Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Νομική Σχολή Αθηνών

Παρουσίαση με θέμα: "Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Νομική Σχολή Αθηνών"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Νομική Σχολή Αθηνών
 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών  Νομική Σχολή Αθηνών «Η απαγόρευση δασμών και φορολογικών επιβαρύνσεων ισοδυνάμου αποτελέσματος» Προπτυχιακή εργασία στο μάθημα του Οικονομικού Δικαίου της Ε.Ε. Γεωργόπουλος Γεώργιος, Α.Μ: Κουκούτσης Αλέξανδρος, Α.Μ: Επιβλέπουσες καθηγήτριες : Μ. Κουσκουνά Ρ.-Ε. Παπαδοπούλου Αθήνα, Απρίλιος 2019

2 Απαγόρευση των εισαγωγικών και εξαγωγικών δασμών
Δασμός: κάθε χρηματική επιβάρυνση που επιβάλλεται μονομερώς σε κάποιο προϊόν, επειδή το προϊόν αυτό διαβαίνει τα σύνορα

3 Λειτουργία Κρατικό έσοδο
Προστασία εγχώριων παραγωγών από τον εξωτερικό ανταγωνισμό

4 Άρθρο 30 ΣΛΕΕ: Οι εισαγωγικοί και εξαγωγικοί δασμοί ή φορολογικές επιβαρύνσεις ισοδυνάμου αποτελέσματος απαγορεύονται μεταξύ των κρατών μελών. Η απαγόρευση αυτή ισχύει και για τους δασμούς ταμιευτικού χαρακτήρα.

5 Δασμός ταμιευτικού χαρακτήρα
Επιβάλλονται στις αποκλειστικές εισαγωγές προϊόντων μαζικής κατανάλωσης ή ειδών πολυτελείας Δεν έχουν προστατευτικό χαρακτήρα, γιατί δεν υπάρχει εγχώριο ανταγωνιστικό προϊόν Πρωταρχικός στόχος η αύξηση των εσόδων του κράτους

6 Νομολογιακά συμπεράσματα
Είναι αδιάφορο εάν η χρηματική επιβάρυνση είναι μικρή ή εισπράττεται προς όφελος του κράτους (Υπόθεση C2/69 Diamantarbeiders) Είναι αδιάφορο για την εφαρμογή της απαγόρευσης αν η χρηματική επιβάρυνση εισπράττεται από το κράτος ή από άλλη οντότητα (Υπόθεση C 132/82 Επιτροπή κατά Βελγίου, Υπόθεση C 72/92 Herber,Υπόθεση C 206/06)

7 Η έννοια της διάβασης των συνόρων δεν συμπίπτει κατ’ ανάγκην με τα εθνικά σύνορα. (Υποθέσεις C 485/93 και C 486/93 Σιμιτζή)

8 Απαγόρευση των μέτρων ισοδυνάμου αποτελέσματος προς τους δασμούς (Άρθρο 30 ΣΛΕΕ)
Ώστε, τα κράτη-μέλη να μην μπορούν διαφύγουν μέσω κάποιας συγκαλυμμένης ονομασίας των δασμών

9 Η Συνθήκη δεν παρέχει ορισμό της έννοιας «φορολογικές επιβαρύνσεις ισοδυνάμου αποτελέσματος»
Ο ορισμός έχει διαπλαστεί νομολογιακά

10 Αδιάφορη η ιδιότητα του φορέα που την επιβάλλει
Θεμελιώδη στοιχεία της έννοιας της φορολογικής επιβάρυνσης ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμό: Χρηματική επιβάρυνση Αδιάφορη η ιδιότητα του φορέα που την επιβάλλει Δεν ενδιαφέρει ο σκοπός για τον οποίο θεσπίσθηκε η χρηματική επιβάρυνση ούτε ποιοι ωφελούνται από αυτή

11 Ο νομικός χαρακτηρισμός της σχετικής χρηματικής επιβάρυνσης, καθώς και η προβλεπόμενη τεχνική είσπραξης της, είναι παντελώς αδιάφορα Θα πρέπει η γενεσιουργός αιτία της επιβολής της χρηματικής επιβάρυνσης να είναι η διέλευση του αγαθού από τα σύνορα

12 Ακόμη και μία χρηματική επιβάρυνση που επιβάλλεται στα προϊόντα που διασχίζουν εσωτερικά σύνορα, μπορεί να θεωρηθεί ως επιβάρυνση ισοδύναμη προς δασμό. (C293/02 -Jersey Potatoes)

13 Δεν προβλέπονται εξαιρέσεις εκ της συνθήκης
Δεν προβλέπονται εξαιρέσεις εκ της συνθήκης. Νομολογιακά (C 18/87 Επιτροπή κατά Γερμανίας) έγιναν δεκτές οι εξής 3: αντάλλαγμα για υπηρεσία παρεχόμενη στον έμπορο του προϊόντος επιβάρυνση για ελέγχους προβλεπόμενους από το δίκαιο της Ένωσης επιβάρυνση η οποία εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της εσωτερικής φορολογίας

14 Απόφαση 24/68, Επιτροπή κατά Ιταλίας
Εξεδόθη το 1969 Κατόπιν κινητοποίησης της διαδικασίας του άρθρου 169 ΣυνθΕΟΚ (258 ΣΛΕΕ), σχετικά με το αν η Ιταλική Δημοκρατία παρέβη τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τις συνθήκες (άρθρα 16, 189 ΣυνθΕΟΚ ).

15 Πραγματικά περιστατικά:
Πιο συγκεκριμένα, ερευνάται αν η Ιταλία παραβίασε το άρθρο 16 της Συνθήκης, επιβάλλοντας χρηματική επιβάρυνση, καλούμενη «τέλος στατιστικής» σε εξαγόμενα σε άλλα κράτη μέλη προϊόντα. Επίσης, ερευνάται, αν η Ιταλία, επιβάλλοντας το ίδιο «τέλος στατιστικής» σε προϊόντα, που εισάγονται από άλλα κράτη μέλη και υπάγονται σε Κανονισμούς του Συμβουλίου περί ορισμένων κοινών οργανώσεων των γεωργικών αγορών, παραβίασε τους συγκεκριμένους Κανονισμούς.

16 Θέσεις του Δικαστηρίου:
Με την συνολική ερμηνεία των άρθρων 9 (28 ΣΛΕΕ),12,13,16 και 17 της ΣυνθΕΟΚ, τα οποία εντάσσονται συστηματικά στο κεφάλαιο που θέτει τα θεμέλια της Κοινότητας και απαγορεύουν ρητά κάθε «φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος με δασμούς», συμπεραίνουμε τον απόλυτο χαρακτήρα των απαγορεύσεων αυτών (σκέψεις 3,4) Τέτοιου είδους μέτρα απαγορεύονται ανεξαρτήτως του σκοπού για τον οποίο θεσπίστηκαν ή του προορισμού των εξ αυτών προερχομένων εσόδων.

17 3. Θεμελιώδης θέση: « Κάθε χρηματική επιβάρυνση που επιβάλλεται μονομερώς επί των εγχωρίων ή αλλοδαπών εμπορευμάτων λόγω του ότι διέρχονται τα σύνορα, όταν δεν αποτελεί κατά κυριολεξία δασμό, συνιστά επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος κατά την έννοια των άρθρων 9 (28 ΣΛΕΕ),12,13,16 της Συνθήκης, ακόμα και αν δεν εισπράττεται υπέρ του κράτους ούτε γεννά διακρίσεις ή προστατευτικά αποτελέσματα» (σκέψη 9).

18 4. Το χαμηλό ύψος της επιβάρυνσης, δεν αίρει το παράνομό της
4.Το χαμηλό ύψος της επιβάρυνσης, δεν αίρει το παράνομό της. (σκέψη 14). 5.Σημαντική θέση: Προκειμένου μια επιβάρυνση να μην αντίκειται στο άρθρο 16 της Συνθήκης, πρέπει να παρέχεται στους επιβαρυμένους μια υπηρεσία, η οποία τους προσπορίζει ειδικό και βέβαιο όφελος. Σημ: Η Ιταλική Κυβέρνηση είχε επικαλεστεί ότι το στατιστικό τέλος θα συνέβαλε στην αναλυτική καταγραφή των εισαγωγών και εξαγωγών προς και από την Ιταλία, παρέχοντας στους επιχειρηματίες χρήσιμα στοιχεία για την εικόνα της αγοράς.

19 6. Οι σχετικοί Κανονισμοί, που αφορούν κοινές οργανώσεις για γεωργικές αγορές και ρυθμίζουν τις εισαγωγές των προϊόντων από άλλα κράτη μέλη, απαγορεύουν τέτοιου είδους επιβαρύνσεις ισοδυνάμου αποτελέσματος (σκέψη 18). Από την διατύπωση των Κανονισμών αυτών, προκύπτει η επιδίωξη για εγκαθίδρυση κοινής αγοράς γεωργικών προϊόντων, αποβλέποντας στους ίδιους στόχους με τα άρθρα 9 (28 ΣΛΕΕ) εως 13 της Συνθήκης, τα οποία και εφαρμόζουν.

20 Επομένως, η Ιταλική Κυβέρνηση, παραβιάζοντας τους συγκεκριμένους Κανονισμούς, που κατά το άρθρο 189 ΣυνθΕΟΚ, έχουν άμεση ισχύ, παραβιάζει τις υποχρεώσεις της, που απορρέουν από την Συνθήκη.

21 ΥΠΟΘΕΣΗ C-163/90 (Legros) Με απόφαση της 21ης Φεβρουαρίου 1990, το cour d'appel de Saint-Denis υπέβαλε τρία προδικαστικά ερωτήματα ως προς την ερμηνεία των άρθρων της 9 (28 ΣΛΕΕ), 13 και 95 (110 ΣΛΕΕ) της συνθήκης, καθώς και του άρθρου 6 της Συμφωνίας περί Ελευθέρων Συναλλαγών μεταξύ της Κοινότητας και του Βασιλείου της Σουηδίας

22 Τα ερωτήματα αυτά ανέκυψαν στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της administration des douanes et droits indirects και των Leopold Legros, Armand-Joseph Payet και Henri-Michel Techer καθώς και της Louise Alidor.

23 ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ:
Οι εφεσίβλητοι αγόρασαν από έναν αποκλειστικό διανομέα στη μητροπολιτική Γαλλία τέσσερα αυτοκίνητα- τρία κατασκευασμένα στη Γερμανία και ένα καταγωγής Σουηδίας. Τα αυτοκίνητα μεταφέρθηκαν στο έδαφος της région Réunion.

24 Κατά τον εκτελωνισμό τους, η τελωνειακή διοίκηση αξίωσε από τους εφεσίβλητους την καταβολή ενός ποσού ως « octroi de mer » (εισφορά θάλασσας), εισφοράς η οποία πλήττει τα εμπορεύματα που εισάγονται στη région Réunion.

25 Αίτημα Εφεσίβλητων: Η επιστροφή ορισμένων ποσών που είχαν καταβληθεί απ’ αυτούς στην administration des douanes et droits indirects

26 Προδικαστικά ερωτήματα:
1. «Πρέπει τα άρθρα 3, 9 (28 ΣΛΕΕ) και 13 και, ενδεχόμενως, 95 (110 ΣΛΕΕ), δεύτερο εδάφιο, της Συνθήκης της Ρώμης να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι απαγορεύουν την είσπραξη, από κράτος μέλος ή τους οικείους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως, φορολογικής επιβαρύνσεως ανάλογης προς την αξία των αγαθών, επιβαλλόμενης λόγω της εισαγωγής αγαθών σ' ένα μόνο τμήμα του εδάφους του κράτους αυτού και πλήττουσας εξίσου αλλοδαπά και εγχώρια εμπορεύματα εκτός, εκείνων που προέρχονται από το οικείο τμήμα του εδάφους;»

27 2α) «Πρέπει τα άρθρα 9 (28 ΣΛΕΕ) και 13 της Συνθήκης να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι ένας φόρος μπορεί να χαρακτηριστεί ως φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς τελωνειακό δασμό, όταν ο φόρος αυτός εισπράττεται επί της αξίας των αλλοδαπών και εγχωρίων εμπορευμάτων λόγω της διαθέσεως τους στην κατανάλωση, χωρίς να λαμβάνεται άμεσα ή έμμεσα υπόψη η διέλευση εθνικών συνόρων ή, αντιθέτως, οι διατάξεις αυτές απαιτούν η διέλευση των εθνικών συνόρων να αποτελεί, κατά νόμο ή de facto, το ένα από τα γενεσιουργά γεγονότα της φορολογήσεως;»

28 2β) «Μπορεί η περιφερειακή καταγωγή προϊόντων ή κατηγοριών προϊόντων, κατά το μέτρο που αυτή αποκλείει κατ' ανάγκη τους αλλοδαπούς παραγωγούς από τις ευνοϊκότερες διατάξεις, να αποτελέσει θεμιτό κριτήριο για τη διαφορετική φορολογική μεταχείριση που επιφυλάσσει ένα κράτος μέλος ή μήπως η διαφορετική αυτή μεταχείριση πρέπει να στηρίζεται, επίσης ή αποκλειστικώς, στη φύση των εν λόγω προϊόντων;»

29 2β) «Μπορεί να θεωρηθεί ότι με τα φορολογικά πλεονεκτήματα που έχουν χορηγηθεί στα προϊόντα των γαλλικών υπερπόντιων διαμερισμάτων, και ειδικότερα στα προϊόντα της Réunion, […], επιδιώκονται σκοποί οικονομικής πολιτικής οι οποίοι συμβιβάζονται με τις επιταγές της Συνθήκης και του παραγώγου δικαίου;»

30 3) Το εθνικό δικαστήριο ζητεί να μάθει αν η συμφωνία μεταξύ της Κοινότητας και του Βασιλείου της Σουηδίας, απαγορεύει την επιβολή επιβαρύνσεως έχουσας τα χαρακτηριστικά της εισφοράς θάλασσας, επί των προϊόντων που προέρχονται από τη Σουηδία.

31

32 Οι κανόνες του κοινοτικού δικαίου που εφαρμόζονται στα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα
Σύμφωνα με το γαλλικό Σύνταγμα, τα ΓΥΔ αποτελούν τμήμα της Γαλλικής Δημοκρατίας και ως εκ τούτου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ωστόσο, η εφαρμογή της Συνθήκης ΕΟΚ στα ΓΥΔ αποτελεί το αντικείμενο των ειδικών κανόνων του άρθρου 227, παράγραφος 2, της Συνθήκης

33 Όσον αφορά τη νομιμότητα μιας φορολογικής επιβαρύνσεως όπως είναι η εισφορά θάλασσας

34 Η εισφορά θάλασσας πλήττει, όλα τα προϊόντα που εισάγονται στη région Réunion λόγω της εισαγωγής τους Oλα τα προϊόντα που κατάγονται από τη Réunion απαλλάσσονται της εισφοράς αυτής λόγω ακριβώς της καταγωγής τους αποκλείεται ο χαρακτηρισμός της επίδικης επιβαρύνσεως ως εσωτερικού φόρου. (έλλειψη αντικειμενικών κριτηρίων)

35 Αποτελεί φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμό;
ΣΚΕΨΗ 16 : «[…] Μια επιβάρυνση που επιβάλλεται στα περιφερειακά σύνορα λόγω της εισαγωγής προϊόντων στην περιφέρεια κράτους μέλους, συνιστά εμπόδιο τουλάχιστον εξίσου σοβαρό για την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων όσο και μια επιβάρυνση που εισπράττεται στα εθνικά σύνορα.»

36 ΣΚΕΨΗ 18 : «Μια επιβάρυνση που είναι ανάλογη προς τη δασμολογητέα αξία των αγαθών και εισπράττεται από ένα κράτος μέλος επί των εμπορευμάτων που εισάγονται από άλλο κράτος μέλος λόγω της εισαγωγής τους σε μια περιφέρεια του εδάφους του πρώτου κράτους μέλους αποτελεί φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς εισαγωγικό δασμό.»

37 Ως προς το 3ο προδικαστικό ερώτημα:
Η συμφωνία μεταξύ ΕΟΚ και Σουηδίας έχει ως αντικείμενο την ενίσχυση και την επέκταση των υφισταμένων οικονομικών σχέσεων. Το άρθρο 6 απαγορεύει την επιβολή νέων επιβαρύνσεων ισοδυνάμου αποτελέσματος προς εισαγωγικούς δασμούς στις συναλλαγές μεταξύ της Κοινότητας και της Σουηδίας και προβλέπει επίσης την κατάργηση, των υφισταμένων φορολογικών επιβαρύνσεων ισοδυνάμου αποτελέσματος.

38 Επομένως, η συμφωνία θα στερούνταν αποτελεσματικότητας αν η έννοια της φορολογικής επιβαρύνσεως ισοδυνάμου αποτελέσματος που περιλαμβάνεται στο άρθρο της 6 συμφωνίας, επρόκειτο να ερμηνευθεί ως έχουσα πεδίο εφαρμογής στενότερο αυτού του ίδιου όρου που περιλαμβάνεται στη Συνθήκη ΕΟΚ.

39 Απόφαση ΣΙΜΙΤΖΗ(C-485/93, C-486/93, συνεκδίκαση)
Εξεδόθη το 1995. Κατόπιν υποβολής προδικαστικών ερωτημάτων στο πλαίσιο δυο προσφυγών σε ελληνικά διοικητικά δικαστήρια από την Μαρία Σιμιτζή κατά του Ελληνικού Δημοσίου.

40 Πραγματικά περιστατικά:
Στην περιοχή των Δωδεκανήσων, εξαιρουμένης της Ρόδου, είχε θεσπισθεί νομοθετικά εισαγωγικός και εξαγωγικός δημοτικός φόρος. Η Μαρία Σιμιτζή εισήγαγε εμπορεύματα στην Κω, στα τέλη του 1991 και στις αρχές του Λόγω μη καταβολής του δημοτικού φόρου, η Μαρία Σιμιτζή ενεγράφη στους δημοτικούς βεβαιωτικούς καταλόγους, κατόπιν απόφασης του Δημάρχου της Κω.

41 Η Μαρία Σιμιτζή προσέβαλε την απόφαση του Δημάρχου στα διοικητικά δικαστήρια Ρόδου, τα οποία αναστέλλοντας την διαδικασία, απεύθυναν στο ΔΕΕ τα εξής προδικαστικά ερωτήματα: Συνιστά φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς εισαγωγικούς δασμούς, η αναλογική προς την αξία των αγαθών επιβάρυνση, επί εμπορευμάτων εισαγομένων σε ειδικότερη περιφέρειά κράτους μέλους , από άλλο κράτος μέλος, ακόμα και αν επιβαρύνονται ομοίως και τα εμπορεύματα που εισέρχονται στην περιφέρεια αυτή και προέρχονται από άλλη περιφέρεια του ίδιου κράτους μέλους;

42 2. Συνιστά φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς εξαγωγικούς δασμούς, η αναλογική προς την αξία των αγαθών επιβάρυνση επί εμπορευμάτων, εξερχομένων από ειδικότερη περιφέρειά κράτους μέλους, σε άλλο κράτος μέλος, ακόμα και αν επιβαρύνονται ομοίως και τα εμπορεύματα που εξέρχονται από την περιφέρεια αυτή προς κάποια άλλη περιφέρεια του ίδιου κράτους μέλους; 3. Συμβιβάζονται προς το κοινοτικό δίκαιο οι εθνικές διατάξεις, δυνάμει των οποίων εισπράττονται οι παραπάνω επιβαρύνσεις;

43 4. Ελλείψει ειδικής πρόνοιας στις κοινοτικές Συνθήκες, αντίκειται στο κοινοτικό δίκαιο επιβάρυνση στα εμπορεύματα που εισάγονται προς και εξάγονται από συγκεκριμένη περιφέρεια κράτους μέλους, από ή προς άλλες περιφέρειες του ίδιου κράτους; Ειδικότερα, συνιστά αυτή η επιβάρυνση δυσμενέστερη μεταχείριση των εμπορευμάτων που προέρχονται από τις συγκεκριμένες περιφέρειες ή προορίζονται για αυτές, έναντι των εμπορευμάτων που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη ή προορίζονται για αυτά, εμποδιζόμενης της ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων εντός του κοινοτικού χώρου;

44 5. Αν θεωρηθεί ότι οι αναλογικές αυτές επιβαρύνσεις συνιστούν εσωτερικό φόρο, είναι οικονομικές επιβαρύνσεις με την έννοια του φόρου κύκλου εργασιών; Απαγορεύεται η σωρευτική επιβολή τους με τον φόρο προστιθέμενης αξίας, συμφώνως προς το άρθρο 33 της οδηγίας 77/388/ΕΟΚ του Συμβουλίου;

45 Απαντήσεις στα προδικαστικά ερωτήματα:
Για το 1ο προδικαστικό ερώτημα: Η αναλογική προς την αξία των αγαθών επιβάρυνση με την παραπάνω έννοια, συνιστά φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς εισαγωγικό δεσμό. Αυτό προκύπτει από την ερμηνεία των άρθρων 9 (28 ΣΛΕΕ),12,13,16 ΣυνθΕΟΚ και από την γενική και απόλυτη απαγόρευση των δασμών, ανεξαρτήτως του σκοπού για τον οποίο θεσπίστηκαν ή του προορισμού των προερχομένων εξ αυτών εσόδων ( βλ. υπόθεση 24/68, Επιτροπή κατά Ιταλίας, σκέψη 7).

46 Δεν ενδιαφέρει το ότι τα εμπορεύματα που εξέρχονται από αυτή τη περιφέρεια υπόκεινται και αυτά σε αναλογική προς την αξία τους επιβάρυνση, καθώς δεν ενδιαφέρει αν έγινε προς εξασφάλιση πόρων ή λόγω προστατευτισμού των εγχώριων προϊόντων (βλ. υπόθεση 24/68, Επιτροπή κατά Ιταλίας, σκέψη 9). Δεν ενδιαφέρει το γεγονός ότι επιβάλλεται και στα εμπορεύματα που εισέρχονται στην περιφέρεια αυτή και προέρχονται από άλλο τμήμα του ίδιου κράτους ( βλ. υπόθεση C-163/90, Legros). Είναι αδιάφορο για τον χαρακτηρισμό της ως επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμό, το αν είναι η επιβάρυνση ενιαία ή αναλύεται σε δυο χωριστά σκέλη (βλ. υπόθεση 24/68, Επιτροπή κατά Ιταλίας, σκέψη 14).

47 Για το 3ο προδικαστικό ερώτημα:
Για το 3ο προδικαστικό ερώτημα: Ενόψει των παραπάνω απαντήσεων, εθνική διάταξη δυνάμει της οποίας εισπράττεται επιβάρυνση ισοδύναμη προς δασμό, δεν συμβιβάζεται προς τα άρθρα 9 επ. ΣυνθΕΟΚ (28 ΣΛΕΕ).

48 Για το 4ο προδικαστικό ερώτημα:
Για το 4ο προδικαστικό ερώτημα: Η συγκεκριμένη επιβάρυνση, συνιστά επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμό, όχι μόνο όταν πλήττει τα εισερχόμενα στην περιφέρεια προϊόντα, που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη, αλλά και όταν επιβάλλεται σε αυτά που προέρχονται από άλλο τμήμα του ίδιου κράτους (βλ. συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-363/93, C-407/93, C-408/93, C409/93, C-410/93 και C-411/93, Lancry κ.λπ). Η ίδια συλλογιστική πρέπει να ισχύσει και για τα προϊόντα που αποστέλλονται από μια περιφέρεια ενός κράτους, σε άλλες περιφέρειες του ίδιου κράτους.

49 Για το 5ο προδικαστικό ερώτημα:
Ενόψει των παραπάνω απαντήσεων, παρέλκει η απάντηση στο πέμπτο ερώτημα. Σχετικά με τα διαχρονικά αποτελέσματα της αποφάσεως, επίκληση των σχετικών διατάξεων της Συνθήκης με σκοπό την επιστροφή ποσών της επίδικης επιβάρυνσης, εισπραχθέντων πριν από τις 16 Ιουλίου 1992, μπορεί να γίνει μόνο από αυτούς που αναζήτησαν δικαστική προστασία στα εθνικά δικαστήρια, προ της εκδόσεως της αποφάσεως, ήτοι προ τις 16 Ιουλίου 1992.

50 ΥΠΟΘΕΣΗ C-73/03 (Carbonati Apuani)
Αντικείμενο: αίτηση εκδόσεως προδικαστικής απόφασης, την οποία υπέβαλε η Commissione tributaria provinciale di Massa Carrara (Ιταλία), στο πλαίσιο της διαδικασίας που κίνησε η Carbonati Apuani Sri κατά Comune di Carrara.

51 Πραγματικά περιστατικά:
Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαδικασίας κατά την οποία αμφισβητήθηκε το συμβατό προς το κοινοτικό δίκαιο ενός τέλους που επιβάλλει ο Δήμος της Carrara επί των μαρμάρων που εξορύσσονται στο έδαφος του, λόγω της μεταφοράς τους πέραν των ορίων της δημοτικής περιφέρειας.

52 Ιταλικό νομικό πλαίσιο
«Θεσπίζεται υπέρ του Δήμου της Carrara τέλος επί των μαρμάρων που εξορύσσονται στο έδαφός του και μεταφέρονται εκτός του εδάφους αυτού. Το τέλος αυτό επιβάλλεται και εισπράττεται από τον δήμο κατά την έξοδο μαρμάρων από τα όρια της περιφερείας του […]»

53 «…Ο δήμος μπορεί, […], να αποφασίσει ότι τμήμα του τέλους θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη των δαπανών ή των υποχρεώσεων που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της κατασκευής και της εκμεταλλεύσεως του λιμένα της Marina di Carrara, και άλλο τμήμα θα διατεθεί για τις εισφορές στο εθνικό ταμείο προνοίας των εργαζομένων στη βιομηχανία μαρμάρου [...]».

54 «το τέλος [...] επιβάλλεται στα μάρμαρα και στα παράγωγα τους και καθορίζεται με βάση τις απαιτήσεις των δαπανών που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τις δραστηριότητες του τομέα της τοπικής μαρμαροβιομηχανίας […]»

55 Βάσει αυτών, ο Δήμος της Carrara επιβάλλει, με δημοτική κανονιστική πράξη, τέλος επί των μαρμάρων που εξορύσσονται στο έδαφος του και μεταφέρονται πέραν των ορίων του. Αντιθέτως, τα μάρμαρα που εξορύσσονται και χρησιμοποιούνται στο έδαφος του δήμου απαλλάσσονται από το τέλος.

56 Προδικαστικό ερώτημα:
«Είναι η ιταλική νομοθεσία … [συμβατή] προς τα άρθρα 23, 81, 85 και 86 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας;» ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ Κατ’ουσίαν ερώτηση δικαστηριού: «‘Ενα τέλος όπως αυτό επί των μαρμάρων, το οποίο εισπράττεται μόνον σε ένα δήμο ενός κράτους μέλους και πλήττει μια κατηγορία εμπορευμάτων —ήτοι τα μάρμαρα που εξορύσσονται από το έδαφος του δήμου αυτού— λόγω της μεταφοράς τους πέραν των ορίων της περιφέρειας του εν λόγω δήμου συνιστά τέλος ισοδυνάμου αποτελέσματος με δασμό;»

57 Επί του προδικαστικού ερωτήματος:
ΣΚΕΨΗ 18 «Το γενεσιουργό του φόρου γεγονός συνίσταται στη διέλευση των ορίων του δήμου.» Τα μάρμαρα που χρησιμοποιούνται στον Δήμο της Carrara απαλλάσσονται από το τέλος, ακριβώς λόγω της τοπικής αυτής χρήσης και όχι λόγω αντικειμενικών κριτηρίων. Τα στοιχεία αυτά αποκλείουν τον χαρακτηρισμό του επίδικου τέλους ως εσωτερικού φόρου κατά την έννοια του άρθρου 90 ΕΚ (110 ΣΛΕΕ).

58 ΣΚΕΨΗ 22 «Η ίδια η αρχή της τελωνειακής ενώσεως, όπως απορρέει από το άρθρο 23 ΕΚ (28 ΣΛΕΕ), απαιτεί τη διασφάλιση γενικώς της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, όχι μόνο στο πλαίσιο του διακρατικού εμπορίου, αλλά ευρύτερα στο σύνολο του εδάφους της τελωνειακής ενώσεως.»

59 ΣΚΕΨΗ 23: Το άρθρο 14, παράγραφος 2, ΕΚ (26 ΣΛΕΕ) ορίζει την εσωτερική αγορά ως «ένα χώρο χωρίς εσωτερικά σύνορα στον οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων», χωρίς η διάταξη αυτή να κάνει διάκριση μεταξύ διακρατικών και ενδοκρατικών συνόρων.

60 ΣΚΕΨΗ 25: Το Δικαστήριο έχει κρίνει με τις αποφάσεις του Legros, Lancry και Σιμιτζή ότι μια φορολογική επιβάρυνση που επιβάλλεται λόγω διελεύσεως εδαφικών ορίων στο εσωτερικό ενός κράτους μέλους συνιστά φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος με δασμό.

61 ΣΚΕΨΗ : Για τον χαρακτηρισμό μιας φορολογικής επιβαρύνσεως ως επιβαρύνσεως ισοδυνάμου αποτελέσματος με δασμό, είναι αδιάφορο το μέγεθος του οργανισμού τοπικής αυτοδιοικήσεως που επέβαλε τη φορολογική επιβάρυνση αν επιβάλλεται σε μια συγκεκριμένη κατηγορία εμπορευμάτων ή σε κάθε εμπόρευμα που διαβαίνει τα εδαφικά όρια του οικείου οργανισμού τοπικής αυτοδιοικήσεως

62 Ο σκοπός για τον οποίο θεσπίστηκαν οι φορολογικές επιβαρύνσεις ισοδυνάμου αποτελέσματος

63 ΣΚΕΨΗ 34: το γεγονός ότι ένα τέλος που επιβάλλεται λόγω της διελεύσεως διακρατικών ή ενδοκρατικών συνόρων θεσπίστηκε για να αντισταθμίσει μια τοπική επιβάρυνση που πλήττει το όμοιο εγχώριο, δεν αποκλείει τον χαρακτηρισμό του ως φορολογική επιβαρύνσεως ισοδυνάμου αποτελέσματος με δασμό

64 Επομένως: Μια αναλογική προς το βάρος εμπορεύματος επιβάρυνση, που εισπράττεται μόνο σε ένα δήμο κράτους μέλους και επιβάλλεται σε μια κατηγορία εμπορευμάτων λόγω της μεταφοράς τους πέραν των ορίων της δημοτικής περιφέρειας, συνιστά φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου προς εξαγωγικό δασμό αποτελέσματος κατά την έννοια του άρθρου 23 ΕΚ (28 ΣΛΕΕ).

65 Απόφαση C-305/17, FENS κατά Slovak Republic
Εξεδόθη το 2018. Κατόπιν υποβολής προδικαστικών ερωτημάτων στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της: 1.Εταιρείας FENS: Προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας με έδρα την Σλοβακία, που διαδέχθηκε λόγω πτώχευσης την εταιρεία KORLEA. Και της : 2. URSO: Ρυθμιστική αρχή ενέργειας στη Σλοβακία.

66 Πραγματικά περιστατικά:
Η εταιρεία KORLEA (νυν FENS), ως προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας, συνήψε με την εταιρεία SEPS, η οποία διαχειρίζεται το εθνικό δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, σύμβαση μεταφοράς ενέργειας. Η σύμβαση αυτή προέβλεπε την υποχρέωση της KORLEA να καταβάλει σε περίπτωση εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ειδικό τέλος, εκτός αν αποδείκνυε ότι η εξαγόμενη ενέργεια είχε προηγουμένως εισαχθεί στη Σλοβακία.

67 Πώς εμπλέκεται όμως η URSO (ρυθμιστική αρχή ενέργειας στη Σλοβακία);
Το προβλεπόμενο από την παραπάνω σύμβαση τέλος προβλεπόταν σε μια κανονιστική πράξη, εκδοθείσα από την URSO το Έτσι, η KORLEA, μετά την άρνηση της αντισυμβαλλόμενής της, της SEPS, για την παύση χρέωσης του τέλους και την επιστροφή των ήδη κατεβληθέντων, άσκησε αγωγή αποζημίωσης στο διοικητικό δικαστήριο της Σλοβακίας κατά της URSO.

68 Μετά από την απόρριψη της αγωγής και την στη συνέχεια ευδοκίμηση της έφεσης, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο στο οποίο παρεπέμφθη η υπόθεση υπέβαλε τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ:

69 Προδικαστικά ερωτήματα:
1. Αντίκειται η προαναφερθείσα εθνική κανονιστική ρύθμιση, που επιβάλλει χρηματική επιβάρυνση αποκλειστικώς για την ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη εντός της επικράτειας της Σλοβακικής Δημοκρατίας και εξαγόμενη από αυτήν, στο άρθρο 30 ΣΛΕΕ, χωρίς να γίνεται διάκριση μεταξύ της εξαγωγής σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε τρίτες χώρες;

70 2. Συνιστά η προαναφερθείσα επιβάρυνση, φορολογική επιβάρυνση αποτελέσματος ισοδύναμου με δασμό, κατά την έννοια του άρθρου 28, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ; Σημείωση: Κατά το δικαστήριο, στο μέτρο που μια τέτοια χρηματική επιβάρυνση πλήττει τις εξαγωγές προς τρίτες χώρες, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 28 ΣΛΕΕ (σκέψη 49). 3. Συνάδει η συγκεκριμένη εθνική διάταξη με την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, η οποία κατοχυρώνεται από το άρθρο 28 ΣΛΕΕ;

71 Ισχυρισμός από την Σλοβακική Κυβέρνηση ότι η συγκεκριμένη περίπτωση διέπεται και πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσμα του παραγώγου και όχι του πρωτογενούς δικαίου. Σχετικό παράγωγο δίκαιο: Άρθρο 11 παρ. 7, Οδηγίας 2003/54/ΕΚ, σχετικής με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Άρθρο 1, Οδηγίας 2005/89/ΕΚ, περί μέτρων διασφάλισης του εφοδιασμού με ηλεκτρισμό και περί επενδύσεων υποδομής.

72 Κατά πάγια νομολογία ( Alands Vindkraft, C-573/12), ένα εθνικό μέτρο θα εκτιμάται υπό το πρίσμα παραγώγου δικαίου, μόνο εφόσον ο ρυθμιζόμενος τομέας έχει αποτελέσει αντικείμενο πλήρους εναρμονίσεως. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Οδηγία 2003/54 καταργήθηκε σχετικά άμεσα με την Οδηγία 2009/72, χωρίς να υλοποιεί πλήρως, πριν την κατάργησή της, μια εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και περιοριζόμενη στον καθορισμό μόνο ενός γενικού πλαισίου δράσης για τα κράτη. Παρόμοιο περιθώριο εκτιμήσεως άφησε στα κράτη μέλη και η οδηγία 2005/89, που επικαλέστηκε η Σλοβακική Κυβέρνηση.

73 Επομένως, το δικαστήριο είπε ότι επιβάλλεται η ερμηνεία των άρθρων 28 και 30 ΣΛΕΕ.

74 Απαντήσεις στα προδικαστικά ερωτήματα:
Για το 1ο προδικαστικό ερώτημα: Πρέπει αρχικά να εξεταστεί αν η συγκεκριμένη επιβάρυνση προκύπτει από γενικό καθεστώς εσωτερικών φόρων, το οποίο ρυθμίζεται στο άρθρο 110 ΣΛΛΕ, κατά το οποίο απαγορεύονται οι εσωτερικοί φόροι που ενέχουν διακρίσεις (βλ. Lubrizol France, C-39/17, σκέψη 24) ή αν πράγματι συνιστά φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος με δασμό

75 Έτσι, εξετάζεται, αν πληρούνται τα καθορισθέντα από την νομολογία κριτήρια υπαγωγής της επιβάρυνσης στην έννοια της «φορολογικής επιβάρυνσης ισοδυνάμου αποτελέσματος» (σκέψη 29,30). 1. Είναι άνευ σημασίας ο σκοπός για τον οποίο επιβάλλεται μονομερώς η επιβάρυνση. 2. Η ηλεκτρική ενέργεια συνιστά εμπόρευμα και κείται εντός της ελευθερίας κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. Παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη επιβάρυνση επιβάλλεται στις υπηρεσίες δικτύων, επειδή υπολογίζεται σύμφωνα με τα μεταφερόμενα kW και όχι επί της αποστάσεως μεταφοράς, είναι άμεσα συνδεόμενη με το εμπόρευμα αυτό καθεαυτό. Άρα, η συγκεκριμένη επιβάρυνση πλήττει πράγματι εμπορεύματα (σκέψη 35).

76 3. Στοιχείο που διακρίνει μια φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος είναι το ότι αυτή πλήττει το προϊόν λόγω του ότι διέρχεται τα σύνορα. 4. Η επιβάρυνση θα ανήκε στο πλαίσιο του συστήματος των «εσωτερικών φόρων», αν έπληττε όμοιο εγχώριο ή εξαγόμενο προϊόν με τον ίδιο φόρο, στο ίδιο στάδιο εμπορίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η επιβάρυνση πλήττει και την παραγόμενη ενέργεια που εξάγεται, και όχι μόνο αυτή που καταναλώνεται στην Σλοβακία, με αποτέλεσμα να θεωρείται φορολογική επιβάρυνση ισοδυνάμου αποτελέσματος και να εμπίπτει στις απαγορεύσεις των άρθρων 28, 30 ΣΛΕΕ, και όχι στο πεδίο του άρθρου 110 ΣΛΕΕ.

77 5. Ούτε συντρέχει στη προκειμένη περίπτωση εξαίρεση από το άρθρο 28 ΣΛΕΕ, λόγω παροχής ειδικού και βεβαίου οφέλους, που δικαιολογεί την συγκεκριμένη επιβάρυνση ως αμοιβή για αυτό (βλ. 24/68 Επιτροπή κατά Ιταλίας, σκέψη 16, 18/87 Επιτροπή κατά Γερμανίας, σκέψη 7).

78 Για το 2ο προδικαστικό ερώτημα:
Η συγκεκριμένη επιβάρυνση πλήττοντας τις εξαγωγές και προς τρίτες χώρες, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 28 ΣΛΕΕ. Σύμφωνα, και με το άρθρο 3 παρ. 1 στ.α ΣΛΕΕ και το άρθρο 207 παρ. 1 ΣΛΕΕ, τέτοιου είδους μονομερώς επιβαλλόμενη επιβάρυνση, πλήττει τον ομοιόμορφο χαρακτήρα της κοινής εμπορικής πολιτικής (σκέψη 48,49,50), από την οποία τα κράτη μέλη δεν έχουν αρμοδιότητα να παρεκκλίνουν (βλ. Siesse, C-36/94).

79 Για το 3ο προδικαστικό ερώτημα:
Η απαγόρευση που επιβάλλεται από το άρθρο 28 ΣΛΕΕ έχει γενικό και απόλυτο χαρακτήρα. Συνιστά ουσιώδη κανόνα και κάθε εξαίρεση πρέπει να προβλέπεται ρητώς (σκέψη 53). Παρεκκλίσεις από τα άρθρα 34 και 35 ΣΛΕΕ, που προβλέπονται στο άρθρο 36, δεν μπορούν να εφαρμοστούν αναλογικά, τόσο για επιβαρύνσεις που αφορούν εξαγωγές σε άλλα κράτη μέλη, όσο και για εξαγωγές σε τρίτες χώρες. (βλ. Επιτροπή κατά Ιταλίας, 7/68).

80 CHOCO QUIZ Για να θεωρηθεί μια χρηματική επιβάρυνση ως φορολογική επιβάρυνση ισοδύναμου αποτελέσματος προς δασμό, μας ενδιαφέρει ο σκοπός για τον οποίον θεσπίστηκε ; Προβλέπονται εξαιρέσεις στη συνθήκη αναφορικά με τους δασμούς και τις φορολογικές επιβαρύνσεις ισοδύναμου αποτελέσματος;

81 Η ηλεκτρική ενέργεια θεωρείται κατά το ενωσιακό δίκαιο «εμπόρευμα»;
Το χαμηλό ύψος μιας επιβάρυνσης αίρει το παράνομο της;

82 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας