ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ – Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Το σύνδρομο υπερκινητικότητας και διάσπασης.

Παρουσίαση με θέμα: "ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ – Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Το σύνδρομο υπερκινητικότητας και διάσπασης."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ – Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Το σύνδρομο υπερκινητικότητας και διάσπασης προσοχής ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder ) ή ADHD αποτελεί μια από τις πιο συχνές μορφές διαταραχών. Χαρακτηριστικό είναι ότι το σύνδρομο ADHD, ερμηνεύεται με διαφορετική σημασία από γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς επιστήμονες.

2 Από έρευνα της παιδοψυχιάτρου Δρ
Από έρευνα της παιδοψυχιάτρου Δρ. Ρούσου Αλεξάνδρας και των συνεργατών της, που έγινε το 2008 σε γονείς της περιοχής των Αθηνών, προκύπτει ότι αυτοί θεωρούν το 55,5 των αγοριών και το 52,8 των κοριτσιών τους υπερκινητικά. Αλλά και πολλοί εκπαιδευτικοί, αποκαλούν κάποια ζωηρά παιδιά υπερκινητικά.

3 Σαφώς τα πράγματα δεν είναι έτσι
Σαφώς τα πράγματα δεν είναι έτσι. Χρειάζεται προσοχή στη χρήση του όρου, γιατί αλλιώς δημιουργούνται προβλήματα επικοινωνίας, με αρνητικές συνέπειες για το παιδί και την οικογένειά του. Το σωστό είναι, αν δεν υπάρχει επίσημη διάγνωση, να αποφεύγεται η χρησιμοποίησή του.

4 ΟΡΙΣΜΟΣ Μπορούμε να ορίσουμε το σύνδρομο υπερκινητικότητας και διάσπασης της προσοχής (ΔΕΠΥ), ότι είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που εκδηλώνεται από μια γενικευμένη μορφή υπερδραστηριότητας και προκαλεί μεγάλες δυσκολίες στο παιδί και στο περιβάλλον του. Αυτές είναι απόρροια των δευτερογενών συμπτωμάτων της διαταραχής, που είναι η έντονη διάσπαση της προσοχής και η παρορμητικότητα. Όταν συνυπάρχει το σύνδρομο ΔΕΠΥ με σοβαρή νοητική καθυστέρηση, συχνά εμφανίζεται το σύμπτωμα της «Σοβαρής Προκλητικής Συμπεριφοράς». όπου η συμπεριφορά του παιδιού, θέτει σε κίνδυνο τη σωματική του ακεραιότητα ή των τριγύρω του.

5 Πρόγνωση Το σύνδρομο υπερκινητικότητας και διάσπασης της προσοχής, εμφανίζεται στα πρώτα παιδικά χρόνια και εξελίσσεται συνήθως ως την εφηβεία ή την αρχή της ενήλικης ζωής. Το 30 – 70% των παιδιών με σύνδρομο ΔΕΠΥ, εξακολουθούν να έχουν το πρόβλημα και στην εφηβεία, ενώ το ποσοστό μειώνεται στο 8%, όταν φτάσουν στην ενηλικίωση,

6 Επιδημιολογία Σύμφωνα με τον Tannock ( 1998 ), το σύνδρομο ΔΕΠΥ εμφανίζεται περισσότερο στα αγόρια από ότι στα κορίτσια, σε αναλογία 3:1. Το ποσοστό των ατόμων με ΔΕΠΥ, είναι 3 – 6% παγκοσμίως. Εξαιτίας της ιδιοσυγκρασίας κάποιων λαών, υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις στο ποσοστό από χώρα σε χώρα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι πολλά κράτη χρησιμοποιούν και διαφορετικά διαγνωστικά κριτήρια. Για παράδειγμα, στις Η.Π.Α. το 9% των παιδιών έχουν διαγνωστεί ότι έχουν ΔΕΠΥ, στη Μεγάλη Βρετανία μόλις το 0,03% των παιδιών έχουν αντίστοιχη διάγνωση ( Ηιnshαw 1994, Kewley 1998 ), ενώ στη Γερμανία το ποσοστό είναι 1,5% ( Wagner 1977 ).

7 Ιστορική αναδρομή Ο πρώτος που είχε κάνει εκτενή αναφορά στο σύνδρομο ΔΕΠΥ, ήταν ο William James το 1899 ( Halownko 1999 ). Στις αρχές του 20ου αιώνα, Βρεταννός George Still έκανε λόγο για «παθιασμένα παιδιά» με πιθανόν εγκεφαλικό τραυματισμό. Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι το 1917 –18, ξέσπασε στη Βόρεια Ευρώπη μια φοβερή επιδημία, η μολυσματική εγκεφαλίτιδα, όπου πολλά παιδιά που επλήγησαν, εμφάνισαν συμπτώματα ΔΕΠΥ. Στη Δανία το 1937, ιδρύονται για πρώτη φορά τάξεις για υπερκινητικά παιδιά. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε και συνεχίζει να υπάρχει, το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων για τα παιδιά με σύνδρομο ΔΕΠΥ.

8 Αιτιολογία του Συνδρόμου ADHD
Βιολογικές. Από έρευνες που έχουν γίνει στις Η.Π.Α. διαπιστώθηκε ότι η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο – έως και 80% - στην εμφάνιση του συνδρόμου. Ακόμα, πρόσφατες μελέτες που αφορούν τη μορφολογία του εγκεφάλου με τη χρήση μαγνητικών τομογράφων, έδειξαν ότι τα παιδιά με σύνδρομο ΔΕΠΥ, έχουν φυσιολογικούς κροταφικούς λοβούς, αλλά μη φυσιολογικούς μετωπιαίους

9 Επίσης υποστηρίζεται από πολλούς επιστήμονες, ότι η εμφάνιση του συνδρόμου, οφείλεται στην έλλειψη ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Συγκεκριμένα, η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής ή πιο απλά το «όχημα» που μεταφέρει τα ερεθίσματα και τα μηνύματα, από το ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο στο άλλο. Η έλλειψη λοιπόν της ντοπαμίνης, έχει ως συνέπεια τα μηνύματα να μη μεταφέρονται με το σωστό τρόπο και αυτό πρακτικά εκδηλώνεται, στο ότι τα παιδιά ενεργούν, χωρίς να σκέφτονται τις συνέπειες των πράξεών τους

10 Aκόμα και η ιδιοσυγκρασία του παιδιού, έχει σχέση με την παρουσία του συνδρόμου ΔΕΠΥ. Από το ιστορικό των υπερκινητικών παιδιών προκύπτει, ότι αυτά όταν ήταν μωρά, ήταν υπερβολικά ανήσυχα, έκλαιγαν συνέχεια, είχαν έντονους κολικούς, παρουσίαζαν προβλήματα στον ύπνο, στο φαγητό

11 Βιοπεριβαλλοντικές Σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχει αλληλεπίδραση ανάμεσα σε βιολογικές επιδράσεις και σε επιδράσεις του περιβάλλοντος. Ειδικότερα, τα τελευταία χρόνια εκφράστηκε από πολλούς η άποψη, ότι η παρουσία του σνδρόμου ΔΕΠΥ μπορεί να οφείλεται στο σύγχρονο τρόπο διατροφής. Τα χημικά συστατικά των τροφών, οι τεχνικές χρωστικές ουσίες, οι διάφορες τοξίνες, ακόμα και η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης, συντελούν στην εμφάνιση υπερκινητικών συμπτωμάτων. Διασταυρωμένα ερευνητικά δεδομένα, θα έχουμε στο άμεσο μέλλον.

12 Περιβαλλοντικές Εδώ αναφερόμαστε σε δυσλειτουργικό περιβάλλον, τόσο σε ό,τι αφορά την οικογένεια, όσο και σε ότι αφορά το σχολείο. Tέτοιο δυσλειτουργικό περιβάλλον μπορεί να προκύψει για το παιδί όταν: Η οικογένεια του δεν είναι «δεμένη». Βιώνει συνεχείς εντάσεις μέσα στην οικογένεια και στο σχολείο. Βιώνει ένα διαζύγιο των γονέων του.

13 Απουσιάζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα οι γονείς ή ο ένας γονέας του.
Λείπουν από την οικογένεια ή το σχολείο πρότυπα και ενδιαφέροντα. Αυτά έχουν ως συνέπεια, την υιοθέτηση αρνητικών μορφών συμπεριφοράς. Δεν μπορεί να καλύψει βασικές βιολογικές και κοινωνικές του ανάγκες και υπάρχει φτώχεια. Ζει σε κάποιο ίδρυμα και αισθάνεται «απρόσωπος».

14 Δεν έχει χώρο να παίξει και να εκτονωθεί
Δεν έχει χώρο να παίξει και να εκτονωθεί. Δυστυχώς στις σύγχρονες τσιμεντουπόλεις, οι ελεύθεροι χώροι για παιχνίδι είναι ελάχιστοι. Επίσης και η διαμονή του σε ένα σπίτι με μεγάλη στενότητα χώρων, επιδρά αρνητικά. Δεν υπάρχει μεταξύ των γονέων ή μεταξύ οικογένειας και σχολείου κοινή στάση, όσο αφορά τη διαπαιδαγώγηση το παιδιού.

15 Υπάρχουν κοντά στο χώρο που ζει, έντονοι θόρυβοι.
Αλλάζει συχνά κατοικία και σχολείο. Βεβαίως πρέπει να τονιστεί, ότι όταν το παιδί ζει σε δυσλειτουργικό περιβάλλον σύμφωνα με τα παραπάνω, αυτό δε σημαίνει ότι αναπόφευκτα θα οδηγηθεί στην εμφάνιση του συνδρόμου ΔΕΠΥ.

16 Χαρακτηριστικά του παιδιού με σύνδρομο ADHD.
Σύμφωνα με τους Whalen και Henker ( 1996 ), κάθε παιδί με σύνδρομο ΔΕΠΥ έχει ένα μοναδικό «αστερισμό» προβλημάτων. Εν’ τούτοις, υπάρχουν κάποια γενικά χαρακτηριστικά, που είναι: Εμφανίζουν υπερδραστηριότητα. Όταν λέμε υπερδραστηριότητα, εννοούμε κάτι παραπάνω από την απλή κινητικότητα.

17 Αυτή η συμπεριφορά όταν είναι ιδιαίτερα έντονη, τότε απαιτείται ιατρική βοήθεια. Όσο νωρίτερα αντιμετωπιστεί, τόσο το καλύτερο για το παιδί και το περιβάλλον του. Σε αυτή την κατάσταση, η υπερδραστηριότητα θεωρείται αναπηρία που δε φαίνεται.

18 Πετάγονται από το ένα θέμα στο άλλο, βιάζονται να μιλήσουν αλλά δεν το ολοκληρώνουν, μαθαίνουν όσα μπορούν με ανοργάνωτο τρόπο και καταγράφουν ότι υποπέσει στην αντίληψή τους, χωρίς να το «φιλτράρουν». Δυσκολεύονται να μάθουν απλά πράγματα, γιατί δεν μπορούν να συγκεντρωθούν. Είναι μια κατάσταση, που κουράζει και τα ίδια τα παιδιά.

19 Όταν ζητάμε να μας περιγράψουν κάτι, δεν μπορούν ή δυσκολεύονται πολύ, ή αλλάζουν θέμα συζήτησης. Τα γράμματά τους είναι δυσανάγνωστα και για να καταλάβουν ένα κείμενο, πρέπει να τους το εξηγήσουμε πολλές φορές. Δυσκολεύονται να συμμορφωθούν σε κανόνες και αγνοούν τα δικαιώματα των άλλων. Είναι ενοχλητικοί στο περιβάλλον τους και η συμπεριφορά τους είναι αρνητική ( φωνάζουν, βρίζουν κ.λ.π. ).

20 Δεν μπορούν να κάτσουν στο ίδιο μέρος για αρκετό χρόνο
Δεν μπορούν να κάτσουν στο ίδιο μέρος για αρκετό χρόνο. Κουνούν συνέχεια κάποια μέρη του σώματός τους και είναι υπερβολικά ομιλητικά και θορυβώδεις. Έχουν μεγάλη υπερευαισθησία που συνδέεται με παρορμητικότητα και η διάθεσή τους μπορεί να αλλάξει πολύ γρήγορα και έντονα εξαιτίας πολύ μικρών και ασήμαντων αιτιών. Έχουν έντονο το αίσθημα του «δικαίου». Θυμώνουν πολύ και αισθάνονται άχρηστοι όταν αδικούνται.

21 Μπορεί να κοιμούνται λιγότερο από τα άλλα παιδιά ή να ΄χουν ανήσυχο ύπνο. Για αυτούς τους λόγους, το πρωί χρειάζονται πολύ χρόνο για να ξεκινήσουν την ημέρα τους και ίσως να αισθάνονται από το πρωί κουρασμένοι. Δεν τους αρέσει η σωματική επαφή. Δε δέχονται εύκολα εναγκαλισμούς και φιλιά. Μαλώνουν εύκολα με τα άλλα παιδιά, ακόμα και χωρίς να προκληθούν. Με τους συνομηλίκους τους αντιμετωπίζουν δυσκολίες, καθώς με όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, δείχνουν μικρότεροι από την ηλικία τους. Τα πηγαίνουν αρκετά καλά με τα μικρότερα παιδιά, γιατί εκτός των άλλων, εκεί μπορεί να «παίξουν» το ρόλο του «δυνατού».

22 Παθαίνουν περισσότερο σε σχέση με τα άλλα παιδιά, ατυχήματα και δηλητηριάσεις και γι’ αυτό χρειάζονται περισσότερο επίβλεψη. Οι σχέσεις με τους ενηλίκους χαρακτηρίζονται από έλλειψη τυπικότητας. Είναι ιδιαίτερα απαιτητικά.

23 ΔΙΑΓΝΩΣΗ Υπάρχουν τρεις τύποι συνδρόμου ΔΕΠΥ 1ος τύπος: Όταν υπερισχύει η διάσπαση προσοχής και όχι η υπερκινητικότητα. 2ος τύπος: Όταν υπερισχύει η υπερκινητικότητα σε βάρος της διάσπασης προσοχής. 3ος τύπος: Όταν υπάρχει συνδυασμός των δύο παραπάνω.

24 Λόγω της ιδιαιτερότητας του συνδρόμου ΔΕΠΥ, η διάγνωση του θέλει ιδιαίτερη προσοχή. Υπάρχει το ενδεχόμενο, κατά τη διάρκεια της διαγνωστικής διαδικασίας σε κάποιο ιατροπαιδαγωγικό κέντρο, νοσοκομείο ή Κ.Δ.Α.Υ. το παιδί να μην εκδηλώσει τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου. Αυτό μπορεί να οφείλεται στα πρόσωπα ή στο «αποστειρωμένο» περιβάλλον που γίνεται η διάγνωση. Για αυτό το λόγο, οι πληροφορίες των εκπαιδευτικών και των γονέων είναι πολύ σημαντικές, γιατί συμβιώνουν με το παιδί για μεγάλο χρονικό διάστημα και κάτω από ποικίλες συνθήκες.

25 Για να διαγνωσθεί ένα παιδί με σύνδρομο ΔΕΠΥ, θα πρέπει να υπάρχουν οι κάτωθι προϋποθέσεις:
Να έχουν εκδηλωθεί τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου, πριν τα εφτά του χρόνια. Να εμφανίζονται για τουλάχιστον 6 μήνες. Να μην είναι η διαταραχή, αποτέλεσμα άλλων παθήσεων ( π.χ. σχιζοφρένειας, αυτισμού κ. ά. ).

26 Το DSM – III – R, ορίζει για το σύνδρομο ΔΕΠΥ, τα παρακάτω διαγνωστικά κριτήρια:
Α. Μεγάλη δυσκολία προσοχής. Πρέπει να υπάρχουν 3 από τα παρακάτω συμπτώματα: Το παιδί συχνά δεν αποτελειώνει κάτι που αρχίζει. Τις περισσότερες φορές είναι απρόσεχτο. Εύκολα διασπάται η προσοχή του. Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στα μαθήματα ή σε δραστηριότητες που απαιτούν προσοχή.

27 Β. Παρορμητικότητα. Απαιτούνται 3 από τα παρακάτω συμπτώματα: Συχνά δρα πριν να σκεφτεί. Χρειάζεται πολλή επίβλεψη. Έχει έντονες μεταπτώσεις, από τη μια δραστηριότητα στην άλλη. Δυσκολεύεται να κρατήσει τη σειρά του στα παιχνίδια Δυσκολεύεται να οργανώνει τις δραστηριότητες του.

28 Γ. Υπερκινητικότητα. Πρέπει να υπάρχουν 2 από τα παρακάτω συμπτώματα: Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση. Δεν θέλει να κάθεται στο θρανίο. Συμπεριφέρεται σαν «νευρόσπαστο». Έχει ανήσυχο ύπνο.

29 Η σχέση του συνδρόμου ADHD, με τη σχολική επίδοση.
Ο μαθητής με αυτή τη διαταραχή δεν μπορεί να δουλέψει σωστά μέσα στην τάξη. Είναι σε διαρκή κίνηση, μιλάει, δεν μπορεί να προσέξει στο μάθημα κ.ά. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να χάνει ένα σημαντικό μέρος της διδακτέας ύλης και να παρουσιάζει χαμηλή επίδοση. Δεν είναι λίγες οι φορές, που εκπαιδευτικοί και γονείς, προβληματίζονται με αυτή την κατάσταση, ειδικότερα όταν βλέπουν ότι το παιδί έχει τις ικανότητες, αλλά αποδίδει λιγότερο σε σχέσεις με αυτές.

30 Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα, αν τα παιδιά με σύνδρομο ADHD, είναι «καταδικασμένα» να αποτύχουν στο σχολείο. Σύμφωνα με έρευνες προκύπτει ότι διατρέχουν μεν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τα άλλα παιδιά για χαμηλή σχολική επίδοση, αλλά με κανέναν τρόπο δεν είναι σίγουρο ότι θα αποτύχουν . Ένα ποσοστό 20 – 28% των παιδιών με ΔΕΠΥ,έχουν μαθησιακές δυσκολίες σ’ έναν τουλάχιστον από τους ακαδημαϊκούς τομείς, δηλαδή στα μαθηματικά, ανάγνωση και ορθογραφία

31 Πρέπει να τονιστεί επομένως, η ανάγκη για εξατομικευμένη βοήθεια, που θα έπεται μιας λεπτομερής αξιολόγησης, ώστε η παρέμβασή μας να είναι «χειρουργική», δηλαδή μόνο στα σημεία που έχει ανάγκη το παιδί. Αποφεύγουμε τις γενικές παρατηρήσεις, τις αοριστολογίες, γιατί τέτοιες πρακτικές προκαλούν παλινδρομήσεις και ενισχύουν την εγκαθίδρυση χαοτικής συμπεριφοράς.

32 Αφού το σύνδρομο ΔΕΠΥ μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε χαμηλή σχολική επίδοση, θα αναφερθούμε τώρα στην αντίστροφη πορεία. Δηλαδή, αν οι μαθησιακές δυσκολίες, μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση της υπερκινητικότητας και της διάσπασης προσοχής. Σχεδόν όλοι οι εκπαιδευτικοί, έχουν συναντήσει μαθητές που προσπαθούν, μελετούν, διαβάζουν πολλές ώρες, αλλά παρ’ όλα αυτά να μην τα καταφέρνουν όσο θα έπρεπε στο σχολείο.

33 «Το παιδί που έχει μεγάλες δυσκολίες στα μαθήματα, παρουσιάζει συνήθως πολλαπλά συμπεριφοριστικά προβλήματα, τα οποία σχετίζονται κυρίως με την επιθετικότητα, την παρορμητικότητα, τη διαταρακτικότητα, την κοινωνική απόσυρση και τη συναισθηματική ανωριμότητα…Η μαθησιακή του δυσκολία οδηγεί σε σχολική αποτυχία, στην ανασφάλεια, στην εγκατάλειψη της προσπάθειας εκ μέρους του παιδιού, την απογοήτευση του δασκάλου, στην απόρριψη του μαθητή, σε διαταρακτική ή άλλη συμπεριφορά, σε μεγαλύτερη απόρριψη του μαθητή και συνεπώς σε περισσότερες μαθησιακές δυσκολίες». (Πολυχρονοπούλου, 2004, σελ. 234)

34 Μπορεί να ισχύει και η αντίστροφη σχέση: Η εμφάνιση του συνδρόμου ΔΕΠΥ, να είναι συνέπεια μαθησιακών δυσκολιών.

35 Πώς θα βοηθήσουμε ένα παιδί με σύνδρομο ΔΕΠΥ στην τάξη
Όταν έχουμε παιδί με σύνδρομο ΔΕΠΥ, πρέπει να παρέμβουμε και να βρούμε λύση, όχι μόνο γιατί εμποδίζεται η εξέλιξη του παιδιού, αλλά και γιατί διαταράσσεται το κλίμα της τάξης. Μια σοβαρή συνέπεια αυτής της διαταραχής που συμβαίνει συχνότερα στις μικρές τάξεις, είναι η «ηρωποίηση» της αρνητικής συμπεριφοράς, από μια ομάδα συμμαθητών του και η υιοθέτηση απ’ αυτούς ( μίμηση προτύπου ). Είναι μια τραγική εξέλιξη, με αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις μεταξύ των παιδιών, αλλά και στη σχέση δασκάλου – μαθητών

36 Επίσης από έρευνες που έγιναν στις Η. Π. Α
Επίσης από έρευνες που έγιναν στις Η.Π.Α. ( Weiss και Hechman, 2002 ), το 35% από τα παιδιά με σύνδρομο ADHD, δεν καταφέρνουν να ολοκληρώσουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και εγκαταλείπουν το σχολείο. Υποχρέωση λοιπόν της εκπαιδευτικής κοινότητας, είναι να σκύψει στα προβλήματα αυτών των παιδιών και να τα βοηθήσει με τα κατάλληλα προγράμματα αντιμετώπισης.

37 Χωροταξική διαμόρφωση της τάξης
Στην αίθουσα διδασκαλίας, πρέπει να γίνουν κάποιες παρεμβάσεις. Σκοπός είναι το περιβάλλον να γίνει ελκυστικότερο για το μαθητή, αλλά και για να μπορέσει ο εκπαιδευτικός να εφαρμόσει αποτελεσματικότερα το πρόγραμμα παρέμβασης. Μερικές παρεμβάσεις που μπορεί να γίνουν στην αίθουσα διδασκαλίας είναι:

38 Η τοποθέτηση του μαθητή στην τάξη
Η τοποθέτηση του μαθητή στην τάξη. Το υπερκινητικό παιδί, πρέπει να κάθεται σε χώρο με τα λιγότερα οπτικά ερεθίσματα. Για παράδειγμα, να αποφεύγονται οι θέσεις κοντά σε παράθυρα, σε χάρτες, σε πίνακες ανακοινώσεων, στη βιβλιοθήκη κ.λ.π. Οι κουρτίνες καλύτερα να είναι σκούρες και η θερμοκρασία κανονική. Επίσης αν στο παιδί κυριαρχεί η διάσπαση προσοχής, επιβάλλεται να βρίσκεται στο πρώτο θρανίο ή κοντά στην έδρα του εκπαιδευτικού. Σε όλες τις περιπτώσεις, προσέχουμε ο μαθητής να μη νοιώθει «εγκλωβισμένος» και για αυτό το λόγο αυξάνουμε τις αποστάσεις από τα γειτονικά του θρανία.

39 «Η φωλιά της Γνώσης». Αυτή δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ένας ξεχωριστός χώρος μέσα στην τάξη, αυστηρά οριοθετημένος, όπου ο μαθητής κάθεται και εργάζεται μόνος του.

40 Ο ρόλος των συμμαθητών του
. Ένα παιδί με σύνδρομο ΔΕΠΥ, πρέπει να βρίσκεται σε μια ολιγομελή τάξη και να μην υπάρχουν άλλοι μαθητές με ειδικές ανάγκες μέσα σε αυτήν. Είναι επίσης σημαντικό, τα παιδιά που θα βρίσκονται κοντά του, να είναι ήσυχα και υπομονετικά. Θα τους εξηγήσουμε να μην κάνουν διάλογο μαζί του στη διάρκεια του μαθήματος, εκτός από τις περιπτώσεις που έχουν σχέση με το γνωστικό αντικείμενο που διδάσκεται.

41 Εκπαιδευτική αντιμετώπιση
Η συνεργασία με την οικογένεια. Η παρουσία ενός υπερκινητικού παιδιού στην οικογένεια, αποτελεί πολλές φορές αιτία συγκρούσεων και άλλων άσχημων καταστάσεων. Αρκετοί γονείς αισθάνονται ενοχές και αποδίδουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους, αποκλειστικά σε λάθη στη διαπαιδαγώγηση. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενημερώνουν τους γονείς, να δείχνουν κατανόηση για την κατάστασή τους και μέσα από μια ειλικρινή συνεργασία, να αντλούν πληροφορίες για το ιστορικό του παιδιού και για τη συμπεριφορά του στο σπίτι.

42 Είναι βασικό να τους καταστήσουμε καλούς παρατηρητές, για να έχουμε σαφείς πληροφορίες. Για παράδειγμα, το να μας ενημερώσει ο γονέας ότι το παιδί του «δεν κάθεται να διαβάσει», δε βοηθάει ιδιαίτερα. Αντίθετα, αν μας πει «δεν κάθεται να διαβάσει αν δεν κοιμηθεί πρώτα ο μικρός του αδερφός», αυτή είναι μια πληροφορία που αξιολογείται καλύτερα, σε σχέση με την κατάστρωση ενός προγράμματος αντιμετώπισης.

43 Ακόμα τους ενημερώνουμε για τον τρόπο που δίνονται οι οδηγίες, οι οποίες πρέπει να είναι συγκεκριμένες και σαφείς. Αντί να πούνε στο παιδί τους «καθάρισε το δωμάτιό σου», μπορεί να δοθεί η οδηγία «πιάσε τα χαρτιά από το γραφείο σου και πέταξέ τα στο καλάθι σκουπιδιών».

44 «Διδάσκουμε» στους γονείς την ανάγκη χρησιμοποίησης κινήτρων, για την επίτευξη της επιθυμητής συμπεριφοράς και της επιβράβευσης, όταν παρατηρείται πρόοδος. Ακόμα τους προτρέπουμε, να έχουν μια φιλική στάση με το παιδί τους, να κάνουν μαζί του διάλογο από πολύ μικρή ηλικία και να αποφεύγουν τη σωματική και ψυχολογική βία. Είναι πολύ χρήσιμο για το υπερκινητικό παιδί, να έχει το δικό του δωμάτιο στο σπίτι ή ένα μέρος που να μπορεί να βρίσκεται μόνο του. Έτσι θα έχει τη δυνατότητα να αποσύρεται για κάποιες ώρες, να διαβάζει ή να κοιμάται καλύτερα.

45 Προτρέπουμε τους γονείς να ασχοληθεί το παιδί τους με κάποια αθλητική δραστηριότητα. Τα ομαδικά παιχνίδια δε συνιστώνται. Τα καλύτερα είδη άθλησης είναι οι «πολεμικές τέχνες» γιατί υποχρεώνεται να σχεδιάζει και να εκτελεί με ακρίβεια και πειθαρχία τις κινήσεις του. Έτσι μπορεί το παιδί αφ’ ενός να σχεδιάζει στρατηγικές που θα το βοηθούν στο γνωστικό τομέα και αφ’ ετέρου να εκτονώνει την υπερκινητική του δραστηριότητα.

46 Η βοήθεια στο σχολείο. Εντοπισμός των θετικών χαρακτηριστικών του παιδιού και η ενίσχυσή τους. Σίγουρα είναι δύσκολη η αποδοχή ενός παιδιού με σύνδρομο ΔΕΠΥ στην τάξη. Λόγω της απρόβλεπτης συμπεριφοράς του, ο εκπαιδευτικός συχνά απογοητεύεται και δεν ασχολείται ιδιαίτερα με αυτόν. Ακόμα μπορεί να απογοητευτεί από το γεγονός, ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες που κατέβαλε, δεν βλέπει πρόοδο. Έτσι σιγά - σιγά και χωρίς ο ίδιος να το καταλάβει, οδηγούνται οι σχέσεις του με το παιδί σε αδιέξοδο, ασκεί στείρα κριτική, αλλά όπως υποστηρίζει η ψυχολογία, όσο πιο κριτική είναι η στάση μας προς τρίτους, τόσο οι επιδράσεις είναι λιγότερο θετικές.

47 Για να μη φτάσουμε σε αυτό το σημείο, το πρώτο που πρέπει να γίνει, είναι να αποδεχτεί ο εκπαιδευτικός το πρόβλημα του παιδιού. Κατόπιν πρέπει να εντοπίσει ανάμεσα στα τόσο «αρνητικά» στοιχεία του και κάποια θετικά σημεία, τα οποία θα αποτελέσουν το εφαλτήριο της παρέμβασής μας. Για παράδειγμα, ένα παιδί που συνέχεια μιλάει ή κινείται, κάποια στιγμή θα κάτσει στη θέση του. Τότε ο εκπαιδευτικός το επικροτεί και το ενισχύει. Δουλεύοντας με αυτό τον τρόπο, συγκροτούμε έναν κατάλογο με τα θετικά χαρακτηριστικά του μαθητή μας, τον οποίο κοινοποιούμε στους γονείς του.

48 Πρέπει να προσέξουμε, ότι το παιδί δεν το συγκρίνουμε με τους συμμαθητές του για παιδαγωγικούς και ψυχολογικούς λόγους, αλλά και γιατί υπάρχει ο κίνδυνος στο να οδηγηθούμε να παρατηρούμε συνεχώς τα αρνητικά στοιχεία της συμπεριφοράς του.

49 Αφού εντοπιστούν τα θετικά χαρακτηριστικά του παιδιού, προσπαθούμε πρώτα να εγκαθιδρυθούν μόνιμα στο «συμπεριφοριστικό του ρεπερτόριο» και στη συνέχεια σκεφτόμαστε με ποιους «ενισχυτές» θα μπορέσουν να βελτιωθούν. Αυτοίδεν έχουν μεγάλη αξία αν δε συνοδεύονται και με την ανάλογη στάση του εκπαιδευτικού. Όταν δείχνει απογοητευμένος, όταν δεν ελπίζει ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης του μαθητή του, τότε οποιαδήποτε επιβράβευση – ενίσχυση δοθεί, δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική. Το παιδί όσα προβλήματα και αν έχει, νοιώθει για κάποιες στιγμές τουλάχιστον, τον άνθρωπο που ενδιαφέρεται πραγματικά γι’ αυτόν.

50 Προχωράμε «βήμα – βήμα».
Ο ρυθμός προόδου που προσδοκούμε από ένα παιδί με σύνδρομο ΔΕΠΥ, είναι πολύ αργός. Οι στόχοι που βάζουμε πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και να έχουμε πάντα υπ’ όψιν μας την περίπτωση να μην επιτευχθούν στο βαθμό που επιθυμούμε. Αυτό όμως, δεν αναιρεί σε καμιά περίπτωση την προσπάθεια που πρέπει να καταβάλουμε.

51 Ξεκινάμε από ένα μικρό πρόβλημα και όχι από το ποιο δύσκολο
Ξεκινάμε από ένα μικρό πρόβλημα και όχι από το ποιο δύσκολο. Για παράδειγμα, εντοπίζουμε στο παιδί με τη διαταραχή, ότι μπορεί για τρία λεπτά να ζωγραφίζει ήρεμα χωρίς να ενοχλεί και να σηκώνεται από τη θέση του. Αφού το επιβραβεύσουμε, ζητάμε να ζωγραφίσει ήσυχα για λίγο περισσότερο χρόνο, που μπορεί να είναι τα πέντε λεπτά. Η επιτυχία οφείλεται στην άμεση επιβράβευση, στη σταδιακή αντιμετώπιση ( βήμα – βήμα ) και στην αποφυγή του να θίγουμε τα αρνητικά σημεία του παιδιού

52 «Τime out». Πολλά παιδιά εμφανίζουν προκλητική συμπεριφορά, με σκοπό να κερδίσουν την προσοχή του εκπαιδευτικού ή των γονέων τους. Σε μια τέτοια περίπτωση, η αντίδραση του εκπαιδευτικού, μπορεί να διατηρήσει ή να ενισχύσει την προκλητική συμπεριφορά του παιδιού.

53 Ένας τρόπος για να ξεπεράσουμε μια τέτοια δυσκολία, είναι να αγνοήσουμε αυτή τη συμπεριφορά του παιδιού. Το να μην απαντήσουμε ή να γυρίσουμε αλλού το βλέμμα μας αποφεύγοντάς τον για ένα ή δύο λεπτά, είναι ένα είδος «τιμωρίας» που έχει κάποιο κόστος για το παιδί. Αφού επαναληφθεί αυτή η πρακτική, το παιδί θα καταλάβει ότι για να κερδίσει την προσοχή ή το ενδιαφέρον μας, θα πρέπει να εκδηλώνει την επιθυμητή για εμάς συμπεριφορά. Και όταν την εκδηλώνει, δεν παραλείπουμε να το ενισχύουμε θετικά.

54 Δημιουργία κανόνων. Το να υπάρχει ένας κώδικας λειτουργίας της τάξης, είναι πολύ χρήσιμο ακόμα και για τις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν παιδιά με ειδικές ανάγκες. Οι κανόνες γίνονται στην αρχή της χρονιάς σε συνεργασία με τους μαθητές και τηρούνται από όλους.

55 Εκτόνωση της υπερκινητικότητας.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί με σύνδρομο ΔΕΠΥ, αναθέτοντάς το στη διάρκεια του μαθήματος, την εκτέλεση κάποιων εργασιών. Το να βγει έξω από την τάξη για να φέρει κιμωλίες ή κάποιο εποπτικό υλικό, έχει ιδιαίτερο όφελος για το μαθητή. Αφ’ ενός εισπράττει την εμπιστοσύνη και την αποδοχή του εκπαιδευτικού και αφ’ ετέρου είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να εκτονωθεί, αφού βγαίνει έξω για λίγα λεπτά.

56 Του διδάσκουμε τρόπους αυτοελέγχου.
Αν για παράδειγμα το παιδί νευριάσει κατά τη διάρκεια του μαθήματος, τον οδηγούμε σε μια συγκεκριμένη γωνία της τάξης, κάθεται σε μια καρέκλα και του λέμε να μετρήσει έως το τριάντα χωρίς να κάνει τίποτα άλλο. Το «στυλ» του εκπαιδευτικού. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι ήρεμος, να αποφεύγει τις φωνές και τις απειλές, να έχει χιούμορ και να προσπαθεί να βρίσκει χρόνο για να μιλάει ιδιαίτερα με το παιδί για προσωπικά του θέματα ή για γενικότερα, αρκεί να είναι μέσα στα ενδιαφέροντά του ( αθλητικά, αγαπημένες ταινίες κ.λ.π. ).

57 Δίνουμε στο παιδί με σύνδρομο ADHD διπλά βιβλία, για το σπίτι και το σχολείο στην περίπτωση που τα ξεχνάει. Επίσης του δίνουμε ένα σημείωμα με τις εργασίες που πρέπει να κάνει στη διάρκεια του μαθήματος. Φυσικά δεν έχουμε τις ίδιες απαιτήσεις σε σχέση με του συμμαθητές του και ενθαρρύνουμε τις κοινωνικές του επαφές. ( Π.χ να κεράσει για τη γιορτή του μέσα στην τάξη, να περάσει από όλες τις ομάδες εργασίας, να προτρέψουμε κάποιο παιδί να τον καλέσει στο σπίτι του για τα γενέθλιά του κ.ο.κ. ).

58 Ιατρική αντιμετώπιση του συνδρόμου ΔΕΠΥ
To σύνδρομο ΔΕΠΥ, έχει αποτελέσει και αποτελεί ακόμα ένα πεδίο, όπου μελετώνται και δοκιμάζονται ψυχοφάρμακα για την παιδική ηλικία. Ο λόγος είναι η μεγάλη συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου και ότι μπορεί να οφείλεται σε νευροφυσιολογικά αίτια. Στη θεραπευτική αγωγή του συνδρόμου, λαμβάνεται υπόψη η υψηλή συνοσηρότητα. ( 18 – 35% ). Φάρμακα πρώτης επιλογής είναι τα διεγερτικά όπως η μεθυλρενδάτη ( Ritalin ) και η δεξτροαμφεταμίνη ( Dexedrine ). Τέλος σε καμιά περίπτωση ο εκπαιδευτικός δεν είναι ο αρμόδιος για να προτείνει ιατρική θεραπεία και φάρμακα.