ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

2 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Πηγές της Οργανικής Ουσίας του Εδάφους Σύσταση των φυτικών υπολειμμάτων Αποικοδόμηση των οργανικών ουσιών Ενέργεια της Οργανικής ουσίας του εδάφους Απλά προϊόντα αποικοδόμησης Επίδραση της οργανικής ουσίας στις εδαφικές ιδιότητες Ο κύκλος του Άνθρακα Ο κύκλος του Αζώτου Ο κύκλος του Θείου Ο κύκλος Φωσφόρου Χούμος - Γένεση και Ορισμός Χούμος - Φύση και χαρακτηριστικά Αμεση επίδραση της οργανικής ουσίας στα φυτά Η σχέση " Ανθρακα / Αζωτο" Η σημασία της σχέσης " Ανθρακα /Αζωτο" Η ποσότητα της Οργανικής ουσίας και του Αζώτου στο έδαφος Παράγοντες που επιδρούν στην Οργανική ουσία και Αζωτο Διαχείρηση της οργανικής ουσίας του Εδάφους

3 Φρέσκα Οργανικά Υπολείμματα
Οργανική Ουσία Ενεργό τμήμα (αποσυντιθέμενη οργανική ουσία) (33% - 50%) Σταθεροποιημένη οργανική ουσία Humus Φρέσκα Οργανικά Υπολείμματα (<10%) Ζώντες Οργανισμοί (<5%)

4 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
1. Πηγές της Οργανικής Ουσίας του Εδάφους Η οργανική ουσία του εδάφους προέρχεται από τα υπολείμματα της βλάστησης, των οργανισμών και των εκκρίσεων αυτών που αφήνονται εντός του εδάφους. Στο έδαφος τα οργανικά συστατικά αναμιγνύονται σε διάφορους βαθμούς ανάμιξης με τα ανόργανα συστατικά του εδάφους. Τα οργανικά αυτά υπολείμματα γίνονται υπόστρωμα για τους οργανισμούς του εδάφους. Αυτοί είναι διάφορα έντομα και γεωσκώληκες αλλά οι σπουδαιότεροι εξ αυτών είναι οι μικροοργανισμοί δηλαδή βακτήρια, μύκητες, ακτινομύκητες, πρωτόζωα και άλγη. Η οργανική ουσία και οι μικροοργανισμοί του εδάφους, είναι κρίσιμοι παράγοντες της γονιμότητας του. Η αλληλεξάρτηση της οργανικής ουσίας και των μικροοργανισμών, με τα άλλα συστατικά του εδάφους και με τα φυτά, καθορίζει την ισορροπία του οικοσυστήματος. Η μείωση της περιεκτικότητας των εδαφών σε οργανικά συστατικά, συνοδεύεται από την υποβάθμιση της παραγωγικότητας του, την αύξηση του CO2 της ατμόσφαιρας. Συνεπώς η συντήρηση της περιεκτικότητας των εδαφών σε οργανική ουσία είναι αναγκαία οικολογική παρέμβαση.

5 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Εκτιμήθηκε στις ΗΠΑ ότι ύστερα από 50 έτη καλλιέργειας στα γεωργικά εδάφη, η περιεκτικότητα σε οργανική ουσία μειώθηκε κατά 50%. Η ένταση αυτής της αποδόμησης είναι μικρότερη στα ασβεστολιθικά και στα αργιλώδη εδάφη Όσο η αποδόμηση εξελίσσεται, αυξάνει η συγκέντρωση των προϊόντων της και παράλληλα εξελίσσεται η χουμοποίηση. Η χουμοποιημένη οργανική ουσία έχει συνάψει δεσμούς με τα άλλα συστατικά του εδάφους και αποδομείται δυσκολότερα, γιατί είναι ανθεκτικότερη . Η περιεκτικότητα της Οργανικής ουσίας σε καρβοξύλια και φαινολικές ομάδες είναι παράγοντας που διαμορφώνει μεγάλη CEC (Cation Exchange Capacity)

6 Σύσταση των Πράσινων Φυτικών Υλικών

7 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Σύσταση των φυτικών υπολειμμάτων Η ποσότητα των φυτικών και ζωικών ουσιών που αφήνεται στο έδαφος, ποικίλει ευρέως με το κλίμα, την περιοχή, τον τύπο της βλάστησης και την χρήση γης. Στη σύνθεσή της περιλαμβάνονται υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη, οργανικά οξέα, λιγνίνη, κηροί και ρητίνες. Αυτά αποσυντίθενται άλλα μεν ταχέως όπως είναι τα σάκχαρα, το άμυλο, πρωτεΐνες, άλλα δε βραδέως όπως η λιγνίνη. Στα τελικά προϊόντα περιλαμβάνονται αμινοξέα που μερικά ή όλα από αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρωτεϊνοσύνθεση των οργανισμών. Το να υπάρχει μία περίσσεια ή έλλειψη αζώτου για τις ανάγκες σε άζωτο των μικροοργανισμών, εξαρτάται από την σχέση C:N του υποστρώματος, καθώς επίσης και από τις ανάγκες των οργανισμών, που εμπλέκονται στην αποικοδόμηση της οργανικής ουσίας.

8 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Γενικά όταν η σχέση C:N είναι >25, τότε έχουμε κυρίως αδρανοποίηση των θρεπτικών στοιχείων, ενώ όταν είναι <25, υπάρχει πιθανότητα για ανοργανοποίηση των θρεπτικών στοιχείων. Όταν οι σχέσεις C/N<25, C/P<60, C/S<60, τότε δεσπόζει η ανοργανοποίηση. Όταν οι σχέσεις αντιστρέφονται τότε δεσπόζει η δέσμευση των θρεπτικών στοιχείων από τη μικροβιακή βιομάζα. Η δέσμευση φυσικά δεν ισχύει απεριόριστα χρονικά αλλά με την πάροδο του χρόνου αποκαθίσταται ισορροπία. Τούτο σημαίνει ότι μια ποσότητα θρεπτικών στοιχείων που βρίσκεται μέσα στην αποικοδομούμενη οργανική ουσία γίνεται αμέσως αφομοιώσιμη για τα φυτά. Εκείνο που πρέπει να ειπωθεί είναι το γεγονός ότι η οργανική ουσία ενώ περνάει τους διαδοχικούς κύκλους αποικοδόμησης, η σχέση C:N συνεχώς μικραίνει και τείνει να πλησιάσει αυτή των μικροοργανισμών που είναι 10:1, μία σχέση που απαντάται σε καλώς στραγγιζόμενα εδάφη με pH γύρω στο 7.

9 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Όσο η αποδομηση εξελίσσεται, αυξάνει η συγκέντρωση των προϊόντων της και παράλληλα εξελίσσεται η χουμοποίηση. Η χουμοποιημένη οργανική ουσία έχει συνάψει δεσμούς με τα άλλα συστατικά του εδάφους και αποδομείται δυσκολότερα, γιατί είναι ανθεκτικότερη . Τα χουμικά συστατικό διακρίνονται σε: χουμικά οξέα, και φουλβικά οξέα (μικρότερου μοριακού βάρους).

10 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
3. Αποικοδόμηση των οργανικών ουσιών Οι ζώντες στο έδαφος οργανισμοί αντλούν την ενέργειά που χρειάζονται για την ανάπτυξή τους από την οξειδωτική αποσάθρωση συμπλόκων οργανικών ενώσεων. Κατά την αποικοδόμηση αυτή της οργανικής ουσίας, βασικά θρεπτικά στοιχεία εγκλωβισμένα μέσα στην οργανική ουσία μετατρέπονται από μη αφομοιώσιμες μορφές σε απλά οργανικά σύμπλοκα ή ανόργανες μορφές που είναι αφομοιώσιμες από τα φυτά. Αυτή η διεργασία καλείται ανοργανοποίηση ή ορυκτοποίηση της οργανικής ουσίας και παίζει το σημαντικότερο ρόλο στην ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων και την διατήρηση αυτών στο επιφανειακό στρώμα και την μη έκπλυση τους στα βαθύτερα στρώματα. Για παράδειγμα το άζωτο, ο φώσφορος και το θείο που βρίσκονται δεσμευμένα σε οργανικές ουσίες όπως οι πρωτεΐνες, εμφανίζονται στο έδαφος ως NH4+, H2PO4- , και SO42+ ιόντα και περίπου 50% του άνθρακα της οργανικής ουσίας απελευθερώνεται ως CO2.

11 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Η ανοργανοποίηση και ειδικά η απελευθέρωση του CO2 είναι ζωτικής σημασίας διεργασία για την διαδοχή των γενεών των φυτών. Το υπόλοιπο του άνθρακα ενσωματώνεται μέσα στα κύτταρα των οργανισμών του εδάφους και αποτελεί την βιομάζα καθώς επίσης και σημαντικές ποσότητες N, P, S και λοιπών θρεπτικών στοιχείων. Αυτή η ενσωμάτωση των θρεπτικών στοιχείων στο σώμα των οργανισμών τα καθιστά μη αφομοιώσιμα για τα φυτά μέχρι αυτοί οι οργανισμοί να πεθάνουν και να γίνουν εν συνεχεία οι ίδιοι υπόστρωμα σε άλλους. Η διεργασία με την οποία μία ποσότητα θρεπτικών στοιχείων χρησιμοποιείται από τους οργανισμούς και γίνεται μέρος του σώματός των, καλείται αδρανοποίηση. Ο βαθμός ευκολίας κατά την αποδομηση των οργανικών υλικών είναι: Σάκχαρα, αμινοξέα > Πρωτέί'νες > Κυτταρίνες > Λιγνίνες.

12 Οργανική Ουσία Σταθερή ΟΥ Ενεργή ΟΥ Επίδραση
Οργανική Ουσία Σταθερή ΟΥ Συντίθεται από σύνθετες οργανικές ουσίες: Χουμικά και Φουλβικά οξέα και Χουμίνη (60-90% του εδάφους) Προερχόμενη από ΟΥ που προστέθηκε αιώνες πριν Ανθεκτική στην μικροβιακή δραστηριότητα Ενεργή ΟΥ Συντίθεται από λιγότερο σύνθετες μη χουμικές ουσίες: πολυσακχαρίτες (10-30% του εδάφους) Από ουσίες που συνθένθηκαν και μεταμορφώθηκαν από τα μικρόβια Προέρχεται από προσφάτως προστιθέμενες ΟΥ (1-2 έτη) Ευάλωτη στην μικροβιακή δραστηριότητα Επίδραση Πρόσληψη νερού ΙΑΚ Συγκολητική Πηγή ενέργειας για του μικροοργανισμούς Συσσωμάτωση Πηγή του ανοργανοποιημένου Ν, P και S

13 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

14 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Ενέργεια της Οργανικής ουσίας του εδάφους Η οργανική ουσία αν και συμμετέχει με μικρό ποσοστό στην σύνθεση του όγκου του εδάφους, κυμαίνεται συνήθως από 1- 4%, εντούτοις παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο πάνω στις φυσικές και χημικές ιδιότητες των εδαφών Στα εύκρατα κλίματα η οργανική ουσία των εδαφών κυμαίνεται από 0,4 μέχρι 10%. Οι ζώντες στο έδαφος οργανισμοί αντλούν την ενέργειά που χρειάζονται για την ανάπτυξή τους από την οξειδωτική αποσάθρωση συμπλόκων οργανικών ενώσεων. Η σύσταση της είναι πολύμορφη αλλά μπορεί να καταταγεί στις παρακάτω κατηγορίες: Πολυσακχαρίτες Πολυπεπτίδια Φαινόλες Οργανικά Οξέα Χουμικά Συστατικά

15 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Απλά προϊόντα αποικοδόμησης Η αποδόμηση της οργανικής ουσίας στο έδαφος οφείλεται στη δράση των μικροοργανισμών, οι οποίοι αφομοιώνουν τις πολύπλοκες οργανικές ενώσεις γιατί χρειάζονται C και ενέργεια. Η οργανική ουσία συνιστά ένα δυναμικό χημικό σύστημα παραγωγής θρεπτικών συστατικών για τα φυτά. Ενενήντα πέντε % του εδαφικού Ν, 40% του εδαφικού Ρ και 90% του εδαφικού S είναι συνδεδεμένα με τα οργανικά κλάσματα του εδάφους. Αποτέλεσμα αυτής της αποδόμησης είναι η παραγωγή ανόργανων μορφών θρεπτικών στοιχείων. NH4+ H2PO4- SO42+ ιόντα, και περίπου 50% του άνθρακα της οργανικής ουσίας απελευθερώνεται ως CO2.

16 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Επίδραση της οργανικής ουσίας στις εδαφικές ιδιότητες Αυξάνει την υδατοϊκανότητα του εδάφους και την ικανότητα ανταλλαγής των κατιόντων Συντελεί στην δημιουργία καλής δομής και σταθερών συσσωματωμάτων. Σαν αποτέλεσμα έχουμε την αύξηση του πορώδους (μείωση του φαινομένου ειδικού βάρους του εδάφους), που συνεπάγεται καλό αερισμό και ανεμπόδιστη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος. Κάνει τα αργιλώδη εδάφη να γίνονται λιγότερο συνεκτικά και τα αμμώδη περισσότερο. Συγκρατεί ορισμένα μέταλλα όπως Cu, Fe, Zn, Mn, σε μορφή ευκόλως αφομοιώσιμη για τα φυτά. Έτσι μειώνεται η πιθανότητα τροφοπενιών αυξάνοντας την αφομοιωσιμότητα πολλών ιχνοστοιχείων. Οι ενώσεις οργανικών συμπλόκων με μέταλλα ονομάζονται χηλικές και χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση των τροφοπενιών.

17 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Σ’ αυτές τις οργανομεταλικές ενώσεις έχουμε δεσμό του άνθρακα με μέταλλο ή μεταλλοειδές. Το μεταλλικό (ή μεταλλοειδές) στοιχείο κύρια αναφέρεται στα Fe, Zn, Mn, Cu, Hg, Pb, Sn, Cd, Ge, As, Se, P, Te, Si, Sb, Co, Ni. Στην γενικότερη κατηγορία των οργανομεταλικών ενώσεων υπάγονται και οι χηλικές ενώσεις (σύμπλοκα). Ένας οργανικός δακτύλιος υπό μορφή χηλής συγκρατεί ή συλλαμβάνει ένα μεταλλικό κατιόν (πχ Fe++) το οποίο υπό άλλες συνθήκες θα είχε διαφορετική τύχη (πχ θα σχημάτιζε ίζημα με ανθρακικά ανιόντα). Του φυσικού αυτού φαινομένου γίνεται ευρύτατη χρήση στη χημική σύνθεση, για παραγωγή σχετικών χημικών σκευασμάτων. Είναι μία αποθήκη αζώτου, φωσφόρου, θείου και καλίου. Αυτό εμποδίζει την έκπλυση αυτών των στοιχείων από το ριζόστρωμα. Όντας υπόστρωμα για την ανάπτυξη και δραστηριότητα των μικροοργανισμών συμμετέχει στην απελευθέρωση οξέων και διοξειδίου του άνθρακα τα οποία επιταχύνουν την αποσάθρωση των ορυκτών και την επακολουθούμενη αποδέσμευση θρεπτικών στοιχείων. Περιέχει ορισμένους αυξητικούς παράγοντας. Αποτελεί υπόστρωμα για την δραστηριότητα μικροοργανισμών που διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη των φυτών.

18 Φορτία Μόνιμο pH εξαρτώμενο (όχι-μόνιμο) Ισόμορφες αντικαταστάσεις
οι θραυσιγενείς ακμές Al-OH + OH ==H- == Al- O- + H2O (μη φορτισμένο) (- φορτισμένο) C-OH + OH ==H- == -C- O- + H20

19 Η Διαχείριση του εδάφους επηρεάζει την Οργανική ουσία του Εδάφους
Η Καλλιέργεια αυξάνει την αποσύνθεση της ΟΥ Η αύξηση της ΟΥ εξαρτάται από τις προσθέσεις Οργανικών Ουσιών Η συσσώρευση της οργανικής ΟΥ του εδάφους επιβραδύνεται γιατί οι προστιθέμενες ποσότητες καίγονται απελευθερώνοντας CO2

20 Οφέλη από την Οργανική Ουσία του Εδάφους
Αυξάνει την εδαφική συσσωμάτωση (soil aggregation) Αυξάνει την υαδατοϊκανότητα του εδαφους (WHC) Βελτιώνει την διηθητικότητα του εδάφους Αυξάνει την Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων (ΙΑΚ) Βελτιώνει την ανακύκλωση των στοιχείων Βοηθάει στην διαλυτότητα μερικών ανόργανων θρεπτικών στοιχείων Αποτελεί ενδιαίτημα / πηγή τροφής για ζωή που υπάρχει στο έδαφος Το σκούρο χρώμα βοηθάει για την θέρμανση του εδάφους

21 Αποθήκες Οργαικής Ουσίας
Φρέσκα οργανικά υλικά, Μερικώς αποικοδομημένα υλικά, Humus Tο ζών….το νεκρό… το πολύ νεκρό (Magdoff, 2000) Το Ενεργό κλάσμα Το παθητικό κλάσμα (Brady and Weil, 2001) Ασταθές κλάσμα Δύστροπο κλάσμα Υπολείμματα Φυτ.Βλάστησης(Litter) , Μικροβιακή βιομάζα (Mic biomass), Ελαφρό κλάσμα (Light fraction), Σταθερό κλάσμα (Stable fraction), Παλαιό Οργανικό κλάσμα (Old SOM) (Paul and Juma, 1981)

22 Υπολείμματα (Litter):
Προσφάτως νεκρά οργανικά υπολείμματα που δεν έχουν ακόμη ενσωματωθεί % της εδαφικής Ο.Υ (SOM) ΕΝΕΡΓΟ ΚΛΑΣΜΑ (ACTIVE FRACTION): Mικροβιακή Βιομάζα (Μicrobial Biomass) Oργανικά Υπολείμματα σε διαφορετικά στάδια αποικοδόμησης (Οrganic residues in various stages of decomposition) Μη Χουμικές Ουσίες (Non-humic substances) 2-30% της Ο.Υ του εδάφους (SOM, Stevenson, 1994, Janzen et al. 1992) ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΛΑΣΜΑ (STABLE FRACTION): Xουμικές Ουσίες (Humic substances) 70-96% της Ο.Υ του Εδάφους (of SOM)

23 Σύσταση των Φυτικών Υπολειμμάτων
(Plant Litter Composition) Απλά Ζάκχαρα (Simple sugars) Άμυλο (Starches) Πρωτεϊνες και Αμινοξέα (Proteins and amino acids) Hμικυτταρίνες (Ηemicellulose) Κυτταρίνες (Cellulose) Λύπη, κηροί, Έλαια (Fats, waxes, oils) Λιγνίνη και Πολυφαινόλες (Lignin and polyphenolics) Eευκολία αποικοδόμησης (Εase of Decomposition)

24 Χημική δομή των φυτικών Ενώσεων
Γλυκόζη Αμινοξέα H-C-O H-C-OH HO-C-H C-H2OH H R - C – NH2 COOH

25 Χημική δομή των φυτικών Ενώσεων
Λιγνίνη

26 Παράγοντες που επηρεάζουν την αποικοδόμηση της ΟΥ
Η χημική σύσταση των Υπολειμμάτων Η ένταση της κατεργασίας και η συχνότητα Το μέγεθος των κομματιών των υπολειμμάτων Η επαφή των υπολειμμάτων με το έδαφος και το βάθος που βρίσκονται Η εδαφική θερμοκρασία Η εδαφική υγρασία / αερισμός Το pH του εδάφους Η υφή του εδάφους Η Μικροβιακή βιομάζα. Μέγεθος και δραστηριότητα

27 Η οργανική Ουσία του εδάφους στο τέλος ενός έτους ισούται:
Mε την ΟΥ του προηγούμενου έτους, (+) συν τις προσθέσεις ΟΥ του τρέχοντος έτους, (-) μείον της απώλειες από το κάθε κλάμα της ΟΥ που αποικοδομείται κατά την διάρκεια του τρέχοντος έτους.

28 SOM1 = (SOM0 – SOM0*k1) + (NΠ – NΠ*k2)
k1 = Ο ρυθμός αποικοδόμησης της SOM0 k2 = Ο ρυθμός αποικοδόμησης NΠ

29 Παράγοντες που επηρεάζουν τον K1
Σαν βασική γραμμή για ένα έδαφος (SiL) silt loam σε εύκρατα κλίματα = περίπου 2%/έτοςr Συμβατική κατεργασία μπορεί να αυξήσει κατά 50% Επί πλέον κατεργασία / έτος μπορεί να αυξήσει κατά 30% Η ξηρασία μειώνει Ο ζεστός καιρός αυξάνει Τα ελαφρά εδάφη τον αυξάνουν / τα βαρειά τον μειώνουν Τα υγρά εδάφη (> 60% ) τον μειώνουν Προηγούμενες απώλειες από το ενεργό κλάσμα της ΟΥ τον μειώνουν Μεγάλες προσθέσεις από ενεργό κλάσμα τον αυξάνουν

30 Παράγοντες που επηρεάζουν τον K2
Η σχέση C:N Το προφίλ του άνθρακα (π.χ. % λυγνίνη, κυτταρίνη, κλπ.) Ηλικία / ωρημότητα

31 Τρόποι για να αυξήσουμε την ΟΥ
Να μειώσουμε τον K2 Να μειώσουμε τον K1 Να αυξήσουμε το ΝΠ

32 Οι καλλίτεροι τρόποι να μειώσουμε τον K1
Μείωση της έντασης της κατεργασίας Μείωση της συχνότητας της κατεργασίας Μείωση του βάθους της κατεργασίας Μείωση της επιφάνειας της κατεργασίας (π.χ. ζώνες κατεργασίας) Μείωση της μηχανικής καλλιέργειας

33 Οι καλλίτεροι τρόποι να μειώσουμε τον K2
Είδη / επιλογή τροποποίησης Να αφήνουμε την φυτοκάλυψη να αναπτύσσεται επί μακρότερον Όλοι οι άλλοι παράγοντες που ήδη αναφέρθηκαν για τον k1

34 Οι καλλίτεροι τρόποι για αυξήσουμε τον ΝΠ
Καλλιέργειες φυτοκάλυψης με έγκαιρο τρόπο Να επιτρέπουμε τις καλλιέργειες φυτοκάλυψης να αναπτύσσονται για μεγαλύτερο χρόνο Γεμίζουμε κάθε κενό με καλλιέργειες φυτοκάλυψης Το σύνολο του έτους με φυτοκάλυψη Επιλογή ειδών Συμπλήρωση με κοπριά και κομπόστ Χρήση μικρότερων σπόρων