კულტურის კვლევების შესავალი

Παρουσίαση με θέμα: "კულტურის კვლევების შესავალი"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 კულტურის კვლევების შესავალი
ლექცია პირველი

2 გეგმა რა არის სამეცნიერო კვლევა და როგორია მისი დანიშნულება?
რა არის სამეცნიერო კვლევა და როგორია მისი დანიშნულება? რა არის ჰუმანიტარული მეცნიერებები და რით განსხვავდება ისინი საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებისგან? ზოგიერთი რამ სამეცნიერო მეტა-ენის საჭიროების შესახებ Cultura - სიტყვის ეტიმოლოგია კულტურის ცნება კულტურის კვლევები კულტურის მეცნიერებები

3 რა არის სამეცნიერო კვლევა და როგორია მისი დანიშნულება?
ადამიანის მიერ გარემოსთან ურთიერთქმედების ერთ-ერთ სახეობა ერთგვარი შუამავალი: ეხმარება ადამიანს, გადალახოს უფსკრული საკუთარ თავსა და სამყაროს შორის ემსახურება სამყაროს სისტემურ შემეცნებას (სამყაროს წვდომა და დაუფლება)  ცოდნის შექმნას კონკრეტულ საკვლევ საგანთან დაკავშირებული და შემეცნებისკენ მიმართული კომუნიკაცია მიუკერძოებელი დაკვირვება (ინდივიდუალური და სუბიექტური მომენტების გარეშე) მონაცემების საფუძველზე განხორციელებული სისტემური შემეცნების სისტემა (თეორიები, მეთოდები, მოდელები, აქსიომები და ლოგიკური წესები) გამონათქვამების ერთობლიობა სისტემური (არაშემთხვევითი და არასიტუაციური) ცოდნის შესახებ ! ობიექტურობა, სიმართლე და თანმიმდევრულობა

4 ჰუმანიტარული მეცნიერებები
Artes Liberales (თავისუფალი მეცნიერებები / ხელოვნებები) Humaniora  ადამიანის აზროვნება და ყველაფერი, რასაც ეს უკანასკნელი ქმნის (კულტურა, ენა, რელიგია და ა.შ.) (შდრ. გერმ. Geisteswissenschaft - გონის მეცნიერება) კვლევის თავისებურებები ჰუმანიტარულ მეცნიერებებში: ჰერმენევტიკა („გაგების ხელოვნება“) ჰერმენევტიკული წრე ინტერპრეტაცია ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა საკვლევი ობიექტი: აზროვნების გამოხატულებების (სიტყვების, სურათების, ძეგლების და ა.შ.) შესაძლებელი აზრი, იდეა, შეტყობინება აზრისა და გაგების ინდივიდუალობა

5 ჰერმენევტიკული წრე

6 ჰუმანიტარული მეცნიერებები
რა არის ჰუმანიტარული მეცნიერებები და რით განსხვავდება ისინი საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებისგან? საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები ჰუმანიტარული მეცნიერებები კვლევა ხორციელდება მყარი მონაცემების (ინგლ. hard data) საფუძველზე, საკვლევი ობიექტი (ბუნება) განმეორებადია და ცდის საფუძველზე დასტურდება, ნომოთეტურია (ძვ. ბერძნ. νόμος - კანონი) კვლევის მიზანი კი - ზოგადი და ზედროული (კანონზომიერებები). ცოდნის განახლება სწრაფად ხორციელდება, კვლევის შედეგები ექვემდებარება ფალსიფიკაციას. კვლევა ხორციელდება რბილი მონაცემების (ინგლ. soft data)საფუძველზე, კვლევის ობიექტი (ადამიანის აზროვნება) ერთჯერადია და ინტერპრეტაციას მოითხოვს, იდიოგრაფიულია (ძვ. ბერძნ. ἴδιος - თავისებური) კვლევის მიზანი კი - ინდივიდუალური და ისტორიული (აზრი). ცოდნა კუმულაციური (დაგროვებითი) ხასიათისაა: ახალი ცოდნა ძველი კონცეფციებისა და თეორიების კრიტიკის საფუძველზე იქმნება.

7 ზოგიერთი რამ სამეცნიერო მეტა-ენის საჭიროების შესახებ
სამეცნიერო ნაშრომი წამოყენებული მოსაზრების ან ვარაუდის ობიექტური დასაბუთება სამეცნიერო მეტა-ენა ანალიზი და რეკონსტრუქცია ახლის აღმოჩენა ესე ავტორის სუბიექტური მსჯელობა ამა თუ იმ საკითხზე სიახლოვე საკვლევი ობიექტის ენობრივ სტილთან შეფასება დაფარულის გამოაშკარავება

8 ”Cultura” - სიტყვის ეტიმოლოგია
colere = კულტივაცია, დამუშავება, მოვლა, ბინადრობა, თაყვანისცემა cultus = დახვეწილი ყოფა, აქტიური ზრუნვა ან პასიური მოვლილობა Cultura = დამუშავება, მოშენება, გაპატიოსნება, განათლება და განდიდება კულტურა როგორც გარდამქმნელი პრაქტიკა კულტურა  ადამიანი ≠ ცხოველი

9 კულტურის ჰოლისტური გაგება
გეოგრაფიული ან პოლიტიკური ერთეულები: „ქართული კულტურა“, „ძველი ბერძნული კულტურა“, „აღმოსავლური კულტურა“... კულტურა და ცივილიზაცია ნორმატიულობა: დისკრიმინაცია და ძალაუფლება

10 კულტურის ექსკლუზიური გაგება
საზოგადოებრივი ცხოვრების ერთი კონკრეტული სეგმენტი: ხელოვნების დარგები (ლიტერატურა, მუსიკა, კინოხელოვნება, სახვითი ხელოვნება...), მათთან დაკავშირებული ღონისძიებები (ე.წ. კულტურული ღონისძიებები) შესაბამისი სექტორი მედიებში (ფელეტონი, კულტურის სფეროსთან დაკავშირებული გადაცემები). კულტურის პროდუქტები (წიგნები, კომპაქტ-დისკები, არტეფაქტები) კულტურული პროცესები (ინსცენირება, პროდუქცია, დისტრიბუცია) ”მაღალი” კულტურა vs. ”დაბალი” კულტურა  ელიტიზმი

11 კულტურის უნივერსალური გაგება
ყველაფერი, რასაც ქმნის და აკეთებს ადამიანი: პოლიტიკური კულტურა, კვების კულტურა, თამაშის კულტურა, ღვინის კულტურა, დიალოგის წარმართვის კულტურა კულტურული გარდატეხა (ინგლ. cultural turn)  კულტურის აურატული გაგება

12 კულტურა როგორც მთლიანობა (კულტურის ჰოლისტური გაგება)
კულტურა როგორც პრაქტიკების ერთობლიობა (კულტურის უნივერსალური გაგება) კულტურა როგორც საზოგადოების ერთ-ერთი სეგმენტი (კულტურის ექსკლუზიური გაგება)

13 შემაჯამებელი განსაზღვრებები:
პრაქტიკების, ტექნიკების, ტრადიციებისა და არტეფაქტების ერთობლიობა სინამდვილის ინტერპრეტაციის, გაგებისა და გააზრების საშუალება როგორ აღიქვამენ ადამიანები სამყაროს, როგორია მათი ღირებულებათა სისტემა, მსოფლხედვა და აზროვნება კულტურული პრაქტიკები და მათ საფუძველზე შექმნილი სიმბოლური წესრიგი არ არის ზედროული და უნივერსალური

14 კულტურის კვლევები დისციპლინათშორისობა კონტექსტუალიზაცია
ანგლო-ამერიკულ სივრცეში: Cultural Studies კონტინენტურ ევროპაში: Kulturwissenschaften

15 კულტურის კვლევები Cultural Studies
მეოცე საუკუნის 50-იანი წლების ბირმინჰემში ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა კრიზისი სტიუარ ჰოლი (Stuart Hall), რეიმონდ უილიამს (Raymond Williams), ედუარდ თომფსონი (Edward Thompson) და რიჩარდ ჰოგარტი (Richard Hoggart) ფრენკ რეიმონდ ლევისის (Frank Raymond Leavis) ელიტისტური კონცეფციის წინააღმდეგ კულტურა როგორც ერთგვარი სარბიელი, რომელზეც სოციალური ჯგუფები იბრძვიან ძალაუფლებისთვის, ფულისთვის, აღიარებისა და სახელისთვის მარგინალიზებული (გარიყული) სოციალური ჯგუფების ბრძოლა რეპრეზენტაციისა და კულტურული ძალაუფლებისთვისისთვის მთავარი თემები: ახალგაზრდული და მუშათა კლასის კულტურა, ძველი და ახალი მედიები, ქალები და ეთნიკური უმცირესობები

16 Cross the Border, Close the Gap!
ლესლი ფიდლერის ესე გადაკვეთე ზღვარი, შეკარი ნაპრალი (1971 წ.) კულტურის ცენტრი და პერიფერია სამეცნიერო კვლევის ობიექტად იქცა ქალთა, ამერიკელ ინდიელთა, აფრო- ამერიკელთა და ამერიკელ ებრაელთა იდენტობები, ტრადიციები, ლიტერატურები და კულტურები.

17 ახალი ისტორიზმი (New Historicism)
ბერკლის უნივერსიტეტში ჟურნალი რეპრეზენტაციები (Representations) სტივენ გრინბლატი (Stephen Greenblatt) ეთნოლოგი კლიფორდ გირცის (Clifford Geertz) თეორია: კულტურა როგორც ტექსტი

18 კულტურის კვლევები Cultural Studies
მედიათა კვლევები (Media Studies), იდენტობის კვლევები (Identity Studies), გენდერის კვლევები (Gender Studies), ქვირის კვლევები (Queer Studies), სივრცის კვლევები (Space Studies), კულტურული მეხსიერების კვლევები (Cultural Memory Studies), პოსტკოლონიური კვლევები (Postcolonial Studies), ვიზუალური კვლევები (Visual Studies), პერფორმანსის კვლევები (Performance Studies), აკუსტიკური კვლევები (Sound Studies), მეცნიერების კვლევები (Science Studies), ...

19 კულტურის კვლევების ძირითადი თავისებურებები:
დაინტერესება სოციალური და კულტურული პრაქტიკების მიმართ. კრიტიკული დამოკიდებულება თანამედროვე საზოგადოებრივი და კულტურული პროცესების მიმართ. (კულტურული ჰეგემონია, სოციალური ექსკლუზის, მარგინალიზაცია, ფუნდამენტალიზმი, სექსიზმი, რასიზმი) მზარდი ყურადღება კულტურის მატერიალური და მედიალური ასპექტების, არტეფაქტების, დისპოზიტივების მიმართ.

20 კულტურის მეცნიერებები Kulturwissenschaften
მეოცე საუკუნის ოთხმოციანი წლებიდან აზროვნება (გერმ. Geist)  მედია ძირითადი თავისებურებები: დისციპლინათშორისი საზღვრების გაფართოება და გადალახვა თეორიების, მიდგომების, მეთოდებისა და საკვლევი ობიექტების მრავალფეროვნება. კულტურის კვლევა სხვა არაფერია, თუ არა მატერიალური და სოციალური ფენომენების შესწავლის საფუძველზე საზოგადოების მენტალური პროგრამის (ცნობიერების, აზროვნების) გარკვევა და რეკონსტრუქცია.

21 გმადლობთ ყურადღებისთვის!