N148 Εργαστήριο Αξιολόγησης Αθλητικής Απόδοσης

Παρουσίαση με θέμα: "N148 Εργαστήριο Αξιολόγησης Αθλητικής Απόδοσης"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 N148 Εργαστήριο Αξιολόγησης Αθλητικής Απόδοσης
Ενότητα: Κινητικής Μάθησης Θέμα: Χρόνος αντίδρασης

2 Μεθόδευση πληροφοριών
Ερέθισμα άνθρωπος αποτέλεσμα Πολύ συχνά οι αντιληπτικές διαδικασίες που γίνονται πριν από την εκτέλεση μιας κίνησης είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχή εκτέλεση αυτής της κίνησης. Ένα ασκούμενος επεξεργάζεται συνέχεια πληροφορίες που δέχεται από το περιβάλλον του: δέχεται ερεθίσματα, χρησιμοποιεί τη μνήμη του, παίρνει αποφάσεις και μετά εκτελεί, δηλαδή δίνει κινητικές απαντήσεις. Για να μπορέσει ο διδάσκων να γίνει πιο αποτελεσματικός στην διδασκαλία των κινητικών δεξιοτήτων θα πρέπει να κατανοήσει τα πολυάριθμα και πολύπλοκα φαινόμενα που συνδέονται με την κινητική απόδοση και τους περιορισμούς που διέπουν την απόδοση του διδασκόμενου. Για να μπορεί να κατανοήσει ο διδάσκων πώς μαθαίνονται οι περίπλοκες δεξιότητες είναι σημαντικό να ξέρει πώς γίνεται η επεξεργασία των πληροφοριών και πώς ελέγχεται η κινητική συμπεριφορά του ασκούμενου. Η επεξεργασία των πληροφοριών είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο, που όμως μπορεί πιο εύκολα να κατανοηθεί μέσα από την προσέγγιση της μεθόδευσης των πληροφοριών σε στάδια. Η προσέγγιση αυτή περιγράφει με απλό τρόπο, αλλά αρκετά μεγάλη ακρίβεια τα ξεχωριστά βήματα, τα στάδια και τις διαδικασίες μέσα από τα οποία περνάει ένας ασκούμενος σαν ένα ενεργός, αλλά όχι παθητικός δέκτης των πληροφοριών του περιβάλλοντος. Ο τρόπος μεθόδευσης των πληροφοριών παρομοιάζεται με τις λειτουργίες ενός υπολογιστή. Οι πληροφορίες παρουσιάζονται στον άνθρωπο ως ερέθισμα. Διάφορα στάδια της μεθόδευσης των πληροφοριών μέσα στο σύστημα δημιουργούν μια σειρά λειτουργιών οι οποίες τελικά οδηγούν στο κινητικό αποτέλεσμα.

3 Στάδια μεθόδευσης πληροφοριών
Ερέθισμα Αναγνώριση ερεθίσματος Επιλογή απάντησης Προγραμματισμός απάντησης Από την στιγμή που θα εμφανιστεί ένα ερέθισμα μέχρι τη στιγμή που θα δοθεί η εντολή για την εκτέλεση της κινητικής απάντησης μεσολαβούν τρία στάδια: Πρώτα το άτομο θα πρέπει να διαπιστώσει ότι υπάρχει ένα ερέθισμα και να το αναγνωρίσει. Αυτό το στάδιο ονομάζεται στάδιο αναγνώρισης ερεθίσματος. Αφού αναγνωριστεί το ερέθισμα το άτομο θα πρέπει να αποφασίσει τι είδους κινητική απάντηση θα δώσει. Η απόφαση μπορεί να είναι ότι πρέπει να κάνει κάποιες συγκεκριμένες κινήσεις ή ότι πρέπει να αγνοήσει το ερέθισμα και να μην κάνει τίποτα. Το στάδιο αυτό ονομάζεται στάδιο επιλογής απάντησης. Τελικά, αφού επιλεγεί η κατάλληλη απάντηση, θα πρέπει να γίνει η προετοιμασία για την απάντηση και η έναρξη της απάντησης. Αυτό το στάδιο ονομάζεται στάδιο προγραμματισμού της απάντησης. Κινητική απάντηση

4 Αναγνώριση ερεθίσματος Προσδιορισμός ερεθίσματος
Μνήμη Προσδιορισμός ερεθίσματος Το στάδιο αυτό αρχίζει με την εμφάνιση ενός ερεθίσματος από το περιβάλλον το οποίο θα πρέπει να προσδιοριστεί ή να αναγνωριστεί σαν μια σύνθετη πληροφορία. Προσδιορισμός ερεθίσματος Όταν εμφανίζεται ένα ερέθισμα από το περιβάλλον επιδρά στα αισθητήρια όργανα. Οι αλλαγές στα αισθητήρια όργανα μετατρέπονται σε νευρικές ώσεις που φτάνουν στον εγκέφαλο. Καθώς προχωράει η επεξεργασία του ερεθίσματος, ορισμένα χαρακτηριστικά του συγκρίνονται με πληροφορίες που υπάρχουν ήδη στην μνήμη. Για να συνδυαστεί το ερέθισμα μόνο με τις κατάλληλες πληροφορίες και όχι με τις άσχετες ή όλες τις πιθανές σχετικές πληροφορίες θα πρέπει να ακολουθήσει επιπλέον επεξεργασία. Η ταχύτητα προσδιορισμού του ερεθίσματος επηρεάζεται από την διάυγεια και την ένταση του ερεθίσματος.

5 Προηγούμενες απαντήσεις Πληροφορίες σχετικές με το ερέθισμα
Επιλογή απάντησης Προηγούμενες απαντήσεις Απάντηση Στο τέλος του πρώτου σταδίου το ερέθισμα έχει αναλυθεί και έχει γίνει γνωστό τι συμβαίνει στο περιβάλλον. Κατά την εισαγωγή στο δεύτερο στάδιο θα πρέπει να ληφθεί η απόφαση για το ποια απάντηση θα δοθεί. Ήδη έχουν ανακληθεί από την μνήμη οι πληροφορίες που είναι σχετικές με τα χαρακτηριστικά του ερεθίσματος. Στην φάση αυτή ενεργοποιούνται και πληροφορίες που είναι σχετικές με την απάντηση στο ερέθισμα. Οι πληροφορίες αυτές μπορεί να είναι προηγούμενες απαντήσεις που δόθηκαν σε ανάλογο ερέθισμα. Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι στη φάση αυτή δημιουργείται η εικόνα της απάντησης, η οποία συντελεί στην εκτέλεση της απάντησης. Τελικά μια σειρά γεγονότων επιτρέπει στο άτομο να επιλέξει την κατάλληλη απάντηση μέσα από ένα αριθμό πιθανών απαντήσεων. Ένας παίκτης του μπάσκετ πρέπει να αποφασίσει αν θα πρέπει να προσπαθήσει να πάρει ένα ριμπάουντ ή όχι, σε ποια κατεύθυνση και πώς θα κινηθεί για να το πετύχει αυτό και τι θα κάνει αφού πάρει το ριμπάουντ. Τέτοιου είδους αποφάσεις είναι πολύ σημαντικές τόσο στον αθλητισμό όσο και στην καθημερινή ζωή (π.χ. οδήγηση). Πληροφορίες σχετικές με το ερέθισμα Τι; πώς; που;

6 Προγραμματισμός απάντησης
Απάντηση Αφού αναγνωριστεί το ερέθισμα και επιλεγεί η απάντηση πρέπει να οργανωθεί και να ξεκινήσει η εκτέλεση της απάντησης. Δηλαδή θα πρέπει σε ένα σύνολο μυών να δοθεί η εντολή να συσπαστούν. Η διαδικασία προγραμματισμού της απάντησης που γίνεται στο τρίτο στάδιο είναι αρκετά περίπλοκη και απαιτεί την κλήση ενός προγράμματος κίνησης από την μνήμη, την προετοιμασία αυτού του προγράμματος και των αντίστοιχων τμημάτων του κινητικού συστήματος για ενεργοποίηση και τελικά την έναρξη της κίνησης. Η χρονική διάρκεια αυτού του σταδίου, όπως φαίνεται από εργαστηριακές μετρήσεις επηρεάζεται από την την πολυπλοκότητα και την διάρκεια της απάντησης που πρόκειται να δοθεί. Σε πραγματικές συνθήκες όπου η κινητική απάντηση είναι μία δεξιότητα θεωρείται ότι η υπάρχει ένα προκαθορισμένο σετ εντολών για τον τρόπο που θα εκτελεστεί ή κίνηση, το γενικευμένο κινητικό πρόγραμμα, το οποίο δημιουργείται και αναπτύσσεται μέσα από την εξάσκηση.

7 επεξεργασίας πληροφοριών
Ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών Έναρξη απάντησης Τέλος απάντησης Προειδοποιητικό σήμα Σινιάλο εκκίνησης Χρόνος αντίδρασης RT Χρόνος κίνησης MT Χρόνος απάντησης Ο χρόνος αντίδρασης (Reaction Time) είναι το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την εμφάνιση του ερεθίσματος μέχρι τη έναρξη της κίνησης. Σ’ αυτό το διάστημα πραγματοποιούνται οι αντιληπτικές διαδικασίες που απαιτούνται για την μεθόδευση των πληροφοριών στα τρία στάδια. Ο χρόνος αντίδρασης αντιπροσωπεύει την ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών και αποτελεί μία σημαντική μέτρηση της ανθρώπινης εκτέλεσης γύρω από την οποία έχουν γίνει πολλές έρευνες. Πιο διεξοδική συζήτηση για την μέτρηση του χρόνου αντίδρασης θα γίνει στην 3η διάλεξη

8 Τα είδη του χρόνου αντίδρασης
Απλός Διάκρισης Ανάλογα με τον αριθμό των ερεθισμάτων και τον αριθμό των απαντήσεων που πρέπει να δοθούν σε κάθε ερευνητική συνθήκη, διακρίνονται τρία είδη του χρόνου αντίδρασης. Με επιλογή

9 Απλός (SRT) Δείκτης Απλός χρόνος αντίδρασης (SRT), είναι ο χρόνος στον οποίο δίνεται μία συγκεκριμένη απάντηση κατά την εμφάνιση ενός συγκεκριμένου ερεθίσματος.

10 Διάκρισης (DRT) Δείκτης
Στον χρόνο αντίδρασης διάκρισης (Discrimination RT) υπάρχουν περισσότερα από ένα ερεθίσματα, αλλά ο ασκούμενος πρέπει να απαντήσει μόνο σε ένα από αυτά και να αγνοήσει τα υπόλοιπα. Δείκτης

11 Επιλογής CRT Δείκτης Μέσος Παράμεσος

12 ερεθίσματος - απάντησης
Συμβατότητα ερεθίσματος - απάντησης Συμβατό ερέθισμα-απάντηση Μη συμβατό ερέθισμα-απάντηση Συμβατότητα ερεθίσματος απάντησης Ένας καθοριστικός παράγοντας του CRT είναι η συμβατότητα ερεθίσματος και απάντησης, δηλαδή ο βαθμός στον οποίο είναι φυσιολογικά συνδεδεμένα τo ερέθισμα και η ανάλογη απάντηση. Όσο αυξάνεται η συμβατότητα, τόσο μειώνεται ο CRT. Αντίστροφα, όσο μειώνεται η συμβατότητα, τόσο μεγαλώνει ο CRT. Ο πιο εύκολος τρόπος να εξετάσουμε την ασυμβατότητα ερεθίσματος-απάντησης είναι στο εργαστήριο, όπου μπορούμε να ελέγξουμε την θέση στην οποία εμφανίζεται το ερέθισμα και την θέση στην οποία δίνεται η απάντηση. Δηλαδή μπορούμε να μεταβάλουμε την χωρική σχέση μεταξύ ερεθίσματος και απάντησης. Όταν τα φωτεινά ερεθίσματα και τα πλήκτρα απάντησης είναι οργανωμένα σε οριζόντιες γραμμές, έτσι ώστε κάθε πλήκτρο να βρίσκεται κάτω από το αντίστοιχο ερέθισμα, η συμβατότητα είναι μεγάλη. Αντίθετα όταν για το ερέθισμα που βρίσκεται στα δεξιά πρέπει να δοθεί η απάντηση με το αριστερό χέρι και για το ερέθισμα που βρίσκεται στα αριστερά πρέπει να δοθεί η απάντηση με το δεξί χέρι ή αν τα ερεθίσματα είναι τοποθετημένα κάθετα και τα πλήκτρα απάντησης οριζόντια, τότε η συμβατότητα είναι μικρότερη. Η μείωση της συμβατότητας αυξάνει και τον αριθμό των λαθών επιλογής απάντησης. Η αύξηση του CRT λόγω ασυμβατότητας είναι το αποτέλεσμα της σχετικής δυσκολίας στη μεθόδευση πληροφοριών στο στάδιο προγραμματισμού της απάντησης, όπου όσο περισσότερο και φυσικότερα συνδέονται τα ερεθίσματα με τις απαντήσεις, τόσο πιο γρήγορα οργανώνεται η απάντηση. Αριστερό Δεξί Αριστερό Δεξί

13 Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης
Τα χαρακτηριστικά της δεξιότητας Ο ασκούμενος Η προετοιμασία του κινητικού συστήματος για την εκτέλεση δεξιοτήτων, είναι μία διαδικασία που απαιτεί χρόνο. Αυτό είναι κάτι που μπορούμε να παρατηρήσουμε και κατά την πραγματοποίηση πολλών καθημερινών δραστηριοτήτων. Όταν αποφασίζουμε να πιάσουμε ένα ποτήρι με νερό, μεσολαβεί κάποιος χρόνος από την στιγμή που αποφασίσαμε μέχρι την στιγμή που θα πιάσουμε το ποτήρι. Όταν οδηγούμε και ξαφνικά δούμε ένα εμπόδιο μπροστά μας, μεσολαβεί κάποιος χρόνος από την στιγμή που είδαμε το εμπόδιο μέχρι την στιγμή που θα πατήσουμε το φρένο. Ο χρόνος που απαιτείται για την προετοιμασία της κινητικής απάντησης δεν είναι πάντα ο ίδιος. Εκτός από τα χαρακτηριστικά του ασκούμενου (ηλικία, επιδεξιότητα, διέγερση, εμπειρία), η χρονική διάρκεια της απάντησης επηρεάζεται από τα χαρακτηριστικά της δεξιότητας που πρόκειται να εκτελεστεί (πολυπλοκλότητα, απαιτήσεις για ακρίβεια και ταχύτητα), τα χαρακτηριστικά του ερεθίσματος (ένταση, οπτικό-ακουστικό), καθώς και τα στοιχεία του περιβάλλοντος (προειδοποιητικό σήμα, συμβατότητα ερεθίσματος - απάντησης, εναλλακτικές απαντήσεις) στο οποίο εκτελείται η δεξιότητα. Οι συνθήκες του περιβάλλοντος

14 Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης
Τα χαρακτηριστικά της δεξιότητας Αριθμός εναλλακτικών απαντήσεων Η πολυπλοκότητα της κίνησης Οι απαιτήσεις για ακρίβεια Αριθμός των εναλλακτικών απαντήσεων Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό που επηρεάζει την διάρκεια του χρόνου αντίδρασης είναι ο αριθμός των εναλλακτικών απαντήσεων από τις οποίες ο ασκούμενος πρέπει κάθε φορά να επιλέξει την κατάλληλη. Ο Hick δημιούργησε μία μαθηματική σχέση, η οποία μπορεί να προβλέψει τον χρόνο αντίδρασης όταν είναι γνωστός ο αριθμός των πιθανών απαντήσεων. Η σχέση αυτή δείχνει μία γραμμική αύξηση του χρόνου αντίδρασης καθώς αυξάνει ο αριθμός των πιθανών απαντήσεων. Πέρα από κάποιο σημείο όμως η αύξηση αυτή αρχίζει να περιορίζεται. Η πολυπλοκότητα της κίνησης Όσο πιο σύνθετη είναι μία κίνηση, τόσο αυξάνει και ο χρόνος που απαιτείται για την προετοιμασία της κίνησης. Το σημείο-κλειδί στην αύξηση του χρόνου αντίδρασης είναι ο αριθμός των επιμέρους στοιχείων της κίνησης. Τα αποτελέσματα των ερευνών οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η αύξηση του χρόνου αντίδρασης οφείλεται στην αύξηση της προετοιμασίας του κινητικού συστήματος, δηλαδή του χρόνου που απαιτείται για τις μεθοδεύσεις στο στάδιο προγραμματισμού της απάντησης. Οι απαιτήσεις για ακρίβεια Ο χρόνος αντίδρασης αυξάνεται όταν αυξάνονται οι απαιτήσεις της κίνησης για ακρίβεια. Αυτό αποδίδεται στην πρόσθετη προετοιμασία που πρέπει να κάνουν οι εξεταζόμενοι για να καθορίσουν την κίνηση τους μέσα στο περιορισμένο χωρικό διάστημα.

15 Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης
Ο ασκούμενος Το επίπεδο διέγερσης Η εξάσκηση Η πρόβλεψη Η ηλικία Το επίπεδο διέγερσης Μία βασική αρχή για την επίδραση του επιπέδου διέγερσης στον χρόνο αντίδρασης είναι η αρχή του αντεστραμμένου U. Σύμφωνα με αυτή την αρχή, η αύξηση της διέγερσης μέχρι ένα σημείο βελτιώνει την ταχύτητα αντίδρασης. Μετά από αυτό το σημείο κορύφωσης, η ταχύτητα αντίδρασης χειροτερεύει όσο αυξάνεται η διέγερση. Η εξάσκηση Ένας από του πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να μειωθεί ο χρόνος (αντίδρασης) που απαιτείται για την προετοιμασία μιας κίνησης είναι η εξάσκηση της ίδιας της κίνησης. Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για τον τρόπο που η εξάσκηση επηρεάζει την ταχύτητα αντίδρασης. Μία από αυτές είναι ότι μειώνεται η αβεβαιότητα στις περιπτώσεις όπου δαπανάται αρκετός χρόνος για την προετοιμασία της εξάσκησης επειδή το ερέθισμα ή η σχέση ερεθίσματος απάντησης δεν είναι οικεία. Μία άλλη πιθανότητα είναι ότι με την εξάσκηση μειώνονται οι απαιτήσεις για προετοιμασία γιατί η απάντηση οργανώνεται καλύτερα και σε μεγαλύτερες συντονιστικές δομές. Η πρόβλεψη Ένας βασικός τρόπος με τον οποίο οι ασκούμενοι αντιμετωπίζουν τις καθυστερήσεις του χρόνου αντίδρασης είναι η πρόβλεψη. Ένας ασκούμενος υψηλών επιδόσεων μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί και πότε στο περιβάλλον και έτσι να ξεκινήσει την μεθόδευση των πληροφοριών πριν από την εμφάνιση του πραγματικού ερεθίσματος. Η ηλικία Ένα σταθερό ερευνητικό εύρημα είναι η μείωση της ταχύτητας αντίδρασης με την αύξηση της ηλικίας. Η ταχύτητα αντίδρασης φτάνει στην μεγαλύτερη τιμή γύρω στην ηλικία των 20, έπειτα μειώνεται σταδιακά αλλά αργά μέχρι την ηλικία των 60 και από κει και πέρα μειώνεται με μεγαλύτερο ρυθμό. Η μείωση αυτή είναι πιο εμφανής στις πιο απλές κινήσεις.

16 Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης
Οι συνθήκες του περιβάλλοντος Το χρονικό διάστημα μεταξύ διαφορετικών κινητικών απαντήσεων σε διαφορετικά ερεθίσματα Η επανάληψη της ίδιας κίνησης Η περίοδος προετοιμασίας Συμβατότητα ερεθίσματος απάντησης Το χρονικό διάστημα μεταξύ διαφορετικών κινητικών απαντήσεων σε διαφορετικά ερεθίσματα Όταν το διάστημα μεταξύ δύο διαδοχικών ερεθισμάτων είναι πολύ μικρό, π.χ. λιγότερο από 40 ms, το κινητικό σύστημα αντιμετωπίζει το δεύτερο ερέθισμα με ένα εντελώς διαφορετικό τρόπο. Το σύστημα απαντά στο πρώτο και στο δεύτερο ερέθισμα σαν να ήταν ένα, δίνοντας και τις δύο απαντήσεις ταυτόχρονα. Σ΄αυτό το φαινόμενο που ονομάζεται ομαδοποίηση, τα πρώτα στάδια διαδικασίας προφανώς θεωρούν και τα δύο ερεθίσματα σαν ένα και μόνο γεγονός και οργανώνουν μία μόνη πιο περίπλοκη κίνηση. Η επανάληψη της ίδιας κίνησης Ένα γνωστό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης απόδοσης είναι ότι όταν η κινητική απάντηση παραμένει η ίδια από προσπάθεια σε προσπάθεια, ο χρόνος αντίδρασης σταδιακά μειώνεται. Καθώς αυξάνει ο αριθμός των προσπαθειών, η επίδραση των επαναλήψεων στον χρόνο αντίδρασης μειώνεται. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις η μείωση του χρόνου αντίδρασης οφείλεται στην μείωση του χρόνου που απαιτείται για την μεθόδευση των πληροφοριών στο στάδιο επιλογής της απάντησης. Η περίοδος προετοιμασίας Ένα μέρος της διαδικασίας για την προετοιμασία της απάντησης ξεκινάει με την εμφάνιση της ένδειξης που προειδοποιεί για την εμφάνιση του ερεθίσματος. Το διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στην προειδοποιητική ένδειξη και το ερέθισμα ονομάζεται περίοδος προετοιμασίας. Η ομαλή διάρκεια αυτού του διαστήματος έχει σημαντική επίδραση στον απλό χρόνο αντίδρασης. Συμβατότητα ερεθίσματος απάντησης (βλέπε διαφάνεια 13)