ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
ΒΛΑΜΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ <<ΑΤΤΙΚΟΝ>>

2 Το ενδοκρινικό σύστημα αποτελεί ένα πολύπλοκο δίκτυο επικοινωνίας του οποίου οι βασικοί μεσολαβητές είναι οι ορμόνες

3 Οι Ορμόνες αποτελούν μόρια –μεταφορείς μηνυμάτων από κύτταρο σε κύτταρο

4 Βασικός σκοπός του ενδοκρινικού συστήματος είναι η διατήρηση της ομοιόστασης στον ανθρώπινο οργανισμό

5 Ενδοκρινικό σύστημα Ύπνος

6 ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ-ΑΠΝΟΙΕΣ
ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ ΜΕΓΑΛΑΚΡΙΑ Σ. Cushing ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ

7 ΑΠΝΟΙΕΣ-ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΞΟΝΑ ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ-ΥΠΟΦΥΣΗ-ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΞΟΝΑ ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ-ΥΠΟΦΥΣΗ-ΓΟΝΑΔΕΣ (ΥΠΟΓΟΝΑΔΙΣΜΟΣ) ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΚΚΡΙΣΗΣ ΜΕΛΑΤΟΝΙΝΗΣ

8 ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ Καταστολή αναπνευστικού κέντρου-μείωση εκφορτήσεων στους διασταλτικούς φαρυγγικούς μύες Μυοπάθεια αναπνευστικών μυών Οίδημα ανωτέρου αεραγωγού λόγω κατακράτησης νερού από την αυξημένη παραγωγή υαλουρονικού οξέος Απόφραξη ανωτέρου αεραγωγού λόγω βρογχοκήλης Παχυσαρκία

9 PICKWICK

10 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΥ-ΣΑΥ
Υποθυρεοειδισμός στο γενικόν πλυθησμό 2% Συχνότητα εμφάνισης ΣΑΥ στο γενικό πλυθησμό 2-9% Α Ασθενείς με ΣΑΥ εμφανίζουν υποθυρεοειδισμό σε συχνότητα 1-3% ασθενείς με υποθυρεοειδισμό εμφανίζουν ΣΑΥ σε συχνότητα 60%(Psaty et al 1998) Ασθενείς με ΣΑΥ εμφανίζουν υποθυρεοειδισμό σε συχνότητα 1-3%

11 ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΥ-ΣΑΥ
ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ? ΣΑΥ? ή ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ

12 ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ-ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΕΣ ΣΑΥ
Παχυσαρκία Κόπωση Κατάθλιψη Επηρεασμένη συγκέντρωση Μειωμένη libido Ροχαλητό

13 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΥΠΝΟΥ
Ασθενείς με τυπική κλινική εικόνα ΣΑΥ που έχουν φυσιολογική εξέταση μελέτης ύπνου θα πρέπει να ελέγχονται για υποθυρεοειδισμό με προσδιορισμό της TSH Ασθενείς με ΣΑΥ που δεν βελτιώνουν τα ημερήσια κυρίως συμπτώματα κόπωσης και υπνηλίας θα πρέπει να ελέγχονται για πιθανό υποθυρεοειδισμό

14 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΥ -ΣΑΥ
Θεραπεία υποκατάστασης με θυρεοειδικές ορμόνες Θεραπεία με συσκευή θετικής πίεσης αεραγωγών (CPAP-BiPAP) τουλάχιστον μέχρι υποτροπής συμπτωμάτων υποθυρεοειδισμού Επανεκτίμηση μετά από 6-12 μήνες για πιθανή διακοπή της θεραπείας με CPAP-BiPAP

15 The effect of thyroxine therapy on serum TSH, RDI, and nocturnal hypoxia in three patients with hypothyroidism and sleep-disordered breathing. Easton et al Am J Respir Crit Care Med 1999

16 ΜΕΓΑΛΑΚΡΙΑ - ΑΠΝΟΙΕΣ

17

18 Οι Roxburg – Collis το 1896 περιέγραψαν πρώτη φορά τη συσχέτιση έντονου ροχαλητού, ημερήσιας υπνηλίας και μεγαλακρίας

19 Το ΣΑΥ εμφανίζεται στους μεγαλακρικούς σε συχνότητα 60% (19-93%) Grunstein et al Ann Intern Med 1991

20 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΠΝΟΙΩΝ
Υπερτροφία παρα-όπισθοφαρυγγικού μαλακού ιστού Μακρογλωσσία Φυσιολογικό ΒΜΙ Κρανιοπροσωπικές διαταραχές Ισχυρή συσχέτιση IGF-1 και αύξησης μαλακού ιστού στην περιοχή του ανώτερου αεραγωγού - μακρογλωσσίας

21 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΑΠΝΟΙΩΝ
Το 20% των μεγαλακρικών σύμφωνα με τον Grunstein εμφανίζουν κεντρικές άπνοιες και περιοδική αναπνοή Αυξημένη ευαισθησία των κεντρικών χημειουποδοχέων στο CO2

22 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΜΕΓΑΛΑΚΡΙΑΣ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΥΠΝΟΥ
Όλοι οι μεγαλακρικοί που πρόκειται να χειρουργηθούν πρέπει να υποβάλλονται σε μελέτη ύπνου Όλοι οι μεγαλακρικοί ανεξαρτήτως υποτροπής της νόσου θα πρέπει να υποβάλλονται σε μελέτη ύπνου Κάθε μεγαλακρικός τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της νόσου στα πλαίσια της διαγνωστικής προσπέλασης θα πρέπει να υποβάλλεται σε μελέτη ύπνου

23 Severity of SAS in active and controlled acromegalic patients
Severity of SAS in active and controlled acromegalic patients. MV DAVI et al European Journal of Endocrinilogy 2008

24 Obstructive apnoea (OA) and apnoea/hypopnoea index (AHI) in active and controlled acromegalic patients MV DAVI et al European Journal of Endocrinilogy 2008

25 AHI in six active acromegalic patients at baseline (Basal) and at follow-up (Control). MV DAVI et al European Journal of Endocrinilogy 2008

26 ΑΠΝΟΙΑ στον ΥΠΝΟ σε ΝΟΣΟ με ΧΑΜΗΛΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Το 61,5% ασθενών με μεγαλακρία μετά από θεραπεία (όχι πλήρως ιαθέντες) εμφανίζει αποφρακτικού τύπου άπνοιες Οι ασθενείς με αυξημένες τιμές GH και πρόσφατα θεραπευμένοι είχαν σοβαρότερου βαθμού άπνοιες Το σύνδρομο απνοιών εμφανίζεται στη μεγαλακρία ακόμη και όταν η νόσος βρίσκεται σε χαμηλή δραστηριότητα Peppa M, Vagiakis E, Ioannides G,Vlami A,Roussos C, Thalassinos N Nosokomiaka Chronika 2001

27 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΑΥ στη ΜΕΓΑΛΑΚΡΙΑ
Άμεση έναρξη θεραπείας με CPAP ιδίως προεγχειρητικά για την αποφυγή ασφυξίας κατά τη διασφηνοειδεκτομική αφαίρεση αδενώματος υπόφυσης Επανεκτίμηση μετά από 6 μήνες για τη συνέχιση της θεραπείας με CPAP

28 Ν. Cushing-ΑΠΝΟΙΕΣ

29 Oι Shipley et al το 1992 βρήκαν ότι το 32% ασθενών με νόσο ή σύνδρομο Cushing παρουσιάζουν ΣΑΥ

30

31 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΠΝΟΙΩΝ στο Cushing
Aύξηση σωματικού βάρους Ανδροειδικού τύπου εναπόθεση σπλαχνικού λίπους Αύξηση περιμέτρου τραχήλου από την εναπόθεση λίπους Μυική αδυναμία διασταλτικών μυών φάρυγγα (γενειουοειδής-γενειογλωσσικός)

32 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ν. Cushing ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΥΠΝΟΥ
Μελέτη ύπνου Εφαρμογή θεραπείας με CPAP η οποία θα πρέπει να έχει στόχο τη βελτίωση των απνοιών-υποπνοιών ακόμη και αν δεν υπάρχει βελτίωση των ημερησίων συμπτωμάτων κόπωσης λόγω του υποκείμενου νοσήματος

33 Σ. ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ-ΑΠΝΟΙΕΣ

34

35 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ
Το παθολογικό επιθήλιο των ωοθηκών υπερπαράγει ανδρογόνα (τεστοστερόνη) Αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη Μειωμένα επίπεδα προγεστερόνης Διαταραχή του ενζύμου αρωματάσης με αποτέλεσμα τη μειωμένη παραγωγή οιστρογόνων (οιστραδιόλης) από τα ανδρογόνα

36 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ
ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΤΕΣΤΟΣΤΕΡΟΝΗ ΜΕΙΩΜΕΝΕΣ ΤΙΜΕΣ ΟΙΣΤΡΑΔΙΟΛΗΣ-ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗΣ ΑΥΞΗΣΗ ΣΠΛΑΧΝΙΚΟΥ ΛΙΠΟΥΣ

37 Στις 4 γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες οι 3 έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΣΑΥ εκτίμηση με Berlin Questionaire,τα 2/3 είχαν κακής ποιότητας ύπνο Pittsburgh Questionaire ενώ μόνο το 8% είχε ημερήσια υπνηλία Epworth Scale (Tasali E et al J Clin Endicrin Metabolism 2006

38 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ- ΑΠΝΟΙΕΣ
Οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες έχουν 30 φορές αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης ΣΑΥ ανεξαρτήτως ΒΜΙ (Vgotzas AN et al J Clin Endocrin Metabol 2001)

39

40 ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ - ΑΠΝΟΙΕΣ Άνοδος διαφράγματος
Στένωση ανώτερης αεροφόρου οδού τρίτο τρίμηνο Αύξηση περιμέτρου τραχήλου Ρινική συμφόρηση εγκυμοσύνης λόγω οιστρογόνων Αύξηση σωματικού βάρους

41 ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ
Υπεραιμία Οίδημα ρινοφάρυγγα Αγγειοκινητική ρινίτιδα

42 ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ
Αύξηση κυψελιδικού αερισμού λόγω διέγερσης αναπνευστικού κέντρου Αναπνευστική αλκάλωση – καταστολή αναπνευστικού κέντρου –κεντρικές άπνοιες Αυξημένη λειτουργία διαφράγματος –αύξηση αρνητικής ενδοθωρακικής πίεσης-collapse ανώτερου αεροφόρου αεραγωγού

43 ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Γυναίκες που λαμβάνουν ορμονικά σκευάσματα οιστρογόνων προγεστερόνης έχουν μικρότερη συχνότητα εμφάνισης ΣΑΥ από τις μετά εμμηνοπαυσιακές Bixler EO et al Am J Respi Crit Care Med 2001 Περίσκεψη στη χορήγηση λόγω παρενεργειών Oι γυναίκες με ΣΑΥ θα πρέπει να θεραπεύονται έγκαιρα ακόμη και με ήπια νόσο-συμπτωματολογία Faulx et al Sleep 2004

44 Γιατί το σύνδρομο απνοιών στον ύπνο εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες
Γιατί το σύνδρομο απνοιών στον ύπνο εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες? Αποτελεί ορμονική διαταραχή? 24% των ενηλίκων ανδρών έχουν ΣΑΥ 9% προεμμηνοπαυσιακών γυναικών έχουν ΣΑΥ 40-70% των γυναικών με ΣΠΩ έχουν ΣΑΥ 70% των ηλικιωμένων ανδρών έχουν ΣΑΥ 56% των μεταεμμηνοπαυσιακών γυναικών έχουν ΣΑΥ Tasali E et al Sleep Med Clin 2008

45 ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ – ΡΥΘΜΙΣΗ ΑΝΑΠΝΟΗΣ
Οι άνδρες έχουν πιο ασταθές αναπνευστικό κέντρο συγκριτικά με τις γυναίκες εξαιτίας της τεστοστερόνης(το υποκαπνικό apnea threshold είναι μικρότερο στις γυναίκες) Η χορήγηση τεστοστερόνης σε νέες γυναίκες προκαλεί αυξημένη ευαισθησία του αναπνευστικού κέντρου στο CO2(ασταθές αναπνευστικό κέντρο) Η δραστηριότητα του ενζύμου αρωματάση επηρεάζεται από την ηλικία και η μεταβαλλόμενη δραστηριότητά του οδηγεί σε παθολογικές καταστάσεις (σ. πολυκυστικών ωοθηκών) σε οιστραδιόλη καθορίζεται από τη δραστηριότητα ενζύμου

46 ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ – ΡΥΘΜΙΣΗ ΑΝΑΠΝΟΗΣ
Η προγεστερόνη προκαλεί αύξηση της δραστηριότητας των διασταλτικών μυών φάρυγγα με αποτέλεσμα τη μείωση αντίστασης των ανωτέρων αεραγωγών στον ύπνο Η προγεστερόνη αυξάνει τον αερισμό γενικά με αποτέλεσμα την προστασία της εγκύου από την ανάπτυξη ΣΑΥ Η προγεστερόνη εκφράζει τη μέγιστη δραστικότητά της με τη συνύπαρξη οιστρογόνων

47

48 CRH Υποθαλαμική ορμόνη που προκαλεί την έκκριση ACTH και κορτιζόλης
Ακολουθεί τον κιρκάδιο ρυθμό έκκρισης με αυξημένες τιμές τις πρωινές ώρες δεν είναι γνωστά τα βηματοδοτικά κέντρα έκκρισης Προκαλεί διέγερση αναπνευστικού κέντρου Ερεθίσματα που επηρεάζουν την έκκριση της CRH Φως Πρόσληψη τροφής(παχυσαρκία μειώνει την έκκριση CRH) Φυσική δραστηριότητα Stress (άπνοιες?)

49 ΑΞΟΝΑΣ ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ-ΥΠΟΦΥΣΗ-ΣΑΥ
ΣΑΥ διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό έκκρισης κορτιζόνης-υπάρχουν συνεχώς αυξημένα επίπεδα και κατά τις βραδυνές ώρες Τest δεξαμεθαζόνης αποδεικνύει δυσλειτουργία άξονα- άμβλυνση της αντίδρασης του στα κορτικοειδή (είναι συνεχώς αυξημένα) Πιθανή η εμπλοκή ACTH η οποία υπερεκρίνεται από το στρεσογόνο ερέθισμα της διαταραχής ύπνου κι αυτή με τη σειρά της διεγείρει την έκκριση κορτικοειδών Carneiro G et al Am J Physiol Endocrinol Metabol 2008

50 ΑΞΟΝΑΣ ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ-ΥΠΟΦΥΣΗ-ΣΑΥ
Παχυσαρκία μειώνει την έκκριση CRH-έτσι εξηγείται πιθανώς η αυξημένη προδιάθεση των παχυσάρκων στην εμφάνιση ΣΑΥ Φυσική άσκηση αυξάνει έκκριση CRH – έτσι εξηγείται η βελτίωση απνοιών Vgotzas et al J Clin Endocrinol Metabol 2007

51 FIG. 1. Twenty-four-hour baseline secretory pattern of cortisol in obese ({blacksquare}) and nonobese controls (*) and in patients with sleep apnea ({blacktriangleup}) Vgontzas, A. N. et al. J Clin Endocrinol Metab 2007;92: Copyright ©2007 The Endocrine Society

52 FIG. 2. Twenty-four-hour secretory pattern of cortisol in sleep apneic patients before and after 3 months of CPAP treatment Vgontzas, A. N. et al. J Clin Endocrinol Metab 2007;92: Copyright ©2007 The Endocrine Society

53 ΕΛΚΥΣΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΥΠΟΓΟΝΑΔΙΣΜΟΥ ΑΝΔΡΩΝ με ΣΑΥ
Άπνοιες=Χρόνιο νόσημα=Χρόνιο stress Αναστολή της γοναδοτροφίνης στον υποθάλαμο Αναστολή της έκκρισης της LH, FSH από την υπόφυση Μείωση της έκκρισης τεστοστερόνης Δευτεροπαθής υπογοναδισμός

54 ΑΠΝΟΙΕΣ στους ΑΝΔΡΕΣ Διαταραχή του νυχτερινού ρυθμού έκκρισης τεστοστερόνης (μειωμένη έκκριση τεστοστερόνης) Πτώση των πρωινών τιμών τεστοστερόνης Επίδραση της διαταραχής του ύπνου και της υποξίας στον άξονα υποθάλαμο-υπόφυση-γονάδες με πτώση της LH,FSH R Luboshtzky et al J Clin Endocrinol & Metab 2002 Η εφαρμογή CPAP για 3 μήνες ομαλοποίησε το ρυθμό έκκρισης της τεστοστερόνης Grunstein RR et al Clin Endocrinol & Metab 1989

55 ΜΕΛΑΤΟΝΙΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΝΟΙΩΝ ΥΠΝΟΥ

56 ΜΕΛΑΤΟΝΙΝΗ-ΑΠΝΟΙΕΣ Η μελατονίνη έχει μέγιστη τιμή στις και η σύνθεσή της εξαρτάται από τη διέγερση των α1,β- αδρενεργικών υποδοχέων από τη ναραδρεναλίνη(ΝΕ) Ασθενείς με ΣΑΥ εμφανίζουν σταθερά αυξημένες τιμές μελατονίνης τη νύχτα (plateau) με μέγιστη τιμή στις το πρωί λόγω αυξημένων επιπέδων ΝΕ Η εφαρμογή CPAP ( μία νύχτα) δεν επηρεάζει το plateau τιμών μελατονίνης μειώνει όμως την πρωινή τιμή της Hernadez C et al Eur Respir J 2007

57

58 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι ορμονικές διαταραχές επηρεάζουν τον ύπνο και ο διαταραγμένος ύπνος επηρεάζει τις ορμόνες Συγκεκριμένες ορμονικές διαταραχές αποτελούν πρότυπα μοντέλα για την κατανόηση εμπλεκόμενων παθογενετικών μηχανισμών στο Σύνδρομο Απνοιών Ύπνου Οι άπνοιες δεν αποτελούν μια τοπική διαταραχή που αφορά τον αεραγωγό. Οι άπνοιες αποτελούν συστηματική αντίδραση που με τη μεταβολή των ορμονών και των μηνυμάτων που οι τελευταίες μεταφέρουν οδηγούν σε ένα καταρράκτη αντιδράσεων που ανακόπτεται με τη θεραπεία CPAP