ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ – ΠΤΔΕ

Παρουσίαση με θέμα: "ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ – ΠΤΔΕ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2017-18 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ – ΠΤΔΕ
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ . ΔΙΔΑΣΚΩΝ : ΜΑΝΟΛΗΣ ΔΡΑΚΑΚΗΣ, ΕΔΙΠ Π.Κ.

2 Διδάσκων: ΜΑΝΟΛΗΣ ΔΡΑΚΑΚΗΣ, Ε.ΔΙ.Π Π.Κ.
1.6 MAΘΗΜΑ 21ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2017 BYZAΝΤΙΝΗ ΚΑΙ ΑΡΑΒΙΚΗ ΚΡΗΤΗ Διδάσκων: ΜΑΝΟΛΗΣ ΔΡΑΚΑΚΗΣ, Ε.ΔΙ.Π Π.Κ.

3 ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΡΗΤΗ ( )

4 Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ (330-1204)
: Α΄ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ : ΑΡΑΒΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ : Β΄ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ( )

5 Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ (330-1204)
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Α΄ΠΕΡΙΟΔΟΥ ( ) Έλλειψη Πηγών Κρήτες και Κρήτη στην αφάνεια της Ιστορίας. Το ενδιαφέρον της Αυτοκρατορίας ήταν στην Ανατολή Κρήτη ανήκει στο Ιλλυρικό με πρωτεύουσα την Γόρτυνα από την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου κ.ε. « Κοινό των Κρητών»: Διατηρήθηκε ως μορφή αυτοδιοίκησης μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα 535 κ.έ.: Μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού- Κρήτη γίνεται μια, 11η, από τις 64 Επαρχίες- θέματα της Αυτοκρατορίας (Συνέκδημος, Ιεροκλής ο Γραμματικός) 8ος αιώνας κ.έ.: Η Κρήτη ΘΕΜΑ της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Και ο διοικητής Κρήτης είχε το οφφίκιον του Σπαθάριου και κατείχε ξεχωριστή θέση στους αξιωματούχους της Β.Α. Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ( )

6 ΚΡΗΤΗ : Α ‘ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (330-824) : ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ
Γόρτυνα: Διοικητικό Κέντρο του Νησιού κι αυτή την περίοδο κάτοικοι: υπολογίζεται ο πληθυσμός Κρήτης Οικονομία: γεωργοποιμενική- περιορισμένο εμπόριο Ειρηνική και άνετη ζωή: από πλήθος παλαιοχριστιανικών βασιλικών που έχουν βρεθεί Φανατικά προσηλωμένη υπέρ εικονολατρών πήρε το μέρος του Θωμά του Σλάβου στο Κίνημα των Ελλαδικών το 727 κατά των Ισαύρων Και αυτό ίσως ήταν ένας της επιβολής βαριάς φορολογίας από τον αυτοκράτορα Λέοντα Γ΄τον Ίσαυρο το 732: « και όσα μεν επί Λέοντος του ασεβούς κακά χριστιανοίς συνέβη…και περί πολιτικών διοικήσεων αισχρού κέρδους και φιλαργυρίας επινοία κατά Σικελίαν και Καλαμβρίαν και Κρήτην..» (Θεοφάνης, Χρονογραφία) ΚΡΗΤΗ : Α ‘ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ( ) : ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ

7 Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ (330-1204)
ΣΕΙΣΜΟΙ-ΣΙΤΟΔΕΙΕΣ-ΛΟΙΜΟΙ-ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ Α΄ΠΕΡΙΟΔΟΥ ( ) 9 Ιουλίου 365: Σεισμός με πλημμυρίδα και αμπώτιδα και 100 νεκρούς 415: νέος σεισμός καταστρέφει Γόρτυνα επί Θεοδοσίου Β’ 6 Σεπτεμβρίου 448: Σεισμός Γόρτυνα 531: Νέος σεισμός 542 : Λοιμός 623: Επιδρομή Σλάβων 746: Λοιμός 795, 7 Απριλίου: φοβερός σεισμός Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ( )

8 … ΑΓΑΡΗΝΟΙ ΤΗΣ ΑΝΔΑΛΟΥΣΙΑΣ…(ΧΕΙΡΟΓΡ. ΣΚΥΛΙΤΖΗ, ΜΑΔΡΙΤΗ)
8

9 ΚΡΗΤΗ : ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Από τον 7Ο ΑΙ: ο Μωαβιά έκανε επιδρομές στα κρητικά παράλια 656: Αβδουλάχ, γιός του Σαΐντ, λεηλατεί τα παράλια 671, 674 και και μέχρι το 824: νέες επιδρομές στα παράλια, όπως μαρτυρεί κι ο Βίος του Αγίου Ανδρέα Κρήτης ΚΡΗΤΗ : ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

10 ΚΡΗΤΗ : Α ‘ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 330-824
« …και μάλιστα νυν, ότε και μάλλον κατά Χριστού μανικώτερον εφρυάξαντο και φρυάσσονται τα άτιμα της Άγαρ αμβλώματα, οις αντιτάξαιτο Κύριος, ους ολοθρεύσειεν, ους εις τάχους πρόρριζον εκθερίσειεν τω σταυρικώ δόρατι των συναυτοκρατόρων και βασιλέων..» (Άγιος Ανδρέας Κρήτης) ΚΡΗΤΗ : Α ‘ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ:

11 Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ (330-1204)
ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Α΄ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΩΤΟΙ ΑΙΩΝΕΣ: Η Κρήτη υπαγόταν στις 12 επαρχίες του Ιλλυρικού 8ος αι.- Κων/νος Ε΄ Κοπρώνυμος ( ): προσάρτηση της Κρήτης στο πατριαρχείο Κων/πόλεως. 4ος αι.: Άγιος Μύρων, Άγιος Ευμένιος 658: Άγιος Κοσμάς ο Ερημίτης, Βενετία 765, 21 Οκτωβρίου: μαρτύριο του αββά Παύλου στο πραιτώριον Ηρακλείου, επί Θεοφάνους Λαρδότυρου, από τους εικονομάχους : Αρχιεπίσκοπος ο Άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης ως Κρήτης, διάσημος ρήτορας και υμνογράφος 767, 20 Οκτωβρίου: Κων/πολη, μαρτύριο Αγίου Ανδρέου εν Κρίσει από τους εικονομάχους Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ( )

12 … ΤΟ ΙΛΛΥΡΙΚΟΝ ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
12

13 13

14 … ΣΤΟΛΟΣ ΓΑΡ ΣΑΡΑΚΗΝΩΝ .. ΚΑΤΑ ΡΩΜΑΙΩΝ…(ΧΕΙΡΟΓΡ. ΣΚΥΛΙΤΖΗ, ΜΑΔΡΙΤΗ)
14

15 ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: 824-961 : ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Ακριβής χρόνος της απόβασης και κατάκτησης Τόπος της απόβασης και συνθήκες εγκατάστασης των Αράβων στο νησί Αντίσταση ή αδιαφορία του χριστιανικού πληθυσμού Υποχρεωτικοί ή εκούσιοι εξισλαμισμοί και η κατάσταση της χριστιανικής θρησκείας και εκκλησίας Εθνολογικές αλλοιώσεις ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: : ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

16 ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: 824-961 : ΑΠΑΡΧΕΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Τον 9ο αιώνα στην Ισπανία είχαν ήδη δημιουργηθεί ένα πλήθος αραβικών κρατιδίων Σε μια εσωτερική κρίση των μουσουλμανικών στοιχείων της Ανδαλουσίας, ανάγκασε τον αρχηγό του κρατιδίου της Κόρδοβας, τον Αμπού Χαψ Ομάρ, να πάρει τους πιστούς του οπαδούς και τις οικογένειές τους (άλλες πηγές μιλούν για 40 πλοία, άλλες για ψυχές) και να αναζητήσει νέο τόπο εγκατάστασης Αρχικά πήγαν στην Αίγυπτο (813) και αργότερα (818 περίπου) έφυγαν κι από εκεί Περί το 824 τελικά επιτίθενται και καταλαμβάνουν την Κρήτη σχετικά εύκολα, αν και ήταν τόσο λίγοι. Η εύκολη κατάληψη της Κρήτης αποδίδεται: 1) Εσωτερική κρίση της Αυτοκρατορίας λόγω της εικονομαχίας. Η Κρήτη ήταν σταθερά εικονόφιλη, κόντρα στην πολιτική των Αυτοκρατόρων Ισαύρων, 2) Η Αυτοκρατορία εξαιτίας της κρίσης είχε παραμελήσει την άμυνα των παραλίων και του νησιωτικού χώρου της, 3) και πριν την εικονομαχία και κατά τη διάρκεια της η Αυτοκρατορική πολιτική σε επαρχίες της όπως η Κρήτη ήταν από αδιάφορη έως καταπιεστική, πολιτικά , διοικητικά και κυρίως οικονομικά (βαριά φορολογία, και εγκατάλειψη), με συνέπεια οι γηγενείς πληθυσμοί να είναι αδιάφοροι ή και εχθρικοί από ένα σημείο και μετά με την κεντρική εξουσία της Κωνσταντινουπόλεως ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: : ΑΠΑΡΧΕΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

17 ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: 824-961 : ΑΠΑΡΧΕΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Παρά τις επιστημονικές διαφωνίες, η απόβαση των Αράβων πρέπει να έγινε στο νότιο τμήμα του νησιού, περί το , με πιθανότερο έτος το 824 Η κατάκτηση της Κρήτης έγινε σταδιακά και πιθανόν να μην κατέλαβαν οι Άραβες όλη την Κρήτη (Β. Χρηστίδης) Οι Άραβες ήταν πρώτοι που ίδρυσαν οχυρό στο Ηράκλειο, τον Χάνδακα, και μετέφεραν την πρωτεύουσα από τον νότο στον βορρά, σε μια κίνηση σημαντικής στρατηγικής σημασίας για την ιστορία της Κρήτης όλους τους επόμενους αιώνες μέχρι σήμερα ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: : ΑΠΑΡΧΕΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

18 ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: 824-961 : ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ
Σύμφωνα με τις βυζαντινές πηγές η Κρήτη γίνεται το κέντρο πειρατικών επιδρομών σε όλο το Αιγαίο και στη Μεσόγειο την περίοδο αυτή Κυριαρχεί η ανασφάλεια στους θαλάσσιους δρόμους του εμπορίου και των επικοινωνιών 862: τα πλοία του αραβικού εμιράτου της Κρήτης προσβάλουν τη Μυτιλήνη και φθάνουν μέχρι τον Άθω 866/ 872/ 873/ 902/904: μερικές από τις πιο οδυνηρές επιδρομές του στόλου του κρητικού εμιράτου στα παράλια της Αδριατικής, στα παράλια της Χαλκιδικής, στο Αιγαίο, στα παράλια της Πελοποννήσου, στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη. Ο κρητικός πληθυσμός δεν αλλοιώθηκε σημαντικά εθνολογικά (από επιγαμίες, εξισλαμισμούς, εποικισμούς), γλωσσικά, θρησκευτικά, κατά την περίοδο αυτή, όπως φαίνεται από τα ελάχιστα αραβικής προέλευσης τοπωνύμια (Μασταμπάς, Κασταμπάς, Αποσελέμης κ.ά.), ή τα δάνεια της γλώσσας ( αμιράς, ζαγάρι, κανακίζω, νεράντζι, αζιγανιά, γαζώνω κ.ά.) ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: : ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ

19 ΚΡΗΤΗ: Η ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ Ι. ΣΚΥΛΙΤΖΗ
19

20 ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: 824-961 : Η ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ
: Α’ προσπάθεια Βυζαντινών με τον στρατηγό των Ανατολικών θεμάτων Φωτεινό να εμποδίσουν την αραβική επέκτασης στο νησί 829: Ο στρατηγός Καρτερός έκανε νέα προσπάθεια χωρίς επιτυχία Ο ναύαρχος Ωορύφας λίγα χρόνια μετά επίσης 843/44: προσωρινή τμηματική ανάκτηση της Κρήτης από τον Μέγα Λογοθέτη Θεόκτιστο και τον στρατηγό Σέργιο Μάγιστρο 865: νέα προσπάθεια από καίσαρα Βάρδα και αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ 911/912 και 949: άλλη μια προσπάθεια ανάκτησης που δεν ολοκληρώθηκε 960, καλοκαίρι: ο Νικηφόρος Φωκάς φτάνει στα κρητικά παράλια με μια συντριπτικά μεγαλη ναυτική και στρατιωτική δύναμη (αραβικές πηγές γράφουν για 700 πλοία, πεζούς, ιππείς). Αποβιβάζεται στην περιοχή του Αλμυρού, λίγα χιλιόμετρα δυτικά του Ηρακλείου. Μεγάλη γενναιότητα και αντοχή των Αράβων 961, 7 Μαρτίου : κατάληψη του Χάνδακα. Σφαγή τν Αράβων- Λεηλασία της πόλης . Πηγές αραβικές κάνουν λόγο για νεκρούς . 300 πλοία φορτηγά χρειάστηκαν για να μεταφέρουν τα λάφυρα των Βυζαντινών στην Κωνσταντινούπολη ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ: : Η ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ

21 ΚΡΗΤΗ: Β΄ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (961-1204): ΠΡΩΤΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Επανεγκαθίδρυση της βυζαντινής κυριαρχίας και εξάλειψη κάθε κατάλοιπου της αραβικής κυριαρχίας Αντιμετώπιση αποτελεσματική και άμεση οργάνωση της άμυνας του νησιού σε κάθε νέα απειλή με νέα οχυρωματικά έργα (λ.χ. το φρούριο στη Ρόκα, στο Κανλί Καστέλι, το Τέμενος) Πληθυσμιακή- δημογραφική ανανέωση του νησιού με την εγκατάσταση κατοίκων από περιοχές πιστές στην αυτοκρατορική ιδέα και εξουσία: Αρμένιους, Πόντιους, Ρώσους κλπ. Η Κρήτη ξαναγίνεται Επαρχία- Θέμα της Αυτοκρατορίας με διοικητή Στρατηγό με έδρα τον Χάνδακα. Αργότερα, θα προβιβαστεί σε Δούκα ο διοικητής Κρήτης Φτωχές οι πληροφορίες μας για την πολιτική και οικονομική κατάσταση της Κρήτης κι αυτή την περίοδο ΚΡΗΤΗ: Β΄ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ( ): ΠΡΩΤΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

22 ΚΡΗΤΗ: Β΄ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (961-1204): Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΕ ΤΑ 12 ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ
22

23 ΚΡΗΤΗ: Β΄ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (961-1204): ΤΑ 12 ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ: Ο ΜΥΘΟΣ
Με χρυσόβουλο (αυτοκρατορικό έγγραφο) του Αλεξίου Α΄Κομνηνού (1082) εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη 12 αρχοντόπουλα για να αποτελέσουν τα ισχυρά ερείσματα της αυτοκρατορικής εξουσίας στο νησί . Αυτοί υπήρξαν οι γενάρχες των μεγάλων οικογενειών της Κρήτης στους επόμενους αιώνες και ήταν: Φωκάδες < Καλλέργηδες Σκορδίληδες < Πάτεροι, Ψαρομήλιγκοι, Παπαδόπουλοι Γαβαλάδες Καλαφάτοι Αρκολέοι Χορτάτζηδες Μουσούροι Βαρούχες Μελισσηνοί Λίτινοι, Αργυρόπουλοι ή Αγιοστεφανίτες Βλαστοί ΚΡΗΤΗ: Β΄ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ( ): ΤΑ 12 ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ: Ο ΜΥΘΟΣ

24 ΚΡΗΤΗ: Β΄ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (961-1204): ΤΑ 12 ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ: Η ΑΛΗΘΕΙΑ
Επί των αυτοκρατόρων Κομνηνών παραχωρήθηκαν μεγάλες εκτάσεις γης σε ντόπιους άρχοντες της Κρήτης. Ήδη στα τέλη του 12 ου αι. είχε δημιουργηθεί μια ισχυρή τάξη γαιοκτημόνων από δωρεές σε ανθρώπους που είχαν προσφέρει μεγάλες στρατιωτικές και πολιτικές υπηρεσίες στην Αυτοκρατορία Αυτοί οι « δυνατοί» της Κρήτης αγωνίστηκαν κατόπιν εναντίον των Βενετών σε μια μακριά σειρά επαναστάσεων για να κατοχυρώσουν τα δικαιώματά τους και τους τίτλους γης και ευγένειας στο νέο πολιτικό καθεστώς της Κρήτης (Βενετοκρατία). Πιθανόν λοιπόν τότε να δημιουργήθηκε και η παράδοση των 12 Αρχοντόπουλων της Κρήτης ΚΡΗΤΗ: Β΄ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ( ): ΤΑ 12 ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ: Η ΑΛΗΘΕΙΑ