα θέματα πίστης, ώστε να παραμείνει ελεύθερη η ορθολογική συζήτηση. Να προστατέψει την Εκκλησία αποτρέποντάς την να καταδικάσει μια θεωρία, καθώς η θεωρία αυτή, με την εμφανή της αλήθεια, θα την έφερνε σε πολύ δύσκολη θέση αν δεν γινόταν αποδεκτή. Γράμμα προς τη Μεγάλη Δούκισσα Χριστίνα (1615): «Τα κείμενα της Βίβλου που επιφανειακά δηλώνουν ότι η Γη είναι ακίνητη και ο Ήλιος κινείται δεν πρέπει να λαμβάνονται ως κυριολεκτικές επιστημονικές περιγραφές. Η δικαιοδοσία τους αφορά θέματα ηθικής και πνευματικής φύσης». « Η Βίβλος διδάσκει πώς να πάει κανείς στους ουρανούς και όχι πως πηγαίνουν οι ουρανοί » Δεν κήρυξε την Επιστήμη του ενάντια στη Θρησκεία. Δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ένας ορκισμένος αντίπαλός της ή ένας αντίθρησκος επιστήμονας, όπως έλεγαν οι αντίπαλοί του. Υπάρχουν στα κείμενά του ενδείξεις ότι αυτός ενδιαφερόταν διακαώς για το μέλλον της Εκκλησίας.

34 Επίλογος (1/2) Με το έργο του Γαλιλαίου θεσμοθετούνται οι κανόνες που πρέπει να τηρούνται προκειμένου να μελετηθούν και να κατανοηθούν τα φυσικά φαινόμενα. Οι κανόνες αυτοί υπαγορεύουν μια διαφορετική προσέγγιση της φύσης από αυτήν που επικρατούσε στην Αρχαιότητα και στο Μεσαίωνα. Συνοπτικά είναι οι εξής: 1. Η λειτουργία της φύσης διέπεται από φυσικούς νόμους. 2. Οι νόμοι ισχύουν με ακρίβεια όχι στη φύση, όπως την αντιλαμβανόμαστε καθημερινά, αλλά σε μια ιδεατή «φύση» (χωρίς τριβές κτλ.). 3. Η διατύπωση των νόμων και η κατανόηση των επιπτώσεων τους είναι δυνατές μόνο με τη χρήση των Μαθηματικών. 4. Είναι δυνατόν να αναπαραχθεί μια λειτουργία της φύσης σε ελεγχόμενο περιβάλλον (πείραμα), ώστε να μελετηθούν οι επιπτώσεις των νόμων που τη διέπουν.

35 Επίλογος (2/2) Η ερευνητική του ματιά κάλυψε τομείς της Μηχανικής, της Υδροστατικής, της Κινηματικής, της Δυναμικής & της Αστρονομίας. Θεωρείται Ιδρυτής της Σύγχρονης Επιστήμης: Ανακαλύψεις, Εφευρέσεις, Άρνηση να επιτρέψει στην επιστήμη να καθοδηγείται από τη φιλοσοφία. Λαμπρός Θεωρητικός, Εξαιρετικός Πειραματικός, Σχολαστικός Παρατηρητής & Ικανότατος Εφευρέτης.

36 Βιβλιογραφία (1/2) ΞΕΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Βιβλιογραφία (1/2) ΞΕΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Brooke, H. J. (2008), Επιστήμη και Θρησκεία, μετάφραση Β. Βακάκη, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Crombie, A.C. (1992), Από τον Αυγουστίνο στον Γαλιλαίο, μετάφραση Μ. Ιατρίδου, Δ. Κούρτοβικ, τόμοι Α΄ και Β΄, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.   Drake, S. (1993), Γαλιλαίος, μετάφραση Τ. Κυπριανίδης, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Festa, E. (2008), Γαλιλαίος, Ο αγώνας για την επιστήμη, μετάφραση Π. Σκόνδρας, Αθήνα: Μεταίχμιο. Gillispie, C.C. (1986), Στην Κόψη της Αλήθειας: Η εξέλιξη των επιστημονικών ιδεών από το Γαλιλαίο ως τον Einstein, μετάφραση Δ. Κούρτοβικ, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Mondadori, A. (1973), Γαλιλαίος, Οι μεγάλοι αμφισβητίες, μετάφραση Β. Κοχλατζής, Αθήνα: Ο Τύπος. Westfall, R.S. (1993), Η Συγκρότηση της Σύγχρονης Επιστήμης, μετάφραση Κ. Ζήση, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

37 Βιβλιογραφία (2/2) ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Βιβλιογραφία (2/2) ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Αργυροπούλου Ρ., Στείρης Γ., Πατηνιώτης Μ., Παπανελοπούλου Φ., Χριστοπούλου Χ., Γαβρόγλου Κ. (2011), Οι Μεγάλες Δίκες: Η Δίκη του Γαλιλαίου,  επιμέλεια Κ. Καρτάλης, Β. Λάζου, Α. Ψαρομηλίγκου, Αθήνα: Χ. Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις ΑΕ. Γαβρόγλου, Κ. (2004), Το Παρελθόν των Επιστημών ως Ιστορία, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Πελεγρίνης, Θ. (1995), Γαλιλαίος Γαλιλέι, Αιρετικές Φωνές, μετάφραση Κ. Κουράκης, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

38 Ευχαριστώ για την προσοχή σας !!!
« Κι όμως κινείται ! » « Eppur si muove ! »