Αυτο-συσχέτιση (auto-correlation)

Παρουσίαση με θέμα: "Αυτο-συσχέτιση (auto-correlation)"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αυτο-συσχέτιση (auto-correlation)
covariance («συνδιασπορά») και συντελεστής συσχέτισης (correlation coefficient) αυτο-συσχέτιση (auto-correlation) βασικά παραδείγματα

2 Covariance («συνδιασπορά»)
παράδειγμα: έχουμε μετρήσει τη διάμετρο Δi και το ύψος Υi για Ν δέντρα, δηλ. έχουμε Ν ζεύγη μετρήσεων (Δi,Υi), i = 1,2,3, …, N ερώτηση: υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ Δi και Υi, π.χ. «όσο πιο μεγάλο είναι Δi, τόσο πιο μεγάλο είναι Υi» ? πρώτος τρόπος απάντησης: γραφική παράσταση Υi Υi περίπτωση 2: περίπτωση 1: Δi Δi υπάρχει σχέση, Υi ανάλογο του Δi σχέση ?

3 ποσοτικός προσδιορισμός της σχέσης μεταξύ Δ και Υ: covariance («συνδιασπορά»)
ερμηνεία: - Cov(Δ,Υ) > 0: αν Δ μεγάλο (μεγαλύτερο από μΔ) τότε και Υ μεγάλο (μεγαλύτερο από μΥ), αν Δ μικρό τότε και Υ μικρό - Cov(Δ,Υ) < 0: αν Δ μικρό (μικρότερο από μΔ) τότε Υ μεγάλο (μεγαλύτερο από μΥ), αν Δ μεγάλο τότε Υ μικρό - Cov(Δ,Υ) = 0: Υ μικρό ή μεγάλο, ανεξάρτητα από το αν Δ είναι μικρό ή μεγάλο η τιμή της Cov εξαρτάται από τις τιμές (και μονάδες) των Δ και Υ, κάτι το οποίο δυσκολεύει την ερμηνεία της Cov: για ποιές τιμές της Cov μπορούμε να πούμε ότι η σχέση μεταξύ Δ και Υ είναι ισχυρή ή ασθενής ? όπου (μέσος όρος των Δi) και (μέσος όρος των Yi)

4 ο συντελεστής συσχέτισης r (correlation coefficient)
ή (οι παράγοντες 1/(Ν-1) φεύγουν) ) τώρα · r · 1 (η διασπορά των Δi) όπου (η διασπορά των Yi) και

5 ο συντελεστής συσχέτισης δίνει και το βαθμό της συσχέτισης:
r = 1 ή r = -1: μέγιστη συσχέτιση r > 0: θετική συσχέτιση (αν Δ μεγάλο τότε και Υ μεγάλο, αν Δ μικρό τοτε και Υ μικρό), τόσο πιο ισχυρή συσχέτιση όσο πιο κοντά είναι το r στο 1 r < 0: αρνητική συσχέτιση, «αντι-συσχέτιση» (αν Δ μεγάλο τότε Υ μικρό, αν Δ μικρό τοτε Υ μεγάλο), τόσο πιο ισχυρή αντι-συσχέτιση όσο πιο κοντά είναι το r στο -1 r = 0: καμμία συσχέτιση

6 συντελεστής συσχέτισης: εφαρμογή στις ΧΣ
έστω μια ΧΣ X(ti) σχηματίζουμε ζεύγη (X(t1),X(t1+k)), (X(t2),X(t2+k)), (X(t3),X(t3+k)), ….. (X(tN-k),X(tN)) δηλ. ζεύγη από την ΧΣ και την μετατοπισμένη κατά k ΧΣ συντελεστής αυτο-συσχέτισης όπου ο μέσος όρος της ΧΣ X(ti+k) κ t X(ti)

7 συντελεστής αυτο-συσχέτισης: ιδιότητες
κ = 0,1,2,3, …., N-1 το σύνολο των rk ονομάζεται (συνάρτηση) αυτο-συσχέτιση(ς) [auto-correlation (function), acf] r-k = rk r0 = (Ν-1)σ2Χ / (Ν-1)σ2Χ = 1 πρόβλημα: για μεγάλα k έχουμε μόνο λίγους όρους ) rk έχει μεγάλο στατιστικό σφάλμα για μεγάλο k ) στην πράξη παίρνουμε υπ’όψιν τα rk μόνο μέχρι περίπου Ν/4 ή το πολύ Ν/2 -1 · rk · 1, για όλα τα k

8 αυτο-συσχέτιση: ερμηνεία
{rk} δίνει το μέτρο της συσχέτισης (correlation) παρατηρήσεων/μετρήσεων οι οποίες απέχουν κατά το χρονικό διάστημα τκ {rk} εκφράζει κατά πόσο οι μετρήσεις με χρονική απόσταση τκ έχουν σχέση μεταξύ τους, δηλ. αν π.χ. Χ(ti) παίρνει μεγάλη τιμή τότε και Χ(ti+k) παίρνει μεγάλη τιμή, ή αντιθέτως παίρνει μικρή ή αρνητική τιμή, ή δεν επηρεάζεται καθόλου {rk} εκφράζει τη μνήμη της ΧΣ (καλύτερα: της διαδικασίας η οποία έχει παράγει την ΧΣ), δηλ. κατά πόσο το παρόν θυμάται το παρελθόν, και κατά πόσο το μέλλον θα επηρεαστεί από το παρόν

9 αυτο-συσχέτιση, παράδειγμα:
αρχική ΧΣ: σαν θόρυβος, αλλά και με δομές (AR-1, a1=0.7, u2 [-1,1]) αυτο-συσχέτιση (acf), μέχρι Ν/4 1/e acf, μέχρι k = 20 η acf πέφτει μεν στο μηδέν, αλλά τα πρώτα rk > 0 ) η ΧΣ έχει μνήμη υπάρχει χαρακτηριστικός χρόνος (characteristic time) = χρονικό διάστημα για το οποίο η ΧΣ θυμάται το παρελθόν της

10 χαρακτηριστικός χρόνος
1/e acf, μέχρι k = 20 υπάρχουν 3 βασικοί τρόποι για τον ορισμό του χαρακτηριστικού χρόνου c c:= χρόνος όπου η acf περνάει πρώτη φορά από το μηδέν (c » 10.5) c:= χρόνος όπου η acf έχει το πρώτο ελάχιστο (c » 11) c:= χρόνος όπου η acf πέφτει κάτω από 1/e (e η σταθερή του Euler, 1/e » 0.37) (c » 2.5) ποιόν ορισμό προτιμάμε εξαρτάται απά την εφαρμογή, συχνά ο «1/e time» είναι μια καλή επιλογή – αιτία: συχνά η acf πέφτει εκθετικά acf, μέχρι k = 10 log-linear 1/e γραμμικό στο log-lin , rk » exp[-a k]

11 ο χαρακτηριστικός χρόνος και η αρχική ΧΣ
αρχική ΧΣ, μέχρι 40 2.5 μικρές δομές 10 «ταλαντώσεις»  c » 10.5 (χρόνος όπου η acf περνάει πρώτη φορά από το μηδέν) c » 11 (χρόνος όπου η acf έχει το πρώτο ελάχιστο) c » 2.5 (χρόνος όπου η acf πέφτει κάτω από 1/e) ) συχνά μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον χαρακτηριστικό χρόνο στην αρχική ΧΣ

12 εναλλακτικός τρόπος παράστασης της συσχέτισης
γραφική παράσταση των ζευγών (X(ti), X(ti+k)), i = 1,2,3, …, N-k k = 1 X(ti+1) γραμμική δομή, με θόρυβο Χ(ti) k = 20 X(ti+20) καμμία δομή, θόρυβος Χ(ti)

13 Ανάλυση: σύνοψη (μέθοδος του τρέχοντα μέσου όρου)
αρxική ΧΣ = τάση + περιοδικότητα (1o υπόλοιπο) + θόρυβος (2ο υπόλοιπο)

14 αυτο-συσχέτιση, παράδειγμa: περιοδική ΧΣ
αρχική ΧΣ, X(ti) = 10 sin(2π ti/39.5) περιοδική αυτο-συσχέτιση (acf), μέχρι Ν, δηλ. ολόκληρη η acf η acf είναι περιοδική, όμως το πλάτος μικραίνει …

15 Γιατί πέφτει το πλάτος ? όσο μεγαλώνει το k, έχουμε λιγότεροyς όρους στο άθροισμα, rk έιναι «υποτιμημένο» (biased, underestimated), και το στατιστικό σφάλμα αυξάνει ) παίρνουμε υπ’όψιν τα rk μόνο μέχρι Ν/4 ή το πολύ Ν/2 εξ’αλλου στην αυτο-συσχέτιση μας ενδιαφέρει κυρίως η απόσβεση (decay) της συσχέτισης (correlation), δηλ. περίπου μέχρι το k όπου το rk γίνεται 0

16 αυτο-συσχέτιση, παράδειγμa: περιοδική ΧΣ, ξανά
αρχική ΧΣ, X(ti) = 10 sin(2π ti/39.5) περιοδική αυτο-συσχέτιση (acf), μέχρι N/4 η acf είναι περιοδική (το πλάτος μικραίνει λίγο λόγω στατιστικού σφάλματος) μέρος της αρχικής ΧΣ + acf η περίοδος είναι ίδια στην αρχική ΧΣ και στην acf ) για σχετικά καθαρά περιοδικές ΧΣ, η acf δεν μας δίνει πολλές πληροφορίες τις οποίες δεν τις είχαμε ήδη από την αρχική ΧΣ

17 sin(A) sin(B) = ½[ cos(B-A) - cos(A+B)]
περιοδική ΧΣ: αναλυτική acf Χ(ti) = a sin( ti) X = 0 ) rk » i sin( ti) sin( ti+k) sin(A) sin(B) = ½[ cos(B-A) - cos(A+B)] ) rk » (1/2) i [ cos( (ti+k-ti)) - cos( (ti+k+ti)) ] » cos( k) - i cos( (ti+k+ti)) k = 0 (όπως ο μέσος όρος !) ) για περιοδικές ΧΣ η acf έιναι επίσης περιοδική, με την ίδια περίοδο, και ξεκινά από το 1 (r0 = 1)

18 Άσκηση 5: Δημιουργείστε τη ΧΣ X(ti) = 10 sin(2π ti / 39.5) i = 1, 2, 3, …, N, και N = 512 υπολογίστε την αυτο-συσχέτιση για k = 0,1,2,3, ... γραφική παράσταση, μέχρι Ν/4 (ο χρονικός άξονας ξεκινά από 0 = 0 !)

19 ΧΣ p = 0 καμμία πρόσθεση πρόσθεση στη δεξιά πλευρά
πρόσθεση στην αριστερά πλευρά πρόσθεση αριστερά και δεξιά

20 αυτο-συσχέτιση, παράδειγμa: θόρυβος
αρχική ΧΣ, ομοιόμορφος θόρυβος στο [-2,2] αυτο-συσχέτιση (acf) r0 = 1, και rk ¼ 0, για k =1,2,3, … ) η ΧΣ είναι εντελώς τυχαία (completely random) και παριστάνει λευκό θόρυβο (white noise) ορισμός: λευκός θόρυβος , rk = (k) = μη-συσχετιζόμένη (uncorrelated) ΧΣ

21 πότε μπορούμε να πούμε ότι rk ¼ 0 ?
μπορεί να αποδειχθεί, ότι αν μια ΧΣ είναι εντελώς τυχαία, τότε 95% των rk βρίσκονται στο διάστημα (95% confidence interval) τα 5% των rk επιτρέπεται να βρίσκονται έξω, όχι όμως συστηματικά ! στο παράδειγμα του λευκού θορύβου: ) τεστ για το αν μια ΧΣ είναι τυχαία: (1) υπολόγισε την αυτο-συσχέτιση, (2) αν 95% των rk είναι στο διαστημα τότε η ΧΣ είναι εντελώς τυχαία acf

22 Άσκηση 6: Δημιουργείστε τη ΧΣ X(ti) = G(ti), i=1,2,3, …, N, και N = 512 όπου G(ti) θόρυβος με κατανομή Gauss (μέσος όρος μ = 5 και στάνταρτ απόκλιση σ = 2) γραφική παράσταση της ΧΣ X(ti) ιστόγραμμα της ΧΣ X(ti), μαζί με την κατανομή Gauss υπολογίστε την αυτο-συσχέτιση, γραφική παράσταση, μαζί με το «διάστημα ελέγχου» (confidence interval)

23 τυχαίοι αριθμοί με κατανομή Gauss στη Mathematica: <<Statistics`ContinuousDistributions` Random[ NormalDistribution[5., 2.] ] μέσος όρος μ στάνταρτ απόκλιση σ γραφική παράσταση της κατανομής Gauss: pgauss = Plot[ nx*PDF[ NormalDistribution[5.,2.] , z ] , {z,0,10} ]; ιστόγραμμα στη Mathematica: xh = Histogram[ x, HistogramCategories! 10, Ticks ! IntervalCenters , HistogramScale! 1]  hi  xi = 1 αριθμός των «δοχείων» (pdf, εμβαδόν = 1) (bins, διαστημάτων)