Κοινωνικές Ανισότητες και ο Ρόλος του Σχολείου. S. Bowles και H

Παρουσίαση με θέμα: "Κοινωνικές Ανισότητες και ο Ρόλος του Σχολείου. S. Bowles και H"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κοινωνικές Ανισότητες και ο Ρόλος του Σχολείου. S. Bowles και H
Κοινωνικές Ανισότητες και ο Ρόλος του Σχολείου. S. Bowles και H. Gintis, J. Anyon, P. Willis. Καρύδη Χριστίνα Βασιλική Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Διδάσκουσα καθηγήτρια: Παπακωνσταντίνου Αντιγόνη-Άλπμα

2 Περιεχόμενα S. Bowles και H. Gintis (Αρχή της αντιστοιχίας)
J. Anyon (Αντιστοιχία αναλυτικού προγράμματος, ταξικής προέλευσεις και ταξικής τοποθέτησης) P. Willis (Στο σχολείο ο στοιχειό αναπαραγωγής)

3 Bowles και Gintis Ποια λειτουργία επιτελεί εκπαίδευση ακριβώς και με ποιον τρόπο το αναπαράγει το καπιταλιστικό σύστημα;

4 Ποια λειτουργία επιτελεί εκπαίδευση ακριβώς και με ποιον τρόπο το αναπαράγει το καπιταλιστικό σύστημα; Δεν μπορούμε να αναλύσουμε τη λειτουργία της εκπαίδευσης σε μια κοινωνία, ανεξάρτητα από αυτήν. Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τους κοινωνικούς και οικονομικούς θεσμούς της κοινωνίας στην οποία ανήκει. Έρευνες στην Αμερική. Στην Αμερική διαιωνίζεται το καπιταλιστικό σύστημα, το οποίο δεν προάγει την ισότητα, αφού βασίζεται στην άνιση κατανομή ιδιοκτησίας και στις σχέσεις ταξικής κυριαρχίας και υποτέλειας.

5 Με ποιο τρόπο αναπαράγει εκπαίδευση το καπιταλιστικό σύστημα και συγκεκριμένα τις κοινωνικές σχέσεις παραγωγής; Απάντηση: μέσω της «εμπειρίας του σχολείο» Δηλαδή, το σχολείο προετοιμάζει τα μέλη μιας κοινωνίας, μέσω της εμπειρίας που αποκομίζουν και τους επιβάλλεται και η οποία έχει ως συνέπεια να διαμορφώνεται ανάλογα συνείδησή τους.

6 «Αρχή της αντιστοιχίας»
Ορισμός: Το εκπαιδευτικό σύστημα λειτουργεί Μ’ αυτόν τον τρόπο όχι τόσο μέσω των συνειδητών προσθέσεων των δασκάλων και της διοίκησης στις καθημερινές δραστηριότητες τους, αλλά μέσω μιας στενής αντιστοιχίας ανάμεσα στις κοινωνικές σχέσεις που διέπουν τις προσωπικές σχέσεις στο χώρο εργασίας και στις κοινωνικές σχέσεις του οικονομικού συστήματος. Συγκεκριμένα, οι σχέσεις εξουσίας και ελέγχου ανάμεσα στη διοίκηση και τους δασκάλους, τους δασκάλους και τους διδασκόμενους και τους διδασκόμενους και την δουλειά τους, αντανακλούν τον ιεραρχικό καταμερισμό της εργασίας που κυριαρχεί στο χώρο εργασίας.

7 Ποιες σχέσεις αντιστοιχούν και πως;
Αντιστοιχία ανάμεσα στο σχολείο και στον κόσμο της εργασίας σε πολλά επίπεδα: 1ο επίπεδο: αντιστοιχία ανάμεσα στο τρόπο οργάνωσης των εργασιακών και των εκπαιδευτικών σχέσεων. Χαρακτηριστικά αντιστοιχίας ανάμεσα στις εργασιακές και τις εκπαιδευτικές σχέσεις: α. Η ιεραρχική οργάνωση των σχέσεων: διευθυντές, δάσκαλοι, μαθητές. β. Η κατάτμιση και αποσπασματικοτητα μεταξυ αντικειμενων: διαχωρισμος εργασιας - διαχωρισμος γνωστικων αντικειμενων γ. Η αλλοτρίωση: εργασία ως μέσο επίτευξης άλλων σκοπών και όχι δημιουργικού αυτοσκοπού - μαθητές μόρφωση και καλλιέργεια μόνο ως μέσο απόκτησης τίτλου σπουδών, που αποσκοπεί στην εύρεση εργασίας. δ. Ο ανταγωνισμός: εργαζόμενοι μεταξύ τους – μαθητές μεταξύ τους για βαθμούς, επαίνους, βραβεία

8 2ο επιπεδο: αντιστοιχία ανάμεσα στις βαθμίδες εκπαίδευσης και στις θέσεις εργασίας στη δομή της απασχόλησης: Αντιστοιχία τίτλων σπουδών (που απονέμονται από τις τρεις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος) και επιπέδων και της ιεραρχικής δομής της εργασίας. 3ο επίπεδο: αντιστοιχία χαρακτηριστικών προσωπικότητας: Κατώτερες θέσεις εργασίας: υπακοή και συμμόρφωση στους κανόνες και εξουσία που επιβάλλεται από κάποιον άλλο, ανώτερο. Μεσαίες θέσεις εργασίας έως ανώτερες: σχετική ανεξαρτησία αφού έχουν ταυτιστεί πλήρως με την επιχείρηση και τα συμφέροντα της. Σχολείο μαθητές από χαμηλότερη προς ανώτερη βαθμίδα τους παραχωρείται μεγαλύτερη ελευθερία και αυτονομία, καθώς και περισσότερες επιλογές όπως π.χ. για μαθήματα.

9 4ο επίπεδο: τα σχολεία διδάσκουν τα χαρακτηρίστικά προσωπικότητας που απαιτούν από υποψήφιους εργαζομένους, ανάλογα με την κοινωνική τάξη των μαθητών: Σχολεία με παιδιά από την εργατική τάξη, συνήθως προορίζονται για χειρονακτικά επαγγέλματα, διδάσκονται να υπακούν και να συμμορφώνονται με τους κανόνες του σχολείου. Σχολείο με παιδιά από ανώτερες κοινωνικές τάξεις, προορίζονται για κατάληψη ανώτερων θέσεων εργασίας. Η διδασκαλία και το αναλυτικό πρόγραμμα εξασκούν ικανότητες, όπως δημιουργηκότητα, συνεργασία και ανάληψη πρωτοβουλιών. Επίσης παρατηρείται ελλιπής χρηματοδότηση σχολείων, στο οποίο φοιτούν παιδιά χαμηλότερων τάξεων.

10 Οι Βowles and Gintis, με την αρχή της αντιστοιχίας μελέτησαν πως αναπαράγονται κοινωνικές σχέσεις παραγωγής μέσω της εκπαίδευσης, ώστε να εξηγήσουν την αναπαραγωγική λειτουργία του σχολείου. Κριτική: ντετερμινιστική θεωρία και μηχανιστική εξήγηση.

11 Jean Anyon Αντιστοιχία αναλυτικού προγράμματος, ταξικής προέλευσεις και ταξικής τοποθέτησης.

12 Τι έκανε; Εντάσεται στο πλαίσιο προσέγγισης των Bowels and Gintis.
Διεξήγαγε έρευνα σε πέντε διαφορετικές περιοχές στις ΗΠΑ, στα οποία φοιτούσαν παιδιά με διαφορετική τάξη και κοινωνική προέλευση. Διερεύνησε το αναλυτικό πρόγραμμα και τις διδακτικές μεθόδους που χρησιμοποιούνταν.

13 Παρατηρήσεις Στα σχολεία εργατικών τάξεων, η γνώση μεταδίδεται ως πληροφορία που τα παιδιά πρέπει να απομνημονεύσουν. Τα παιδιά δεν γνωρίζουν πότε αρχίζει και πότε τελειώνει το διάλειμμα και δεν ασκούσαν κανέναν έλεγχο στην διαδικασία της μάθηση. Τα παιδιά δεν μάθαιναν να παίρνουν πρωτοβουλίες, αλλά μόνο να είναι υπάκουα στους δασκάλους. Τα παιδιά αναφέρουν ότι ο λόγος που μάθαιναν όσα μάθαιναν, είναι πως μπορεί να το χρειαστούν σε κάποιες εξετάσεις.

14 Παρατηρήσεις Στα σχολεία μεσαίων τάξεων, στο αναλυτικό πρόγραμμα υπάρχει χώρος και για δημιουργικότητα. Τα παιδιά αναλαμβάνουν εργασίες και κριτήρια επίδοσης δεν είναι τόσο η ποιότητα της εργασίας, όσο το αν άρεσε στα ίδια τα παιδιά. Τα παιδιά έχουν περιθώρια ελευθερίας και γνωρίζουν πότε θα γίνει το διάλειμμα.

15 Παρατηρήσεις Στο σχολείο ανώτερων κοινωνικών τάξεων, το αναλυτικό πρόγραμμα και οι διδακτικές μέθοδοι αποσκοπούν στο να «βγάλουν» τη γνώση μόνη τους οι μαθητές. Τα μαθήματα γίνονται με με βάση εργασιών, ώστε να προσπαθούν μόνη τους οι μαθητές να ανακαλύπτουν τι συνδέει τα γεγονότα μεταξύ τους.. Επίσης καταβάλλονται προσπάθειες να βρίσκονται εναλλακτικές λύσεις στις ασκήσεις των μαθηματικών. Η αίθουσα διδασκαλίας μοιάζει περισσότερο με εργαστήριο παρά με πειθαρχημένη τάξη.

16 Συμπεράσματα Σύνδεση μαθημάτων και τρόπου διδασκαλίας με την προσδοκόμενη μελλοντική κοινωνική θέση των μαθητών και τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που χρειάζεται να έχουν. Έτσι: Μαθητές κατώτερων κοινωνικών τάξεων φαίνεται να αναπτύσσουν σχέσεις σύγκρουσης με το κεφάλαιο. Το σχολείο τους μαθαίνει να δουλεύουν με τρόπο μηχανικό και συνήθειας, όπως θα κάνουν μελλοντικά στο εργοστάσιο. Προετοιμάζονται για θέσεις εργασίας που απαιτούν την εφαρμογή και τη συμμόρφωση με κανόνες και την υπακοή στις διαταγές των ανωτέρων.

17 Συμπεράσματα Μαθητές στο σχολείο μεσαίων κοινωνικών τάξεων: αναπτύσσουν γραφεικρατικές σχέσεις με το κεφάλαιο. Δεν μαθαινουν να είναι δημιουργικοί και να έχουν κριτική σκέψη, αλλά να γνωρίζουν ποια είναι η σωστή απάντηση (και πως και που να την βρουν) καθώς και να γνωρίζουν ποια τχνική ή διαδικασία πρέπει ν ακολουθήσουν. Αυτό θα απαιτούν και οι μελλοντικές τους δουλειές, δημόσιες υπηρεσίες κτλ. Μαθητές στο σχολείο μεσαίων-υψηλών κοινωνικών τάξεων: βρίσκουν το κεφάλαιο ως κάτι διαπραγματεύσιμο, συντελεστικό και εκφραστικό. Έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν γλωσσική, καλλιτεχνική και επιστημονική εκφραστικότητα και δημιουργικότητα, κάτι που θα χρειαστούν σε δουλείες, όπως αυτή του δικηγόρου, του επιστήμονα, του καλλιτέχνη κτλ.

18 Συμπεράσματα Μαθητές στο σχολείο των υψηλών κοινωνικών τάξεων: Μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα κοινωνικά εργαλεία (γραμματική, λεξιλόγιο, μαθηματικά κτλ.). Τα παιδιά αυτά προετοιμάζονται ώστε να κατακτήσουν θέσεις εργασίας όπου διαχειρίζονται το κεφάλαιο.

19 Paul Willis Η «αντίθεση» στο σχολείο ως στοιχείο αναπαραγωγής.

20 Τι έκανε; Έρευνα σε μία ομάδα 12 μαθητών (αγοριών) με χαμηλή σχολική επίδοση, από μια εργατική περιοχή της Μεγάλης Βρετανίας. Κύρια χαρακτηριστικά της ομάδας: εμφάνιση στη συμπεριφορά τους στοιχείων αντικουλτούρας. Το Βασικότερο χαρακτηριστικό αυτής της αντικουλτούρας είναι η βαθιά γενική και προσωπική αντιπαράθεση προς την εξουσία τι θεωρούν πόση εξουσία των δασκάλων είναι αυθαίρετη. Επίσης, έχουν σεξιστικές και ρατσιστικές απόψεις και αναπτύσσουν αντικομφορμιστική στάση. Η στάση αυτή εκδηλώνεται στο ντύσιμο, στο κάπνισμα και στην χρήση αλκοόλ Παρατηρείται, μια προσπάθεια κατατρόπωσης της εξουσίας των δασκάλων με την συμπεριφορά που επιδεικνύουν.

21 Παρατηρήσεις Κατά τη διάρκεια του μαθήματος, τα παιδιά αυτά, προσπαθούν να εργαστούν όσο το δυνατόν λιγότερο και να αποστασιοποιηθούν από τις σχολικές δραστηριότητες όσο πιο πολύ γίνεται. Παρατηρείται επίσης, περιφρόνηση της γνώσης και των τίτλο σπουδών, υποστηρίζοντας χαρακτηριστικά πως «αρκεί να έχεις το μυαλό σου στο κεφάλι σου». Εκτός του σχολείου, οι μαθητές επιδίδεται σε βανδαλισμούς, άσκηση βίας και κλοπές.

22 Συμπεράσματα Η συμπεριφορά αυτή, σύμφωνα με τον Willis, είναι ουσιαστικά αντίσταση και αντίθεση στην κυρίαρχη τάξη, που γι’αυτούς αντιπροσωπεύει το σχολείο. Οι μαθητές με χαμηλή σχολική επίδοση, αντιτίθενται γιατί προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να ανακτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους και γι’ αυτό αντιστέκονται. Προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα χώρο ύπαρξης και ένα τρόπο διασκέδασης ανεξάρτητο και αυτόνομο ανακτώντας έτσι την αξιοπρέπεια τους.

23 Συμπεράσματα Τα παιδιά αυτά όταν με στόχο στην αγορά εργασίας, ψάχνουν δουλειά παρόμοια με αυτή των γονιών τους, δηλαδή, σε εργοστάσια και γενικότερα ανειδίκευτες χειρωνακτικές εργασίες. Η ομοιότητα της αντικουλτούρας που έχουν αποκτήσει και της κουλτούρας των εργατών εργοστασίων, καθιστά πιο εύκολη τη μετάβαση από το σχολείο στη δουλειά στο εργοστάσιο. Ο Willis δείχνει πως το σχολείο συμβάλλει στην συμπεριφορά αυτή των μαθητών, χωρίς ίσως να το θέλει. Η συμπεριφορά αυτή έρχεται ως αποτέλεσμα της άσκησης εξουσίας η οποία δεν έχει σεβασμό στα παιδιά.

24 Συμπέρασμα Οι μαθητές αυτοί καταλαβαίνουν (αλλά δεν μπορώ να εκφράσουν), ότι επιδίωξη της εκπαιδευτικής επιτυχίας και ο ανταγωνισμός για την απόκτηση τίτλο σπουδών παράγουν οφέλη για λίγους, αλλά αφήνουν την πλειοψηφία των μελών της τάξης αυτής στην ίδια θέση τέλειο έτσι αποφασίζω να υπακούσω στο σχολείο, το οποίο αν έκαναν θα είχε ως αποτέλεσμα την απόκτηση γνώσης και την ελπίδα απόκτησης τίτλοι σπουδών. Έτσι αποδέχονται την κοινωνική θέση στην οποία θα ανήκουν. Αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής είναι η αναπαραγωγή των καπιταλιστικών κοινωνικών και οικονομικών δομών.

25 Ανακεφαλαιώνοντας Από τις παραπάνω θεωρίες μπορούμε να αντλίσουμε κάποια συμπεράσματα. Καταρχάς, πρέπει να αναφέρουμε πως, όλες οι παραπάνω θεωρίες είναι μαρξιστικές. Αν και έχουν κάποιες διαφορές μεταξύ τους, όλες συμφωνούν στο ότι η εκπαίδευση έχει ένα βασικό ρόλο στην αναπαραγωγή των κοινωνικών ανισοτήτων, με κύρια διαφορά πως ενώ οι Bowels, Gintis επικεντρώνονται στις κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονται στο σχολείο, Anyon, επικεντρώνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα και ο Willis, επικεντρώνεται στους ίδιους τους μαθητές.

26 Βιβλιογραφία. Κατζάρα, Βασιλική, Εκπαίσευση και Κοινωνία. Κριτική Διερεύνηση των Κοινωνικών Λειτουργειών της Εκπαίδευσης, Αθήνα: Πολύτροπον Α.Ε., 2008 Anyon,J. (1980) “Social Class and the Hidden Curriculum of Work. Journal of Education 162: (αναρτημένο στην ιστοσελίδα, Blackledge, D. και Hunt, B. (1994) Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.