Εισαγωγή στην Γνωστική Ψυχολογία

Παρουσίαση με θέμα: "Εισαγωγή στην Γνωστική Ψυχολογία"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Εισαγωγή στην Γνωστική Ψυχολογία
3η Διάλεξη: Αντίληψη Βασίλης Θανόπουλος 22/2/17

2 Μερικά ενδιαφέροντα ερωτήματα
Πώς αντιλαμβανόμαστε ένα αντικείμενο στο περιβάλλον μας ως σταθερό, δεδομένων των μεταβαλλόμενων ερεθισμών (π.χ. διαφορετικές οπτικές γωνίες, διαφορετικές εκδοχές); Πώς αντιλαμβανόμαστε τρισδιάστατα αντικείμενα, ενώ στην πραγματικότητα βλέπουμε δισδιάστατες εικόνες; Ποιές οι αρχές που διέπουν την αντίληψη τόσο των πραγματικών όσο και των ψευδών αντιλημμάτων; Ποιές είναι οι κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν προταθεί για τη λειτουργία της αντίληψης; Σε ποιές περιπτώσεις άτομα με φυσιολογική όραση δεν μπορούν να αντιληφθούν τα οπτικά ερεθίσματα; (ανεπάρκειες της οπτικής αντίληψης)

3 Η Αντίληψη είναι... Μια σειρά διαδικασιών μέσω των οποίων αναγνωρίζουμε, οργανώνουμε και αποδίδουμε νοήμα στις αισθήσεις που μας προκαλούν τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα. Οπτική Αντίληψη Πως αναγνωρίζουμε αυτά τα αντικέιμενα;;;

4 Διάκριση Αίσθησης - Αντίληψης
Αίσθηση: Απλή επίγνωση εξαιτίας της διέγερσης ενός αισθητήριου οργάνου. Αρχικά δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τι βλέπουμε. Δεν έχουμε οργανώσει ακόμα τις αισθήσεις μας για να σχηματίσουμε το ζητούμενο νοητικό αντίλημμα, μέσω του οποίου θα μπορούσαμε να συλλαβουμε το νόημα αυτού που προηγουμένως είχαμε απλώς αισθανθεί. Μια βασική διαφοροποίηση που πρέπει να τονιστεί είναι ότι άλλο αίσθηση, άλλο αντίληψη. Κρυμμένα αντικείμενα: αγελάδα και σκύλος. Αντίλημμα: Η οντότητα που αντιλαμβανόμαστε. Όχι απλά αισθανόμαστε. Το έχουμε ορίσει νοητικά.

5 Και ενώ στα προηγούμενα παραδείγματα έπρεπε απλά να οργανώσετε τις αισθήσεις. Εδώ το αντίλημμα είναι πιο απαιτητικό και αμφίσημο όπως θα διαπιστώσετε.

6 Αντιληπτική πλάνη του τριγώνου Kanizsa
Αντιληπτική πλάνη της αέναης σκάλας Προσπαθήστε να φτάσετε στην κορυφή ακολουθώντας τα σκαλιά! Στις προηγούμενες εικόνες δεν μπορούσαμε να αντιληφθούμε πράγματα που υπάρχουν. Μπορεί όμως να γίνεται και το αντίθετο, να αντιλαμβανόμαστε πράγματα που δεν υπάρχουν. Δεν υπάρχουν τα τρίγωνα στην πραγματικότητα. Νομίζουμε ότι το μαύρο χρώμα που σχηματίζει το τρίγωνο στο κέντρο είναι πιο σκούρο από το περιβάλλον μαύρο χρώμα, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι (το ίδιο για το άσπρο). Τα τρίγωνα και των δύο εικόνων είναι οπτικές πλάνες, όπου το άτομο αντιλαμβάνεται οπτικές πληροφορίες τις οποίες δεν φέρει στην πραγματικότητα το οπτικό ερέθισμα. Το ίδιο συμβαίνει και με την ελικοειδή σκάλα της παρακάτω εικόνα. Προσπαθήστε να φτάσετε στην κορυφή ακολουθώντας τα σκαλιά. Δεν τα καταφέρνετε. Για αυτό και ονομάζεται πλάνη της αέναης σκάλας, επειδή τα σκαλιά της μοιάζουν πάντα να ανεβαίνουν, παρόλο που κάτι τέτοιο είναι κανονικά ανέφικτο. Οι αντιληπτικές μας πλάνες αποκαλύπτουν ουσιαστικά ότι αυτό που προσλαμβάνουν οι αισθήσεις μας (μέσω των αισθητηρίων οργάνων) δεν ταυτίζεται απαραίτητα με αυτό που αντιλαμβανόμαστε νοητικά. (ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ. Γιατί στην ψευδαίσθηση δεν υπάρχει αισθητικό ερέθισμα, ενώ στην πλάνη υπάρχει αλλά δεν μεταγράζεται σωστά σε αντίλημμα). Αντιληπτικές πλάνες: Οτιδήποτε αντιλαμβανόμαστε το οποίο δεν αποτελεί πιστό αντίγραφο του εξωτερικού κόσμου. Αυτό που προσλαμβάνουν οι αισθήσεις μας δεν ταυτίζεται απαραίτητα με αυτό που αντιλαμβανόμαστε νοητικά.

7 Οπτική γωνία – Ευθύγραμμα τμήματα
1. Οι εντελώς ίσιες παράλληλες γραμμές γίνονται αντιληπτές σαν να κυρτώνουν προς τα μέσα. Οι κολώνες ελαφρά διογκωμένες στο μέσο τους. 2. Αντοίστιχα, τάση ανθρώπινου οφθαλμου να κυρτώνει τις οριζόντιες γραμμές προς τα κάτω. Οι οριζόντιες δοκοί ελαφρώς εξογκωμένες προς τα πάνω. Τα άτομα προλαμβάνουν τις διαθέσιμες αισθητηριακές πληροφορίες (μέσω των αισθητηριακών μας υποδοχεών) και τις χειρίζονται νοητικά έτσι ώστε να δημιουργούν νοητικές αναπαραστάσεις των διαφόρων αντικειμένων, των ιδιοτήτων και των χωρικών συσχετίσεων των αντικειμένων του περιβάλλοντος. Ο τρόπος με τον οποίο τα αντικείμενα αναπαριστώνται νοητικά, εξαρτάται εν μέρει από την οπτική γωνία από την οποία γίνεται η αντίληψη του αντικειμένου. Εδώ και χιλιετίες οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι αυτό που αντιλαμβανόμαστε συχνά διαφέρει από την ευθύγραμμη μορφή των αισθητηριακών ερεθισμάτων που φτάνουν στους αισθητηριακούς υπδοχείς μας. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι γνωστές οπτικές πλάνες που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του Παρθενώνα. Αν ο Παρθενώνας χτιζόταν όπως εμείς τον αντιλαμβανόμαστε (δηλαδή με αυστηρά ευθύγραμμο τρόπο) η εμφάνιση του θα ήταν αλλόκοτη. Οι αρχιτέκτονες αυτής της περιόδου (και όχι μόνο) είχαν ανακαλύψει ορισμένες από τις θεμελιώδεις αρχές της αντίληψης. 3. Ανθρώπινος οφαλμός όταν βλέπει από κάτω, τείνει να αντιλαμνβάνετα τις κορυφές σαν να ανοίγουν προς τα έξω. Οι κολώνες στην κορυφή γέρνουν ελαφρά προς τα μέσα.

8 Βασικές Έννοιες τα τέσσερα στάδια που αποτελούν την αντιληπτική επεξεργασία. Περ. Ερεθισμός = το αντικείμενο που υπάρχει στο εξωτερικό περιβάλλον (δέντρο που πέφτει). Αυτό το γεγονός προκαλεί μια σειρά αισθητηριακών πληροφοριών (φως που αντανακλάται, τα ηχητικά κύματα που δημιουργούνται, χημικά μόρια, απτικές πληροφορίες στο γύρω περιβάλλον). Οι δύο πρώτες έννοιες δείχνουν ότι οι αναγκαίες για την αντίληψη των αντικειμένων του εξωτερικού περιβάλλοντος προϋποθέσεις ξεκινούν πριν ακόμα οι αισθητηριακές πληροφορίες φτάσουν στους αισθητηριακούς υποδοχίες μας. Τέτοιοι υποδοχείς είναι τα νευρικά κύτταρα εξειδικευμένα στην πρόσληψη συγκεκριμένων αισθητηριακών πληροφοριών (υποδοχείς αυτιών, οφθαλμών, δέρματος, γλώσας). Όταν οι αισθητηριακές πληροφορίες έρθουν σε επαφή με τους αντίστοιχους υποδοχείς, τότε λαμβάνει χώρα ο κεντρικός ερεθισμός. Τέλος η αντίληψη πραγματοποιείται όταν οι ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά ενός αντικειμένου του εξωτερικού περιβάλλοντος αντικατοπτρίζονται με κάποιον τρόπο στο εσωτερικοποιημένο αντιληπτικό αντικείμενο. Το παραπάνω πλαίσιο της λειτουργίας της αντίληψης το ονομάζουμε αντιληπτικό συνεχές.

9 Σχέση Εξωτερικού ερεθίσματος με Εσωτερικό ερέθισμα.
Είναι αδύνατο να έρθουμε σε επαφή μέσω των αισθήσεων μας, με το ίδιο ακριβώς σύνολο χαρακτηριστικών ενός ερεθίσματος. Εγγενείς μεταβολές των κεντρικών ερεθισμών. Αντίθετα, ενώ η αίσθηση μας για το αντικείμενο συνεχώς μεταβάλλεται, εμείς το βλέπουμε να παραμένει το ίδιο. -Βασικό χαρακτηριστικό της σχέσης μας με το εξωτερικό περιβάλλον (και κάτι που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε συνέχεια), είναι οι εγγενείς μεταβολές των κεντρικών ερεθισμών (εσωτερικών ερεθισμάτων). Είναι αδύνατο να έρθουμε σε επαφή μέσω της όρασης, ακοής, γέυσης, όσφρησης ή της αφής, για δεύτερη φορά, με το ίδιο ακριβώς σύνολο χαρακτηριστικών ενός ερεθίσματος. Το ερώτημα που προκύπτει είναι πως είναι δυνατή η αντιληπτική σταθερότητα όταν, δεδομένης της μη σταθερότητας σε επίπεδο αισθητηριακής πρόσληψης; Φαινόμενο αισθητηριακής προσαρμογής Τα κύτταρα-υποδοχείς προσαρμόζονται στους διαρκείς ερεθισμόυς αναστέλλοντας τη διέγερση τους, εως ότου ο ερεθισμός παρουσιάσει κάποια αλλαγή. Όταν συμβαίνει αισθητηριακή προσαρμογή παύουμε να ανιχνεύουμε την παρουσία ενός ερεθίσματος. Ο μηχανισμός αυτός εξασφαλίζει τη συνεχή μεταβολή των αισθητηριακών πληροφοριών. -Αμφιβληστροειδής χιτώνας (αισθητηριακός υποδοχέας το ματιού) παρουσιάζει αισθητηριακή προσαρμογή, οι οφθαλμοί μας αναγκάζοναι να κάνουν πολύ μικρές και γρήγορες κινήσεις (σακκαδικές κινήσεις) για να μεταβάλλεται συνεχώς η θέση της εικόνας του αντικειμένου που προβάλλεται εντός του ματιού. Πώς είναι δυνατή η αντιληπτική σταθερότητα, δεδομένης της μη σταθερότητας σε επίπεδο αισθητηριακής πρόσληψης;;;

10 Αντιληπτική σταθερότητα
Η αντίληψη ότι ένα αντικείμενο παραμένει το ίδιο, ακόμα και όταν το εσωτερικευμένο ερέθισμα (κεντρικός ερεθισμός) του εξωτερικού αντικειμένου μεταβάλλεται. Το αντιληπτικό μας σύστημα είναι εξοπλισμένο με μηχανισμούς που έχουν την ικανότητα να προσαρμόζουν κατάλληλα την αντίληψη των εσωτερικών ερεθισμάτων. 2 είδη μηχανισμών αντιληπτικής σταθερότητας Η γνώση ότι το μέγεθος ενός αντικειμένου παραμένει το ίδιο, έστω και αν το μέγεθος του εξωτερικού ερεθίσματος μεταβάλλεται. 1. Σταθερότητα μεγέθους Το αντιληπτικό μας σύστημα χρειάζεται σταθερότητα για να σχηματίσει ολοκληρωμένες εικόνες και να μπορέσει να έχει μια κατανοητή κατάσταση του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται. Όμως όπως είπαμε έχει να αντιμετωπίσει την συνεχή μεταβλητότητα των εσωτερικών ερεθισμάτων. Παράδειγμα με συμφοιτητές. Αλλάζει ο χώρος που καταλαμβάνουν καθώς του πλησιάζετε, παρόλα αυτά ενώ τα είδωλα μεγαλώνουν εντούτοις τους αντιλαμβανόσαστε πάντα με το ίδιο μέγεθος. Δηλαδή και πάλι άλλο πράγμα μεταδίδουν οι αισθήσεις και άλλο αντιλαμβάνστε. Αυτό είναι ένα παράδειγμα αυτού που ονομάζουμε αντιληπτική σταθερότητα. Αντιληπτική σταθερότητα υπάρχει όταν η αντίληψη ενός αντικειμένου παραμένει η ίδια, ακόμα και όταν το εσωτερικευμένο ερέθισμα (κεντρικός ερεεθισμός) του εξωτερικού αντικειμένου (περιφερικός ερεθιμσός) μεταβάλλεται (Gillam, 2000). Δεδομένου ότι τα φυσικά χαρακτηριστικά του εξωτερικού αντικειμένου δεν μεταβάλλονται, και επειδή είναι αναγκαία η αλληλεπίδραση μας με το εξωτερικό περιβάλλον, το αντιληπτικό μας σύστημα είναι εξοπλισμένο με μηχανισμούς που έχουν την ικανότητα να προσαρμόζουν κατάλληλα την αντίληψη των εσωτερικών ερεθισμάτων. Έτσι η αντίληψη ενός αντικειμένου παραμένει σταθερή, παρόλο που το εσωτερικό ερέθισμα μεταβάλλεται. ΄ Υπάρχουν δύο είδη αντιληπτικής σταθερότητας: Σταθερότητα μεγέθους και 2. Σταθερότητα σχήματος. 1: Είναι η γνώση ότι το μέγεθος ενός αντικειμένου παραμένει το ίδιο, έστω και αν το μέγεθος του εσωτερικού ερεθίσματος μεταβάλλεται. Το μέγεθος απεικόνισης του αντικειμένου εξαρτάται από την απόσταση που χωρίζει το αντικείμενο από τον οφθαλμό. Αν το μέγεθος του αντικειμένου βρεθεί σε δύο διαφορετικές αποστάσεις από τον οφθαλμο, τότε το μέγεθος που θα προβληθεί στον αμφιβληστροειδή θα είναι διαφορετικό. Το μέγεθος απεικόνισης του αντικειμένου εξαρτάται από την απόσταση που χωρίζει το αντικείμενο από τον οφθαλμό.

11 Ponzo’s Illusion Όμως και η σταθερότητα μεγέθους, δηλαδή η απόσταση που χωρίζει το αντικείμενο από τον μάτι μας, μπορεί να παραπλανηθεί από το αισθητηριακό και το αντιληπτικό μας σύστημα. --Μερικές από τις πιο εντυπωσιακές (και ταυτόχρονα απλές) οπτικές πλάνες προκύπτουν όταν ακριβώς ίδιες πληροφορίες, που συνήθως μας βοηθούν να πετύχουμε την οπτική σταθερότητα μεγέθους, «παραπλανούν» το αισθητηριακό και το αντιληπτικό μας σύστημα. Πλάνη του Ponzo: οφείλεται στο σήμα του βάθους που προκαλείται από την ύπαρξη δύο συγκλινουσών ευθειών: Οι απεικονίσεις αντικειμένων ίδιου μεγέθους που βρίσκονται σε διαφορετικά βάθη συνήθως δηλώνουν ότι τα αντικείμενα είναι διαφορετικού μεγέθους. Ίδιες ακριβώς πληροφορίες, που συνήθως μας βοηθούν να πετύχουμε την οπτική σταθερότητα μεγέθους, μπορούν να «παραπλανήσουν» το αντιληπτικό μας σύστημα. Προκαλείται σήμα βάθους από την ύπαρξη δύο συγκλινουσών ευθειών.

12 Muller-Lyer Illusion Η πλάνη του Muller-Lyer, όπου δύο γραμμικά τμήματα που έχουν το ίδιο μήκος, φαίνεται να έχουν διαφορετικά μήκη. Εξηγείται με βάση τη φορά των διαγωνίων γραμμών που βρίσκονται στα άκρα τους. Οι διαγώνιες γραμμές είναι υπονοούμενα σήματα βάθους, παρόμοια με αυτά που θα διακρίναμε στην αντίληψη του εξωτερικού ή εσωτερικού μέρους ενός κτιρίου. Όταν οι πλευρές είναι προς τα έξω, έχουμε δηλαδή εξωτερική απεικόνιση του κτιρίου, οι πλευρές φαίνεται να ξεμακραίνουν (σαν την αριστερή πλευρα του Muller Lyer). Αντίθετα στην εσωτερική όψη ενός κτιρίου οι πλευρές φαίνεται να έρχονται πρός το μέρος μας. Οι διαγώνιες γραμμές είναι υπονοούμενα σήματα βάθους. Όταν οι πλευρές είναι προς τα έξω, φαίνεται να ξεμακραίνουν.

13 Πλάνη σχετικού μεγέθους
Οι δύο κεντρικοί κύκλοι έχουν ακριβώς το ίδιο μέγεθος, ωστόσο η αντίληψη του μεγέθους του κάθε κεντρικού κύκλου επηρεάζεται από το μέγεθος των περιβαλλόντων κύκλων. Ρόλος του πλαισίου. Επηρεαζόμαστε από το διαφορετικό μέγεθος των περιβαλλόντων κύκλων.

14 2. Σταθερότητα σχήματος Η σταθερότητα μεγέθους αφορά την προσλαμβάνουσα απόσταση του αντικειμένου από τον παρατηρητή, ενώ η σταθερότητα σχήματος αφορά στην προσλαμβάνουσα απόσταση των διαφόρων μερών του αντικειμένου από τον παρατηρητή. Tο σχήμα του αντικειμένου που αντιλαμβανόμαστε παραμένει το ίδιο, παρότι υφίσταται μεταβολές ως προς τον προσανατολισμό του και άρα μεταβάλλεται το σχήμα της απεικόνισης του στον αμφιβληστροειδή. Η αντιληπτική σταθερότητα σχήματος σχετίζεται (όπως και η σταθερότητα μεγέθους), με την αντίληψη της απόστασης, με διαφορετικό όμως τρόπο. Η σταθερότητα μεγέθους αφορά την προσλαμβάνουσα απόσταση του αντικειμένου από τον παρατηρητή, ενώ η σταθερότητα σχήματος αφορά στην προσλαμβάνουσα απόσταση των διαφόρων μερών του αντικειμένου από τον παρατηρητή. Στην εικόνα μπορούμε να δούμε ένα παράδειγμα σταθερότητας σχήματος, όπου το σχήμα του αντικειμένου που αντιλαμβανόμαστε παραμένει το ίδιο, παρότι υφίσταται μεταβολές ως προς τον προσανατολισμό του και άρα μεταβάλλεται το σχήμα της απεικόνισης του στον αμφιβληστροειδή χιτώνα. Καθώς το πραγματικό σχήμα της πόρτας στην εικόνα μεταβάλλεται, κάποια από τα μέρη της πόρτας φαίνεται να μεταβάλλονται με διαφορετικό τρόπο ως προς την απόσταση τους από εμάς. Τα τελευταία χρόνια μέσω της γν. Νευροεπιστήμης (μέσω νευροαπεικόνισης) μπορέσαμε να παρατηρήσουμε ότι τα σημεία του έξω άκρου της πόρτας φαίνεται ότι κινούνται γρηγορότερα προς το μέρος μας, σε σύγκριση με τα σημεία του έσω άκρου της. Ωστόσο αντιλαμβανόμαστε το σχήμα της πόρτας ως αμετάβλητο. Στην φώτο: Η πόρτα εμφανίζεται κλειστή, ελαφρώς ανοιχτή, περισσότερο ανοιχτή και εντελώς ανοιχτή. Ασφαλώς δεν αντιλαμβανόμαστε ότι η πόρτα αλλάζει σχήμα καθώς την ανοίγουμε. Θα ήταν όντως αλλόκοτο να αντιλαμβανόμαστε ότι η πόρτα αλλάζει σχήμα καθώς την αλλάζουμε. Το σχήμα της πόρτας σε καθένα από τα τέσσερα σκίτσα είναι διαφορετικό.

15 Η Αντίληψη του Βάθους Η ικανότητα να αντιληφθούμε τον κόσμο στις τρεις διαστάσεις του και να αναγνωρίζουμε την απόσταση. Η όραση είναι μια δισδιάστατη απεικόνιση. Το κεντρικό ερέθισμα προβάλλεται στον αμφιβληστροειδή δισδιάστατα. Οι οπτικές πλάνες δείχνουν ότι αυτή η ερμηνεία του βάθους δεν είναι πάντα σωστή. Μές στο περιβάλλον μας, κοιτάζουμε συνεχώς και προσανατολίζουμε οπτικά τον εαυτό μας στον τρισδιάστατο χώρο. Όταν κοιτάζουμε μακριά, σε απόσταση από εμάς, κοιτάζουμε την τρίτη διάσταση του χώρου, το βάθος (απόσταση από μια επιφάνεια). Χρησιμοποιούμε την αντίληψη του βάθους για να πιάσουμε αντικείμενα, για να αξιολογήσουμε αποστάσεις (π.χ. στο δρόμο για να αξιολογήσουμε την απόσταση από τα άλλα αυτοκίνητα). Ή όταν θέλουμε να φωνάξουμε στο δρόμο κάποιον, η ένταση μας είναι ανάλογη του βάθους. Πως όμως καταφέρνουμε να αντιληφθούμε ένα χώρο ως τρισδιάστατο, όταν το κεντρικό (εσωτερικό ερέθισμα) που προβάλλεται στον αμφιβληστροειδή μας είναι μια δισδιάστατη απεικόνιση αυτού που βλέπουμε; Ας θυμηθούμε την εικόνα της αέναης σκάλας ή αυτήν. Ένα από τα πράγματα που μας προκαλούν σύγχυση στα αδύνατα σχήματα (όπως τα δύο αυτά που αναφερθήκαμε) είναι η ύπαρξη αντιφατικών πληροφοριών, ως προς το βάθος, στα διάφορα μέρη του σώματος. Τα μεμονωμένα μέρη των αδύνατων σχημάτων φαίνονται φυσιολογικά, επειδή στα μεμονωμένα μέρη δεν υπάρχουν αντιφατικά σήματα βάθους (Hochberg, 1978). Αν προσπαθήσουμε ωστόσο να αποδώσουμε νόημα στο αδύνατο σχήμα ως σύνολο, θα διαπιστώσουμε ότι τα σήματα που μας δίνουν πληροφορίες για το βάθος στα διάφορα μέρη του σχήματος είναι αντιφατικά. -----/ Σε γενικές γραμμές τα σήματα (ή ενδείξεις βάθους) είναι είτε μονοφθαλμικά είτε διοφθαλμικά. Μονοφθαλμικά σήματα, γενικά ονομάζουμε τα σήματα που είναι διαθέσιμα μόνο στον ένα οφθαλμό και παρουσιάζονται μόνο στις δύο διαστάσεις (μήκος πλάτος/ τρίτη το βάθος, ύψος). Διοφθαλμικά σήματα, τα σήματα που είναι διαθέσιμα και στους δύο οφθαλμούς (βασίζονται δηλαδή στην πρόσληψη οπτικών πληροφοριών και από τους δύο οφθαλμούς). Η αρχή που διέπει την χρήση των διοφθαλμικών σημάτων είναι ότι οι δύο οφθαλμοί βρίσκονται ο ένας πολύ μακριά από τον άλλο, ώστε να μεταβιβάζουν στον εγκέφαλο δύο είδη πληροφοριών: τη διοφθαλμική ανομοιότητα και τη διοφθαλμική συγχώνευση. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συνεχώς σήματα βάθους που βασίζονται στην διοφθαλμική ανομοιότητα. Πώς καταφέρνουμε ενώ λαμβάνουμε επίπεδες εικόνες να τις μετατρέπουμε/ αντιλαμβανόμαστε ως τρισδιάστατες; - Μονοφθαλμικά σήματα - Διοφθαλμικά σήματα

16 ** Ένας τρόπος αξιολόγησης του βάθους είναι μέσω των μονοφθαλμικών σημάτων βάθους. Στην παραπάνω εικόνα μπορούμε να δούμε αρκετά από τα μονοφθαλμικά σήματα βάθους. Λοιπόν κοιτάξτε προσεκτικά και την εικόνα και προσπαθήστε να διαπιστώσετε πόσα από τα σήματα βάθους μπορείτε να ανακαλύψετε από μόνοι σας. Διαβάθμιση υφής και σχετικό μέγεθος: Τα πλακάκια του πατώματος φαίνεται να είναι ίδια μπροστά και πίσω από τις ανθρώπινες μορφές που βρίσκονται στον διάδρομο, αλλά τα πλακάκια στο έμπροσθεν μέρος του διαδρόμου είναι μεγαλύτερα και απλώνονται μακρύτερα το ένα από το άλλο σε σύγκριση με τα πλακάκια στο πίσω μέρος του διαδρόμου. Παρένθεση: Το παγώνι ή το χαλί κρύβουν ένα μέρος της όψης του διαζώματος του τοίχου. Γραμμική Προοπτική: Οι πλευρές του τοίχου φαίνεται να συγκλίνουν προς τα μέσα, προς το πίσω μέρος του διαδρόμου. Θέση στο πλάνο της εικόνας: οι ανθρώπινες μορφές που απεικονίζονται στο πίσω μέρος του διαδρόμου απεικονίζονται πιο ψηλά μέσα στο πλάνο της εικόνας σε σύγκριση με τις ανθρώπινες μορφές στο έμπροσθεν μέρος του διαδρόμου. Εναέρια προοπτική δεν πολυφαίνεται (κυρίως στον συγκεκριμένο πίνακα, που δεν είναι πιστή αναπαράσταση της καθημερινότητας). Κινητική παράλλαξη δεν υπάρχει (Προφανές. Δεν μπορεί να φανεί σε μια στατική εικόνα). ** Ένας άλλος τρόπος αξιολόγησης του βάθους είναι μέσω των διοφθαλμικών σημάτων βάθους. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η αντίληψη βάθους είναι ένα καλό παράδειγμα για να δούμε πως η αντίληψη μας διευκολύνεται από τα διάφορα σήματα/ενδείξεις στο χώρο. Δεν υπάρχει κάποια εσωτερική ρύθμιση/ λειτουργία σε ότι αφορά το σχετικό μέγεθος, που να δείχνει πως ένα αντικείμενο που φαίνεται μικρότερο βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση. Αυτό που γίνεται είναι ότι ο εγκέφαλος συμπεραίνει, μέσω αυτών των πληροφοριών, ότι το μικρότερο αντικείμενο βρίσκεται πιο μακριά.

17 διοφθαλμική ανομοιότητα
Tο φαινόμενο κατά το οποίο, καθώς τα διάφορα αντικείμενα έρχονται κοντύτερα σε εμάς, οι δύο οφθαλμοί στέλνουν στον εγκέφαλο, σταδιακά, ολοένα και περισσότερο διαφορετικές εικόνες των αντικειμένων. O εγκέφαλος ερμηνεύει το βαθμό της ανομοιότητας των δύο εικόνων των αντικειμένων ως ένδειξη της απόστασης των αντικειμένων από το σώμα μας. Όσο πιο κοντά το αντικείμενο τόσο μεγαλύτερη η ασυμφωνία μεταξύ των εικόνων. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συνεχώς σήματα βάθους που βασίζονται στην διοφθαλμική ανομοιότητα. Η διοφθαλμική ανομοιότητα περιγράφει το φαινόμενο κατά το οποίο, καθώς τα διάφορα αντικείμενα έρχονται κοντύτερα σε εμάς, οι δύο οφθαλμοί στέλνουν στον εγκέφαλο, σταδιακά, ολοένα και περισσότερο διαφορετικές εικόνες των αντικειμένων και ο εγκέφαλος μας ερμηνεύει το βαθμό της ανομοιότητας των δύο εικόνων των αντικειμένων ως ένδειξη της απόστασης των αντικειμένων από το σώμα μας. Από την άλλη, για αντικείμενα που βρίσκονται ήδη σε σχετικά κοντινή απόσταση, χρησιμοποιούμε σήματα βάθους που βασίζονται στη διοφθαλμική συγχώνευση, η οποία περιγράφει το φαινόμενο κατά το οποίο, καθώς τα διάφορα αντικείμενα έρχονται πιο κοντά μας, οι δύο οφθαλμοί κινούνται σταδιακά προς τα μέσα (ο ένας προς τον άλλον) και ο εγκέφαλος μας ερμηνεύει τις μυικές αυτές κινήσεις των οφθαλμών ως ένδειξη της απόστασης των αντικειμένων από εμάς. διοφθαλμική συγχώνευση Καθώς τα διάφορα αντικείμενα έρχονται πιο κοντά μας, οι δύο οφθαλμοί κινούνται σταδιακά προς τα μέσα (ο ένας προς τον άλλον) και ο εγκέφαλος μας ερμηνεύει τις μυικές αυτές κινήσεις των οφθαλμών ως ένδειξη της απόστασης των αντικειμένων από εμάς.

18 Πώς αντιλαμβανόμαστε την μορφή των αντικειμένων;
Μορφολογική θεωρία για την αντίληψη των μοφών (ή Θεωρία του Gestalt) Βασική Αρχή: «Το όλον διαφέρει από το άθροισμα των επιμέρους στοιχείων του» Νόμος της σαφήνειας του Pragnaz: Ανακεφαλαιώνοντας, μέχρι τώρα είδαμε ότι το αντιληπτικό μας σύστημα εκτελεί λειτουργίες που το βοηθούν να διατηρεί μια σταθερότητα μεγέθους και σχήματος στην αντίληψη του βάθους. Είδαμε δηλαδή πως αντιλαμβανόμαστε τα αντικείμενα σχετικά με εμάς στο χώρο και το χρόνο. Πως αντιλαμβανόμαστε όμως τα αντικέιμενα αυτά καθαυτά ως οντότητες και μορφές. Πάμε λοιπόν τώρα σε ένα πιο βασικό/θεμελιακό στάδιο, πως δηλαδή αντιλαμβανόμαστε τις μορφές, τα αντικείμενα ως ενιαίες οντότητες. Σχολή της μορφολογικής ψυχολογίας - Θεωρία του Gestalt (στα γερμανικά μορφή) Συγκεκριμένα οι ψυχολόγοι Koffka, Kohler και Wertheimer ανέπτυξαν τη μορφολογική θεωρίαγια την αντίληψη των μορφών, βασιζόμενοι στην αρχή ότι το όλον (το σύνολο) διαφέρει από το άθροισμα των επιμέρους στοιχείων του. Αυτή η θεωρία αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμη για την κατανόηση του πως το άτομο αντιλαμβάνεται ομάδες αντικειμένων ή επιμέρους στοιχεία αντικειμέων που σχηματίζουν ακέραια (ολοκληρωμένα) σύνολα. Τείνουμε να αντιλαμβανόμαστε ένα οποιοδήποτε μείγμα οπτικών πληροφοριών ως μια οργανωμένη, σταθερή και συνεκτική μορφή, και όχι ως ένα τυχαίο συνονθύλευμα ανοργάνωτων αισθήσεων.

19 Οι νόμοι μορφής της μορφολογικής θεωρίας για την οπτική αντίληψη
1. Διάκριση μορφής-φόντου Όταν αντιλαμβανόμαστε ένα οπτικό πεδίο, κάποια αντικείμενα (μορφές) ξεχωρίζουν περισσότερο, ενώ άλλα «σβήνουν» και αποτελούν το φόντο. 2. Εγγύτητα Όταν κοιτάζουμε μια σειρά αντικειμένων, τείνουμε να αντιλαμβανόμαστε τα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά το ένα στο άλλο, ως ένα σύνολο, μια ομάδα. Αυτή η θεωρία αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμη για την κατανόηση του πως το άτομο αντιλαμβάνεται ομάδες αντικειμένων ή επιμέρους στοιχεία αντικειμέων που σχηματίζουν ακέραια (ολοκληρωμένα) σύνολα. Αυτό που λέει η θεωρία Gestalt είναι ότι όταν μπούμε σε ένα δωμάτιο για παράδειγμα πρώτη φορά και δούμε καινούργια πράγματα, θα αντιληφθούμε κάποιες οντότητες που ξεχωρίζουν (ποστερ, επιπλα, αντικείμενα), ενώ άλλες οντότητες που σβήνουν (αποτελούν το φόντο, π.χ. πάτωμα, τοίχοι κλπ). Μια μορφή λοιπόν μπορεί να είναι ένα οποιοδήποτε αντικείμενο στο οποίο εστιάζουμε και το αντιλαμβανόμαστε ως μορφή που διακρίνεται από το φόντο της. Υπάρχουν 6 νόμοι μορφής όπως αποκαλούνται σύμφωνα με τη θεωρία Gestalt, οι οποίοι αν τηρούνται θα μας κάνουν να αντιληφθουμε μια οντότητα ως συγκεκριμένη μορφή. Διάκριση μορφής-φόντου Όταν αντιλαμβανόμαστε ένα οπτικό πεδίο, κάποια αντικείμενα (μορφές) ξεχωρίζουν περισσότερο, ενώ άλλα «σβήνουν» και αποτελούν το φόντο. Δεν είναι κάτι απόλυτο αυτό. (για αυτό παίζουν ρόλο και οι υπόλοιποι νόμοι). Στις διπλανές εικόνες για παράδειγμα το φόνοτ μπορεί να γίνει μορφή και το αντίθετο. Όμως σύμφωνα με το νόμο της Θεωρίας του Gestalt θα πρέπει για να είναι κάτι μορφή να υπάρχει το φόντο... Άρα δεν μπορούμε ταυτόχρονα να αντιληφθούμε και τις δύο οντότητες ως μορφές, μόνο τη μια κάθε φορά. 3. Ομοιότητα Τείνουμε να αντιλαμβανόμαστε τα όμοια αντικείμενα ως μια ομάδα.

20 4. Συνέχεια 5. Εγκλεισμός 6. Συμμετρία
B Τείνουμε να αντιλαμβανόμαστε τις μορφές ως συνεχείς και όχι ως διακοπτόμενες ή ασυνεχείς. A D C 5. Εγκλεισμός Τείνουμε να αντιλαμβανόμαστε ως ολοκληρωμένη μορφή ένα αντικείμενο που δεν είναι ολοκληρωμένο (παρουσιάζει «κενά» τα οποία εμείς «κλείνουμε») 6. Συμμετρία Τείνουμε να αντιλαμβανόμαστε τα αντικείμενα που είναι σαν καθρεφτίσματα εικόνων. Δηλαδή η μια πλευρά του αντικειμένου να είναι συμμετρική της άλλης.

21 Οι Νόμοι του Gestalt για την οπτική αντίληψη / αντίληψη μορφής
Οι νόμοι της μορφής είναι μεν εξαιρετικά απλοί, ωστόσο είναι υπεύθυνοι για το μεγαλύτερο μέρος της αντιληπτικής οργάνωσης. Παρόλο που η μορφολογική θεωρία για την αντίληψη και οι νόμοι μορφής αποτελούν πολύτιμη συνεισφορά σε ότι αφορά την περιγραφή του τρόπου αντίληψης των διαφόρων μορφών, ωστόσο δεν επεξηγούν καθόλου τα φαινόμενα που περιγράφουν. Δηλαδή για να καταλάβουμε το πως και το γιατί σε ότι αφορά την αντίληψη των μορφών, θα πρέπει να καταφύγουμε σε άλλες επεξηγηματικές θεωρίες για την αντίληψη.

22 Θεωρητικές προσεγγίσεις για την λειτουργία της αντίληψης.
Θεωρίες επεξεργασίας «από κάτω προς τα πάνω» - Πρώτα γίνεται αντιληπτό το φυσικό ερέθισμα και μετά ακολουθούν οι ανώτερες γνωστικές διαδικασίες, όπως η οργάνωση των διαφόρων αρχών και εννοιών. - Από κάτω προς τα πάνω επεξεργασία. - Τα επιμέρους κομμάτια αναγνωρίζονται, ενώνονται και μετά πραγματοποιείται η απόδοση του νοήματος. Θεωρίες επεξεργασίας «από πάνω προς τα κάτω» Οι νόμοι μορφής της μοφρολογικής θεωρίας για την αντίληψη εστιάζουν κυρίως στις πληροφορίες εκείνες που φέρουν τα οπτικά ερεθίσματα,οι οποίες επηρεάζουν την αντίληψη. Πολλές θεωρητικές προσεγγίσεις ξεκινούν επίσης από αυτήν την βάση, θεωρώντας ότι πρώτα γίνεται αντιληπτό το φυσικό ερέθισμα, δηλαδή η εμφανής μορφή και μετά ακολουθούν οι ανώτερες γνωστικές διαδικασίες, όπως η οργάνωση των διαφόρων αρχών και εννοιών (η επεξεργασία των ερεθισμάτων ξεκινά από «κάτω προς τα πάνω»). Υπάρχουν ωστόσο άλλες θεωρίες, που εστιάζουν στις ανώτερες γνωστικές διαδικασίες, την προϋπάρχουσα γνώση και τις προσδοκίες του ατόμου, οι οποίες θεωρείται ότι προηγούνται της επεξεργασίας των αισθητηριακών πληροφοριών των προλαμβανόμενων ερεθισμάτων και επηρεάζουν την αντίληψη αυτών. Οι θεωρίες αυτές ονομάζονται θεωρίες επεξεργασίας από «πάνω προς τα κάτω». Σύμφωνα με αυτές τις θεωρίες, οι προσδοκίες των ατόμων παίζουν σημαντικό ρόλο στην αντίληψη. Παράδειγμα όταν αναμένουμε ότι θα δούμε κάτι, μπορεί να νομίζουμε ότι το βλέπουμε ακόμα και αν δεν υπάρχει καθόλου στο οπτικό μας πεδίο. (παράδειγμα να δούμε σε γνωστό μέρος που συχνάζει). Τα μοντέλα επεξεργασίας από «πάνω προς τα κάτω» και από «κάτω προς τα πάνω» έχουν εφαρμοστεί σε όλες σχεδόν τις γνωστικές λειτουργίες. Αν θυμάστε την προηγούμενη βδομάδα αναφέρθηκαν και στο κεφάλαιο της Προσοχής. Εκεί το δίκτυο της προσοχής αποτελούνταν από το οπίσθιο βρεγματικό και το εμπρόσθιο βρεγματικό τα οποία ήταν στοχοκαθοριζόμενα και κατευθυνόμενα από ερεθίσματα, αντίστοιχα. Αναζήτηση χαρακτηριστικών – από κάτω προς τα πάνω. Οι θεωρίες αυτές παρουσιάζονται συνήθως ως αντιτιθέμενες, παρόλο που ως ένα βαθμό ασχολούνται με διαφορετικές πλευρές του ίδιου φαινομένου. Θα δούμε πως ενώ υπάρχουν είτε καθαρές θεωρίες από κάτω προς τα πάνω, ή το αντίθετο, εντόυτοις μια τελική ολοκληρωμένη θεωρία για την αντίληψη θα πρέπει να περικλείει και τα δύο μοντέλα επεξεργασίας. Οι άνθρωποι δομούν/δημιουργούν αντιλήψεις χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες που παίρνουν από προϋπάρχουσες γνώσεις ή βασίζονται στις προσδοκίες. Έπειτα ακολουθεί η ανάλυση των χαμηλότερων χαρακτηριστικών.

23 Βασικές ενδείξεις για «από κάτω προς τα πάνω» επεξεργασία:
Πώς αναγνωρίζουμε ένα Α; Πώς συνδέουμε αυτό που αντιλαμβανόμαστε με αυτό που έχουμε αποθηκευμένο μες στην μνήμη μας; Πρώτα όμως θα ξεκινήσουμε με τις θεωρίες επεξεργασίας «από κάτω προς τα πάνω». Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από κάτι πολύ βασικό και απλό. Το οποίο μπορεί να σας φαίνεται της πλάκας αλλά η επεξεργασία των γραμμάτων είναι καθοριστικής σημασίας στην οπτική αντίληψη Όταν βλέπουμε το γράμμα «Α» πως το αναγνωρίζουμε ως «Α»; Φαίνεται εύκολο ερώτημα, αλλά έχει δύσκολη απάντηση. Μια απάντηση είναι ότι μαθαίνουμε το Α αρχικά, επομένως ότι δούμε μετά και μοιάζει με το Α θα είναι Α. Τι το κάνει να μοιάζει με Α και όχι με Η; Παρατηρήστε την εικόνα «Η ουρά της γάτας». Εδώ το Η με το Α δεν διαφέρουν σε τίποτα, παρόλα αυτά αναγνωρίζουμε πολύ εύκολα πιο είναι το Η και το Α. Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχει μια πολύπλοκη διαδικασία. Πως συνδέουμε αυτό που αντιλαμβανόμαστε με αυτό που έχουμε αποθηκευμένο μες στην μνήμη μας. Θεωρία της άμεσης αντίληψης Θεωρία των μικρογραφιών Θεωρία του πρωτοτύπου Θεωρία της ταύτισης των χαρακτηριστικών Θεωρία των δομικών στοιχείων

24 1. Θεωρία της άμεσης αντίληψης (ή Οικολογικό μοντέλο)
James Gibson Το μόνο απαραίτητο για τη λειτουργία της αντίληψης είναι οι αισθητηριακές πληροφορίες (και το γενικότερο περιβαλλοντικό πλαίσιο στο οποίο παρουσιάζονται) και οι αισθητηριακοί μας υποδοχείς. Δεν χρειάζονται καθόλου οι προϋπαρχουσες απόψεις του ατόμου και οι ανωτέρου επιπέδου συμπερασματικές νοητικές διαδικασίες. Η θεωρία της άμεσης αντίληψης του αμφιλεγόμενου θεωρητικού James Gibson, αποτελεί το αντιπροσωπευτικότερο παράδειγμα των θεωριών επεξεργασίας «από κάτω προς τα πάνω». Σύμφωνα με τη θεωρία της άμεσης αντίληψης, τα μόνα απαραίτητα για τη λειτουργία της αντίληψης είναι οι αισθητηριακές πληροφορίες (και το γενικότερο περιβαλλοντικό πλαίσιο στο οποίο παρουσιάζονται) και οι αισθητηριακοί μας υποδοχείς. Δεν είναι δηλαδή απαραίτητη η παρέμβαση ανώτερων γνωστικών διεργασιών για την αντίληψη των αισθητηριακών ερεθισμάτων. ΟΙ ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ. O Gibson θεωρούσε πως στον πραγματικό κόσμο η «βοήθεια» των διαφόρων πληροφοριών του περιβαλλοντικού πλαισίου (πληροφορίες που «πλαισιώνουν» το ερέθισμα-στόχο) είναι αρκετή για την πραγματοποίηση των αντιληπτικών κρίσεων, θεωρούσε ότι δεν χρειάζεται να καταφύγει κανείς στις ανωτέρου επιπέδου νοητικές διεργασίες για να εξηγήσει τη λειτουργία της αντίληψης. Η εικόνα δείχνει ότι δεν χρειάζεται να έχουμε προηγούμενη εμπειρία κάποιων συγκεκριμένων σχημάτων για να αντιληφθούμε διάφορα εμφανή σχήματα. Ο Gibson πρέσβευε ότι χρησιμοποιούμε τις διάφορες πληροφορίες του περιβαλλοντικού πλαισίου άμεσα, έχοντας στην ουσία τη βιολογική προδιάθεση να αντιδρούμε σε αυτές τις πληροφορίες. Σύμφωνα με τον Gibson η απλή παρατήρηση των διαφόρων σημάτων βάθους, όπως για παράδειγμα η διαβάθμιση υφής, βοηθούν την άμεση αντίληψη της σχετικής εγγύτητας ή απόστασης των αντικειμένων ή των μερών των αντικειμένων. Σύμφωνα πάντα με τον Gibson αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον μας άμεσα, βασιζόμενοι στις παρατηρήσεις των σταθερών σχέσεων μεταξύ των αντικειμένων και μεταξύ των επιμέρους στοιχείων των αντικειμένων, χωρίς την βοήθεια σύνθετων νοητικών διαδικασιών. Η απλή παρατήρηση των διαφόρων σημάτων βάθους, ή των μορφών κατά Gestalt αρκούν για να αντιληφθούμε των σταθερών σχέσεων μεταξύ των αντικειμένων και μεταξύ των επιμέρους στοιχείων των αντικειμένων, χωρίς την βοήθεια σύνθετων νοητικών διαδικασιών.

25 Οικολογικο μοντέλο Οπτικός Γκρεμός
Ο Gibson ασχολήθηκε με τη λειτουργία της αντίληψης, κυρίως στον πραγματικό κόσμο Οι πληροφορίες του περιβαλλοντικού πλαισίου δύσκολα μελετώνται στο πειραματικό περιβάλλον του εργαστηρίου. Εφαρμογή σε πραγματικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Οπτικός Γκρεμός Τραπέζι με γυαλί που δημιουργεί την εικόνα του απότομου γκρεμού. Βρέφη 10 μηνών δεν περπατούν πάνω από τον γκρεμό. Η μέτρηση του καρδιακού ρυθμου έδειξε ότι δεν φοβούνται. Συμπέρασμα: Αντιλαμβάνονται το βάθος, αλλά δεν φοβούνται. Άρα σαφής αντίληψη των φυσικών ερεθισμάτων, αλλά απουσία ανώτερων νοητικών διεργασιών. Ο Gibson ασχολήθηκε με τη λειτουργία της αντίληψης, κυρίως στον πραγματικό κόσμο γιατί θεωρούσε πως Οι διάφορες πληροφορίες του περιβαλλοντικού πλαισίου μπορεί να μην είναι εύκολο να μελετηθούν στο πειραματικό περιβάλλον του εργαστηρίου, όμως είναι σίγουρα διαθέσιμες σε πραγματικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Γι΄αυτό το μοντέλο που πρότεινε ο Gibson ονομάζεται από πολλούς ως το οικολογικό μοντέλο. (δεδομένου ότι ο Gibson ασχολήθηκε με τη λειτουργία της αντίληψης, κυρίως στον πραγματικό κόσμο). Επόμενα πειράματα σε βρέφη (τα οποία δεν έχουν πολλές προϋπάρχουσες γνώσεις ή εμπειρίες) παρουσιάζουν πολύ γρήγορα διαφόρων ειδών αντιληπτικές ικανότητες, όπως για παράδειγμα την ικανότητα αντίληψης του βάθους. Σύμφωνα με τη θεωρία της άμεση αντίληψης, οι ανώτερες νοητικές διαδικασίες και οι αντιληπτικές διαδικασίες δεν συγκροτούν ένα ενιαίο σύνολο. Οι πληροφορίες που χρειάζεται να κατανοήσει το άτομο για το τι είναι αυτό που βλέπει, ενυπάρχουν μέσα στο ίδιο το ερέθισμα. Φυσικά η νοημοσύνη παίζει ρόλο στην γνωστική επεξεργασία των πληροφοριών, όμως μόνο αφού έχει ολοκληρωθεί η αντιληπτική επεξεργασία. Επομένως η θεωρία της άμεσης αντίληψης αντιμετωπίζει την αντίληψη και τη νοημοσύνη ως ξεχωριστές διαδικασίες και πιθανόν διαδοχικές, ενώ θεωρία περί δημιουργικής αντίληψης θεωρεί ότι υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ αντίληψης και νοημοσύνης. Οικολογικό μοντέλο αποκλείει εντελώς τη νοημοσύνη. Ιδιαίτερα απόλυτο μοντέλο. Οπότε ανάγκη για δημιουργία πιο ήπιων θεωριών.

26 2. Θεωρία των μικρογραφιών
‘Aπειρος αριθμός από μικρογραφίες (εικόνες) μορφών, αποθηκευμένος στην μνήμη μας. Μικρογραφίες: εξαιρετικά λεπτομερή μοντέλα για τις διάφορες μορφές που θα κληθούμε πιθανώς να αναγνωρίσουμε. Για να αναγνωρίσουμε μια μορφή, τη συγκρίνουμε πρώτα με όλες τις μικρογραφίες που υπάρχουν αποθηκευμένες στη μνήμη μας και επιλέγουμε αυτήν που ταιριάζει απόλυτα με την υπό αναγνώριση μορφή. ΕΔΩ υπάρχει κάποια νοητική διαδικασία που είναι το πως δεχόμαστε, αποθηκεύουμε και ανασύρουμε πληροφορίες από τη μνήμη. Σύμφωνα με τη θεωρία των μικρογραφιών, το άτομο έχει αποθηκευμένο στη μνήμη του άπειρο αριθμό από μικρογραφίες (εικόνες) μορφών, δηλαδή εξαιρετικά λεπτομερή μοντέλα για τις διάφορες μορφές που θα κληθεί πιθανώς να αναγνωρίσει. Για να αναγνωρίσουμε μια μορφή, τη συγκρίνουμε πρώτα με όλες τις μικρογραφίες (ακριβείς αναπαραστάσεις) μορφών που υπάρχουν αποθηκευμένες στη μνήμη μας και επιλέγουμε στη συνέχεια τη μικρογραφία που ταιριάζει απόλυτα (ταυτίζεται) με την υπό αναγνώριση μορφή. Η ιδέα της θεωρίας είναι απλή: Υπάρχουν αποθηκευμένα αντίτυπα αντικειμένων σε κάθε τους μορφή, και εμείς πρέπει να αντιστοιχίσουμε το εξωτερικό αντικείμενο με το κατάλληλο αποθηκευμένο στοιχείο. Πάλι έχουμε από κάτω προς τα πάνω επεξεργρασία αφού η αντιστοίχηση γίνεται αναλύοντας ένα ένα τα φυσικά χαρακτηριστικά μέχρι κάποιο να ταιριάξει απόλυτα. Παρόλα αυτά αναμειγνύεται ελάχιστα και μια νοητική διεργασία, αυτή της σύγκρισης των προτύπων, σε αντιδιαστολή με την παντελή έλλειψη νοητικών διαδικασιών στην άμεση αντίληψη του Gibson. Ψάξιμο στην μνήμη για ταίριασμα Εξωτερικό ερέθισμα

27 Αδυναμίες της θεωρίας:
Παραδείγματα απόλυτης ταύτισης που συναντάμε συνεχώς στην καθημερινή μας ζωή: Αδυναμίες της θεωρίας: Τεράστιος αριθμός προτύπων (i. Χωρητικότητα μνήμης ii. Ταχύτητα επεξεργασίας) Πρόβλημα ατελών ταιριασμάτων. Νέο αντικείμενο, ή από άλλη οπτική γωνία, αδύνατο να αναγνωριστεί. Κάτι που δεν ισχύει για το ευέλικτο αντιληπτικό μας σύστημα. Παραδείγματα τέτοιας ταύτισης συναντάμε συνεχώς στην καθημερινή μας ζωή: αναγνώριση δακτυλικών αποτυπωμάτων, barcodes. Σε όλα αυτά τα παραδείγματα ο στόχος είναι ο ίδιος: να βρεθεί το πανομοιότυπο μιας μορφής και να απορριφθεί οτιδήποτε δεν αποτελεί πανομοιότυπο της υπο αναγνώριση πληροφορίας. Το αντιληπτικό μας σύστημα θα ήταν πολύ δύσκολο να λειτουργήσει με απόλυτη ταύτιση μορφών όπως ο κωδικός σε μια κάρτα. Γιατί θα ήταν πολύ δύσκολο να λειτουργήσουμε στην κανονική μας ζωή, αν απαιτούσε κάθε φορά την ανίχνευση μια πανομοιότυπης νοητικής μικρογραφίας για κάθε υπό αναγνώριση ερέθισμα. Φανταστείτε να χρειαζόμασταν τις ακριβείς νοητικές μικρογραφίες (αναπαραστάσεις) για την αναγνώριση κάθε πιθανής όψης του προσώπου ενός αγαπημένου σας ατόμου: μια για κάθε έκφραση του προσώπου του, για κάθε οπτική γωνία, για κάθε πιθανό χτένισμα που μπορεί να κάνει κλπ. -Γράμματα του αλφαβήτου. Έχουν απλούστερη μορφή από ένα ανθρώπινο πρόσωπο ή από διάφορα άλλα σύνθετα ερεθίσματα που συναντά το άτομο στην καθημερινή του ζωή, ωστόσο ακόμα και κάποιες πλευρές της αντίληψης των γραμμάτων δεν δύναται να εξηγηθούν από τη θεωρία της ταύτισης πανομοιότυπων νοητικών μικρογραφιών. -Η θεωρία αυτή δεν μπορεί να εξηγήσει πως αναγνωρίζουμε τα γράμματα στην εικόνα « Η ΟΥΡΑ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ».. ΚΑΘΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (το A και το H), ΚΟΙΤΑΖΟΝΤΑΣ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΜΟΡΦΗ. -Άλλα προβλήματα: Το ίδιο και για τα μεμονωμένα γράμματα. Αφού ένα Α μπορεί να παρουσιάζει αμέτρητες διαφοροποιήσεις ως προς το μέγεθος, τον προσανατολισμό και την μορφή με την οποία έχει γραφτεί. Μια λύση σε αυτό το πρόβλημα θα ήταν να δεχτούμε ότι έχουμε αποθηκευμένες στη μνήμη ακριβείς νοητικές αναπαραστάσεις για κάθε πιθανό μέγεθος, προσανατολισμό και μορφή γράμματος. Πώς όμως θα ήταν δυνατό να αναμένουμε και άρα να δημιουργήσουμε ένα τόσο τεράστιο αριθμό μικρογραφιών για κάθε πιθανή όψη ενός ερεθίσματος, και εκτός από αυτό, πόσο «δυσκίνητη» και ασύμφορη θα καθιστούσε τη λειτουργία της αντίληψης η αποθήκευση, οργάνωση και ανάσυρση από τη μνήμη ενός τέτοιου όγκου νοητικών μικρογραφιών; Εναλλακτικό εξωτερικό ερέθισμα Δεν υπάρχει απόλυτη ταύτιση στην μνήμη

28 Τι γίνεται με αντικείμενα που παρεμβάλλονται;;;
Ας αφήσουμε το παράδειγμα της γάτας. Φανταστείτε να χρειαζόμασταν τις ακριβείς νοητικές μικρογραφίες (αναπαραστάσεις) για την αναγνώριση κάθε πιθανής όψης του προσώπου ενός αγαπημένου σας ατόμου: μια για κάθε έκφραση του προσώπου του, για κάθε οπτική γωνία, για κάθε πιθανό χτένισμα που μπορεί να κάνει κλπ. Σύμφωνα με την θεωρία θα δυσκολευόμασταν πολύ να αναγνωρίσουμε αν έκανε κάποια αλλαγή στην εμφάνιση του.

29 Είναι τελικά αποδοτικό για τα γράμματα;;;
-Γράμματα του αλφαβήτου. Έχουν απλούστερη μορφή από ένα ανθρώπινο πρόσωπο ή από διάφορα άλλα σύνθετα ερεθίσματα που συναντά το άτομο στην καθημερινή του ζωή, ωστόσο ακόμα και κάποιες πλευρές της αντίληψης των γραμμάτων δεν δύναται να εξηγηθούν από τη θεωρία της ταύτισης πανομοιότυπων νοητικών μικρογραφιών. -Η θεωρία αυτή δεν μπορεί να εξηγήσει πως αναγνωρίζουμε τα γράμματα στην εικόνα « Η ΟΥΡΑ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ».. ΚΑΘΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (το A και το H), ΚΟΙΤΑΖΟΝΤΑΣ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΜΟΡΦΗ. Γράμματα δεν μπορούν να παρουσιάζουν διαφορές στον προσανατολισμό. -Άλλα προβλήματα: Το ίδιο και για τα μεμονωμένα γράμματα. Αφού ένα Α μπορεί να παρουσιάζει αμέτρητες διαφοροποιήσεις ως προς το μέγεθος, τον προσανατολισμό και την μορφή με την οποία έχει γραφτεί. Μια λύση σε αυτό το πρόβλημα θα ήταν να δεχτούμε ότι έχουμε αποθηκευμένες στη μνήμη ακριβείς νοητικές αναπαραστάσεις για κάθε πιθανό μέγεθος, προσανατολισμό και μορφή γράμματος. Πώς όμως θα ήταν δυνατό να αναμένουμε και άρα να δημιουργήσουμε ένα τόσο τεράστιο αριθμό μικρογραφιών για κάθε πιθανή όψη ενός ερεθίσματος, και εκτός από αυτό, πόσο «δυσκίνητη» και ασύμφορη θα καθιστούσε τη λειτουργία της αντίληψης η αποθήκευση, οργάνωση και ανάσυρση από τη μνήμη ενός τέτοιου όγκου νοητικών μικρογραφιών;

30 3. Θεωρία του πρωτοτύπου Δεν είναι ένα άκαμπτο, συγκεκριμένο, προκαθορισμένο νοητικό μοντέλο όπως οι μικρογραφίες. Υπόδειγμα της καλύτερης δυνατής εικασίας που μπορούμε να κάνουμε για μια μορφή άπό μια κατηγορία συγγενών αντικειμένων ή οργανωμένων μορφών. Εμπεριέχει τα περισσότερο τυπικά χαρακτηριστικά της μορφής. Με άλλα λόγια ένα πρωτότυπο είναι ένα νοητικό μοντέλο που σε μεγάλο βαθμό θεωρείται αντιπροσωπευτικό της υπό αναγνώριση οργανωμένης μορφής. Η εναλλακτική λύση στην «ακαμψία» και τα αδιέξοδα της θεωρίας των μικρογραφιών ως προς την αντίληψη οργανωμένων μορφών είναι η θεωρία της ταύτισης των πρωτοτύπων. Ένα πρωτότυπο δεν είναι ένα άκαμπτο, συγκεκριμένο, προκαθορισμένο νοητικό μοντέλο, αλλά ένα υπόδειγμα της καλύτερης δυνατής εικασίας που μπορούμε να κάνουμε για μια μορφή άπό μια κατηγορία συγγενών (σχετικών μεταξύ τους) αντικειμένων ή οργανωμένων μορφών, το οποίο εμπεριέχει τα περισσότερο τυπικά (που εμφανίζονται πιο συχνά) χαρακτηριστικά της μορφής. Με άλλα λόγια ένα πρωτότυπο είναι ένα νοητικό μοντέλο που σε μεγάλο βαθμό θεωρείται αντιπροσωπευτικό της υπό αναγνώριση οργανωμένης μορφής, αλλά δεν ταυτίζεται απόλυτα (δεν είναι το ακριβές ταίρι) με καμία από τις οργανωμένες μορφές των οποίων το μοντέλο αποτελεί. Πολλές έρευνες υποστηρίζουν τη θεωρία του πρωτοτύπου: -Μέσω αυτού του μοντέλου είναι δυνατόν να ερμηνευθεί η αντίληψη μορφών που έχουν σχηματιστεί από κουκίδες (π.χ. ο σκύλος που είδαμε στην αρχή ή τα γράμματα Μ και F στην διπλανή φωτογραφία), η αντίληψη απλών σκίτσων προσώπων, σχεδιασμένων μόνο με γραμμές, ακόμα και η αντίληψη των σκίτσων που σχεδιάζουν οι ειδικοί σκιτσογράφοι της αστυνομίας, που χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση υπόπτων. Δεν ταυτίζεται απόλυτα με καμία από τις οργανωμένες μορφές των οποίων το μοντέλο αποτελεί.

31 Απόδειξη για θεωρία πρωτοτύπου
Solso & McCarthy (1981) Ταύτιση πρωτοτύπου ακόμα και χωρίς το πρωτότυπο. Iκανότητα σχηματισμού νοητικών πρωτοτύπων, ακόμα και αν δεν έχουμε δει ποτέ κάποιο υπόδειγμα που να ταυτίζεται ακριβώς με το πρωτότυπο. Αρχικά, συμμετέχοντες βλέπουν μια σειρά μορφές που παράγονταν από το πρωτότυπο και όχι το ίδιο το πρωτότυπο. *** Ταύτιση πρωτοτύπου ακόμα και χωρίς το πρωτότυπο. Αυτό είναι ένα αξιοπρόσεκτο εύρημα, αφού φαίενται ότι το άτομο έχει την ικανότητα να σχηματίζει νοητικα πρωτότυπα, ακόμα και αν δεν έχει δει ποτέ κάποιο υπόδειγμα που να ταυτίζεται ακριβώς με το πρωτότυπο. Με άλλα λόγια, τα πρωτότυπα που σχηματίζουμε φαίνεται ότι ενσωματώνουν όλα τα περισσότερο τυπικά χαρακτηριστικά μιας οργανωμένης μορφής, ακόμα και αν δεν έχουμε ποτέ δει έστω και μια περίπτωση μορφής που να περιλαμβάνει ταυτόχρονα όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά μαζί. Ένα πιο κατανοητό παράδειγμα αυτής της θεωρίας φαίνεται από τα πρόσωπα που χρησιμοποίησαν οι Solso και McCarthy (1981). Παρήγαγαν μια σειρά από οργανωμένες μορφές, οι οποίες βασίζονται σε ένα πρώτοτυπο. Παρουσίασαν μετά στους συμμετέχοντες μόνο τη σειρά με τις μορφές που παρήγαγαν από το πρωτότυπο και όχι το ίδιο το πρωτότυπο. Αργότερα, παρουσίασαν πάλι στους συμμετέχοντες i) τη σειρά με τις προερχόμενες από το πρωτότυπο μορφές, ii) κάποιες άλλες μορφές-περισπασμούς, καθώς και iii) την μορφή-πρωτότυπο. Έπειτα, παρουσιάστηκαν και πάλι: Οι προερχόμενες από το πρωτότυπο μορφές, Άλλες μορφές-περισπασμοί, Μορφή-πρωτότυπο. Πραγματοποιούσαν τέστ αναγνώρισης. Ποιά πρόσωπα είχαν εμφανιστεί στο πρώτο σκέλος;

32 Αποτελέσματα Συμμετέχοντες ήταν βέβαιοι ότι αναγνώρισαν την πρωτότυπη μορφή ως μια από αυτές που τους είχαν παρουσιαστεί στην πρώτη συνθήκη. Επιπλέον, ήταν πιο σίγουροι ότι εμφανίστηκε η πρωτότυπη μορφή σε σχέση με τις υπόλοιπες μορφές που στην πραγματικότητα είχαν δει. Στη δεύτερη αυτή συνθήκη, οι συμμετέχοντες όχι μόνο αναγνώρισαν την πρωτότυπη μορφή ως μια από αυτές που τους είχαν παρουσιαστεί στην πρώτη συνθήκη, αλλά και ήταν σε μεγάλο βαθμό βέβαιοι ότι στην προηγούμενη φάση είχαν δει το πρωτότυπο. *** Έτσι ποιό είναι το συμπέρασμα; Κολλάει η θεωρία των μικρογραφιών , αλλά όχι η θεωρία του πρωτοτύπου που εδώ δεν έχουμε το προκαθορισμένο μοντέλο αλλά την καλύτερη εικασία από τις συγγενείς μορφές. --- Ποιό θα περιμέναμε να είναι το αποτέλεσμα του πειράματος αν ίσχυε η θεωρία των μικρογραφιών; (οι συμμετέχοντες θα είναι τέλειοι στην αναγνώριση των παλιών μορφών προσώπων, αφού θα έχουν αποθηκεύσει τη μικρογραφία τους από το πρώτο σκέλος του πειράματος. Αντίθετα, για τη μορφή-πρωτότυπο που θα έβλεπαν για πρώτη φορά δεν θα είχαν μια αντίστοιχη νοητική αναπαράσταση, άρα η αναγνώριση της θα ήταν πολύ χαμηλότερο) Σχηματίζουμε ένα πρωτότυπο χωρίς να το έχουμε δει ποτέ, το οποίο ενσωματώνει τα περισσότερο τυπικά χαρακτηριστικά των διαφόρων μορφών που έχουμε δει.

33 4. Θεωρία της ταύτισης χαρακτηριστικών
Προσπαθούμε να ανασύρουμε από τη μνήμη χαρακτηριστικά που ταυτίζονται με τα χαρακτηριστικά μιας μορφής και όχι την πανομοιότυπη νοητική μικρογραφία ή το πρωτότυπο μιας μορφής στο σύνολο της. Αναγνώριση αντικειμένων βασισμένοι σε λίγα χαρακτηριστικά. Αναγνώριση συγκεκριμένων στοιχείων και οργάνωση τους σε πιο πολύπλοκες φόρμες. Νευρικά κύτταρα που αποκρίνονται σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικα (γραμμές και γωνίες / ανιχνευτές χαρακτηριστικών). Μια άλλη εναλλακτική εξήγηση για το πως αντιλαμβανόμαστε τις οργανωμένες μορφές αποτελεί η θεωρία της ταύτισης χαρακτηριστικών, σύμφωνα με την οποία αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να ανασύρουμε από τη μνήμη χαρακτηριστικά που ταυτίζονται με τα χαρακτηριστικά μιας μορφής και όχι την πανομοιότυπη νοητική μικρογραφία ή το πρωτότυπο μιας μορφής στο σύνολο της. Είναι μια πιο πρακτική/ρεαλιστική θεωρία αφού υποστηρίζει πως μπορούμε να αναγνώρισουμε αντικείμενα βασισμένοι σε λιγότερα χαρακτηριστικά. Κάτι που ταιριάζει με την ταχύτητα που πρέπει να επεξεργαζόμαστε αντιληπτικά τα ερεθίσματα στο δυναμικό περιβάλλον που ζούμε. Ενώ οι θεωρίες των μικρογραφιών και του πρωτοτύπου είναι λίγο πιο εκλεπτύσμένες.

34 Αντιληπτική αναπαράσταση Αναπαράσταση στην μνήμη
E Αντιληπτική αναπαράσταση Αναπαράσταση στην μνήμη 3 Οριζόντιες γραμμές 1 Κάθετη γραμμή 4 Δεξιές γωνίες 3 Οριζόντιες γραμμές 1 Κάθετη γραμμή 4 Δεξιές γωνίες F 2 Οριζόντιες γραμμές 1 Κάθετη γραμμή 3 Δεξιές γωνίες 10

35 Το μοντέλο του «Πανδαιμόνιου»
4 είδη «διαμοιραστών» «Διαμοιραστές απεικόνισης» «Διαμοιραστές αποκωδικοποίησης χαρακτηριστικών» «Διαμοιραστές γνωστικής επεξεργασίας» «Διαμοιραστές αποφάσεων» Ένα μοντέλο ταύτισης χαρακτηριστικών είναι το λέγόμενο «πανδαιμόνιο», το οποίο ονομάστηκε έτσι από τον εμπνευστή του Selfridge (1951), επειδή στηρίζεται στην εξής μεταφορά για να περιγράψει το αντιληπτικό μας σύστημα: πρεσβεύει ότι υπάρχουν στο αντιληπτικό μας σύστημα πολλοί διαφορετικοί μικροί «δαίμονες» με συγκεκριμένα ο καθένας καθήκοντα, που είναι υπεύθυνοι για διαφορετικά στάδια της της πρόσληψης και της επεξεργασίας των χαρακτηριστικών ενός ερεθίσματος. Σύμφωνα με το μοντέλο του Selfridge υπάρχουν 4 ειδών δαίμονες. Πρώτα, οι «δαίμονες της απεικόνισης» οι οποίοι μεταφέρουν την απεικόνιση που προβάλλει το περιβαλοντικό ερέθισμα στον αμφιβληστροειδή. Μεταφέρουν, λοιπόν, την απεικόνιση στους «δαίμονες αποκωδικοποίησης των χαρακτηριστικών», οι οποίοι αποτελούνται από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Όταν υπάρξη ταύτιση ανάμεσα στο ερέθισμα και το δεδομένο χαρακτηριστικό, ειδοποιεί τους «δαίμονες της γνωστικής επεξεργασίας» του επόμενου σταδίου. Αυτοί έχουν στην μνήμη αποθηκευμένους συνδυασμούς χαρακτηριστικών. Όταν βρεθούν στην μνήμη πιθανές μορφές που φαίνεται να συμμορφώνονται με ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά που πρόσεξαν νωρίτερα οι «δαίμονες αποκωδικοποίησης χαρακτηριστικών» αρχίζουν να «φωνάζουν». Οι «δαίμονες των αποφάσεων» ακούν αυτό το πανδαιμόνιο από τους «δαίμονες της γνωστικής επεξεργασίας» και αποφασίζουν σχετικά με το τι έχει ιδωθεί, με βάση το ποιός από τους «δαίμονες της γνωστικής επεξεργασίας» φωνάζει συχνότερα (δηλαδή ποιος έχει τα χαρακτηριστικά που ταιριάζουν περισσότερο με τα χαρακτηριστικά του ερεθίσματος».

36 Συνολικά και τοπικά χαρακτηριστικά
(Navon, 1977) Τοπικά χαρακτηριστικά: είναι τα μικρής κλίμακας χαρακτηριστικά ή οι λεπτομέρειες μιας μορφής. Συνολικά χαρακτηριστικά: δίνουν σε μια μορφή το συνολικό της σχήμα. Το μοντέλο του Selfridge είναι από τα πιο γνωστά μοντέλα για τη λειτουργία της αντίληψης, ωστόσο έχουν προταθεί και άλλα μοντέλα ταύτισης χαρακτηριστικών. Τα περισσότερα μοντέλα ταύτισης χαρακτηριστικών διακρίνουν όχι μόνο ανάμεσα σε διαφορετικά χαρακτηριστικά, αλλά και ανάμεσα σε διαφορετικά είδη χαρακτηριστικών, όπως τα συνολικά (global) ή τα τοπικά (local) χαρακτηριστικά των ερεθισμάτων. Τοπικά χαρακτηριστικά: είναι τα μικρής κλίμακας χαρακτηριστικά ή οι λεπτομέρειες μιας μορφής. Παρόλο που ο ορισμός δεν είναι απόλυτος, σε γενικές γραμμές μπορούμε να διαχωρίσουμε τα τοπικά από τα συνολικά χαρακτηριστικά, που είναι αυτά τα οποία δίνουν σε μια μορφή το συνολικό της σχήμα. π.χ. Εικόνα με τα H και τα S. Η συνολική εικόνα που σχηματίζουν τα ερεθίσματα είναι το H. Όμως στην αριστερή εικόνα τα τοπικά χαρακτηριστικά (μικρά Η) ταιριάζουν με τα συνολικά, ενώ στην δεξιά εικόνα τα τοπικά χαρακτηριστικά (μικρά S) δεν αντιστοιχούν με τα συνολικά. ΣΕ ΤΙ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΟΙ ΔΥΟ εικόνες στα τοπικά ή στα συνολικά χαρακτηριστικά; Οι δύο εικόνες διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την απόσταση των τοπικών χαρακτηριστικών. O Navon (1977) ζήτησε από τους συμμετέχοντες να αναγνωρίσουν τα ερεθίσματα σε συνολικό και τοπικό επίπεδο. Συμμετέχοντες έπρεπε να αναγνωρίσουν τα ερεθίσματα σε συνολικό και τοπικό επίπεδο.

37 Αποτελέσματα «φαινόμενο του προηγηθέντος συνολικού ερεθίσματος»
Τα ερεθίσματα σε συνολικό επίπεδο αναγνωρίζονταν πιο γρήγορα από τα τοπικά. Δεν έπαιζαν ρόλο τα τοπικά χαρακτηριστικά για την αναγνώριση των συνολικών. Αντίθετα, στην αναγνώριση σε τοπικό επίπεδο έπαιζε ρόλο η επίδραση των συνολικών χαρακτηριστικών (S πιο αργά). «φαινόμενο του προηγηθέντος τοπικόυ ερεθίσματος» Αναγνωρίζονται πιο γρήγορα τα τοπικά χαρακτηριστικά. Τα τοπικά χαρακτηριστικά παρεμποδίζουν την αναγνώριση των συνολικών ερεθισμάτων, στην περίπτωση που δεν υπάρχει αντιστοιχία τοπικών και συνολικών χαρακτηριστικών. -Όταν τα τοπικά χαρακτηριστικά (δηλαδή τα γράμματα) βρίσκονταν κοντά το ένα στο άλλο, οι συμμετέχοντες αναγνώριζαν πιο γρήγορα τα ερεθίσματα σε συνολικό παρά σε τοπικό επίπεδο. -Επίσης, όταν ζητούνταν από τους συμμετέχοντες η αναγνώριση των ερεθισμάτων σε συνολικό επίπεδο, το αν τα τοπικά χαρακτηριστικά ταίριαζαν πιο πολύ με τα συνολικά χαρακτηριστικά δεν έπαιζε κανένα ρόλο: Η αναγνώριση των H, ήταν εξίσου γρήγορη είτε τα τοπικά χαρακτηριστικά τους ήταν Η ή S. -Ωστόσο όταν ζητούνταν από τους συμμετέχοντες να αναγνωρίσουν τα ερεθίσματα σε τοπικό επίπεδο, η αναγνώριση ήταν πιο γρήγορη όταν τα συνολικά χαρακτηριστικά αντιστοιχούσαν με τα τοπικά. (Δηλαδή αν έπρεπε να αναγνωριστούν τα τοπικά S, η αναγνώριση ήταν πιο αργή σε σχέση με τα μικρά Η που ήταν όμοια με το συνολικό Η). Το φαινόμενο αυτό της επίδρασης που ασκεί η ύπαρξη του συνολικού ερεθίσματος στην αναγνώριση των τοπικών ερεθισμάτων ονομάζεται το «φαινόμενο του προηγηθέντος συνολικού ερεθίσματος». / (κάτω εικόνα) Όταν τα τοπικά χαρακτηριστικά βρίσκονταν πιο μακριά το ένα από το άλλο, το φαινόμενο αντιστρέφεται και μιλάμε για το «φαινόμενο του προηγηθέντος τοπικού ερεθίσματος». Οι συμμετέχοντες δηλαδή αναγνωρίζουν πιο γρήγορα τα τα τοπικά χαρακτηριστικά απ’ ότι τα συνολικά, ενώ επίσης τα τοπικά χαρακτηριστικά παρεμποδίζουν την αναγνώριση των συνολικών ερεθισμάτων, στην περίπτωση που δεν υπάρχει αντιστοιχία τοπικών και συνολικών χαρακτηριστικών.

38 Θεωρία Χαρακτηριστικών: Προβλήματα
Σχέσεις μεταξύ χαρακτηριστικών: 1 κάθετη γραμμή 1 ημικύκλιο = Ακριβώς επειδή στηρίζεται στα επιμέρους χαρακτηριστικά και κάνει μια πιο επιφανειακή σύγκριση σε σχέση με τις προηγόυμενες θεωρίες, δεν μπορεί να ξεχωρίσει ερεθίσματα με κοινά χαρακτηριστικά. 3 γράμματα που έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά.... Πώς τα διαχωρίζουμε;

39 5. Θεωρία του προσδιορισμού των δομικών στοιχείων
(Biederman, 1987) Πως σχηματίζουμε αναπαραστάσεις τρισδιάστατων αντικειμένων. Αποδομεί τα αντικείμενα σε απλά γεωμετρικά σχήματα. Υπαρξη τρισδιάστατων γεωμετρικών ιόντων (geons). Ο Biederman υποθέτει ότι υπάρχει κάποιο μέσο το οποίο μας επιτρέπει να σχηματίζουμε σταθερές τρισδιάστατες νοητικές αναπαραστάσεις αντικειμένων και βασίζεται στο χειρισμό μερικών απλών γεωμετρικών σχημάτων. Πιο συγκεκριμένα, πρότεινε την ύπαρξη μιας σειράς τρισδιάστατων γεωμετρικών ιόντων, τα οποία ονόμασε γεω-ιόντα (geons, geometrical ions), όπως για παράδειγμα κύλινδροι, κώνοι, σφηνοειδή σχήματα και τα πανομοιότυπα τους, καμπυλόγραμμων αξόνων σχήματα. Σύμφωνα με τη θεωρία της αναγνώρισης μέσω των συστατικών στοιχείων (RBC theory) του Biederman, αναγνώρίζουμε γρήγορα τα διάφορα αντικείμενα παρατηρώντας αρχικά τις άκρες τους και αναλύοντας τα στην συνέχεια τα δομικά τους στοιχεία, δηλαδή σε γεωμετρικά ιόντα τα οποία είναι δυνατόν να επανασυντεθούν με διαφορετικούς τρόπους. Π.χ. Για να γίνει πιο κατανοητό: όπως με το αλφάβητο έχουμε σχετικά λίγα γράμματα αλλά μπορούμε να συνθέσουμε άπειρο αριθμό λέξεων και προτάσεων, έτσι και με έναν περιορισμένο αριθμό γεωμετρικών ιόντων μπορούμε να συνθέσουμε πολλά βασικά σχήματα και στη συνέχεια άπειρα βασικά αντικείμενα. Θετικό της θεωρίας των geons: - Τα γεωμετρικά ιόντα είναι απλά και παραμένουν αμετάβλητα, ανεξάρτητα από την οπτική γωνία παρατήρησης τους, έτσι τα αντικείμενα που κατασκευάζονται από αυτά αναγνωρίζονται εύκολα από πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες. Biederman υποστηρίζει ότι η θεωρία του μπορεί να εξηγήσει γιατί έχουμε την ικανότητα να κατηγοριοποιούμε πολυπληθή αντικέιμενα γρήγορα, αυτόματα και με ακρίβεια, παρότι η οπτική γωνία μπορεί να μεταβάλλεται, ή παρότι το αντικείμενο ερέθισμα μπορεί να παρουσιάζεται παραμορφωμένο κατά κάποιον τρόπο (π.χ. Η αδυναμία που περιγράψαμε στην θεωρία ταύτισης των χαρακτηριστικών) θεωρία της αναγνώρισης μέσω των συστατικών στοιχείων: αναγνώρίζουμε τα διάφορα αντικείμενα παρατηρώντας αρχικά τις άκρες τους και αναλύοντας τα στην συνέχεια στα δομικά τους στοιχεία, δηλαδή σε γεωμετρικά ιόντα τα οποία είναι δυνατόν να επανασυντεθούν με διαφορετικούς τρόπους

40 Βήματα θεωρίας της αναγνώρισης μέσω των συστατικών στοιχείων:
1. εντοπισμός βασικών χαρακτηριστικών 3. προσδιορισμός geons και των χωρικών τους σχέσεων 4. αντιστοίχηση με αποθηκευμένες πληροφορίες Θετικό της θεωρίας των geons: - Τα γεωμετρικά ιόντα είναι απλά και παραμένουν αμετάβλητα, ανεξάρτητα από την οπτική γωνία παρατήρησης τους, έτσι τα αντικείμενα που κατασκευάζονται από αυτά αναγνωρίζονται εύκολα από πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες. Biederman υποστηρίζει ότι η θεωρία του μπορεί να εξηγήσει γιατί έχουμε την ικανότητα να κατηγοριοποιούμε πολυπληθή αντικέιμενα γρήγορα, αυτόματα και με ακρίβεια, παρότι η οπτική γωνία μπορεί να μεταβάλλεται, ή παρότι το αντικείμενο ερέθισμα μπορεί να παρουσιάζεται παραμορφωμένο κατά κάποιον τρόπο (π.χ. Η αδυναμία που περιγράψαμε στην θεωρία των μικρογραφιών) Τα γεωμετρικά ιόντα είναι απλά και παραμένουν αμετάβλητα, ανεξάρτητα από την οπτική γωνία παρατήρησης τους.

41

42

43 Αρνητικά στην χρήση των geons
Εξηγεί ικανοποιητικά γενικά παραδείγματα αντικειμένων (ή ανθρώπινα πρόσωπα), αλλά όχι πως αναγνωρίζουμε συγκεκριμένα αντικέιμενα ή συγκεκριμένα πρόσωπα ατόμων. Είναι τελικά ανεξάρτητο οπτικής άποψης ;;;; Αρνητικά: Ενώ μπορεί να εξηγήσει ικανοποιητικά το πως μπορούμε να αναγνωρίσουμε όλα τα γενικά παραδείγματα τραπεζιών, κρεβατιών ή ακόμα και ανθρώπινων προσώπων, εντούτοις δεν εξηγεί ικανοποιητικά το πως αναγνωρίζουμε συγκεκριμένα τραπέζια ή συγκεκριμένα πρόσωπα ατόμων. Ένας άλλος περιορισμός (που είναι και περιορισμός όλων των θεωριών της από «κάτω προς τα πάνω» επεξεργασίας) είναι ότι δεν εξηγούν την επίδραση που έχουν οι υπάρχουσες προσδοκίες του ατόμου και το γενικότερο περιβαλλοντικό πλαίσιο σε ορισμένα φαινόμενα της αντίληψης οργανωμένων μορφών.

44 Θεωρίες επεξεργασίας «από πάνω προς τα κάτω»
Δημιουργική Αντίληψη (ή νοήμων αντίληψη) (Bruner, 1957; Gregory, 1980; Rock, 1983; von Helmholtz, 1909/1962) Η αντίληψη δεν γίνεται αυτόματα από φυσικά ερεθίσματα. Αντιλαμβανόμαστε με βάση τις προσδοκίες μας και τις υπόλοιπες γνωστικές διαδικασίες που ενεργοποιούνται μέσω της επαφής με το περιβάλλον. Η νόηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της αντιληπτικής επεξεργασίας. Το άτομο δομεί μια γνωστική αντίληψη (κατανόηση) ενός ερεθίσματος, χρησιμοποιώντας ως βάση αυτής της δομής τις αισθητηριακές πληροφορίες και επιπλέον και άλλες πηγές πληροφοριών. Όπως είπαμε όλες οι προηγούμενες επεξεργασίες δεν λαμβάνουν υπόψιν τις προσδοκίες, τους σκοπούς μας κλπ. Για αυτό η η δέυτερη σημαντική θεωρία περί αντίληψης είναι η στοχοκαθοριζόμενη ή επεξεργασία «από πάνω προς τα κάτω». Πρώτοι εμπνευτές ήταν οι Bruner, Gregory, Rock και von Helmholtz, οι οποίοι περιέγραψαν την δημιουργική αντίληψη. Σύμφωνα με αυτή το άτομο δομεί (δημιουργεί) μια γνωστική αντίληψη (κατανόηση) ενός ερεθίσματος, χρησιμοποιώντας ως βάση αυτής της δομής τις αισθητηριακές πληροφορίες και χρησιμοποιώντας επιπλέον και άλλες πηγές πληροφοριών. Η άποψη αυτή λέγεται και νοήμων αντίληψη, επειδή πρεσβεύει ότι οι ανώτερες νοητικές διαδικασίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της αντίληψης. Παράδειγμα με STOP στη διαστάυρωση. Οι υποστηρικτές της δημιουργικής αντίληψης προτείνουν ότι οι αντιληπτικές σταθερότητες μεγέθους και σχήματος καταδεικνύουν πως κατά τη λειτουργία της αντίληψης λαμβάνουν χώρα κάποιες ανώτερες δημιουργικές διαδικασίες. Η δημιουργική αντίληψη αποδεικνύεται και από ένα άλλο είδος αντιληπτικής σταθερότητας, τη σταθερότητα χρώματος. Στη σταθερότητα χρώματος το άτομο αντιλαμβάνεται ότι το χρώμα ενός αντικειμένου παραμένει το ίδιο, παρόλο που οι μεταβολές της έντασης του φωτός αλλάζουν κάθε φορά την απόχρωση. Ακόμα και όταν η ένταση του φωτός είναι τόσο χαμηλή και η αντίληψη του χρώματος είναι ουσιαστικά αδύνατη, αντιλαμβανόμαστε τις μπανάνες ως κίτρινες, τις τομάτες ως κόκκινες κλπ. Σύμφωνα λοιπό με τη θεωρία της δημιουργικής αντίληψης, το άτομο σχηματίζει και δοκιμάζει τις διάφορες υποθέσεις σχετικά με τα υπό αναγνώριση ερεθίσματα, με βάση: - αφενός το τι αισθάνεται (τις αισθητηριακές πληροφορίες). - αφετέρου το τι ξέρει (αποθηκευμένες στην μνήμη πληροφορίες). και κατά τρίτον τι συμπεραίνει (χρησιμοποιώντας ανώτερες γνωστικές διαδικασίες). Κατά την αντίληψη λαμβάνουμε υπόψιν τις προσδοκίες μας, αυτά που γνωρίζουμε για το περιβάλλον μας ή αυτά που μπορούμε να συμπεράνουμε λογικά, με βάση τα ίδια τα ερεθίσματα, αλλά και με το τι γνωρίζουμε για τα ερεθίσματα. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, προσδιορίζουμε τις περισσότερες φορές σωστά τα αισθητηριακά ερεθίσματα, επειδή εκτελούμε ασυνείδητες συμπερασματικές σκέψεις, αφομοιώνουμε δηλαδή ασυνείδητα πληροφορίες από ποικίλες διαφορετικές πηγές, προκειμένου να δημιουργήσουμε την αντίληψη ενός ερεθίσματος. Με άλλα λόγια χρησιμοποιούμε περισσότερες από μια πηγές πληροφοριών και κάνουμε αντιληπτικές κρίσεις για τις οποίες δεν έχουμε καν επίγνωση. --- στο παράδειγμα με το stop, οι καθεαυτό αισθητηριακές πληροφορίες μας λένε ότι το σήμα αυτό είναι μια χωρίς νόημα παράταξη συμφώνων που έχουν μεταξύ τους κενά. Η προϋπάρχουσα γνώση μας λέει κάτι με βάση το σχήμα, το χρώμα, τα γράμματα. ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ της δημιουργικής αντίληψης είναι ότι για να πραγματοποιηθεί μια επιτυχής αντίληψη απαίτειται νοήμων σκέψη προκειμένου να συνδυαστούν οι αισθητηριακές πληροφορίες με τη γνώση που έχει αποκτηθεί από προηγούμενες εμπειρίες του ατόμου. / Η θεωρία της δημιουργικής ή νοήμονος αντίληψης φανερώνει τη θεμελιώδη σκέψη ανάμεσα στην αντίληψη και τη νόηση. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, η νόηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της αντιληπτικής επεξεργασίας. Δεν αντιλαμβανόμαστε απλώς με βάση το τι υπάρχει στο περιβάλλον μας, αλλά με βάση τις προσδοκίες μας και τις υπόλοιπες γνωστικές διαδικασίες που ενεργοποιούνται μέσω της επαφής μας με το περιβάλλον. Νοητικές και αντιληπτικές διαδικασίες, δηλαδή, αλληλεπιδρούν στη διαμόρφωση του τι πιστεύουμε ότι συναντούμε στην καθημερινή μας επαφή με τον έξω κόσμο.

45 Σταθερότητα χρώματος Καλύτερη εξήγηση στην επίδραση του περιβαλοντικού πλαισίου στη λειτουργία της αντίληψης. Ένας λόγος για να μεροληπτήσουμε υπέρ της θεωρίας «από πάνω προς τα κάτω» έναντι των διαφόρων θεωριών «από κάτω προς τα πάνω» είναι ότι οι αντιτιθέμενες θεωρίες επεξεργασίας «από κάτω προς τα πάνω» δεν δύνανται να εξηγήσουν ικανοποιητικά τις επιδράσεις του περιβαλοντικού πλαισίου στη λειτουργία της αντίληψης (ας σκεφτούμε το παράδειγμα Η ΟΥΡΑ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ»). Πάμε να δούμε συγκεκριμένα παραδείγματα σχετικά με το περιβάλλον του πλαισίου: Συμμετέχοντες έπρεπε να αναγνωρίσουν κάποια αντικείμενα αφού προηγουμένως τα αντικέιμενα αυτά τους είχαν παρουσιαστεί μέσα σε ένα, είτε ταιριαστό ή αταίριαστο περιβάλλον. Έβλεπαν δηλαδή το σκηνικό μιας κουζίνας και μετά ερεθίσματα όπως ένα ψωμί, κουτί και ένα τύμπανο. Τα αντικείμενα που ταίριαζαν με το περιβαλλοντικό πλαίσιο, αναγνωρίζονταν ταχύτερα από τα αντικείμενα που δεν ταίριαζαν στο παρουσιαζόμενο περιβαλλοντικό πλαίσιο.

46 Φαινόμενο του ανώτερου σχηματισμού
Τα αντικείμενα που παρουσιάζονται σε ένα πλαίσιο είναι ευκολότερο να αναγνωριστούν από τα μεμονωμένα αντικείμενα. Έργο: Εντοπίστε το διαφορετικό ερέθισμα όσο γρηγορότερα μπορείτε. Ακόμα πιο εντυπωσιακή είμαι μια άλλου τύπου επίδραση του περιβαλλοντικού πλαισίου, γνωστή ως φαίνόμενο του ανώτερου σχηματισμού. Σύμφωνα με τον (Pomerantz, 1981) έστω ότι παρουσιάζουμε σε ένα άτομο τέσσερα ερεθίσματα, τέσσερις διαγώνιες γραμμές. Οι 3 από τις 4 γραμμές κλίνουν προς μια κατεύθυνση ενώ η τέταρτη κλείνει προς την αντίθετη κατεύθυνση.΄Το έργο που καλείται να κάνει αρχικά είναι να αναγνωρίσει ποιό είναι το ερέθισμα που διαφέρει από τα υπόλοιπα. Ας υποθέσουμε τώρα ότι παρουσιάζουμε 4 ερεθίσματα που αποτελείται από 3 γραμμές (δεξιά εικόνα). Τα 3 από τα 4 ερεθίσματα σχηματίζουν ένα τρίγωνο, ενώ το τέταρτο σχήμα δεν σχηματίζει τρίγωνο Και στις δύο περιπτώσεις το ερέθισμα που παρουσιάζουμε είναι μια διαγώνια γραμμή, συν κάποιες επιπλέον γραμμές. Οπότε τα ερεθίσματα που παρουσιάσαμε στην δεύτερη περίπτωση είναι ουσιαστικά κάποιοι πιο σύνθετοι σχηματισμοί των ερεθισμάτων που παρουσιάσαμε στην πρώτη περίπτωση. Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα άτομα αναγνωρίζουν ταχύτερα ποιό είναι το διαφορετικό από τα τέσσερα σχήματα με τις τρεις πλευρές (δεξιά), παρά από το ποιά είναι η διαφορετική από τις τέσσερις απλές διαγωνίους. Χρόνος απόκρισης = 1884 ms Χρόνος απόκρισης = 749 ms Ο στόχος εντοπίστηκε γρηγορότερα όταν ήταν μέσα σε ένα πλαίσιο!

47 Αντιληπτικές ανεπάρκειες
Οπτική Αγνωσία Φυσιολογική όραση, αλλά δεν μπορούν να αναγνωρίσουν αυτό που βλέπουν. (καμία βλάβη στο σύστημα της όρασης) Ενδεικτικό της εξειδίκευσης του αντιληπτικού μας συστήματος Δεν μπορούν να αποδώσουν νόημα στα αντικείμενα που βλέπουν (τα διάφορα αντικείμενα δεν σημαίνουν γι’ αυτούς τίποτα). Τέλος να κλείσουμε με κάτι πιο ευχάριστο, βασικά όχι πιο ευχάριστο (για διαταραχές θα μιλήσουμε), πιο ενδιαφέρον ας το πούμε καλύτερα. Οι γνωστικοί ψυχολόγοι μελετούν συνήθως την αντίληψη σε φυσιολογικά άτομα. Ωστόσο τεράστια πηγή πληροφοριών σχετικά με την λειτουργία της αντίληψης, είναι η μελέτη ατόμων των οποίων οι αντιληπτικές διαδικασίες αποκλίνουν από το φυσιολογικό. Μας αποδεικνύουν ότι υπάρχει ειδικό αντιληπτικό σύτημα που εκφράζεται από συγκεκριμένο εντοπισμό στον εγκέφαλο (αντιστοίχηση περιοχών με βλάβες και ελλείματα στην αντίληψη) Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα άτομα που υποφέρουν από αγνωσία ή άλλα σοβαρά ελλείμματα στην ικανότητα αναγνώρισης αισθητηριακών ερεθισμάτων. ** Η λειτουργία των αισθήσεων στα άτομα που πάσχουν από οπτική αγνωσία είναι φυσιολογική, ωστόσο δεν μπορούν να αναγνωρίσουν αυτό που βλέπουν. (καμία εμφανής βλάβη στο σύστημα της όρασης). ΟΠΤΙΚΗ ΑΓΝΩΣΙΑ: Δεν μπορούν να αποδώσουν νόημα στα αντικείμενα που βλέπουν (τα διάφορα αντικείμενα δεν σημαίνουν γι’ αυτούς τίποτα). Τα άτομα που πάσχουν από οπτική αγνωσία αισθάνονται (βλέπουν) το καθετί που βρίσκεται στο οπτικό τους πεδίο, αλλά δεν σημαίνουν τίποτα γι’ αυτούς. Η οπτική αγνωσία οφείλεται σε βλάβες στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου. Π.χ. Ένα άτομο που έβλεπε ένα ζευγάρι γυαλιά και του ζητήθηκε να αναγνωρίσει τι βλέπει, εκείνος είπε ότι τελικά βλέπει ένα κύκλο, μετά έναν άλλο και μια οριζόντιο δοκό. Τελικά έκανε μια μαντεψιά και είπε ότι είναι ποδήλατο (έχει την ίδια γενική δομή με τα γυαλιά, αποτελείται από δύο κύκλους και μια δοκό), και προφανώς έκανε λάθος.

48 Χωρική Αγνωσία Διαταραχές στην κροταφική περιοχή του φλοιού, οδηγούν σε ανικανότητα αντίληψης σύνθετων εικόνων. Αδυναμία εστιασμού της προσοχής σε περισσότερα του ενός αντικείμενα ταυτοχρόνως. Σοβαρές δυσκολίες στην καθημερινή επαφή με το περιβάλλον. Διαταραχές στην κροταφική περιοχή του φλοιού μπορούν να οδηγήσουν σε ανικανότητα αντίληψης σύνθετων οπτικών εικόνων, όπου το άτομο δεν δύναται να εστιάσει την προσοχή του σε περισσότερα από ένα αντικείμενα ταυτοχρόνως. Τα άτομα που πάσχουν από χωρική αγνωσία παρουσιάζουν σοβαρές δυσκολίες στην κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στο σώμα τους και τους διάφορους χωρικούς σχηματισμούς του περιβάλλοντος. Π.χ. Ένα άτομο με τέτοια ανεπάρκεια δεν θα μπορέσει να δει όλα τα αντικείμενα που παρουσιάζονται στην από πάνω εικόνα. Τα άτομα αυτά έχουν σοβαρά προβλήματα στην καθημερινή επαφή τους με το περιβάλλον. Άτομα με χωρική αγνωσία μπορούν να χαθούν στο ίδιο τους το σπίτι, να ακλουθήσουν λάθος πορεία ενώ κατευθύνονται σε ένα γνωστο μέρος κλπ.

49 Προσωπαγνωσία Αδυναμία αναγνώρισης προσώπων.
Ανικανότητα να αναγνωρίσουν ακόμα και το ίδιο τους το πρόσωπο στον καθρέφτη. Ενώ δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ανθρώπινα πρόσωπα, είναι ικανοί να αναγνωρίσουν πρόσωπα οικείων ζώων. (ένδειξη για εξειδικευμένη ανεπάρκεια σε ανθρώπινα πρόσωπα μόνο) Ικανοί να αναγνωρίσουν αντικείμενα και να καταλάβουν αν δύο πρόσωπα είναι ίδια ή διαφορετικά. Τα άτομα με προσωπαγνωσία παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα στην ικανότητα αναγνώρισης ανθρώπινων προσώπων, ακόμα και του δικού τους προσώπου. Μπορεί να μην είναι ικανά ούτε να αναγνωρίσουν το πρόσωπο τους στον καθρέφτη. Bλάβες στο δεξί κροταφικό λοβό = αδυναμία αναγνώρισης προσώπων. Σπανιες περιπτώσεις που ενώ δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ανθρώπινα πρόσωπα, είναι ικανοί να αναγνωρίσουν οικεία πρόσωπα ζώων, φανερώνοντας έτσι μια συγκεκριμένη ανεπάρκεια της προσωπαγνωσίας που εξειδικεύεται στην αντίληψη ανθρώπινων προσώπων. Σχόλια για διαφορά όρασης και αντίληψης (τύφλωση vs. π.χ. Οπτική αγνωσία). Απόδειξη για εξειδικευμένο αντιληπτικό σύστημα.

50 Τέλος!