Η επίδραση του Φύλου στην έκφραση του θυμού. Μια μετα - αναλυτική προσέγγιση Μια μετα - αναλυτική προσέγγιση Διπλωματική Εργασία Παπαδάκη Δήμητρα - Χρυσοβαλάντη.

Παρουσίαση με θέμα: "Η επίδραση του Φύλου στην έκφραση του θυμού. Μια μετα - αναλυτική προσέγγιση Μια μετα - αναλυτική προσέγγιση Διπλωματική Εργασία Παπαδάκη Δήμητρα - Χρυσοβαλάντη."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η επίδραση του Φύλου στην έκφραση του θυμού. Μια μετα - αναλυτική προσέγγιση Μια μετα - αναλυτική προσέγγιση Διπλωματική Εργασία Παπαδάκη Δήμητρα - Χρυσοβαλάντη Α. Μ 08030 Ρόδος, Ιούνιος 2011

2 Ο θυμός :  Αποτελεί ένα κύριο, πρωταρχικό συναίσθημα το οποίο ακολουθείται αλλά και συνοδεύεται από ένα πλήθος συναισθηματικά παρεμφερών του εκφάνσεων (Goleman, 1998).  Μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σύμπλεγμα συναισθηματικών εμπειριών το οποίο περιλαμβάνει τόσο βιολογικές όσο γνωστικές αλλά και κοινωνικές συνιστώσες.  Αποτελεί προβλεπτικό παράγοντα για τη βία (Davidson, Putnam, & Larson, 2000), τις καρδιαγγειακές παθήσεις ( Μ ittleman, Maclure, Sherwood, 1995. Strike, Magid, Whitehead, Battacharya & Steptoe, 2006), την προσωπική έλλειψη προσαρμοστικότητας (Deffenbacher, Oetting, Lynch, & Morris, 1996) αλλά παράλληλα και μια συναισθηματική συνιστώσα της επιθετικής συμπεριφοράς ή τουλάχιστον κάποιων διαστάσεων αυτής (Ramirez & Andreu, 2006).  Είναι μια αρνητική συναισθηματική κατάσταση η οποία ποικίλει ως προς την ένταση και τη διάρκεια και συνήθως είναι συνδεδεμένη με μια συναισθηματική διέγερση και την αντίληψη του ότι έχεις ζημιωθεί από κάποιον άλλο.

3 Ο θυμός :  Ενώ συχνά οδηγεί σε αρνητικές καταστάσεις, μπορεί ωστόσο να ενθαρρύνει και θετικές συμπεριφορές και σκέψεις, όπως η αύξηση των κινήτρων για επιτυχία και ο καθορισμός των στόχων (Del Vecchio & O’Leary, 2003).  Μπορεί να οδηγήσει σε ωφέλιμες διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις.  Η συνεχής καταστολή του, οδηγεί σε αρνητικές συνέπειες για το άτομο.

4 O θυμός είναι μια πολυδιάστατη δομή, με ευδιάκριτες τις συναισθηματικές, συμπεριφοριστικές και τις γνωστικές του διαστάσεις και ευδιάκριτα τα βιολογικά στοιχεία που συμβάλλουν στην εμπειρία και στην έκφρασή του (Spielberger, Jacobs, Russel & Crane, 1983). Συναισθηματική διάσταση συναισθηματική εμπειρία του θυμού Συμπεριφοριστική διάσταση σύνολο συμπεριφορών με στόχο την πρόκληση ζημιάς σε κάποιον άλλον ή την ανταπόδοση κάποιας πράξης που θεωρήθηκε ως κακή (Williams, Zabrack & Joy, 1982) Γνωστική διάσταση σύνολο γνωστικών αξιολογήσεων οι οποίες οδηγούν το σθένος του αντιλαμβανόμενου συναισθήματος (Hollon & Kendall, 1980).

5 Γενική θεωρία της πίεσης : Η πίεση μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές συγκινήσεις, συμπεριλαμβανομένου του θυμού (Agnew, 1992). Γνωστικές - συμπεριφοριστικές θεωρίες : Υπογραμμίζουν το ρόλο μιας προκατειλημμένης επεξεργασίας πληροφοριών μεταξύ των ατόμων με αντίστοιχα προβλήματα (Deffenbacher, 1996) Βιολογικά μοντέλα απορρέοντα από ψυχοφυσιολογικές μελέτες : Τα πιο ευρέως αναγνωρισμένα μοντέλα, είναι βασισμένα στην επίδραση των δυο ημισφαιρίων του εγκεφαλικού φλοιού που συνδέονται με το σθένος και την ένταση του συναισθήματος (Schwartz, Davidson & Maer, 1975) καθώς και στην κινητήρια κατεύθυνσή του (Davidson 1995. Gray 1982).

6 Charles Spielberger Ανάπτυξη της θεωρίας του, γνωστή ως “State-trait anger theory” και βοήθησε ώστε να δοθεί μια εννοιολογική σαφήνεια στη δομή του θυμού η οποία για πολύ καιρό διέπονταν από ανακριβείς ορισμούς και από ασάφεια και σύγχυση σε σχέση με άλλα παρεμφερή συναισθήματα όπως η εχθρότητα ή η επιθετικότητα. Δημιουργία και στάθμιση ενός έγκυρου εργαλείου μέτρησης, του State- Trait Anger Inventory (STAXI), για να μελετήσει την εμπειρία του θυμού ως μια συναισθηματική κατάσταση αλλά και ως ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της προσωπικότητας (Spielberger και συν., 1983), καθώς και τις τάσεις καταστολής (anger in) ή εξωτερίκευσής του (anger-out), (Spielberger, C.D. 1983)

7 ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΥΜΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ  Χαρακτηριστικό γνώρισμα της προσωπικότητας (trait anger)  Καταστασιακός θυμός (state anger),  Η τάση ενός ατόμου να βιώσει τη συναισθηματική κατάσταση του θυμού οποιαδήποτε στιγμή, ως απάντηση σε διάφορες περιστάσεις (Eckhardt & Deffenbacher, 2004)  Ψυχοβιολογική, υποκειμενική εμπειρία η οποία συνήθως αναφέρεται σε μια συναισθηματική κατάσταση που περιλαμβάνει δυσαρέσκεια (Spielberger και συν., 1983). Αυτή η εσωτερική κατάσταση, είναι ενσωματωμένη σε ένα ειδικό καταστασιακό πλαίσιο, υποθέτοντας ότι θα μπορούσε να διακυμαίνεται από πολλές περιστάσεις (Ramirez, Fujihara & Van Goozen, 2001).

8 ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΥΜΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ  Έμμεση έκφραση θυμού (Anger-IN)  Άμεση έκφραση του θυμού (Anger-OUT)  Προσπάθεια εσωτερίκευσής της συναισθηματικής αντίδρασης ή επηρεασμού του στόχου στον οποίο ο θυμός απευθύνεται με ένα πιο λεπτό και πιο έμμεσο τρόπο  Ανοιχτή εκδήλωση του συναισθήματος. Η άμεση έκφραση (overt) καθορίζεται από την ανταγωνιστική της φύση και περιλαμβάνει μια στάση επίθεσης ή αρνητικής αντιμετώπισης στο πρόσωπο στο οποίο ο θυμός εκδηλώνεται.

9  Η έρευνα, αναγνωρίζει το φύλο ως σημαντικό παράγοντα στην έκφραση του θυμού (Dube & Morgan, 1996. Laufer & Gillespie, 2004. Su & Tippins, 1998).  Έχει δημιουργηθεί η εντύπωση πως οι άνδρες εκφράζουν το θυμό τους πιο άμεσα και με πιο ανταγωνιστικό τρόπο σε σχέση με τις γυναίκες (Brody 1993. Brody & Hall 2008. Fischer, 1993. Shields, 2002).  Εντούτοις, υπάρχουν στοιχεία ερευνών πάνω στις διαφορές του φύλου στο θυμό που δείχνουν πως αυτή η στερεοτυπική οπτική δεν ισχύει πάντοτε

10  Ασυνέπειες στα αποτελέσματα των ερευνών : Άλλες έρευνες αναφέρουν ότι ο θυμός εκφράζεται πιο άμεσα και φανερά από τους άνδρες παρά από τις γυναίκες. Άλλες δεν αναφέρουν διαφορές. Μερικές έρευνες ακόμη αναφέρουν ένα εναλλακτικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο οι γυναίκες βιώνουν και εκφράζουν περισσότερο το θυμό σε σχέση με τους άνδρες (Fischer & Evers, 2011).

11  Πιθανά αίτια ασυμφωνίας αποτελεσμάτων : Τα χαρακτηριστικά των ρόλων των δυο φύλων παρά το φύλο αυτό καθ ' εαυτό μπορεί να συνδέονται με διαφορετικούς τύπους έκφρασης του θυμού. Κατά συνέπεια, αν και είναι σημαντικό να εξετάζεται ο ρόλος του φύλου στο θυμό, οι ατομικές διαφορές, οι οποίες δε συνδέονται υποχρεωτικά με το φύλο, δεν θα πρέπει να αγνοούνται. Ο θυμός μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους. Πολλοί διαφορετικοί τύποι έχουν προταθεί (Spielberger, 1983. Wolf & Foshee, 2003). Σημαντικό παράγοντα αποτελεί η διάκριση της άμεσης έκφρασης του θυμού σε σχέση με την έμμεση έκφρασή του. Οι διαφορές στην έκφραση του θυμού, βασίζονται σε μια πληθώρα διαφορετικών μελετών οι οποίες εφάρμοσαν διαφορετικό σχεδιασμό και μεθοδολογία. Οι διαφορές φαίνεται να εξαρτώνται από τον τύπο του πλαισίου στο οποίο ο θυμός εμφανίζεται (Fischer & Evers, 2011).

12 Είναι ένα εργαλείο αυτό - αξιολόγησης που αποτελείται από 44 αντικείμενα τα οποία μετρούν την εμπειρία και την έκφραση του θυμού.  State anger scale ( μέτρηση καταστασιακού θυμού ), μετρά την ένταση των συναισθημάτων θυμού σε μια συγκεκριμένη στιγμή.  Trait anger scale ( μέτρηση ροπής προς το θυμό ως χαρακτηριστικό προσωπικότητας ) μετρά τις ατομικές διαφορές στη διάθεση για εμπειρία του ανάλογου συναισθήματος.  Έκφραση του θυμού (Anger expression-AX/EX), συμπληρώνεται από τις προηγούμενες και παρέχει ένα γενικό δείκτη έκφρασης του θυμού ανεξάρτητα από την κατεύθυνσή του, προς τα μέσα ( ΑΙ ) ή προς τα έξω ( ΑΟ ), (Zoccali και συν., 2007).

13  Το STAXI-2 αναπτύχθηκε βάσει του STAXI, σε απάντηση τόσο πρακτικών αλλά και εννοιολογικών ζητημάτων. Στοιχεία τα οποία αποτελούσαν πεδία διφορούμενης σημασίας, αντικαταστάθηκαν ή διαγράφηκαν και μια καινούρια κλίμακα μέτρησης του ελέγχου του εσωτερικοποιημένου θυμού (control of internalized anger) προστέθηκε.  H ροπή προς το θυμό ή ο θυμός ως χαρακτηριστικό προσωπικότητας, (Trait anger -TA) κατηγοριοποιήθηκε σε 2 επιμέρους τύπους. Δημιουργήθηκαν οι κλίμακες που αφορούν : α ) στη μέτρηση του θυμού ως χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας του ατόμου (angry temperament- AT) β ) στην αντίδραση στο θυμικό αυτό συναίσθημα, αναφερόμενο ως angry reaction (AR). Την τάση δηλαδή έκφρασης του θυμού όταν αυτός προκαλείται.  Το ίδιο συνέβη και για την κλίμακα που αφορά στη μέτρηση του καταστασιακού θυμού (State anger) σε τρεις διακριτές κατηγορίες (feelings, Physical, verbal items).

14  Οι ατομικές διαθέσεις που αφορούν στην έκφραση του θυμού, διαχωρίστηκαν σε τρεις διακριτούς παράγοντες (Kang, Namkoong, & Kim, 2008) και αναφέρονται ως : Anger IN (AI): παράγοντας ο οποίος αντανακλά τη τάση καταστολής του θυμού και απόκρυψης του συναισθήματος από τους άλλους. Anger out (AO): περιλαμβάνει μετρήσεις για την τάση έκφρασης του θυμού, άμεσα, είτε λεκτικά, είτε σωματικά. Anger control (AC): Αναφέρεται στην ικανότητα ελέγχου και ρύθμισης της έκφρασης του θυμού (Spielberger, 1991).

15  Είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται για να ανασκοπεί και να αξιολογεί τις έρευνες που υπάρχουν στη βιβλιογραφία. Διαφέρει με τις άλλες κριτικές μελέτες γιατί επικεντρώνεται στη στατιστική ενοποίηση και ανάλυση των ευρημάτων διαφόρων ερευνών (Cook, 1992)  Είναι περισσότερο χρήσιμη όταν τα αποτελέσματα των διαφόρων μελετών είναι αντιφατικά μεταξύ τους και όταν ο αριθμός των συμμετεχόντων στις μελέτες είναι μικρός, καθώς στις περιπτώσεις αυτές ο συνδυασμός των μελετών αυξάνει τη στατιστική ισχύ (Law, Morris & Wald, 1997. Pettitti, 1994).  Αποτελεί ένα είδος συστηματικής ανασκόπησης (systematic review), καθώς αποτιμά ποσοτικά την ποιότητα του σχεδιασμού και της εκτέλεσης κάθε έρευνας και συνδυάζει τα ευρήματα των ξεχωριστών μελετών.

16  Διατύπωση του θέματος - σκοπού της έρευνας.  Έρευνα στη βιβλιογραφία για σχετικές μελέτες.  Κωδικοποίηση των διάφορων μελετών  Υπολογισμός ενός εκτιμητή του μεγέθους αποτελέσματος (effect size), χρησιμοποιώντας κάποια μέθοδο ανάλυσης.  Διεξαγωγή της στατιστικής ανάλυσης.  Διεξαγωγή συμπερασμάτων και επεξηγήσεων ( Κουφάκη, 2009).

17 Το Ε S είναι ένα μέτρο έντασης της σχέσης μεταξύ δυο μεταβλητών και το είδος του εξαρτάται από το είδος των δεδομένων που επεξεργάζονται. Το ES, είναι ένας δείκτης που μετασχηματίζει τα ξεχωριστά δεδομένα κάθε έρευνας σε ένα κοινό μέτρο.  Στην παρούσα μετα - ανάλυση : Μελέτη των μέσων τιμών (x) και των τυπικών αποκλίσεων (SD), υπολογίζοντας την τυποποιημένη μέση διαφορά (standardized mean difference). Ως εκτιμητής του μεγέθους της επίδρασης, χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό κριτήριο g του Hedges.

18 Πλεονεκτήματα :  Μπορεί να χειριστεί έναν αρκετά μεγάλο αριθμό μελετών, κάτι που είναι σχεδόν αδύνατο να γίνει με τις παραδοσιακές ανασκοπήσεις και έτσι μπορεί να εντοπίσει σχέσεις ή τάσεις που ήταν αδύνατον να προκύψουν από ξεχωριστές μελέτες.  Δεν προδικάζει και δεν αποκλείει από πριν μελέτες λόγω του ιδιαίτερου σχεδιασμού τους, που είναι πολλές φορές πρόχειρος. Έτσι, τα αποτελέσματά της είναι πιο αντικειμενικά από άλλες ανασκοπήσεις που επιλέγουν πιο καλοσχεδιασμένες μελέτες κρίνοντάς τις ως πιο έγκυρες

19  Συχνά τα αποτελέσματα είναι αναξιόπιστα καθώς πολλές φορές συγκρίνονται και αθροίζονται μελέτες που χρησιμοποιούν διαφορετικές τεχνικές στις αναλύσεις τους, εξετάζουν άλλου είδους πληθυσμό και περιέχουν άλλες μεταβλητές. Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται συχνά και ως ¨ μήλα και πορτοκάλια ¨ (“apples and oranges”) για να δηλώσει ότι η ποικιλία στο είδος των μελετών που εξετάζονται καθιστά ακατάλληλη της σύγκρισή τους.  Τα αποτελέσματα της, είναι συχνά μη ερμηνεύσιμα καθώς αναμειγνύονται ευρήματα από ¨ φτωχές ¨ σε σχεδιασμό μελέτες με άλλα από πολύ καλοσχεδιασμένες.  Πρόβλημα μεροληψίας που υφίσταται στην επιλογή των μελετών που δημοσιεύονται καθώς σπάνια δημοσιεύονται μελέτες με αρνητικές ή μηδενικές αποδόσεις, καθιστά τα αποτελέσματά της εξίσου μεροληπτικά (publication/reporting bias).

20  Η ύπαρξη σφάλματος δημοσίευσης αποτελεί συστηματικό σφάλμα που μειώνει σημαντικά την εγκυρότητα μιας μετα - ανάλυσης και για το λόγο αυτό απαιτείται ο εντοπισμός του.  Ο πλέον συνηθισμένος τρόπος εκτίμησης του σφάλματος δημοσίευσης είναι ο σχεδιασμός διαγράμματος, γνωστό ως διάγραμμα ¨ χωνί ¨ (Funnel plot), (Light & Pillemer, 1984). Όταν δεν υπάρχει σφάλμα, τότε τα σημεία σε ένα διάγραμμα ¨ χωνί ¨ που αντιστοιχούν στις διάφορες μελέτες δημιουργούν την οπτική απεικόνιση ενός συμμετρικού ανεστραμμένου κώνου ή χωνιού. Η ύπαρξη ασυμμετρίας, υποδηλώνει την ύπαρξη σφάλματος δημοσίευσης (Iyengar & Greenhouse, 1988).

21  Η ακρίβεια και η εγκυρότητα μιας μετα - ανάλυσης εξαρτώνται σημαντικά από το βαθμό στον οποίο οι επιμέρους μελέτες είναι αρκετά ομοιογενείς μεταξύ τους, έτσι ώστε τα αποτελέσματά τους να μπορούν να συνδυαστούν για τον υπολογισμό ενός συγκεντρωτικού αποτελέσματος.  Όταν τα αποτελέσματα των επιμέρους μελετών που πρόκειται να συμπεριληφθούν στη μετα - ανάλυση παρουσιάζουν μεγαλύτερη ετερογένεια από εκείνη που αναμένεται εκ τύχης, τότε ο υπολογισμός ενός μόνο συγκεντρωτικού δείκτη μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα.  Εάν διαπιστωθεί ετερογένεια μεταξύ των μελετών, τότε εφαρμόζεται το μοντέλο των τυχαίων αποτελεσμάτων (random-effects model), (Cooper & Hedges, 1994. Γαλάνης & Σπάρος, 2005). Εάν διαπιστωθεί ομοιογένεια μεταξύ των μελετών, τότε εφαρμόζεται το μοντέλο των σταθερών αποτελεσμάτων (Fixed-effects model), (Hall & Brannick, 2002).

22  Διερευνάται η επίδραση του φύλου στην έκφραση του θυμού σε μη κλινικά δείγματα ενηλίκων, εστιάζοντας σε μετρήσεις που έχουν ληφθεί από τις δυο εκδόσεις του εργαλείου αξιολόγησης του θυμού (STAXI/STAXI -2), του Charles Spielberger.  H τεχνική της μετα - ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκε, αφορά στην μελέτη των μέσων τιμών (x) και των τυπικών αποκλίσεων (sd) για τον υπολογισμό της μέσης τυποποιημένης διαφοράς και ως εκτιμητής του μεγέθους της επίδρασης, χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό κριτήριο g του Hedges.  Σκοπός : Η διερεύνηση των ασυνεπειών των αποτελεσμάτων που περικλείουν την έρευνα σχετικά με την επίδραση του φύλου στην έκφραση του θυμού και η επικαιροποίηση της γνώσης στο συγκεκριμένο πεδίο

23 Υποθέσεις της Έρευνας  Οι γυναίκες δε διαφέρουν ως προς το θυμό ως χαρακτηριστικό προσωπικότητας (trait anger) από τους άνδρες.  Δεν υπάρχει διαφορά ως προς τον καταστασιακό θυμό (state anger) ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες.  Οι γυναίκες δε διαφέρουν ως προς την έμμεση έκφραση του θυμού (Anger Expression-IN) σε σχέση με τους άνδρες.  Δεν υπάρχει διαφορά ως προς την άμεση έκφραση του θυμού (Anger Expression-OUT) ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες.

24  Για τη διαδικασία συλλογής των ερευνών, χρησιμοποιήθηκαν οι διεθνείς ερευνητικές βάσεις δεδομένων Scopus και PsyArticles, μέσω του συνδέσμου ελληνικών ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών HEAL-Link.  Οι λέξεις - κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν για την αναζήτηση, ήταν : STAXI OR STAXI-2 OR STATE TRAIT ANGER EXPRESSION INVENTORY OR STATE TRAIT ANGER EXPRESSION INVENORY-2 AND GENDER DIFFERENCES  Από την αναζήτηση, προέκυψαν συνολικά 141 αποτελέσματα. Από αυτά, 16 επαναλαμβάνονταν και μόνο τα 24 πληρούσαν τα κριτήρια που είχαν αρχικά τεθεί.

25 Προκειμένου να συμπεριληφθεί μια μελέτη στην παρούσα μετα - ανάλυση, λήφθησαν υπόψη τα παρακάτω κριτήρια :  Αποκλείστηκαν μελέτες που δεν ανέφεραν πληροφορίες για τις τέσσερις διαστάσεις μέτρησης του θυμού (Trait Anger, State Anger, Anger-IN, Anger-OUT) σε συνδυασμό με τη μεταβλητή του φύλου.  Αποκλείστηκαν μελέτες στις οποίες το δείγμα αποτελούσαν ανήλικοι ή κλινικοί πληθυσμοί.  Συμπεριλήφθηκαν μόνο οι μελέτες για τις οποίες οι μετρήσεις για την επίδραση του φύλου στο θυμό για τις τέσσερις διαστάσεις που μελετώνται, έγιναν με το εργαλείο STAXI/STAXI-2 του Spielberger.  Συμπεριλήφθηκαν μελέτες οι οποίες αφορούσαν μόνο στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία.

26  Στην παρούσα μετα - ανάλυση, συμπεριλήφθησαν συνολικά 24 έρευνες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από το 1993 έως το 2009 και ικανοποιούσαν τα κριτήρια τα οποία είχαν τεθεί κατά τον ερευνητικό σχεδιασμό. Για 5 από τις 24 μελέτες που συνολικά συμπεριλαμβάνονταν στη μετα - ανάλυση, λήφθηκαν στοιχεία από δυο διαφορετικά δείγματα από την κάθε μια.  Για τη μελέτη του μεγέθους της επίδρασης (ES) της επιμέρους διάστασης Trait Anger και του φύλου χρησιμοποιήθηκαν 16 συνολικά μελέτες. Για δυο από αυτές, (Kang, Namkoog & Kim, 2007. Deffenbacher, Deffenbacher, Lunch & Richards, 2003), λήφθηκαν στοιχεία από δυο ξεχωριστές κατηγορίες δειγμάτων (2x2) που περιέχονταν στην ανάλυση των αποτελεσμάτων τους.  Για τη μελέτη του μεγέθους της επίδρασης (ES) μεταξύ State anger και φύλου, χρησιμοποιήθηκαν 7 συνολικά μελέτες.

27  Για τη μελέτη του μεγέθους της επίδρασης (ES) Anger- ΙΝ / φύλου χρησιμοποιήθηκαν 19 συνολικά μελέτες. Για τρεις από αυτές (Kang και συν., 2007. Verona, 2005. Bitton, McGarvey & Viali, 2006), λήφθηκαν στοιχεία από δυο ξεχωριστές κατηγορίες δειγμάτων (2x2) που περιέχονταν στην ανάλυση των αποτελεσμάτων τους.  Για τη μελέτη του μεγέθους της επίδρασης (Es) για τη διάσταση Anger-OUT ως προς το φύλο, χρησιμοποιήθηκαν 20 συνολικά μελέτες. Για τέσσερις από αυτές (Kang και συν., 2007. Verona, 2005. Bitton και συν., 2006. Scalan, Vitaliano, Zhang, Savag & Ochs, 2001), λήφθηκαν στοιχεία από δυο ξεχωριστές κατηγορίες δειγμάτων (2x2) που περιέχονταν στην ανάλυση των αποτελεσμάτων τους.

28  Οι μέσοι όροι και οι τυπικές αποκλίσεις χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό της τυποποιημένης μέσης διαφοράς μεταξύ του φύλου ( άνδρας - γυναίκα ) και των τεσσάρων διαστάσεων μέτρησης του θυμού (Trait Anger, State Anger, Anger IN/OUT).  Ο έλεγχος της ετερογένειας έγινε χρησιμοποιώντας το Q-test για τον καθορισμό των αντίστοιχων τιμών  Εφαρμόστηκε ανάλυση ξεχωριστά για τις ομοιογενείς μελέτες (x 2, P≤0.05) ώστε να καθοριστεί α ) το μέγεθος της επίδρασης των μελετών που παρουσιάζουν οποιαδήποτε διακύμανση η οποία θα μπορούσε να υπάρχει λόγω λάθους δειγματοληψίας και / ή ασυνέπειας μεταξύ των χαρακτηριστικών του δείγματος και β ) να μπορέσουν να συγκλίνουν τα αποτελέσματα της μετα - ανάλυσης μεταξύ ετερογενών και ομοιογενών μελετών.

29  Για να επιτύχουμε την ομοιογένεια των μελετών, εξαιρέθηκαν οι μελέτες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα (outlying studies), με τη χρήση του διαγράμματος χωνί (funnel-plot) και το τεστ διακύμανσης μεταξύ των μελετών (I-squared test, Higgins & Tompson, 2002) μέχρι η τιμή Q να γίνει στατιστικώς μη σημαντική. Γιατί :  Το διάγραμμα αυξάνει την ακρίβεια στην εκτίμηση του μεγέθους της επίδρασης (Egger, Smith, Schneider & Minder, 1997. Whitehead, 2002).  Το I-squared τεστ από την άλλη πλευρά, χρησιμοποιήθηκε ώστε να διευθύνει το βαθμό της διακύμανσης μεταξύ των μελετών ενώ οι δείκτες του τεστ, 25, 50, και 75 ανταποκρίνονται σε χαμηλή, μέτρια και υψηλή διακύμανση αντίστοιχα (Higgins & Tompson, 2002).

30  Τα αποτελέσματα έδειξαν μη στατιστικώς σημαντικό μέγεθος της επίδρασης του φύλου στη διάσταση του θυμού ως χαρακτηριστικό προσωπικότητας (g= - 0.061, p=0.725), με το αρνητικό πρόσημο να δηλώνει ότι ο μέσος όρος των γυναικών είναι υψηλότερος από των ανδρών, χωρίς όμως να συνοδεύεται από στατιστική σημαντικότητα

31  Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικώς σημαντικό αλλά χαμηλό, μέγεθος της επίδρασης του φύλου στον καταστασιακό θυμό (g= 0,244, p=0.000), με το θετικό πρόσημο να δηλώνει ότι ο μέσος όρος των ανδρών είναι υψηλότερος από των γυναικών.

32  Τα αποτελέσματα έδειξαν μη στατιστικώς σημαντικό μέγεθος της επίδρασης του φύλου στην έμμεση έκφραση του θυμού (g= 0,006, p=0.946).  Τα αποτελέσματα έδειξαν μη στατιστικώς σημαντικό μέγεθος της επίδρασης του φύλου στην άμεση έκφραση του θυμού (g= 0.006, p=0.937).

33  Τα δεδομένα της παρούσας μετα - ανάλυσης προέκυψαν από 24 μελέτες με συνολικό αριθμό συμμετεχόντων 6.241 άτομα. Από αυτά, οι 2.825 ήταν άνδρες και οι 3.416 ήταν γυναίκες.  Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων επιβεβαιώθηκαν οι τρεις από τις τέσσερις ερευνητικές υποθέσεις που είχαν αρχικά τεθεί. Οι γυναίκες δε φάνηκε να διαφέρουν από τους άνδρες σε ότι αφορά τις διαστάσεις του θυμού ως χαρακτηριστικό προσωπικότητας (Trait Anger) και της άμεσης και έμμεσης έκφρασής του (Anger In/Out). Στατιστικά σημαντικές αλλά μικρές διαφορές ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες σημειώθηκαν ως προς την τέταρτη μελετώμενη διάσταση, αυτή του καταστασιακού θυμού (State Anger) με τους άνδρες να σημειώνουν υψηλότερο μέσο όρο σε σχέση με τις γυναίκες.

34  Οι παρατηρούμενες διαφορές στα δύο φύλα σύμφωνα τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, φαίνεται να εξαρτώνται από τον τύπο του πλαισίου στο οποίο ο θυμός εμφανίζεται, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από άλλες έρευνες (Fischer & Evers, 2011).  Τα ευρήματα δείχνουν ότι το κοινωνικό πλαίσιο και οι περιστάσεις στις οποίες οι διαφορές φύλου στις αντιδράσεις του θυμού έχουν μελετηθεί, είναι καθοριστικά (Deaux & Major, 1987).

35 Σημαντική και αναγκαία επομένως κρίνεται η περαιτέρω έρευνα για την αναζήτηση και διερεύνηση των παραγόντων (mediators) γενικότερα και των κοινωνικών ειδικότερα, που επηρεάζουν την έκφραση του θυμού στα δυο φύλα αφού τα απορρέοντα συμπεράσματα δείχνουν ότι η ταυτότητα του κοινωνικού ρόλου του φύλου φαίνεται να επηρεάζει τις απαντήσεις στην εμπειρία του θυμού ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο αυτός εκδηλώνεται, ανεξάρτητα από το αν αποτελεί ή όχι ατομικό χαρακτηριστικό προσωπικότητας. 

36  Agnew, R. (1992). Foundation for a general strain theory of crime and delinquency. Criminology, 30, 47– 88.  Bitton, A., McGarvey, S.T. & Viali, S. (2006). Anger Expression and Lifestyle Incongruity Interactions on Blood Pressure in Samoan Adults. AMERICAN JOURNAL OF HUMAN BIOLOGY 18, 369–376.  Brody, L. R. (1993). On understanding gender differences in the expression of emotion: Gender roles, socialization, and language. In Ablon, S., Brown, D., Khantzian, E. & Mack, J. (Eds.), Human feelings: Explorations in affect development and meaning (pp. 87–121). New York: Analytic.  Brody, L. R. & Hall, J. A. (2008). Gender and emotion in context. In Lewis, M. Haviland-Jones, J. & Feldman, B. (Eds.), Handbook of emotions (3rd ed., pp. 395–409). New York: Guilford.  Cook, T. (1992). Meta-Analysis for Explanation: a casebook.  Deaux, K. & Major, B. (1987). Putting gender into context: An interactive model of gender-related behavior. Psychological Review, 94, 369–389.  Davidson, R. J. (1995). Cerebral asymmetry, emotion and affective style. In: Davidson, R. J. & Hugdahl, K. (eds) Brain asymmetry. The MIT Press, Cambridge, pp 127–143.

37  Davidson, R.J., Putnam, K. M. & Larson, C.L. (2000). Dysfunction in the neural circuitry of emotion regulation-A possible prelude to violence. Science, 289, 591-594.  Deffenbacher, J. L. (1996). Cognitive–behavioral approaches to anger reduction. In K. S. Dobson & K. D. Craig (Eds.), Advances in cognitive– behavioral therapy (pp. 31–62). Thousand Oaks, CA: Sage  Deffenbacher, J. L., Oetting, E.R., Lynch, R.S. & Morris, C.D. (1996). The expression of anger and its consequences. Behaviour research and Therapy, 34, 575-590.  Del Vecchio, T. & O’Leary, K. D. (2003). Effectiveness of anger treatments for specific anger problems: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 24, 15-34.  Dubé L, Morgan, M.S. (1996). Trend effects and gender differences in retrospective judgments of consumption emotions. Journal of Consumed Research, 23(2), 156–62.  Eckhardt, N. B. & Deffenbacher, J. (2004). The assessment of anger and hostility: a critical review. Aggressive and Violent Behavior, 9, 17–43.

38  Egger, M., Smith, G., Schneider, M. & Minder, C. (1997). Bias in meta-analysis. Detected by a simple, graphical test, BMJ, 315, 629-634.  Fischer, A. H. (1993). Sex differences in emotionality: Fact or stereotype. Feminism and Psychology, 3, 303–318.  Fischer, A. H., & Evers, C. (2011). Anger in the context of gender. In M. Potegal, G. Stemmler, & C. Spielberger (Eds.), International handbook of anger: Constituent and concomitant biological, psychological, and social processes (pp. 349–360). New York: Springer.  Goleman, D. (1998). Η συναισθηματική νοημοσύνη. Γιατί το «EQ» είναι πιο σημαντικό από το «IQ». Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.  Gray, J.A. (1982). The neuropsychology of anxiety: an enquiry into the functions of the septo- hippocampal system. Clarendon Press/ Oxford University Press, New York.  Hall S, Brannick M.(2002) Comparison of two random-effects method of meta-analysis. J Appl Psychol, 87, 377−389.  Higgins, J.P. & Thompson, S.G. (2002). Quantifying heterogeneity in a meta-analysis, Statistical medicine, 21, 1539-1558.

39  Hollon, S. D. & Kendall, P. C. (1980). Cognitive self-statements in depression: development of an automatic thoughts questionnaire. Cognitive Theoretical Research, 4, 383–395.  Iyengar S, Greenhouse, J. (1998). Selection models and the file drawer problem. Statistic Science, 3, 109−135.  Kang, I. J., Namkoong, K. & Kim, S.J. (2007). Association of DRD4 and COMT polymorphisms with anger and forgiveness traits in healthy volunteers. Neuroscience Letters, 430, 252–257.  Κουφάκη, Α. (2009). Δυσλεξία και Αριστεροχειρία. Μία Μετα-ανάλυση 27 ερευνών. Διπλωματική εργασία, Π.Τ.Δ.Ε Πανεπιστημίου Αθηνών.  Laufer, D. & Gillespie, K. (2004). Differences in consumer attributions of blame between men and women: the role of perceived vulnerability and empathic concern. Psychological Marks, 21(2), 141–57.  Law, M., Morris, J., & Wald, N. (1997). Environmental tobacco smoke exposure and ischaemic heart disease: An evaluation of the evidence. Britain Medicine Journal, 315, 973−980.  Light, R. & Pillemer, D. (1984). Summing up: The science of reviewing research. Harvard University Press, Boston.

40  Mittleman, M. A., Maclure, M. & Sherwood, J.B. (1995). Triggerin of acute myocardial infarction onset by episodes of anger. Circulation, 92, 1720-1725.  Petitti, D.(1994). Meta-analysis, decision analysis, and cost effectiveness analysis: Methods for quantitative synthesis in medicine. Oxford University Press, New York.  Ramirez, J.M., Fujihara, T., & Van Goozen, S.H. (2001). Cultural and gender differences in anger and aggression: a comparison between Japanese. Dutch and Spanish students. Journal of Social Psychology 141, 119–121.  Ramirez, J.M., Andreu, J.M. (2006). Aggression, and some related psychological constructs (anger, hostility, and impulsivity). Some comments from a research project. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 30, 276-291.  Scanlan, J.M., Vitaliano, P.P, Zhang, M. S. & Ochs, H. (2001). Lymphocyte proliferation is Associated with gender, Caregiving, an psychosocial variables in older adults. Journal of behavioral Medicine, 2(6), 537-559.

41  Schwartz, G. E, Davidson, R. J, Maer, F. (1975). Right hemisphere lateralization for emotion in the human brain: interactions with cognition. Science 190, 286–288  Shields, S. A. (2002). Speaking from the heart: Gender and the social meaning of emotion. New York: Cambridge University press  Spielberger, C.D., Jacobs, G.A., Russel, S.F. & Crane, R.S. (1983). Assessment of anger: the State-Trait Anger Scale. In J.N Butcer & C.D. Spielberger (Eds). Advances in personality assessment (Vol.2). Hillsdalke, NJ:LEA.  Spielberger, C. D. (1983). Manual for the state-trait anxiety inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.  Spielberger, C.D. (1991). State-Trait Anger Expression Inventory. Psychological Assessment Resources Inc., Odessa, FL.  Strike, P.C., Magid, K., Whitehead, D.L., Brydon, L., Bhattacharyya, M. R. & Steptoe, A. (2006). Pathophysiological processes underlying emotional triggering of acute cardiac events. Proceedings of the National Academy of sciences of the United States of America, 103, 4322-4327.  Su, W. & Tippins, M. J. (1998). Consumer attributions of product failure to channel members and self: the impact of situational cues. In: Srull TK, editor. Advances in consumer research, Association for Consumer Research, 25 139–45.  Verona, E. (2005). Moderating Effects of Rumination and Gender on Context-Specific Aggression. AGGRESSIVE BEHAVIOR, 31, 420–436.

42  Whitehead, A. (2002). Meta-analysis of controlled Clinical Trials. West Sussex, England: Wiley, p.p 60-61.  Williams, T.M., Zabrack, M.L. & Joy, L.A. (1982). The portrayal of aggression on North American television. Journal of Applied Social Psychology, 1, 360–380.  Wolf, K. A., & Foshee, V. A. (2003). Family violence, anger expression styles and adolescent dating violence. Journal of Family Violence, 18, 309–316.  Zoccali, R., Muscatello, Maria, R.A., Bruno, A., Cedro, C., Campolo, D., Pandolfo, G., Meduri, M., (2007). The role of defence mechanisms in the modulation of anger experience and expression: Gender differences and influence on self-report measures. Personality and individual differences, 43, 1426-1436.