Κατερίνα Τζαβάρα Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

Παρουσίαση με θέμα: "Κατερίνα Τζαβάρα Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κατερίνα Τζαβάρα Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ 3Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Κ.Π.Ε. ΑΡΝΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 Κατερίνα Τζαβάρα Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

2 ΜΟΥΣΙΚΗ και ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ
Φιλαναγνωσία: αγάπη για την ανάγνωση Οι αναγνωστικές εμψυχώσεις στο σχολείο πρέπει να είναι κάτι πολύ απλό αλλά και κάτι πολύ διαφορετικό με την ατμόσφαιρα που κυριαρχεί στις υπόλοιπες σχολικές δραστηριότητες. Αρχικά όλες οι αναγνωστικές εμψυχώσεις και οι αντίστοιχες φιλοαναγνωστικές πρακτικές παρακινούν και οδηγούν το παιδί να αγγίξει, να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το βιβλίο. Αντί να πούμε στα παιδιά «εμπρός για διάβασμα», λέμε και πράττουμε «πάμε να παίξουμε». Επίσης αντί να δίνουμε οδηγίες, συντονιστικές συνήθως, να ψιθυρίσουμε σε κάποια «δύσκολα» παιδιά «σε χρειάζομαι» και να του δώσουμε ένα ρόλο στην ομάδα. Στην προσχολική ηλικία προτιμότερος όρος η βιβλιοφιλία (Ανδρέας Καρακίτσιος, Καθηγητής-Κριτικός Παιδικής Λογοτεχνίας, Τ.Ε.Π.Α.Ε. Α.Π.Θ.)

3 Το βιβλίο ζει, αναπνέει, παίζει και συμμετέχει μαζί μας στην καθημερινή σχολική ζωή
Η καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι στο βιβλίο δεν απαιτεί μια ειδική («σχολική») ατμόσφαιρα. Αντίθετα: πρέπει να προσφέρεται μέσα από τις καθημερινές δραστηριότητες και το παιχνίδι. Οι δραστηριότητες και τα παιχνίδια βιβλιοφιλίας εντάσσονται στις καθημερινές παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές πρακτικές του/της εκπαιδευτικού και δεν προσφέρονται «ξεκομμένες» από τη ζωή του σχολείου.

4 Το βιβλίο στην τάξη μας Ανατρέχουμε στα βιβλία μας για πληροφορίες
Ψάχνουμε λέξεις, εικόνες στη βιβλιοθήκη μας Παίζουμε με τα βιβλία και το περιεχόμενό τους Απλώνουμε τα βιβλία μας και σε άλλους χώρους μέσα στην τάξη Έχουμε καθημερινά ένα βιβλίο- σημείο αναφοράς (θέμα της ημέρας) Φτιάxνουμε πολλά δικά μας βιβλιαράκια κι έντυπα Πραγματοποιούμε επισκέψεις στη βιβλιοθήκη της περιοχής και σε γραφεία/τυπογραφεία εφημερίδων ή περιοδικών Συνδέουμε τις αναγνωστικές μας εμπειρίες με την τοπική κοινότητα και τις δράσεις του σχολείου

5 Μουσική επιδρά θετικά και βελτιώνει την πνευματική,
ψυχοσωματική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού Το παιδί ακούει το λογοτεχνικό κείμενο σαν ήχο (μητρικό, πατρικό) σαν ρυθμό σαν μουσική

6 ΜΟΥΣΙΚΗ και ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ
Στις φιλαναγνωστικές μας πρακτικές εντάσσουμε δημιουργικά και άλλες περιοχές τέχνης και τεχνικές (ζωγραφική, μουσική, τραγούδι, ηλεκτρονικός υπολογιστής κ.ά.). Εδώ, συνδράμουν και οι εκπαιδευτικοί των εικαστικών, της μουσικής, της πληροφορικής, της θεατρολογίας, της φυσικής αγωγής. Οι δραστηριότητες φιλαναγνωσίας που προάγονται μέσα από το παιχνίδι και την αισθητική απόλαυση και πραγματοποιούνται σε μια ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης και ενθάρρυνσης,  αυθορμησίας, συνεργασίας, επικοινωνίας και αλήθειας ενισχύουν τη σχέση των παιδιών με τα βιβλία αλλά και τις μεταξύ τους σχέσεις. Καλλιεργούν προοδευτικά αυτό που ονομάζεται  κοινότητα αναγνωστών. ( ΕΚΕΒΙ, προτάσεις Φιλαναγνωσίας)

7 Ποίηση και Μουσική στο Σχολείο
Ποίηση και Μουσική στο Σχολείο Ποίηση: απελευθερώνει το παιδί από την πίεση της καθημερινότητας, δίνει το όχημα να ταξιδέψει στον εσωτερικό κόσμο της φαντασίας και των συναισθημάτων Μουσική: επιδρά θετικά και βελτιώνει την πνευματική, ψυχοσωματική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού

8 Ποίηση και Μουσική στο Σχολείο
Ποίηση και Μουσική στο Σχολείο Δεν έχουν σταθερή θέση στο χώρο του σχολείου Ελλιπής η θεωρητική κατάρτιση και μεθοδολογία των εκπαιδευτικών Αποσπασματική και διαισθητική η προσέγγισή τους (Παρθενίου & Καρακίτσιος, Σαρλή, 1997)

9 ΜΟΥΣΙΚΗ και ΠΟΙΗΣΗ Μελοποιημένη ποίηση: το σύνολο των ποιητικών έργων που έχουν εκ των υστέρων επενδυθεί μουσικά …."γιατί στο βάθος του ποιητικού λόγου, ακούγεται μια αυθεντική μουσική, η οποία είναι η μουσική του λόγου" Paul Claudel

10 Ποίηση και Μουσική στο Σχολείο
Ποίηση και Μουσική στο Σχολείο Γιατί να διαλέξω το μελοποιημένο ποίημα σαν διδακτική προσέγγιση;

11 ΜΟΥΣΙΚΗ και ΠΟΙΗΣΗ Μελοποίηση
Εύκολη πρόσληψη ποιητικού λόγου από το παιδί Συνδυασμός στίχων και μελωδίας Λεκτική και μουσική αλχημεία Ψυχική –συναισθηματική –πνευματική συμμετοχή παιδιού Ανταπόκριση παιδιού – αναγνώστη με το σώμα/ με ρυθμικές επαναλήψεις

12 Σύγχρονες προτάσεις διδασκαλίας της Λογοτεχνίας στο σχολείο
Διδασκαλία της μελοποιημένης ποίησης Επιστημονική μεθοδολογία προσέγγισης αξιοποίησης των ποιητικών κειμένων Διδασκαλία τραγουδιού Γνωριμία με τους δημιουργούς/τα έργα τους μέσα από εκπαιδευτικά και λογοτεχνικά αναγνώσματα

13 Πώς παίζουν τα παιδιά με αφορμή ένα μελοποιημένο ποίημα;
Ρυθμικά με τα χέρια και το σώμα Μέσα από τη δραματοποίηση και το θεατρικό παιχνίδι Με παιχνίδια αναγνώρισης/παραγωγής/συνοδείας ήχων Με παιχνίδια φιλαναγνωσίας Μέσα από εικαστικές δραστηριότητες

14 Διδακτική προσέγγιση του ποιήματος
Διδακτική προσέγγιση του ποιήματος Έμμεση προσέγγιση φωνητικά παιχνίδια ρυθμικά παιχνίδια Άμεση προσέγγιση απλή τεχνική (απλό κείμενο- σύνδεση με θεματική ενότητα) σύνθετη/επεξεργασμένη τεχνική ( προετοιμασία- ανάγνωση/απαγγελία- επικοινωνία/δημιουργική έκρηξη)

15 Δίνουμε προσοχή… Ορθοφωνία – Απαγγελία
Ακρόαση ηχογραφημένης απαγγελίας Προσέγγιση ποιήματος ως ολότητας Πρώτες αντιδράσεις των παιδιών – ιδεοθύελλα : σκέψεις, εικόνες, εντυπώσεις Μορφή και περιεχόμενο Καταγραφή βασικών στοιχείων στον πίνακα Δίνουμε προσοχή…

16 Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης
Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης Το παράδειγμα του Οδυσσέα Ελύτη Στόχοι μας είναι η γνωριμία των παιδιών με τον ποιητή κι ένα αντιπροσωπευτικό κομμάτι του έργου του η επαφή με τη μελοποιημένη ποίηση σαν βίωμα και αισθητική απόλαυση η ανάπτυξη των διαφορετικών δεξιοτήτων των παιδιών μέσα από δραστηριότητες Αισθητικής Αγωγής η οικοδόμηση προσωπικού αισθητικού κριτηρίου στα παιδιά η παραγωγή πρωτότυπου καλλιτεχνικού έργου από τα παιδιά

17 Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης
Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης Αφορμή για ένα πρόγραμμα δημιουργικής αξιοποίησης των μελοποιημένων ποιημάτων στην τάξη μπορεί να είναι… Ένα βιβλίο για παιδιά με την εικονογραφημένη βιογραφία του ποιητή Μια φωτογραφία του ποιητή που αναρτήθηκε «ξαφνικά» στην τάξη Ένα ποίημά του που έφτασε στα χέρια μας με τρόπο μαγικό… Το ίδιο το τραγούδι (μελοποιημένο ποίημα) που συνοδεύει ένα παιχνίδι μας, μία δράση, κλπ.

18 Δραστηριότητες στο σχολείο

19 Ο κύριος Οδυσσέας στο σχολείο μας
Ο κύριος Οδυσσέας στο σχολείο μας Γνωριμία με τον ποιητή - αφορμή το βιβλίο ή το τραγούδι Παρουσίαση ποιήματος –αφορμή το ίδιο το ποίημα

20 Ο κύριος Οδυσσέας στο σχολείο μας
Ο κύριος Οδυσσέας στο σχολείο μας Εικόνες από τη ζωή-παραμύθι του ποιητή Εικόνες από τη ζωή-παραμύθι του ποιητή

21 Ιδέες… 1.Τοποθετούμε τον ποιητή στο κέντρο του ενδιαφέροντος
2. Γίνεται ο ήρωας μιας ιστορίας ( της ζωής του) 3. «Μιλάμε» μαζί του μέσα από τα ποιήματά του 4. Του γράφουμε/ζωγραφίζουμε τις δικές μας σκέψεις/ποιήματα 5. Εικονογραφούμε διαφορετικά, βάζουμε τη μουσική που μας αρέσει σαν «χαλί» κάτω από την απαγγελία των ποιημάτων του 6. Χορεύουμε, κινούμαστε ρυθμικά, δραματοποιούμε τα τραγούδια του 1.

22 Η σημασία των ερωτήσεων (η θεωρία πίσω από τις ερωτήσεις)
1. Πραγματολογικές ερωτήσεις (πληροφορίες από το κείμενο) 2. Ερωτήσεις λογικής (ενθαρρύνουν τη συσχέτιση-ερμηνεία των στοιχείων /πληροφοριών από το κείμενο) - Κρυμμένα νοήματα, μηνύματα ώστε να βγουν συμπεράσματα. 3. Ερωτήσεις προηγούμενων γνώσεων (προηγούμενη γνώση/εμπειρία των παιδιών) Ανοιχτές ερωτήσεις (ζητούν την άποψη/τα συναισθήματα των παιδιών) Pearson & Johnson, 1978

23 του ποιητικού κειμένου (αυτή τη σειρά χρησιμοποιούμε)
Άξονες επεξεργασίας του ποιητικού κειμένου (αυτή τη σειρά χρησιμοποιούμε) Παρατηρώ/Περιγράφω (περιγράφουν τους ήρωες/τοπίο/καταστάσεις) Αναλύω (εντοπίζουν στοιχεία που αναλύουν πρόσωπα και καταστάσεις/δομή ποιήματος) Συσχετίζω ( δίνουν την άποψή τους και επιχειρηματολογούν) Ερμηνεύω (συναισθήματα/σκέψεις/κριτική ερμηνεία μαθητών) Συσχετίζω

24 Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης
Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης 1η πρόταση Ανάγνωση/Απαγγελία ποιήματος από τον εκπαιδευτικό Ακρόαση της απαγγελίας από ηχογράφηση στο διαδίκτυο Συζήτηση/ Ιδεοθύελλα των παιδιών Επεξεργασία κειμένου μέσα από κατάλληλες ερωτήσεις Δημιουργική αξιοποίηση ((τραγούδι, εικαστικές δράσεις, θεατρικό παιχνίδι, δραματοποίηση, κα)

25 Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης
Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης 2η πρόταση Πίνακας ζωγραφικής στην τάξη σε σχέση με θέμα γνωστικό Επεξεργασία του με μουσική επένδυση το μελοποιημένο ποίημα Απαγγελία του ποιήματος από τον εκπαιδευτικό/ηχογράφηση στο διαδίκτυο/ μαζί με τα παιδιά Συζήτηση/ Ιδεοθύελλα των παιδιών Επεξεργασία κειμένου μέσα από κατάλληλες ερωτήσεις Δημιουργική αξιοποίηση (τραγούδι, εικαστικές δράσεις, θεατρικό παιχνίδι, δραματοποίηση, κα)

26 Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης
Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης 3η πρόταση Βιβλίο με την ιστορία του Ελύτη για παιδιά ( από το εμπόριο ή το φτιάχνουμε μόνοι μας) Ανάγνωση ιστορίας με εικόνες Συζήτηση για τον ήρωα/ ποιητή σχετικά με τη ζωή, τις συνήθειες, τον τρόπο που έγραφε. Επιλογή ενός τραγουδιού / μελοποιημένου ποιήματος και ακρόαση με τα παιδιά. Απαγγελία/ Ανάγνωση ποιήματος με τα παιδιά. Ιδεοθύελλα/ Ερωτήσεις κειμένου Δημιουργική αξιοποίηση (τραγούδι, εικαστικές δράσεις, θεατρικό παιχνίδι, δραματοποίηση, κα) Τα παιδιά γράφουν ένα καινούργιο ποίημα με αφορμή το πρωτότυπο

27 Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης
Προτάσεις διδακτικής προσέγγισης 4η πρόταση Επιλογή ενός τραγουδιού / μελοποιημένου ποιήματος και ακρόαση με τα παιδιά. Απόκρυψη του ονόματος του ποιητή. Απαγγελία/ Ανάγνωση ποιήματος με τα παιδιά. Ιδεοθύελλα/ Ερωτήσεις κειμένου Αναζήτηση του ποιητή και του έργου του από τα παιδιά στο σπίτι. Στο σχολείο συζητάμε και αναρτούμε στον πίνακα τα ευρήματά μας. Συν-αποφασίζουμε με ποιο τραγούδι θα συνεχίσουμε. Δημιουργική αξιοποίηση (τραγούδι, εικαστικές δράσεις, θεατρικό παιχνίδι, δραματοποίηση, κα) Μικρό θεατρικό δρώμενο με αφορμή τα ποιήματα/τραγούδια του Οδυσσέα Ελύτη

28 Να θυμόμαστε ότι… Μπορούμε να εφαρμόσουμε εναλλακτικά όλες τις προτάσεις αλλά ΠΟΤΕ δεν ξεχνάμε : Σεβόμαστε το κείμενο και τον δημιουργό. Δεν αλλάζουμε σειρά στην κατηγορία των ερωτήσεων όταν επεξεργαζόμαστε το κείμενο ( Παρατηρώ Περιγράφω/Αναλύω/Συσχετίζω/ Ερμηνεύω) για να βοηθήσω τον μαθητή σε μια εξελικτική πορεία σκέψης (και όχι για να τον εγκλωβίσω). Χρησιμοποιώ ιδέες ΚΑΙ από τις 4 προτάσεις, εφαρμόζω και άλλες πρωτότυπες. Έχω σχεδιάσει από πριν πολύ καλά το υλικό της διδασκαλίας.

29 Παρατηρώ- Αναλύω-Συσχετίζω-Ερμηνεύω (παράδειγμα: Η ποδηλάτισσα)
Παρατηρώ- Αναλύω-Συσχετίζω-Ερμηνεύω (παράδειγμα: Η ποδηλάτισσα) Για ποιον μιλάει η ιστορία του ποιήματος; (παρατηρώ) Σε ποιο χρόνο αναφέρεται ο ποιητής; Εντόπισε τα αντίστοιχα ρήματα (παρατηρώ) Πώς θα περιέγραφες τη γυναίκα του ποιήματος; (αναλύω) Δώσε τη δική σου άποψη για την ηλικία, το επάγγελμα, τις συνήθειές της και τεκμηρίωσέ την. (συσχετίζω) Με ποιους στίχους μας γνωστοποιεί ο ποιητής πως η Ποδηλάτισσα δεν ζει πια; (συσχετίζω) Τι εικόνες/αισθήματα σου δημιουργεί; (ερμηνεύω) Ποια «αχνάρια» βλέπεις εσύ στον ουρανό /τι σου λένε; (ερμηνεύω) Ποιον άλλο τίτλο θα έδινες στο ποίημα; (ερμηνεύω)

30 Εικόνες-Παραδείγματα

31 Εικόνες-Παραδείγματα

32 Εικόνες-Παραδείγματα

33 Με αφορμή ένα ποίημα… φτιάχνουμε εφημερίδες

34 Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνεργασία