Από τη θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας

Παρουσίαση με θέμα: "Από τη θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Από τη θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας
Από τη θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας Κατερίνα Σκιά Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Δ΄ Διεύθυνσης Αθήνας

2 Οι θεωρίες για τη λογοτεχνία διαφοροποιούνται ανάλογα με την εστίασή τους
Στα γλωσσικά στοιχεία Στην οργάνωση και τις δομές (θέμα,τα πρόσωπα,την πλοκή,το χρόνο, το σκηνικό, το ύφος κλπ) του κειμένου Τα παρακειμενικά, τα εξωκειμενικά και τα διακειμενικά στοιχεία του κειμένου Τα ψυχαναλυτικά και ψυχοκριτικά στοιχεία Στους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες και την αντιστοιχία του έργου με την εποχή του Στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνει και ανταποκρίνεται στο λογοτεχνικό κείμενο ο αναγνώστης Η διδασκαλία, ανάλογα με την εστίασή της, άρρητα υιοθετεί κάποια/ες από τις θεωρίες αυτές.

3 ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Τι είναι η λογοτεχνία και τι το λογοτεχνικό κείμενο; Ποια είναι η σχέση του συγγραφέα με το λογοτεχνικό κείμενο; Ποια είναι η σχέση μυθοπλασίας και πραγματικότητας; Ποια είναι η σχέση του κειμένου με άλλα κείμενα; Ποια είναι η σχέση του αναγνώστη με το λογοτεχνικό κείμενο;

4 Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙ ΣΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Τι λέει το κείμενο (περιεχόμενο); Πώς το λέει (γλώσσα, οργάνωση, δομές του κειμένου); Γιατί το λέει έτσι (πώς σχετίζεται με τον συγγραφέα, την εποχή του, με άλλα κείμενα, με λογοτεχνικά ρεύματα); Πώς το προσλαμβάνει και το ερμηνεύει κάθε εποχή; Πώς ανταποκρίνεται στο κείμενο ο αναγνώστης;

5 Για τη θεωρία ακολουθούνται τα βιβλία
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γυμνασίου και Λυκείου για τον μαθητή και τον καθηγητή και το Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων.

6 ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Αναπτύχθηκε από τα μέσα του 20ου αιώνα περίπου στο πλαίσιο των λογοτεχνικών σπουδών. Έχει ως αντικείμενο την πράξη της αφήγησης: -τη δομή και την πλοκή ενός αφηγήματος -τους τύπους του αφηγητή - τις αφηγηματικές τεχνικές κ.ά. Προτείνει μοντέλα ανάλυσης της αφήγησης.

7 ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΛΟΚΗ, ΔΟΜΗ Ιστορία: Είναι μια σειρά γεγονότων, αληθινών ή μυθοπλαστικών, διευθετημένων με βάση τις χρονικο-αιτιολογικές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ τους. Πλοκή: Είναι η εσωτερική αρχιτεκτονική του λογοτεχνικού κειμένου, ο τρόπος με τον οποίο ο δημιουργός του οργανώνει και παρουσιάζει το αφηγηματικό του υλικό (=γεγονότα, περιστατικά, επεισόδια κλπ) και προωθεί την εξέλιξη του μύθου. Δομή: Είναι η εξωτερική αρχιτεκτονική του κειμένου, ο τρόπος και η τεχνική με την οποία τα μέρη ενός λογοτεχνικού κειμένου οργανώνονται σε σύνολο για να εξασφαλιστεί ο μέγιστος βαθμός συνοχής του. Η δομή αναφέρεται α) στα μέρη από τα οποία αποτελείται ένα λογοτεχνικό κείμενο και β) στον τρόπο με τον οποίο τα μέρη αυτά «χτίζονται» σε οργανωμένο σύνολο. Σήμερα η κριτική δεν αναζητά την ακρίβεια με την οποία ένα μυθοπλαστικό έργο αναπαριστά την πραγματικότητα αλλά τους τρόπους και τις τεχνικές με βάση τις οποίες δημιουργείται αυτή η ψευδαίσθηση της πραγματικότητας.

8 Στη διδασκαλία Η σύντομη αναδιήγηση της ιστορίας, όσο κι αν φαίνεται απλή: Ασκεί τους μαθητές στην περίληψη (προφορική ή γραπτή). Βοηθάει να συνειδητοποιήσουν ότι η πλοκή κάνει ενδιαφέρουσα την ιστορία. - Βοηθάει στη διάκριση της πλοκής από τη δομή.

9 ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΣ
Αφήγημα γεγονότων: γίνεται αναφορά σε ό,τι έπραξε ή έπαθε ένα ή περισσότερα πρόσωπα του αφηγήματος. Αφήγημα λόγων που περιλαμβάνει: Τον αναφερόμενο ή αναπαριστώμενο λόγο: ευθύς λόγος, διάλογος (μίμηση). (Κατά τον Ζενέτ και ο εσωτερικός μονόλογος είναι ευθύς ή άμεσος λόγος). Τον αφηγηματοποιημένο ή αφηγημένο λόγο: τα λόγια του προσώπου αφομοιώνονται στην αφήγηση Τον μετατιθέμενο λόγο: ο λόγος του ήρωα ενσωματώνεται στο λόγο του αφηγητή. Προέκταση του μετατιθέμενου λόγου είναι ο ελεύθερος πλάγιος λόγος, με τον οποίο ο αφηγητής αποδίδει σε τρίτο πρόσωπο και σε χρόνο ιστορικό ενδόμυχες σκέψεις και συναισθήματα ενός προσώπου της αφήγησης. Αφήγημα σκέψεων: γίνεται αναφορά στις σκέψεις ενός ή περισσότερων προσώπων του αφηγηματος. Κατά τον Ζενέτ η σκέψη ισοδυναμεί με «σιωπηρό λόγο».

10 ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΣ
Αφήγημα γεγονότων: γίνεται αναφορά σε ό,τι έπραξε ή έπαθε ένα ή περισσότερα πρόσωπα του αφηγήματος. Γιάννης Μαγλής, Γιατί;

11 ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΣ
Αφήγημα λόγων που περιλαμβάνει: Τον αναφερόμενο ή αναπαριστώμενο λόγο: ευθύς λόγος, διάλογος (μίμηση). Παντελής Κολιότσος, Πασχαλινή ιστορία

12 ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΣ
Αφήγημα λόγων που περιλαμβάνει: Τον αφηγηματοποιημένο ή αφηγημένο λόγο: τα λόγια του προσώπου αφομοιώνονται στην αφήγηση (π.χ. «άρχισε να βρίζει τη μαμά»). Τον μετατιθέμενο λόγο: ο λόγος του ήρωα ενσωματώνεται στο λόγο του αφηγητή (π.χ. «πως κάνουμε θόρυβο και την ενοχλούμε»). Προέκταση του μετατιθέμενου λόγου είναι ο ελεύθερος πλάγιος λόγος, με τον οποίο ο αφηγητής αποδίδει σε τρίτο πρόσωπο και σε χρόνο ιστορικό ενδόμυχες σκέψεις και συναισθήματα ενός προσώπου της αφήγησης. Μαρούλα Κλιάφα, Ο δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς

13 Στη διδασκαλία Από τα παραπάνω στοιχεία αφηγηματολογίας χρειάζεται να αξιοποιηθούν σε κάθε κείμενο όσα είναι κυρίαρχα. Ο στόχος δεν είναι ο εξοπλισμός των μαθητών με θεωρητικές γνώσεις και ορολογία, αλλά η δημιουργία επαρκών αναγνωστών. Ερωτήματα όπως: «Γιατί, κατά τη γνώμη σας, στο σημείο αυτό ο συγγραφέας αναφέρεται συνοπτικά σε όσα ειπώθηκαν;» «Γιατί νομίζετε ότι δεν αναφέρει λεπτομερώς αυτό το περιστατικό;» γίνονται πιο ενδιαφέροντα αν συνδυαστούν με ασκήσεις δημιουργικής γραφής, ανάλογα με το κείμενο. Αν, δηλαδή, ζητηθεί από τους μαθητές και τις μαθήτριες να γράψουν, ως εργασίες, τμήματα του κειμένου (π.χ. να αναπτύξουν ένα σύντομο επεισόδιο του κειμένου από αφηγημένο λόγο σε διάλογο, να μετατρέψουν έναν αφηγημένο λόγο σε αναπαριστώμενο). Στη συνέχεια, χρειάζεται να συζητηθεί πώς θα επηρέαζε το κείμενο η εκάστοτε αλλαγή. Ερωτήσεις όπως: «Γιατί έκανε ο συγγραφέας αυτή την επιλογή;» είναι θεωρητικά λάθος, καθώς υποδηλώνουν ότι ξέρουμε τις προθέσεις του συγγραφέα. Ως αναγνώστες μπορούμε να δώσουμε ερμηνείες, ανάλογα με τη δική μας πρόσληψη του κειμένου. Τα κενά απροσδιοριστίας και οι σιωπές του κειμένου (όσα δεν λέγονται) επιτρέπουν στον αναγνώστη ελευθερία ερμηνειεών, που περιορίζονται, όμως, από το ίδιο το κείμενο.

14 ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΤΗ
Ομοδιηγητικός αφηγητής. Συμμετέχει στην ιστορία είτε: ως αφηγητής/πρωταγωνιστής, βασικός ήρωας της αφήγησης. Όταν αφηγείται σε πρώτο ρηματικό πρόσωπο την προσωπική του ιστορία ονομάζεται «αυτοδιηγητικός» αφηγητής ως παρατηρητής/μάρτυρας των συμβάντων της αφήγησης Ετεροδιηγητικός αφηγητής: Η ιστορία παρουσιάζεται από έναν αφηγητή που δεν μετέχει σ’ αυτήν. Παντογνώστης αφηγητής: αφηγείται και γνωρίζει τα πάντα, ακόμα και τις πιο απόκρυφες σκέψεις των προσώπων της αφήγησης.

15 ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΤΗ
Ομοδιηγητικός αφηγητής. Συμμετέχει στην ιστορία είτε: ως αφηγητής/πρωταγωνιστής, βασικός ήρωας της αφήγησης. Όταν αφηγείται σε πρώτο ρηματικό πρόσωπο την προσωπική του ιστορία ονομάζεται «αυτοδιηγητικός» αφηγητής Στρατής Μυριβήλης, Τα ζα

16 ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΤΗ
Ετεροδιηγητικός αφηγητής: Η ιστορία παρουσιάζεται από έναν αφηγητή που δεν μετέχει σ’ αυτήν. Παντογνώστης αφηγητής: αφηγείται και γνωρίζει τα πάντα, ακόμα και τις πιο απόκρυφες σκέψεις των προσώπων της αφήγησης. Γιάννης Μαγλής, Γιατί;

17 Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Η΄ ΕΣΤΙΑΣΗ Μηδενική εστίαση
(Ένας παντογνώστης αφηγητής γνωρίζει όχι μόνο τα γεγονότα αλλά και τις σκέψεις των προσώπων) Εσωτερική εστίαση (Ο αναγνώστης πληροφορείται για τα γεγονότα και τις σκέψεις των προσώπων μέσα από ένα ή περισσότερα πρόσωπα της ιστορίας) Εξωτερική εστίαση (Η αφήγηση περιορίζεται μόνο στα εξωτερικά στοιχεία και όχι τα συναισθήματα και τις σκέψεις των προσώπων και ταυτίζεται με το μάτι μιας κάμερας). Εναλλαγές στην εστίαση Ο κυρίαρχος τύπος εστίασης παραβιάζεται σε συγκεκριμένα σημεία.

18 Στη διδασκαλία Το ερώτημα «Είναι ομοδιηγητικός ή ετεροδιηγητικός ο αφηγητής;» μπορεί να διατυπωθεί: «Ποιος μας αφηγείται την ιστορία;» Ακόμα κι αν οι μαθητές/τριες είναι εξοικειωμένοι με την ορολογία, χρειάζονται ερωτήματα όπως: «Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας, κατά τη γνώμη σας, επιλέγοντας π.χ. έναν παντογνώστη αφηγητή αντί για ένα πρόσωπο της ιστορίας;», για να συνειδητοποιηθούν οι αφηγηματικές λειτουργίες του κειμένου. Μπορεί, επίσης, να οι μαθητές/τριες να αναπτύξουν ένα επεισόδιο του κειμένου από την οπτική γωνία ενός άλλου προσώπου, να συνεχίσουν την ιστορία (αν το επιτρέπει το κείμενο) κλπ. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γίνεται συζήτηση για τις αλλαγές που θα προέκυπταν στο κείμενο, αν ο συγγραφέας είχε κάνει ανάλογες επιλογές (π.χ. έναν άλλον αφηγητή). Με τον τρόπο αυτό: -Αναπτύσσεται η φαντασία αλλά ταυτόχρονα και η κριτική σκέψη. -Αναπτύσσεται η γλώσσα και κατακτώνται ικανότητες δημιουργικής γραφής, αφού αξιοποιούνται και μεταπλάθονται στοιχεία του κειμένου. -Αντιλαμβάνονται οι μαθητές/τριες με βιωματικό τρόπο θεωρητικά στοιχεία της λογοτεχνίας και συνειδητοποιούν ότι η λογοτεχνία είναι τέχνη που απαιτεί κατάθεση ψυχής.

19 Εξωδιηγητικό επίπεδο (πρόλογος ή εισαγωγική αφήγηση)
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ Εμφανίζονται (κατά τον Ζενέτ) όταν σε μια αφήγηση παρεμβάλλεται μια δεύτερη ιστορία. Εξωδιηγητικό επίπεδο (πρόλογος ή εισαγωγική αφήγηση) Διηγητικό επίπεδο (τα γεγονότα που ανήκουν στην κύρια αφήγηση) Μεταδιηγηματικό ή υποδιηγηματικό επίπεδο (δευτερεύουσα ή εγκιβωτισμένη αφήγηση)

20 ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ (κατά τον Ζενέτ)
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ (κατά τον Ζενέτ) ΔΙΗΓΗΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Η ιστορία (κύρια αφήγηση) ΕΞΩΔΙΗΓΗΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ πρόλογος, εισαγωγική αφήγηση κλπ. ΜΕΤΑΔΙΗΓΗΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (δευτερεύουσες ή εγκιβωτισμένες αφηγήσεις)

21 Στη διδασκαλία Μπορεί να ζητηθεί ως άσκηση και ανάλογα με το κείμενο να γράψουν οι μαθητές/τριες μια εισαγωγική αφήγηση σαν να ήταν οι συγγραφείς του κειμένου, να γράψουν μια εγκιβωτισμένη αφήγηση για ένα γεγονός που σχετίζεται με την κύρια αφήγηση. Να εξηγήσουν πώς θα επηρέαζε το κείμενο η εκάστοτε αλλαγή.

22 Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ σε σχέση με την ιστορία και με βάση τα χρονικά επίπεδα
Προγενέστερη αφήγηση: πριν αρχίσει η ιστορία Ταυτόχρονη αφήγηση: αφήγηση που εξελίσσεται παράλληλα με την εξέλιξη της ιστορίας. Παρέμβλητη αφήγηση: η αφήγηση των σκέψεων του αφηγητή κατά τη στιγμή της συγγραφής της ιστορίας. Μεταγενέστερη αφήγηση: μετά την ολοκλήρωση της ιστορίας.

23 Η ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
Η ομαλή χρονική πορεία των γεγονότων παραβιάζεται με: Ανάδρομες αφηγήσεις / αναδρομές/ αναλήψεις: εξιστόρηση, στην πορεία της κανονικής σειράς των γεγονότων, συμβάντων του παρελθόντος. Πρόδρομες αφηγήσεις / προλήψεις: αναφορά εκ των προτέρων σε γεγονότα που θα ακολουθήσουν. In media res: έναρξη της ιστορίας από το κρισιμότερο σημείο της πλοκής και ανάδρομη αφήγηση των γεγονότων που προηγήθηκαν του σημείου αυτού. Εγκιβωτισμό: διακοπή της κύριας αφήγησης από δευτερεύουσα/ ες αφήγηση /εις. Παρέκβαση / παρέμβλητη/ εμβόλιμη αφήγηση: διακοπή της αφήγησης με την αναφορά ενός θέματος που δεν έχει άμεση σχέση με την υπόθεση του έργου. Προϊδεασμός: η ψυχολογική προετοιμασία του αναγνώστη για ό,τι θα ακολουθήσει. Προοικονομία: διευθέτηση από τον αφηγητή των γεγονότων με τέτοιο τρόπο, ώστε η εξέλιξη της πλοκής να είναι λογική και φυσική.

24 Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ Μικρότερος: (συστολή χρόνου) επιτάχυνση της ιστορίας με. με σύντομη παρουσίαση γεγονότων που έχουν μεγάλη διάρκεια. περίληψη: συνοπτική παρουσίαση ενδιάμεσων γεγονότων παράλειψη: συνήθως γεγονότων που δεν σχετίζονται άμεσα με την ιστορία έλλειψη ή αφηγηματικό κενό: παράλειψη τμήματος της ιστορίας που εννοείται εύκολα ή δεν συμβάλλει στην πλοκή. Μεγαλύτερος: (διαστολή χρόνου) επιβράδυνση της ιστορίας με εκτεταμένη αφήγηση γεγονότων που έχουν μικρή διάρκεια. Ίσος: (συνήθως σε διαλογικές σκηνές).

25 ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ Συχνότητα εμφάνισης ενός γεγονότος στην ιστορία
Έκθεση του ίδιου γεγονότος στην αφήγηση Ορολογία Μια φορά Μοναδική αφήγηση Πολλές φορές Επαναληπτική αφήγηση Θαμιστική αφήγηση Πολυμοναδική αφήγηση

26 Στη διδασκαλία Η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στον χρόνο της ιστορίας και στον αφηγηματικό χρόνο φανερώνει τον τρόπο με τον οποίο ο λογοτέχνης οργανώνει το αφηγηματικό του υλικό προβάλλοντας, φωτίζοντας ή ηθελημένα παραβλέποντας στοιχεία της ιστορίας: «Για ποιο λόγο, κατά τη γνώμη σας, αυτό (αναφορά στο κείμενο) το γεγονός επαναλαμβάνεται στο κείμενο, παρόλο που συνέβη μόνο μία φορά;» ή «Γιατί νομίζετε ότι παραλείπονται τα γεγονότα που συνέβησαν σε αυτό (αναφορά στο κείμενο) το χρονικό διάστημα;» Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις προθέσεις του συγγραφέα, παρά μόνο αν είναι κάπου ρητά διατυπωμένες. Ακόμα και σ’ αυτήν την περίπτωση, οι ερωτήσεις αφορούν το πώς προσλαμβάνουν οι μαθητές/τριες ως αναγνώστες τα ζητήματα του αφηγηματικού χρόνου. Οι απαντήσεις τους είναι δεκτές, εφόσον ευσταθούν με βάση το διδασκόμενο λογοτεχνικό κείμενο.

27 ΠΕΡΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (περικείμενα και επικείμενα)
Ένα κείμενο ή μία σειρά κειμένων που συνοδεύει ένα άλλο κείμενο. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα περικειμενικά στοιχεία λειτουργούν ως σχόλια στο κυρίως κείμενο και καθοδηγούν την ερμηνευτική προσέγγιση του αναγνώστη.

28 ΠΕΡΙΚΕΙΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Συνοδεύουν το κυρίως κείμενο από κοντά, με την έννοια ότι εντάσσονται στον ίδιο τόμο με αυτό και είναι: Οι κάθε είδους τίτλοι (π.χ. Ο γενικός, των επί μέρους κεφαλαίων, οι πλαγιότιτλοι) Οι εισαγωγές Οι πρόλογοι και οι επίλογοι Οι αφιερώσεις Τα μότο Οι χρονοτοπικοί δείκτες Οι σημειώσεις Η εικονογράφηση Το οπισθόφυλλο

29 ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στοιχεία που έχουν πιο έμμεση σχέση με το λογοτεχνικό κείμενο και συνήθως δεν βρίσκονται στον ίδιο τόμο με αυτό (π.χ. ένα δελτίο τύπου, μία συνέντευξη του συγγραφέα, μια ημερολογιακή καταγραφή που σχετίζεται με το συγκεκριμένο έργο).

30 Στη διδασκαλία Τα περικείμενα στοιχεία αποτελούν σημαντικά στοιχεία για την ερμηνευτική προσέγγιση των κειμένων (π.χ. η ημερομηνία στο «Επί ασπαλάθων» του Γ. Σεφέρη). Δεν χρειάζεται φόρτος πληροφοριών, συχνά καθαρά εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα. Τα επικείμενα στοιχεία έχουν ενδιαφέρον για τους αναγνώστες, αν αποκαλύπτουν τις προθέσεις ή σκέψεις του λογοτέχνη, που, πάντως, δεν ταυτίζονται πάντα με το τελικό αποτέλεσμα του έργου. Στις περισσότερες περιπτώσεις θα πρέπει, πάντως, πρώτα ο αναγνώστης να επιχειρήσει τη δική του ερμηνεία του κειμένου, αξιοποιώντας τους ενδοκειμενικούς δείκτες, αφού το ίδιο το κείμενο, ως μορφή τέχνης, αποτελεί το αντικείμενο του μαθήματος της

31 Ερωτήσεις αξιολόγησης
Οι μαθητές απαντούν σε τέσσερις ερωτήσεις που αφορούν πεζό ή ποιητικό κείμενο (ολόκληρο ή απόσπασμα) διδαγμένο στην οικεία τάξη. Η κάθε ερώτηση μπορεί να αναλύεται σε δύο ισοδύναμα υποερωτήματα. τα οποία προέρχονται από την ίδια θεματική ενότητα. Οι ερωτήσεις αναφέρονται: Ερώτηση 1η. Στο περιεχόμενο του κειμένου (κατανόηση ή ερμηνεία ή σύντομη αποτίμηση φράσεων / τμημάτων του κειμένου ή περίληψη). Ερώτηση 2η . Στη δομή του κειμένου (μορφοποίηση παραγράφων ή θεματικές ενότητες ή αφηγηματικές τεχνικές). Ερώτηση 3η . Στη γλωσσική αποτίμηση του κειμένου. Η ερώτηση αναλύεται σε δύο ισοδύναμα υποερωτήματα : α. κύρια γνωρίσματα ή ιδιοτυπίες στη γλώσσα και την έκφραση κ.ά. β. σχήματα λόγου (εικόνες, μεταφορές κ.α). Ερώτηση 4η. Στην αξιολογική κρίση του συγκεκριμένου κειμένου. Η ερώτηση εναλλακτικά μπορεί να περιλαμβάνει : - χαρακτηρισμούς προσώπων ή και καταστάσεων, - εντοπισμό ή και παραλληλισμό αξιών και ιδεών που έχουν σχέση με την εποχή του έργου και τη βιωματικότητα των μαθητών/τριών - σύγκριση με άλλα έργα του ίδιου συγγραφέα ή άλλων συγγραφέων της εποχής ή της Σχολής (μόνο για τη Γ' τάξη Γυμνασίου) Οι ερωτήσεις είναι ισοδύναμες και βαθμολογούνται με πέντε (5) μονάδες η κάθε μία (4X5=20).