Ας γνωρίσουμε τον ποιητή…

Παρουσίαση με θέμα: "Ας γνωρίσουμε τον ποιητή…"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ας γνωρίσουμε τον ποιητή…
/

2 το ποίημα… http://www.youtube.com/watch?v=15ASCCkPMvU

3 Η Αποκριά Μακριά σ' ένα άλλο κόσμο γίνηκε αυτή η αποκριά το γαϊδουράκι γύριζε μες στους έρημους δρόμους όπου δεν ανάπνεε κανείς πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους που τους είχαν ξεχάσει έπεφτε χιόνι γυάλινος χαρτοπόλεμος μάτωνε τις καρδιές μια γυναίκα γονατισμένη ανάστρεφε τα μάτια της σα νεκρή μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιώτες εν δυο εν δυο με παγωμένα δόντια Το βράδυ βγήκε το φεγγάρι αποκριάτικο γεμάτο μίσος το δέσαν και το πέταξαν στη θάλασσα μαχαιρωμένο Μακριά σ' ένα άλλο κόσμο γίνηκε αυτή η αποκριά.

4 Ο Μ. Σαχτούρης αξιοποιεί στοιχεία από τον εξπρεσιονισμό, τον εικονισμό, τον υπερρεαλισμό και το παράλογο, αλλά ουσιαστικά ακολουθεί το δικό του μοναχικό δρόμο. Το παράλογο στοιχείο, η απλή γλώσσα, η ποιητική σκηνοθεσία και η εικονοποιΐα είναι στοιχεία της ποιητικής του. Η ιστορία ως βίωμα είναι παρούσα τόσο στη σκηνοθεσία όσο και στην ιδεοπλαστική εικόνα.

5 Η ποιητική του γλώσσα είναι απλή, καθημερινή
Η ποιητική του γλώσσα είναι απλή, καθημερινή H συμπύκνωση των όρων της παρομοίωσης και η αξιοποίηση της μεταφοράς συγκροτούν ένα νέο ποιητικό τοπίο σύντηξης του πραγματικού και ποιητικού, στο οποίο εμπλέκεται ο αναγνώστης και το προσλαμβάνει ως ενιαίο χώρο. Το ποιητικό του τοπίο είναι μοναχικό, γεμάτο φόβο, το περιβάλλον στενό, έτσι όπως ήταν και η ζωή του ποιητή: «κι έμεινα μ’ έναν ακρωτηριασμένο φίλο/ και μ’ ένα ματωμένο κλαδάκι συντροφιά». Ο ποιητής μεταθέτει την εμπειρία του σ’ έναν άλλο κόσμο υπερπραγματικό, εκεί όπου συντελείται το παράλογο ως σχίσμα της ζωής και της δημιουργίας του, εκεί όπου και ο έρωτας γίνεται θάνατος .

6 Φτιάξτε μία παρουσίαση με τις απαντήσεις σας στα ερωτήματα που ακολουθούν, μορφοποιώντας τις διαφάνειες όπως θέλετε (διάταξη, χρώμα, εικόνα, γραμματοσειρά, κίνηση, κ.τ.λ.). Το ποίημα κινείται ανάμεσα σε δύο πραγματικότητες. Ποιες είναι; Χρωματίστε (στην 3η διαφάνεια) με διαφορετικό χρώμα γραμματοσειράς τις λέξεις που αποδίδουν τις δυο αυτές πραγματικότητες. Ποια υπερισχύει; Μπορείτε να σκεφτείτε κάποιο λόγο; Να παρουσιάστε με συντομία τα δομικά στοιχεία του ποιήματος .

7 Ουρανός, φεγγάρι : πώς παρουσιάζονται (στο ποίημα) και ποιος ο σκηνοθετικός και μυθοπλαστικός τους ρόλος στην ποιητική του Σαχτούρη;

8 …και τον εξπρεσιονισμό

9 Η γραφή του Σαχτούρη χαρακτηρίζεται εξπρεσιονιστική
Η γραφή του Σαχτούρη χαρακτηρίζεται εξπρεσιονιστική .Τι είναι όμως ο εξπρεσιονισμός; Αφού διαβάσετε, δείτε και τη συλλογή εξπρεσιονιστικών ζωγραφικών έργων που ακολουθεί. Καταγράψτε τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του εξπρεσιονισμού στη ζωγραφική και προσπαθήστε να τα εντοπίσετε στην ποιητική γραφή. Με ποιες λέξεις αισθητοποιούνται;

10 Ζωγραφική Ποίηση

11 Vassily Kandinsky

12

13

14

15

16

17

18 Franz Marc

19

20

21 Egon Schiele

22

23

24

25 Edvard Munch

26

27

28

29 Marc Chagall

30

31

32 Paul Klee

33

34

35

36 Δείτε τώρα μια εικονογραφημένη παρουσίαση του ποιήματος με εξπρεσιονιστικό «φόντο».

37 Μακριά σ’ έν’ άλλο κόσμο γίνηκε αυτή

38 η αποκριά

39 Το γαϊδουράκι γύριζε μες στους έρημους δρόμους

40 όπου δεν ανάπνεε κανείς

41 πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό

42 Κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους

43 που τους είχαν ξεχάσει

44 έπεφτε γυάλινος χιόνι χαρτοπόλεμος

45 μά τωνε τις καρδιές

46 μια γυναίκα γονατισμένη

47 α ανάστρεφε τα μάτια της σα νεκρή

48 μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιώτες εν δυο
εν δυο με παγωμένα δόντια

49 το βράδυ βγήκε το φεγγάρι

50 αποκριάτικο γεμάτο μίσος

51 το δέσαν Και το πέταξαν στη θάλασσα

52 μαχαιρωμένο

53 Μακριά σ’ έν’ άλλο κόσμο γίνηκε αυτή

54 η αποκριά

55 Ποιες είναι οι εντυπώσεις που σας προκάλεσε; Η εικόνα συνάδει με τον τρόπο γραφής; Σας βοήθησε να «αισθανθείτε» καλύτερα το ποίημα; Είναι κατά τη γνώμη σας η γραφή του Σαχτούρη εξπρεσιονιστική; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας στηριζόμενοι σε αυτά που διαβάσατε και είδατε σχετικά με τον εξπρεσιονισμό. Δοκιμάστε τώρα να γράψετε μερικούς στίχους συνδέοντας την αποκριά με μια άλλη πραγματικότητα από τον κόσμο της εμπειρίας σας, υιοθετώντας μια εξπρεσιονιστική «εστίαση» στην οπτική σας και επιλέξτε έναν εξπρεσιονιστικό πίνακα ως φόντο της διαφάνειάς σας. Εναλλακτικά, αντί για την αποκριά ,αν σας δυσκολεύει ,επιλέξτε οποιαδήποτε άλλη «πραγματικότητα».

56 στους ζωντανούς ανθρώπους κι αγάπησα τους ζωντανούς ανθρώπους
Έζησα κοντά στους ζωντανούς ανθρώπους κι αγάπησα τους ζωντανούς ανθρώπους όμως η καρδιά μου ήταν πιο κοντά στους άγριους άρρωστους με τα φτερά στους μεγάλους απεριόριστους τρελούς κι ακόμα στους θαυμάσια πεθαμένους.

57

58 Τα δομικά στοιχεία του ποιήματός του είναι:
1. μια ιστορία- «μήνυμα» 2. η «σκηνική» διάρθρωση 3. η «ιδεοπλαστική» εικόνα Έτσι ειδικά προσδιορισμένα κι έτσι ιεραρχημένα […]. Σε κάθε ποίημά του υπάρχει μια μοναδική ιστορία. Βλέπεις την κίνησή της πίσω από τον καμβά του θέματος, να δίνει σχήμα σ’ ένα μήνυμα. Ο καμβάς περιορίζεται σε τρία-τέσσερα επεισόδια. και αυτά είναι τα ορόσημά της. Η ιστορία, που περνά σαν μια ιδέα ανάμεσά τους, είναι μονοσήμαντη και ο στόχος της ευθύγραμμος […].

59 «Η ποίησή του μοιάζει να σφραγίζεται ανεξίτηλα από την ορμή του πρώτου
ευρωπαϊκού υπερρεαλισμού. Και όμως, δεν φαίνεται να βγαίνει κατευθείαν από την κεντρική αρτηρία του κινήματος. Βγαίνει από το βάθος και πηγάζει πλάγια, από τις παρυφές του […] δεν αντλεί παθητικά σαν δέκτης, […] γίνεται κι αυτός ισότιμα εξερευνητής του κλίματος: Τα ίδια σκηνικά, παρόμοιες ιστορίες καθημερινότητας και ανάλογη διάρρηξη των «στεγανών» του κόσμου, για να ακολουθήσει λογικότατα η γνώριμη επικοινωνία του πραγματικού και του φανταστικού στην ποίησή του […] τα σκηνικά εκείνων <των υπερρεαλιστών> είναι σκηνικά του ονείρου ή της φαντασίας, ενός κόσμου άρα απλώς παράδοξου. Στον Σαχτούρη απεναντίας είναι σκηνικά ζωής και δράσης, ενός κόσμου άρα αυθεντικά παράλογου […]. Πίσω από τα υπερρεαλιστικά ποιήματά του, σαν από καταπακτές του υποσυνείδητου, διακρίνεις στον πυθμένα τα άλλα ρεύματα: Εκεί ο εικονισμός που ελάχιστα τον άγγιξε, πέρασε αφήνοντάς του την εικόνα. Και αυτός την πήρε και την έκανε, καθώς θα δούμε, εκφραστικό πρωτέα του ποιήματος. Και εκεί προπάντων ο συμβολισμός, αυτός που κατά βάση τον ανέθρεψε, αποστεγνώθηκε από κάθε τάση «υποβολής», αφήνοντας τα πράγματα πολύ συγκεκριμένα, με τους τύπους και τους αρχετύπους τους, σαν σύμβολα […]. Γεγονότα μιας εποχής ακρωτηριασμένης τού προσφέρονται σε μια πρωτοφανή τερατωδία και ελλειπτικότητα. Έτσι και η ποίηση γίνεται εκ των πραγμάτων ελλειπτική. Και αντίστροφα, η υπερρεαλιστική γλώσσα του και ενισχύεται και δεσμεύεται από αυτού του είδους την ιστορική κατάθεση. Χωρίς να χάσει την εκφραστική τόλμη της, γίνεται σοβαρή, σκυθρωπή, τραγική […].

60 Η τεχνική του διάρθρωση είναι «σκηνική» […], δεν είναι λ. χ
Η τεχνική του διάρθρωση είναι «σκηνική» […], δεν είναι λ.χ. εξομολογητική, δεν είναι περιγραφική. […] το ποίημά του απαρτίζεται από διαδοχικές σκηνές, η καθεμιά τους ευδιάκριτη από την άλλη. Είναι μια ακολουθία «λήψεων», που δείχνει και την ιστορία του σαν μια υπόθεση εν κινήσει. Δεν λείπει παρά το μοντάρισμά τους από τον ποιητή. συχνά, εκ των ενόντων, σαν να αφήνεται η υπόλοιπη «εμφάνιση» στον αναγνώστη. […] Μια τεχνική που γενικά θυμίζει ή επιδέχεται κινηματογραφική γραφή και προβολή. Και όπου μάλιστα […] προτιμώνται πάντα τα γκρο πλάνα: τα φυσικά ή τεχνικά ντεκόρ - η φύση ή η πόλη και η τεχνολογία της- δεν φαίνονται, αλλά επικαλύπτονται απάνω ως κάτω από τα πρόσωπα ή τα πράγματα της ιστορίας. […] μέσ’ από τα διαδοχικά γκρο πλάνα των σκηνών, ή λέγονται ή παίζονται, […] όχι γεγονότα, αλλά βαθύτερα μηνύματα. Με την εικόνα πάντα σαν φορέα της σκηνής και του μηνύματος […]. Κυρίαρχη τεκτονική μονάδα του είναι η εικόνα. Αυτή είναι ο εκφραστικός του Άτλαντας. Στους ώμους της υποβαστάζει την (οικο)δομή και του ποιήματος και της ποιητικής του. Υποβαστάζει τα δυο άκρα: την ιδέα και ταυτόχρονα την έκφρασή της. […] Δεν είναι μια ιδέα εικονοποιημένη. Ούτε και αντίστροφα μια εικόνα - παρομοίωση ή αλληγορία. […] Η εικόνα του Σαχτούρη είναι καθαρή και αυτόνομη. Καθαρή, γιατί πηγάζει ολόκληρη και χτίζεται από τις αισθήσεις. Και αυτόνομη, γιατί δεν διαρρέει για να υπηρετήσει άλλες σκοπιμότητες του πνεύματος. Δεν «φιλοσοφεί» και δεν «διακηρύσσει» […] παρότι «παραστατική» μπορεί να παραπέμπει ευθύτερα στη νοητή της ενδοχώρα, την ιδέα.

61 Παρότι υλική, γίνεται ο κομιστής ενός μηνύματος
Παρότι υλική, γίνεται ο κομιστής ενός μηνύματος. […] μπορεί και συναιρεί την ιστορία -μήνυμα, γιατί η ίδια, ως περιγραφή, είναι συμπύκνωση μιας ιστορίας και, ως στοχασμός, είναι ένα μήνυμα εν παραστάσει. Μπορεί να αναπληρώνει και τη σκηνική διάρθρωση, αφού κάθε σκηνή ταυτίζεται με μιαν εικόνα και αφού το κάθε ποίημά του είναι ένα μοντάζ από εικόνες […]. Η φαντασία του Σαχτούρη είναι αφαιρετική. Η αφαίρεσή του λειτουργεί σε όλα τα στάδια της καλλιτεχνικής δημιουργίας. και σ’ όλα τα πεδία του ποιήματος […]. Και πρώτα απ’ όλα αφαίρεση στην «ιδεολογία» του ποιήματος, που αποσημαίνεται από κάθε αναφορά στα «είδη» και έτσι συσπειρώνεται στα πιο ακραία «γεγονότα» […]. Αφαίρεση, μετά, στο θέμα του, που σκελετώνεται σε στοιχείωση σκηνικά και αρθρώνεται σε ανθρώπινες μορφές και αυτές πρωταρχικές […]. Η ίδια αφαίρεση ορίζει και την τεχνική του. […] Η πρόταση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του ποιήματός του […]. Μια πρόταση που δρα σαν δομική μονάδα […]. Καμιά συσσώρευση ή πλεονασμός των όρων. […] μια ρηματική εννοιολόγηση και φόρτιση των ονομάτων […]. Η παράταξη αποτελεί την αποχρώσα βάση των συντακτικών δομών του […]. Λίγες οι λέξεις, στρογγυλές, τετράγωνες, χωρίς αρμούς, βουλιάζοντας καθώς οι πέτρες των πνιγμένων μες στη φαντασία. Και έτσι ορυκτές με τις αιχμές τους, κόβοντας σαν το γυαλί την ακοή μας. Λέξεις αγέλαστες, χωρίς ευγένεια και χιούμορ» (Γ. Δάλλας, Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης, Κέδρος, Αθήνα, 1997, σελ )

62 Ο Σαχτούρης είναι η πιο εξπρεσιονιστική συνείδηση και ποιητική εκδοχή
της λογοτεχνίας μας. θα έλεγα, μάλιστα, η μόνη. Ακόμη πως ο εξπρεσιονισμός του είναι καρπός φυσικής ροής και εκλεκτικής συγγένειας και σπουδής. και προπαντός είναι εξπρεσιονισμός και ελληνικότατος και προσωπικός […]. Ο εξπρεσιονισμός ως προάγγελος του υπερρεαλισμού, αλλά και ως αντίποδάς του […]. Του πηγαίνει η πνιγμένη κραυγή και η μουγγή παρουσία και όχι η ανοιχτή καταγγελία ή η όποια εξαγγελία. Του ταιριάζει ο μορφασμός και όχι το χιούμορ, ο ολοκληρωτικός σπαραγμός και όχι η εύκολη οργή και ρητορεία. Ο εξπρεσιονισμός σαν έκφραση τραγική της ζωής, αλλά και σαν έμμεση διαμαρτυρία για την απανθρωπία του περιβάλλοντος […]. Ως κίνημα της λογοτεχνίας καθολικεύει την υποκειμενική ερμηνεία του κόσμου με την επιβολή, επάνω στην περιοχή των αισθήσεων, του κόσμου του φανταστικού και του παράλογου. Ο έντονος συναισθηματισμός του «εγώ», που καθώς συμπιέζεται αντιδρά και σπάζει τα λογικά ή όποια άλλα δεσμά της συμβατικότητας […]. Ξεκινά <η ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη> από την πιο προχωρημένη επικαιρότητα: απηχεί τη φρίκη των καιρών, με την πιο ακραία γλώσσα, του υπερρεαλισμού. Για να καταλήξει και να δώσει την ευρύτερη αγωνία των υπάρξεων μέσα από τη βαθύτερη πρωτοποριακή ματιά του εξπρεσιονισμού. Στην εμβάθυνσή του συναντά και την ελληνική παράδοση και προβληματική. Και με την ελληνική περιουσία του παράλογου, υπερβαίνοντάς την, ανεβαίνει και εκφράζεται ως σύγχρονος μαζί και ως Ευρωπαίος.

63 παραμυθιών και των παραλογών μας και υποσυνείδητα τα συστοιχεί
Όπως υπερβαίνει και τα στίγματα της εποχής και τα ανάγει σε υπερχρονικά, ή σωστότερα, σε αχρονικά σημεία αναφοράς: συναντά τα προηγούμενα των μαγικών παραμυθιών και των παραλογών μας και υποσυνείδητα τα συστοιχεί με τα αρχέτυπα του σύγχρονου πολιτισμού, υπαινικτικά προβεβλημένα στα αρχικά ανθρωπολογικά τους βάθη […]. Ένας ποιητής που ανεβάζει τη βαθύτερη και πανανθρώπινη παράδοση ως την πιο επίκαιρη και ερμητική πρωτοπορία. Ή καλύτερα, που εν ονόματι της ποίησης, της μιας και αδιαίρετης, καταργεί αυτόματα τα όρια μεταξύ πρωτοπορίας και παράδοσης». (Γ. Δάλλας, Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης, Κέδρος, Αθήνα, 1997, σελ , )

64 «Ο εμφύλιος χάραξε όσο τίποτα τον Σαχτούρη, που είχε ένα διαρκές
αίσθημα ενοχής, σα να ήταν αυτός υπεύθυνος για το αιματοκύλισμα της φυλής. Στοίχειωσε τους στίχους του με αίμα και νεκρούς, ενώ άγρυπνο το μάτι του θανάτου ορά και αποκαλύπτει την τραγική φαντασμαγορία του κόσμου. «Το θηρίο», «Ο τρελός λαγός», «Η Αποκριά», για ν’ αναφέρω κάποια χαρακτηριστικά ποιήματα, θα μπορούσαν κάλλιστα να υπάρξουν σε συναλληλία με την Γκουέρνικα, για την τρομακτική ακρίβεια με την οποία απεικονίζουν το ανάκουστο της κραυγής, όταν ο εφιάλτης απ’ τον οποίο δεν μπορείς να ξεφύγεις, είναι η ίδια η ζωή». (Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, «Με το πρόσωπο στον τοίχο», Η Λέξη (αφιέρωμα), , 1994, σελ. 574) «Ένα βασικό μορφολογικό γνώρισμα των ποιημάτων του Σαχτούρη είναι η ολιγολογία τους. Οι στίχοι είναι λιγοσύλλαβοι, το όλο ποίημα περιορίζεται σε λίγους στίχους […]. Όταν έχουμε να κάνουμε με τόση εκφραστική λιτότητα, τότε και το διάβασμά μας πρέπει να έχει άλλο ρυθμό, να είναι σιγανότερο, προσεχτικότερο, γιατί αλλιώς προσπερνούμε χωρίς να το καταλάβουμε σημεία που είναι βασικά για την κατανόηση του ποιήματος». (Γ. Ιωάννου, «Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης», Εφήβων και μη. Διάφορα κείμενα, Κέδρος, Αθήνα, 1982, σελ )