Επιθετικότητα Τσορμπατζούδης Χ. & Αγγελακόπουλος Γ. T.E.Φ.A.A., Α.Π.Θ.

Παρουσίαση με θέμα: "Επιθετικότητα Τσορμπατζούδης Χ. & Αγγελακόπουλος Γ. T.E.Φ.A.A., Α.Π.Θ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Επιθετικότητα Τσορμπατζούδης Χ. & Αγγελακόπουλος Γ. T.E.Φ.A.A., Α.Π.Θ.

2 Ορισμός και μορφές επιθετικότητας
Επιθετικότητα: συμπεριφορά που εκτελείται με την πρόθεση να βλάψει ένα ζωντανό οργανισμό, ο οποίος ωθείται να αποφύγει αυτή τη μεταχείρηση (Baron & Byrne, 1994). Εχθρική επιθετικότητα: επιθετικές πράξεις στις οποίες ο κύριος στόχος του δράστη είναι να βλάψει ή να τραυματίσει το θύμα. Συντελεστική επιθετικότητα: επιθετικές πράξεις στις οποίες ο κύριος στόχος του δράστη είναι να αποκτήσει πρόσβαση σε αντικείμενα, σε κάποιο χώρο ή σε προνόμια.

3 Προέλευση της επιθετικότητας Βρεφική ηλικία
Προέλευση της επιθετικότητας Βρεφική ηλικία Παιδιά ηλικίας 1 έτους, μπορούν να είναι αρκετά βίαια, όταν ένα παιδί έχει ένα παιχνίδι που θέλει το άλλο-συντελεστική επιθετικότητα (Caplan et al., 1991). Παιδιά ηλικίας 2 ετών έχουν τις ίδιες (ή και περισσότερες) συγκρούσεις για παιχνίδια με τα παιδιά 1 έτους, αλλά είναι πιθανότερο να επιλύσουν τις συγκρούσεις με διαπραγματεύσεις.

4 Εξελικτικά στοιχεία στην επιθετικότητα Ι
Οι εκρήξεις θυμού που δεν έχουν συγκεκριμένο στόχο γίνονται όλο και λιγότερο συχνές στην ηλικία μεταξύ 2 και 3 ετών, όταν τα παιδιά αρχίζουν να ανταποδίδουν με πράξεις-χτυπώντας ή κλοτσώντας (Goodenough, 1931). Ωστόσο η επιθετικότητα που εκδηλώνεται με βιαίες πράξεις σταδιακά υποχωρεί μεταξύ 3 και 5 ετών και αντικαθίσταται με κοροϊδίες, πειράγματα και βρισιές (λεκτική βία).

5 Εξελικτικά στοιχεία στην επιθετικότητα ΙΙ
Η συχνότερη αιτία τσακωμού ήταν τα παιχνίδια ή άλλα αντικείμενα και η επιθετικότητα είχε συντελεστικό χαρακτήρα. Όμως, αν και οι καυγάδες μεταξύ μεγαλύτερων παιδιών (4 έως 7 ετών) είχε ως κύριο στόχο τον έλεγχο αντικειμένων, διαπιστώθηκε ότι ένα ολοένα αυξανόμενο ποσοστό των εκρήξεων επιθετικότητας είναι εχθρικές συμπεριφορές που κύριο σκοπό τους έχουν να βλάψουν τον αντίπαλο.

6 Εξελικτικά στοιχεία στην επιθετικότητα ΙΙΙ
Μια αιτία αυτής της αύξησης της εχθρικής επιθετικότητας με την πρόοδο της ηλικίας είναι ότι τα μεγαλύτερα παιδιά αρχίζουν να αποκτούν τις δεξιότητες ανάληψης ρόλων, που τουε επιτρέπει να καταλαβαίουν καλυτερα την πρόθεση του άλλου να τα βλάψει (Coie et al, 1991). Τα παιδιά του δημοτικού σχολείου (ειδικά τα αγόρια) δε θα καταδίκαζαν ανεπιφύλακτα αυτή την επιθετικότητα αντίπραξης, θεωρώντας αυτή την ανταπόδοση ως φυσιολογική αντίδραση στην πρόκληση (Aston, 1994).

7 Διαφορές των δύο φύλων Τα αγόρια και οι άνδρες είναι κατά μέσο όρο ποιο επιθετικοί στις πράξεις και τα λογια από τα κορίτσια και τις γυναίκες. Οι διαφορές των φύλων δεν είναι εμφανείς πριν την ηλικία των 21/2 έως 3 ετών. Σκληρά παιχνίδια, όπλα, πολυβόλα... Τα κορίτσια παρουσιάζουν επιθετικότητα σχέσεων (πράξεις όπως ή περιφρόνηση ο αποκλεισμός, η αποστέρηση της αποδοχής ή η διάδοση φημών που στοχεύουν στην προσβολή της αυτοεκτίμησης, των φιλιών ή της κοινωνικής θέσης ενός αντιπάλου).

8 Από την επιθετικότητα στην Αντικοινωνική συμπεριφορά
Η επιθετικότητα σχέσεων των κοριτσιών γίνεται πιο διαδεδομένη και πιο κακόβουλη κατά την εφηβεία. Τα έφηβα αγόρια αποκτούν την τάση να εκφράζουν τον θυμό και την απογοήτευση τους με έμμεσες πράξεις: κλοπές, σκασιαρχείο, η χρήση ουσιών, σεξουαλικές καταχρήσεις

9 Η επιθετικότητα είναι μια μόνιμη ιδιότητα
Ο βαθμός της οξύθυμης, επιθετικής συμπεριφοράς που εκδηλώνουν τα παιδιά σε ηλικία μεταξύ 3 και 10 ετών αποτελεί ένα καλό μέσο πρόγνωσης της επιθετικής συμπεριφοράς ή άλλων αντικοινωνικών τάσεων αργότερα στη ζωή.

10 Ατομικές διαφορές στην επιθετικότητα
Ενεργητική επιθετικότητα: έντονα επιθετικά παιδιά τα οποία βρίσκουν εύκολη την εκτέλεση επιθετικών πράξεων και τα οποία βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην επιθετικότητα ως μέσο επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων ή επίτευξης άλλων προσωπικών στόχων. Αντιδραστική επιθετικότητα: παιδιά που εκδηλώνουν έντονη εχθρική επιθετικότητα αντίπραξης, επειδή αποδίδουν υπερβολικά εχθρικές προθέσεις στους άλλους και δεν μπορούν να ελέγξουν το θυμό τους για αρκετή ώρα, ώστε να βρουν μη επιθετικές λύσεις στα κοινωνικά προβλήματα.

11 Ψυχική κατάσταση του παιδιού (κοινωνικές εμπειρίες)
Η θεωρία της επεξεργασία κοινωνικών πληροφοριών για την Επιθετικότητα που εισηγήθηκε ο Dodge Κωδικοποίηση κοινωνικών ενδείξεων Ερμηνεία κοινωνικών ενδείξεων Διατύπωση κοινωνικών στόχων Διατύπωση στρατηγικών επίλυσης του προβλήματος Αξιολόγηση της πιθανής αποτελεσματικότητας των στρατηγικών και επιλογή μιας αντίδρασης Εκδήλωση της αντίδρασης Αξιολόγηση και αντίδραση από τον συνομήλικο Ψυχική κατάσταση του παιδιού (κοινωνικές εμπειρίες)

12 Προκατάληψη απόδοσης της συμπεριφοράς σε εχθρότητα
Τάση να αντιμετωπίζει κανείς τη ζημιά που προκλήθηκε κάτω από ασαφείς συνθήκες ως κάτι που προέκυψε από μια εχθρική πρόθεση του δράστη. Χαρακτηρίζει τα άτομα που εκδηλώνουν αντιδραστική επιθετικότητα.

13 Εκφοβισμός (Bullying)
Eπιθετική, εμπρόθετη και σχεδιασμένη δράση, μια συστηματική κατάχρηση εξουσίας που εκδηλώνεται από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων σε επαναλαμβανόμενη βάση ενάντια σε ένα θύμα που δεν μπορεί να υπερασπιστεί εύκολα τον εαυτό του, μέσω της οποίας επιδιώκεται η παρενόχληση, ο χλευασμός, η συκοφάντηση και ο κοινωνικός αποκλεισμός (Olweus, 1978; Peterson, 2001; Smith & Sharp, 1994)

14 Συνηθισμένες μορφές εκφοβισμού
Υβριστικές και περιπαικτικές εκφράσεις, απειλές και εκβιασμοί Σωματική βία, χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, σπρωξίματα, κλοπές, ζημιές στην προσωπική περιουσία κάποιου Εσκεμμένος ή συχνός αποκλεισμός μαθητών από κοινωνικές δραστηριότητες, διάδοση κακοήθων και ψευδών φημών Εκβιαστικά τηλεφωνήματα, τηλεφωνήματα σε ακατάλληλες ώρες χωρίς απάντηση, κ.λπ.

15 Κοινότυπο λεξιλόγιο του διαδικτύου που συνδέεται με διάφορες επιστήμες και ηλεκτρονικές δραστηριότητες, αποτελούν λέξεις και εκφράσεις όπως: trickery (εμπαιγμός), exclusion (εξοστρακισμός), flaming (στην πυρά), denigration (δυσφήμιση), bash boards (τελειωτικό χτύπημα), impersonation (χρήση του προσωπικού λογαριασμού), outing (δημοσιοποίηση προσωπικών στοιχείων που αφορούν τη σεξουαλική προτίμηση), harassment (παρενόχληση), happy slapping (βιντεοσκόπηση με τη χρήση της κάμερας του κινητού), text wars (πόλεμος κειμένων), online polls (δημοσκοπήσεις), αποστολή προκλητικών εικόνων και βίντεο κ.λπ. (Snider & Borel, 2004)

16 Συνέπειες από τον εκφοβισμό και τον κυβερνοεκφοβισμό
Η ένταση και η επαναληψιμότητα του φαινομένου δημιουργεί κοινωνικά υπολειπόμενους εφήβους, παιδιά με χαμηλά επίπεδα κοινωνικών δεξιοτήτων Χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη εμπιστοσύνης Χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο Αλλαγή ενδιαφερόντων Αισθήματα μοναξιάς και χαμηλά επίπεδα αντιλαμβανόμενης ποιότητας ζωής Αγχος και κατάθλιψη

17 Εκφοβισμός και ηλεκτρονικός εκφοβισμός στο σχολείο: Περιγραφικά δεδομένα μιας Πανελλαδικής έρευνας στα πλαίσια του προγράμματος ΔΑΦΝΗ

18 Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν Ν = 997 μαθητές
Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν Ν = 997 μαθητές. Από αυτούς Ν= 487 ήταν μαθητές και Ν= 510 ήταν μαθήτριες. Ανα ηλικιακή ομάδα η κατανομή του δείγματος ήταν η εξής: 13 ετών 90 άτομα, 14 ετών 232, 15 ετών 453, 16 ετών 180, 17 ετών 30, 18 ετών 19

19 Σε αυτή την ενότητα οι μαθητές/τριες ρωτήθηκαν για τις εμπειρίες που μπορεί να είχαν μέχρι τώρα (στο σχολείο, στις παρέες, κ.λπ.) σχετικά με τον εκφοβισμό ή τον κυβερνοεκφοβισμό τόσο ως δράστες όσο και ως θύμα. Οι εμπειρίες αυτές είχαν ως αφετηρία τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας και των νέων τεχνολογιών όπως τα ηλεκτρονικά μηνύματα ( ), τα κινητά, τις ηλεκτρονικές ιστοσελίδες, τα δωμάτια επικοινωνίας κ.α. για την εσκεμμένη, επαναλαμβανόμενη και εχθρική συμπεριφορά ενός ατόμου ή μίας ομάδας που μπορεί να έχει ως σκοπό της να βλάψει κάποιο άλλο άτομο.

20 Επιρροές της Εθνικής κουλτούρας και των υποομάδων αυτής στην επιθετικότητα
Οι διαπολιτισμικές μελέτες συνεχώς δείχνουν οτι ορισμένες κοινωνίες και ορισμένα πολιτισμικά περιβάλλοντα είναι περισσότερο βίαια και επιθετικά απ’ό,τι άλλα. Τα παιδιά και οι έφηβοι των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων στα μεγάλα αστικά κέντρα, εμφανίζουν πιο επιθετική συμπεριφορά και υψηλότερα επίπεδα εγκληματικότητας απ’ό,τι οι συνομήλικοί τους της μεσαίας τάξης. Όταν ένα παιδί που μαθαίνει ότι θα το χτυπήσουν, όταν δυσαρεστεί τυος γονείς του, θα έχει πιθανόν τις ίδιες αντιδράσεις προς τους συνομηλίκους του που το δυσαρεστούν.

21 Καταπιεστικά οικογενειακά περιβάλλοντα: Χώροι αναπαραγωγής της επιθετικότητας και της παραβατικότητας (Patterson, 1982) Καταπιεστικό οικογενειακό περιβάλλον: ένα σπίτι στο οποίο τα μέλη της οικογένειας συχνά ενοχλούν το ένα το άλλο και χρησιμοποιούν επιθετικές ή από άλλη άποψη αντικοινωνικές τακτικές ως μέθοδο αντιμετώπισης αυτών των δυσάρεστων εμπειριών. Αρνητική ενίσχυση: οποιοδήποτε ερέθισμα του οποίου η απομακρινση ή η λήξη, ως συνέπεια μιας πράξης, αυξάνει το ενδεχόμενο να επαναληφθεί η πράξη αυτή.

22 Η Συμβολή των καταπιεστικών οικογενειών στη χρόνια Παραβατικότητα
Πρώιμη παιδική ηλικία: έλλειψη πειθαρχίας και ελέγχου από τους γονείς διαταραχές της συμπεριφοράς, προδιάθεση απόδοσης της συμπεριφοράς σε εχθρότητα, έλλειψη αυτοσυγκράτησης Μέση παιδική ηλικία: απόριψη από τους φυσιολογικούς συνομηλίκους → αποτυχία στο σχολείο Πρώιμη εφηβεία: Ένταξη σε αποκλίνουσα ομάδα συνομηλίκων Παραβατικότητα

23 Μέθοδοι ελέγχου της επιθετικότητας και της αντικοινωνικής συμπεριφοράς
Δημιουργία μη επιθετικού περιβάλλοντος: Η δημιουργία χώρων παιχνιδιού, που ελαχιστοποιούν την πιθανότητα συγκρούσεων Να υπάρχει αρκετός χώρος για ζωηρό παιχνίδι, έτσι ώστε να αποφεύγονται τα τυχαία χτυπήματα, σμπρωξίματα και παραπατήματα Η παροχή παιχνιδιών όπως μπάλες, τσουλήθρες, κούνιες

24 Εξάλειψη των ανταμοιβών για την επιθετική συμπεριφορά
Τεχνική της ασύμβατης αντίδρασης: μια μέθοδος τροποποίησης της συμπεριφοράς χωρίς τιμωρία, κατά την οποία οι ενήλικοι αγνοούν μια ανεπιτύμητη συμπεριφορά, ενώ παράλληλα ενισχύουν πράξεις ασύμβατες με αυτές τις αντιδράσεις Τεχνική του διαλείμματος: μια μορφή πειθαρχίας κατά την οποία τα παιδιά που συμπεριφέρονται ανάρμοστα απομακρύνονται από το περιβάλλον μέχρι να είναι σε θέση να συμπεριφερθούν σωστά

25 Κοινωνικο-Γνωστικές παρεμβάσεις
Αναζήτηση μη εχθρικών ενδείξεων που μπορεί να έχουν σχέση με τη βλαπτική ενέργεια Έλεγχος των παρορμήσεων Επινόηση μη επιθετικών λύσεων στις συγκρούσεις Ελαχιστοποίηση των ανταμοιβών της επιθετικότητας Αντικατάσταση των επιθετικών ενεργειών με συμπεριφορές που προάγουν το γενικό συμφέρον

26 Ενσυναίσθηση Η ικανότητα να βιώνει κανείς τα ίδια συναισθήματα που βιώνει κάποιος άλλος (Cohen & Strayer, 1996) Τονίζουν τις βλαπτικές συνέπειες των επιθετικών πράξεων του παιδιού τους ενώ ταυτόχρονα να ενθαρρύνουν να μπει στη θέση του θύματος και να φανταστεί πως αισθάνεται το θύμα