Αρνητική ενίσχυση και τιμωρία

Παρουσίαση με θέμα: "Αρνητική ενίσχυση και τιμωρία"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αρνητική ενίσχυση και τιμωρία
Ο έλεγχος της συμπεριφοράς μπορεί να επιτευχθεί με τη διαφορική ενίσχυση άλλων δράσεων και χωρίς τη χρήση της τιμωρίας. Μερικοί αναλυτές της συμπεριφοράς προσωρινά κάνουν χρήση της τιμωρίας σε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά αλλά άλλοι βρίσκουν ακόμη και αυτή τη προσωρινή χρήση της τιμωρίας αδικαιολόγητη αφού μπορεί να γίνει έγκαιρη μείωση της συχνότητας των επικίνδυνων δράσεων χωρίς τη χρήση της. O έλεγχος συμπεριφοράς δεν πρέπει να ταυτίζεται με την τιμωρία. Είναι η αιτιώδης σχέση μεταξύ της συμπεριφοράς και άλλων υλικών γεγονότων. Σπάνια διαμαρτυρόμαστε για λιγότερη επιτυχία. Ψάχνουμε τέτοιο έλεγχο συμπεριφοράς. Ωστόσο διαμαρτυρόμαστε για λιγότερη τιμωρία και κυρώσεις. Μερικές από τις παρενέργειες της τιμωρίας είναι η επιθετικότητα, το μίσος, η διάλυση οικογενειών, ο περιορισμός της δημιουργικότητας, η αποξένωση, οι καταχρήσεις, η ψυχοπαθολογία.

2 Θετική και αρνητική ενίσχυση
Ενίσχυση: Η δράση επιφέρει αλλαγή στο περιβάλλον και η συχνότητα της αυξάνεται ως συνέπεια της αλλαγής αυτής. Πολλές δράσεις ενισχύονται όταν τερματίζουν κάποιο ερέθισμα που ήδη υπήρχε. Θετική – αρνητική ενίσχυση.

3 Μη επιθυμητές συμπεριφορές μπορεί να ενισχύονται θετικά και επιθυμητές αρνητικά.
Η ενίσχυση δεν έχει σχέση με την δημοτικότητα ή την αξία της κατά την κοινή γνώμη. Το ίδιο ερέθισμα μπορεί άλλοτε να είναι θετικός και άλλοτε αρνητικός ενισχυτής ανάλογα με την στέρηση ή κορεσμό του ερεθίσματος ή άλλες συνθήκες που μεταβάλουν την ενισχυτική του αποτελεσματικότητα. Για παράδειγμα, το να φοράς παλτό το χειμώνα ενισχύεται θετικά και το καλοκαίρι αρνητικά.

4 Το τσιγάρο μετά το γεύμα μπορεί να λειτουργεί ως θετικός ενισχυτής και μετά την προπόνηση ως αρνητικός. Εάν κάποιος μιλάει πολύ η φωνή του μετά από ώρα λειτουργεί ως αρνητικός ενισχυτής – ως ένα ερέθισμα του οποίου ο τερματισμός είναι ενισχυτικός. Θετικοί ενισχυτές: τα ερεθίσματα που κάνουν τις δράσεις που τα παράγουν πιο πιθανές να εκδηλωθούν. Αρνητικοί ενισχυτές: τα ερεθίσματα που κάνουν τις δράσεις που τα τερματίζουν πιο πιθανές να εκδηλωθούν. Στην αρνητική ενίσχυση πρέπει να υπάρχει αρνητικό- ενοχλητικό ερέθισμα πριν τη δράση: ΕE-: Δ ΕΕ -

5 Η έννοια της αρνητικής ενίσχυσης είναι λειτουργική
Η έννοια της αρνητικής ενίσχυσης είναι λειτουργική. Η ομπρέλα και η εφημερίδα ανήκουν στην ίδια συντελεστική τάξη όταν βρέχει και πρέπει να προστατευτούμε με κάτι. Η αρχική επίδραση της αρνητικής ενίσχυσης είναι επαγωγή νέων μορφών δράσης. Εάν μία μορφή δράσης τερματίζει περισσότερο την ενόχληση από τον αρνητικό ενισχυτή θα επικρατήσει όπως και στη θετική ενίσχυση. Μετά η συμπεριφορά γίνεται στερεότυπη. Οπότε με τη διαφορική αρνητική ενίσχυση και την εξάλειψη της ενίσχυσης η συντελεστική συμπεριφορά του ατόμου θα διαμορφωθεί, θα γίνει «ειδικευμένη» στον περιορισμό της ενόχλησής του.

6 Στην εξάλειψη της αρνητικής ενίσχυσης η μορφή δράση δεν τερματίζει πλέον τον αρνητικό ενισχυτή. Επίσης παρατηρούμε έκρηξη δράσεων με μεγαλύτερη μεταβλητότητα και ένταση. Μετά την επαγωγή δράσεων αν δεν ενισχύεται καμία αλλαγή στάσης τότε βλέπουμε αναβίωση μορφών δράσης. Πάμε στον παλιό γιατρό, για παράδειγμα, αν πρόκειται για πόνο. Ίσως ικετεύουμε για την βοήθεια της μητέρας που έχει πεθάνει. «Παλινδρόμηση». Όμως οι αναβιωμένες δράσεις θα εξαφανιστούν ξανά και μάλιστα πιο σύντομα από την πρώτη φορά που έγινε η εξάλειψη της αρνητικής ενίσχυσης για τη συγκεκριμένη μορφή δράσης. Στην εξάλειψη της ενίσχυσης ίσως παρατηρηθεί αυτοτραυματισμός που είχε ενισχυθεί στην παιδική ηλικία.

7 ΕΕ- (ήχος από ξυπνητήρι): Δ (κλείσιμο διακόπτη) ΕΕ- (ησυχία)
Τα ερεθίσματα που λειτουργούν ως αρνητικοί ενισχυτές προκαλούν επίσης αντιδράσεις – δηλαδή τα αρνητικά ενισχυτικά ερεθίσματα είναι ταυτόχρονα και προκλητικά ερεθίσματα. ΕΕ- (ήχος από ξυπνητήρι): Δ (κλείσιμο διακόπτη) ΕΕ- (ησυχία) ΕΑΠ (ήχος από ξυπνητήρι) ΑΑ (εκνευρισμός).

8 Επίσης η εξάλειψη της ενίσχυσης αποκτά αρνητικά ενισχυτική δύναμη
Επίσης η εξάλειψη της ενίσχυσης αποκτά αρνητικά ενισχυτική δύναμη. Η μη παρουσία του ΕΕ είναι ΕΠ για αγανάκτηση και θυμό.

9 Το ΕΕ- μπορεί να είναι και ΕD επειδή προηγείται της δράσης.

10 Συντελεστική γενίκευση και διάκριση ερεθισμάτων στην αρνητική ενίσχυση
Γενίκευση του περιβαλλοντικού πλαισίου (δεν κορνάρουμε μόνο σε όχημα που ξέρουμε αλλά σε όλα τα οχήματα που μας εμποδίζουν). Άρα συντελεστική γενίκευση ερεθισμάτων παρατηρείται όταν η ενισχυτική συνέπεια είναι η αφαίρεση ερεθισμάτων όπως και όταν η ενισχυτική συνέπεια είναι η πρόσθεση ερεθισμάτων Διάκριση (όμως δεν κορνάρουμε στην αστυνομία ή το ασθενοφόρο). Άρα συντελεστική διάκριση ερεθισμάτων παρατηρείται όταν η ενισχυτική συνέπεια είναι η αφαίρεση ερεθισμάτων όπως και όταν η ενισχυτική συνέπεια είναι η πρόσθεση ερεθισμάτων

11 Ένα ταυτόχρονα αρνητικά ενισχυτικό και διακριτικό ερέθισμα
ΕΕ τσίμπημα στο πόδι ΕD: Δ ΕΕ τσίμπημα στο πόδι : χτύπημα ποδιού τσίμπημα στο πόδι ΕΔ: Δ2,3,4, κ.ά τσίμπημα στο πόδι: χτύπημα στο μέτωπο

12 Γενίκευση είναι όταν χτυπήσουμε το πόδι αν υπάρχει άλλος ερεθισμός.
Γενίκευση να ακολουθούμε οδηγίες από το δάσκαλο και μετά από την εξουσία. Γενίκευση είναι να περιμένουμε στην ουρά για ΔΕΗ, ΟΤΕ κ.α. αλλά διάκριση το να δίνουμε τη θέση μας σε έναν ανάπηρο. Στην αρνητική ενίσχυση το ίδιο το αρνητικά ενισχυτικό ερέθισμα αποτελεί αναπόφευκτα σημαντικό μέρος του περιβάλλοντος στο οποίο οι δράσεις ενισχύονται και δεν ενισχύονται.

13 Στη θετική ενίσχυση το ΕD προξενεί την εκδήλωση δράσεων που έχουν παραγάγει άλλα ερεθίσματα κατά την παρουσία του αλλά στην αρνητική ενίσχυση το ΕD προξενεί την εκδήλωση δράσεων που έχουν τερματίσει τον ίδιο του τον εαυτό. «Επίκτητη αδυναμία» είναι η γενίκευση της αναστολής δράσεων κατόπιν εξάλειψης της αρνητικής ενίσχυσης. Εάν ιστορικά δεν μπορούσαμε να τερματίσουμε ενοχλητικά γεγονότα τείνουμε να μην δρούμε ακόμη και αν οι δράσεις εάν εκδηλώνονταν θα ήταν αποτελεσματικές.

14 Η τάση να παλεύει κανείς σε άσχημες συνθήκες απαιτεί ένα ιστορικό αρνητικής ενίσχυσης σε παρόμοιες συνθήκες. Αυτό μπορεί να βοηθήσει και να αφήσει περιθώριο για επαγωγή δράσεων. Τα παράπονα ενισχύονται αρνητικά επειδή τερματίζουν τα άπλυτα πιάτα αλλά και η συμπεριφορά του άλλου ενισχύεται αρνητικά επειδή τερματίζει τη δική μας γκρίνια. Εάν όμως η γκρίνια είναι το μόνο ρεπερτόριό μας θα αφήσει εμάς. Έτσι η γκρίνια δεν ενισχύεται πια και δεν κάνουμε τίποτα οπότε γινόμαστε καταθλιπτικοί.

15 Θετική τιμωρία Δ ΕΕ- Παραγωγή ενός αρνητικού ενισχυτή ως συνέπεια δράσης. Αρνητική τιμωρία Ε+: Δ Ε+ Η αφαίρεση ενός θετικού ενισχυτή ως συνέπεια δράσης. Το παιδί βάζει το χέρι στο στόμα. Εάν η μητέρα του πάρει το αρκουδάκι είναι αρνητική τιμωρία. Εάν το χτυπήσει στο χέρι είναι θετική τιμωρία. Όταν βρίζουμε τιμωρούμε θετικά ενώ όταν κόβουμε την καλημέρα τιμωρούμε αρνητικά.

16 Θετική τιμωρία: κλωτσιές, γροθιές, δαγκώματα.
Αρνητική τιμωρία: πρόστιμα, χρηματικές ποινές, ποινές φυλάκισης, εξοστρακισμός. Στην εξάλειψη το ΕΕ+ λείπει παρά τη συμπεριφορά, ενώ στην αρνητική τιμωρία το ΕΕ+ λείπει εξαιτίας της συμπεριφοράς. Στο αρκουδάκι μετά την τιμωρία μπορεί να μην μειωθεί το πιπίλισμα αφού χάνει μια εναλλακτική πηγή ανακούφισης.

17 Είδος ενισχυτή

18 Ταυτόχρονη θετική ενίσχυση και θετική τιμωρία
Μια δράση τιμωρείται όποτε τερματίζει ένα θετικό ενισχυτή ή όποτε παράγει έναν αρνητικό ενισχυτή, είτε παρατηρούμε αλλαγή στη συχνότητα δράσης είτε όχι διότι μπορεί να υπάρχει και ενίσχυση και τιμωρία. Ο ηλεκτρολόγος που χτυπήθηκε με ρεύμα θα συνεχίσει επειδή επισκευάζει ζημιές. Δ Ε+, ΕΕ- . Δραστηριότητες που και μας αρέσουν και μας κουράζουν. Επιστήμη της εργονομίας συνεισφέρει στο να μειωθεί η κούραση στην άθληση.

19 Ταυτόχρονη θετική ενίσχυση και αρνητική τιμωρία μέσω αφαίρεσης
Για παράδειγμα, περπατάμε στο πάρκο απολαμβάνοντας τη φύση και βλέπουμε κάποιους φίλους στην καφετέρια. Μπαίνουμε στην καφετέρια και η επαφή με τους φίλους είναι η θετική ενίσχυση ενώ τερματίζεται η θετικά ενισχυτική επαφή με τη φύση στο πάρκο. Οι δράσεις που τιμωρούνται έχουν ενισχυθεί (διαφορετικά δεν θα υπήρχαν για να τις τιμωρήσουμε) οπότε η τιμωρία μπορεί να μην είναι αποτελεσματική.

20 Ταυτόχρονη αρνητική ενίσχυση και θετική τιμωρία
Αντιγραφή σε διαγώνισμα. Αν δεν ενισχυθούν άλλες δράσεις όπως το διάβασμα για να μας γλιτώσει, η τιμωρία δεν θα είναι αποτελεσματική. Μπορεί από την τιμωρία απλά να διαμορφωθούν καλύτερες συμπεριφορές αντιγραφής. Αν δεν ενισχυθούν άλλες συμπεριφορές επιθυμητές η τιμωρία δεν θα καταστείλει για πολύ.

21 Ταυτόχρονη αρνητική ενίσχυση και αρνητική τιμωρία
Πρέπει κάποιο παιδί να διαβάσει για επανάσταση του 21 αλλά διαβάζει για την ποδοσφαιρική του ομάδα. Η μαμά του τον βλέπει να διαβάζει για την ομάδα και δυσανασχετεί. Το παιδί ανοίγει την ιστορία και η δυσανασχέτιση τερματίζεται (αρνητική ενίσχυση). Τερματίζεται όμως η ενίσχυση από το ποδόσφαιρο (τιμωρία αρνητική). Για να φάει πατάτες πρέπει να φάει και ψάρια. Τα ψάρια (αρνητική ενίσχυση διότι τερματίζεται η απειλή) αλλά και (αρνητική τιμωρία) αφού αφαιρούνται οι θετικές πατάτες. Μελλοντικά δεν θα τρώει ψάρια διότι η κατανάλωσή τους τιμωρήθηκε αρνητικά.

22 Δηλαδή δεν φτάνει που κάνουμε κάτι που δεν μας αρέσει αλλά κάνοντάς το χάνουμε και κάτι που μας αρέσει. Κόστος δράσεων (κάθε δράση στοιχίζει την απώλεια κάποιου ΕΕ+).

23 Όταν η τιμωρία λειτουργεί πώς λειτουργεί;
Σε μια συντελεστική αλυσίδα το ενισχυτικό ερέθισμα ΕΕ μιας δράσης λειτουργεί και ως ΕD που προξενεί την εκδήλωση της επόμενης δράσης της αλυσίδας. Η παρουσία ενός ΕΕ- ή η αποκοπή ενός ΕΕ+ προκαλούν διέγερση του συμπαθητικού τομέα του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Αυτές οι αντιδράσεις προετοιμάζουν το σώμα για δυνητικά ισχυρές δράσεις (μάχη με τον εχθρό στην εξέλιξη του είδους).

24 Ταυτόχρονη θετική τιμωρία δράσης και πρόκληση αντίδρασης.
Ταυτόχρονη θετική τιμωρία δράσης και πρόκληση αντίδρασης. Δ ΕΕ ΕΕ+: Δ ΕΕ+ ΕΠ Α ΕΠ Α Το ίδιο ερέθισμα το οποίο τιμωρεί τη δράση που το επέφερε προκαλεί ταυτόχρονα και μία αντίδραση.

25 Το παιδί που διαβάζει ιστορία μετά από απειλή νιώθει λύπη και μίσος.
Γενικά οι αντιδράσεις δεν είναι ασυμβίβαστες με τις δράσεις όπως οι δύο δράσεις. Δεν μπορούμε να λύνουμε σταυρόλεξο και να διαβάζουμε αλλά μπορούμε να συμπληρώνουμε τη φορολογική δήλωση και να νιώθουμε ενοχή. Μέχρι ενός σημείου διότι η συμπαθητική διέγερση μπορεί να εμποδίζει δράσεις λόγω της ροής του αίματος στα όργανα και μυς (παράλυτος από τρόμο, άφωνος).

26 Φυσικά άλλες δράσεις δεν είναι ασυμβίβαστες με αντιδράσεις (κραυγές διαμαρτυρίας και θυμός). Η πιθανή επίδραση της τιμωρίας είναι η πρόκληση αντιδράσεων που είναι ασυμβίβαστες ή αταίριαστες με την εκδήλωση των τιμωρημένων δράσεων. Ποντίκια τροφή Τροφή + σοκ ως συνέπεια = μειώθηκαν πολύ οι δράσεις. Τροφή + σοκ αλλά όχι ως συνέπεια = μειώθηκαν αρκετά. Τροφή χωρίς σοκ = δεν μειώθηκαν καθόλου οι δράσεις. Το σοκ παρόλο που δεν ήταν συνέπεια προκάλεσε ασυμβίβαστες αντιδράσεις (τρέμουλο, ακινησία, αποπάτηση).

27 Άρα μια πιθανή επίδραση της διαδικασίας της τιμωρίας είναι ανεξάρτητη από το γεγονός ότι το ΕΕ- έρχεται ως συνέπεια της τιμωρημένης δράσης – αφού η προκλητική δύναμη του ίδιου του ερεθίσματος ως ΕΠ ούτως ή άλλως θα μειώνει κάπως τη συχνότητα εμφάνισης δράσεων οι οποίες είναι λίγο ή πολύ ασυμβίβαστες με τις αντιδράσεις που έχουν ήδη προκληθεί. Για παράδειγμα, όταν σε έναν ομιλητή κάποιων η προσοχή αποσπάται χωρίς να φταίει θυμώνει και μιλάει λιγότερο.

28 Και ενώ η αρνητική τιμωρία αναφέρεται σωστά ως μια διαδικασία συνεπειών, η ενδεχόμενη μείωση της συχνότητας της συντελεστικής συμπεριφοράς βασίζεται εν μέρει στην ταυτόχρονη πρόκληση συναισθηματικών αντιδράσεων.

29 Οι παρενέργειες της κοινωνικής πρόκλησης αντιδράσεων από την τιμωρία
Μερικά από τα ερεθίσματα που είναι συνέπειες δράσεων προκαλούν επίσης αντιδράσεις που είναι ασυμβίβαστες με την εκδήλωση των ίδιων δράσεων. Η τιμωρία μειώνει μη επιθυμητές και επιθυμητές δράσεις. Το παιδί που θα τιμωρηθεί επειδή έσπασε ένα κρυστάλλινο ποτήρι και θα νιώσει δυστυχισμένο μπορεί να μην αγγίξει τα κρυστάλλινα ποτήρια αλλά δεν θα αγγίξει και τα παιχνίδια του ή τα παιχνίδια των άλλων παιδιών. Τα παιδιά που τρομοκρατούνται από το δάσκαλο δεν θα κάνουν θόρυβο αλλά δεν θα συγκεντρώνονται, διαβάζουν, προσέχουν, συγκρίνουν, αντιλαμβάνονται, σκέφτονται.

30 Ο ομιλητής θα μιλάει λιγότερο αλλά θα χάσουμε αυτά που είχε να πει.
Ο άνθρωπος δεν θα πει ψέμματα αλλά μπορεί να μην λέει τίποτα ούτε και την αλήθεια.

31 Πιθανή επίδραση τιμωρίας: Δημιουργία εξαρτημένων συναισθηματικών αντανακλαστικών
Η τιμωρία δεν προκαλεί μόνο αντιδράσεις που είναι ασυμβίβαστες με δράσεις. Δημιουργεί εξαρτημένα αντανακλαστικά. Το ερέθισμα που δεν προκαλεί μια συγκεκριμένη αντίδραση (ουδέτερο ερέθισμα ή ΕΟ) συσχετίζεται στο χώρο και το χρόνο με ένα ερέθισμα ΕΑΠ το οποίο ήδη προκαλεί την αντίδραση (ΑΑ). Πολλά ουδέτερα ερεθίσματα είναι του σωματαισθητικού συστήματος (σύσπαση μυών, στάση, πίεση στο δέρμα, ήχος, μυρωδιές, γεύσεις).

32 Όποτε μια δράση ακολουθείται από ένα αρνητικά ενισχυτικό ερέθισμα, τα σωματαισθητικά και άλλα ερεθίσματα που συνοδεύουν τη δράση συσχετίζονται με προκλητικά ερεθίσματα. Στην αρχή δεν προκαλούν φόβο. Όταν όμως η τιμωρία ακολουθεί τα συγκεκριμένα σωματαισθητικά ερεθίσματα που συνοδεύουν τη δράση τότε αυτά συσχετίζονται με το ανεξάρτητο προκλητικό ερέθισμα (το οποίο είναι και το αρνητικά ενισχυτικό ερέθισμα) που προκαλεί φόβο.

33 Δ ΕΕ- εξαρτημένο αντανακλαστικό ΕΑΠ (φόβος) ΕΟ (σωματαισθητικά) ΕΕΠ (για φόβο)

34 Επειδή το σοκ (ΕΕ- και ΕΑΠ) ακολουθεί τη δράση τα σωματαισθητικά ερεθίσματα συσχετίζονται με το ΕΑΠ.
Οπότε αυτόματα μετά από καιρό η δράση προκαλεί συμπαθητική διέγερση. Τότε ερεθίσματα από το ίδιο το σώμα μας μας φοβίζουν επειδή συσχετίσθηκαν με άλλα ερεθίσματα που μας φόβιζαν στο παρελθόν όταν τιμωρήθηκε η δράση. Στη ντροπή από μια πράξη που παράγει χλευασμό τα αυτόματα ερεθίσματα της ομιλίας (ΕΟ) σχετίζονται με ερεθίσματα που προκαλούν δυσάρεστες συναισθηματικές αντιδράσεις.

35 Η δική του ομιλία το παιδί το φοβίζει
Η δική του ομιλία το παιδί το φοβίζει. Οπότε η δική του ομιλία ακόμη και σε άλλες περιπτώσεις το φοβίζει. Είναι εξαρτημένο αντανακλαστικό δεύτερης τάξης (όταν το κοροϊδέψουν τα παιδιά) Τα σωματαισθητικά δυστυχώς είναι φορητά. Στο σεξ η ντροπή. Πώς μπορεί ένα άτομο το οποίο εκφοβίστηκε ώστε να μην κάνει έρωτα προτού παντρευτεί να μην φοβηθεί ή να μην ντραπεί την πρώτη νύχτα του γάμου;

36 Η «ένοχη συνείδηση» όταν κάνουμε κάτι που έχει τιμωρηθεί.
Όταν η εκφραση δυσαρέσκειας δεν προκαλεί δυσάρεστες αντιδράσεις είναι η κλινική διαταραχή της «αντικοινωνικής προσωπικότητας». Ο ανιχνευτής ψεύδους ανιχνεύει τη συμπαθητική διέγερση. Κατά την τιμωρία των λανθασμένων απαντήσεων «κολλάει το μυαλό» λόγω αντιδράσεων. Όταν ντρεπόμαστε κάνουμε λιγότερα πράγματα γενικά διότι οι σωματαισθητικές αντιδράσεις μειώνουν τις δράσεις γενικά (εξαρτημένοι αρνητικοί ενισχυτές είναι ο φόβος, η ντροπή, το μίσος, η στενοχώρια, η αηδία, η ενοχή).

37 Πιθανή επίδραση τιμωρίας: Η διαμόρφωση της φυγής από εξαρτημένα αρνητικά ενισχυτικά ερεθίσματα.
Τα σωματαισθητικά που έχουν γίνει ΕΕΠ για την πρόκληση φόβου θα λειτουργούν και ως ΕΕΕ- αφού οποιαδήποτε δράση τα τερματίζει θα επαναλαμβάνεται πιο συχνά . Οπότε οι δράσεις που τερματίζουν αυτά τα ΕΕΕ- θα εκδηλώνονται πιο συχνά.

38 Αποφεύγουμε βλαβερά ή ενοχλητικά ερεθίσματα προτού έρθουν, διότι τερματίζουμε τα ερεθίσματα που έχουν συσχετιστεί με αυτά. Όταν αποφεύγουμε την ακόμη ανύπαρκτη επίθεση, η συμπεριφορά μας δεν ενισχύεται από την ενδεχόμενη μη εμφάνισή της, αλλά από τον τερματισμό των ερεθισμάτων που την προαναγγέλουν (ΕΕΕ-: Δ ΕΕΕ-). Τα ΕΕΠ για αντιδράσεις φόβου λειτουργούν επίσης ως ΕΕΕ- (προειδοποιητικά σήματα).

39 Το άγριο βλέμμα, το πρώτο ευγενικό κορνάρισμα.
Έτσι ακυρώνουν τα ενδεχόμενα να εμφανιστούν ανεξάρτητα αρνητικά ερεθίσματα ΕΑΕ- όπως το δάγκωμα του σκύλου, το χαστούκι, οι βρισιές.

40 Διακριτική λειτουργία των προειδοποιητικών σημάτων και η γενίκευσή τους
Η γενίκευση της επίδρασης της θετικής τιμωρίας είναι συχνά μεγαλύτερη από την γενίκευση της επίδρασης πολλών θετικών ενισχυτών. Δεύτερη φορά τιμωρία δεν ξαναδοκιμάζεις. Πριν τη χημειοθεραπεία πρέπει κάποιος να μασάει κάτι έντονο διότι ο εμετός να γενικευθεί μόνο σε αυτήν την μυρωδιά για να γίνει ΕΕΠ ΕΕΕ- ΕD για την απόρριψη.

41 Ψυχογενής ανορεξία. Τα παχυντικά φαγητά είναι ΕΑΕ+ (λόγω γεύσης) και ΕΕΕ- λόγω επίκρισης πάχους. Κρυβόμαστε. Το γεμάτο στομάχι προκαλεί ενοχές, ντροπή (λόγω προηγούμενης συσχέτισης με κριτική). Αφαίρεση γεμάτου στομάχου (εμετός). Ο εμετός αφαιρεί το προειδοποιητικά (γεμάτο στομάχι). Ο εμετός συσχετίζεται με το φαγητό (εξαρτημένο αντανακλαστικό).

42 Συσχέτιση βιβλίων με φωνές έχουν γίνει ΕΕΠ για φόβο, μίσος καθώς και ΕΕΕ- και ΕD για την εκδήλωση μορφών δράσης για αποφυγή (ούτε να είναι σε χώρο με βιβλίο). Γενίκευση είναι η κοινωνική φοβία, αγοραφοβία, διαταραχή πανικού, ψυχαναγκαστική διαταραχή, αποφευκτική διαταραχή της προσωπικότητας.

43 Στην ομιλία τα παιδιά τραυλίζουν διότι διακόπτουν επειδή φοβούνται τη δική τους φωνή λόγω τιμωρίας (μπορεί και να μην έχουν λεκτικές δράσεις). Δεν υπάρχει ντροπαλότητα. Υπάρχουν προειδοποιητικά σωματαισθητικά σημάδια. Η συμπεριφορά του Χριστιανού δεν διαμορφώνεται από την ίδια την κόλαση αλλά από τον τερματισμό της απειλής της κόλασης.

44 Οπότε η τιμωρία μέσω αφαίρεσης μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης δράσεων μέσα από:
1) Πρόκληση αντιδράσεων ασυμβίβαστων με την εκδήλωση της τιμωρημένης μορφής δράσης. 2) Δημιουργία εξαρτημένων αντανακλαστικών των οποίων οι αντιδράσεις είναι επίσης ασυμβίβαστες με την εκδήλωση της τιμωρημένης σωματαισθητικά μορφής δράσης. Τα σωματαισθητικά προκαλούν φόβο. Όταν πάει να κάνει κάτι προκαλείται συμπαθητική διέγερση. Δεν φοβόμαστε μόνο όταν τιμωρούμαστε αλλά και όταν ξεκινάμε να κάνουμε κάτι που φέρνει τιμωρία. Ερεθίσματα από το δικό μας σώμα μας φοβίζουν επειδή έχουν συσχετιστεί με άλλα που μας φόβιζαν στο παρελθόν όταν τιμωρήθηκε η πράξη.

45 3) Αρνητική ενίσχυση άλλων δράσεων όπως το να φύγεις
3) Αρνητική ενίσχυση άλλων δράσεων όπως το να φύγεις. Αρνητική ενίσχυση δράσεων που τερματίζουν αυτά τα εξαρτημένα προκλητικά ερεθίσματα. 4) Η δημιουργία των θετικά ενισχυτικών σημάτων ασφαλείας. Ο τερματισμός προκαλεί ανακούφιση μετά τα σήματα ασφαλείας. Αυτά τα ερεθίσματα που παρουσιάζονται αμέσως πριν από το γεγονός αναμένεται να προκαλούν αντίδραση ανακούφισης από μόνα τους. Έτσι αυτές οι δράσεις αυξάνονται σε συχνότητα και αποκτούν θετικά ενισχυτική δύναμη.

46 Δ ΕΕ- εξαρτημένο αντανακλαστικό ΕΑΠ (για φόβο)
Δ ΕΕ- εξαρτημένο αντανακλαστικό ΕΑΠ (για φόβο) ΕΟ (σωματαισθητικά για τιμωρημένες δράσεις) ΕΕΠ (για φόβο) ΕΕΕ- και ΕD: Δ2 (σήματα ασφαλείας) ΕΕΕ- ΕΑΠ (για ανακούφιση) Α ( ανακούφιση) ΕΕΠ (σωματαισθητικά από σήματα ασφαλείας) ΕΕΕ+ (τα σήματα ασφαλείας αποκτούν θετικά ενισχυτική δύναμη)

47 Όταν κάνουμε το πρέπον παράγουμε ερεθίσματα που έχουν συσχετιστεί με τον ανακουφιστικό τερματισμό των απειλητικών ερεθισμάτων τα οποία παράγονται αυτόματα από την εκδήλωση άλλοτε ενισχυμένων και άλλοτε τιμωρημένων μορφών δράσης. Αυτά τα σήματα ασφαλείας από την τιμωρία προκαλούν αντιδράσεις χαλάρωσης και ενισχύουν θετικά την εκδήλωση των μη τιμωρημένων μορφών δράσης που τα παράγουν, μειώνοντας (λόγω οικονομίας της συμπεριφοράς) τη συχνότητα εκδήλωσης της τιμωρημένης μορφής δράσης.

48 ΕΕΕ-: Δ ΕΕΕ- + ΕΕΕ+ (ασφάλεια).
Το μωρό που έχει πέσει φοβάται από την ανισορροπία. Οπότε αμέσως μετά στηρίζεται για να διώξει το ΕΕΕ- (φόβο) αλλά νιώθει και ανακούφηση (ΕΕΕ+). Όταν πιάνουμε το χέρι κάποιου προέρχεται η ασφάλεια από παιδική ηλικία. Πλένει χέρια το ψυχαναγκαστικό άτομο επειδή είναι ασυμβίβαστη ενέργεια με την επαφή με το κοινωνικό περιβάλλον. Όταν φύγουμε για κάτι δύσκολο κοιτάμε την κουζίνα, το ψυγείο κ.α.

49 Καθυστέρηση στην τιμωρία
Την σόμπα δεν την αγγίζουμε διότι η τιμωρία είναι άμεση. Στην ντουζιέρα μπαίνουμε λόγω καθυστέρησης της τιμωρίας (δεν αποκτούν προκλητική δύναμη για φόβο και επομένως ο τερματισμός τους δεν θα είναι αρνητικά ενισχυτικός).

50 Συμπτωματική αρνητική ενίσχυση
Παράκληση σε δύναμη. Γενίκευση. Όταν χαλάσει το αυτοκίνητο μπορεί να προσευχηθεί αντί να πάρει τηλέφωνο. Θα προσεύχεται ακόμη και όταν δεν απειλείται διότι τα δικά του ικετευτικά λόγια θα του προκαλούν ασφάλεια.

51 Ο εθισμός και η στέρηση των ΕΕ-
Θεμελιωτικές διαδικασίες και εκμηδενιστικές διαδικασίες. Με την συνεχιζόμενη παρουσίαση ενός ΕΕ- ο τερματισμός του ίδιου του ερεθίσματος χάνει την ενισχυτική αποτελεσματικότητά του. Με την επανάληψη της τιμωρίας, ο τερματισμός των ΕΑΕ- και των ΕΕΕ- που συσχετίζονται με την πτώση γίνεται όλο και λιγότερο ενισχυτικός. Η ενισχυτική δύναμη των αρνητικών ενισχυτών μειώνεται κατά την παρουσία τους.

52 Η ενισχυτική δύναμη των αρνητικών ενισχυτών αυξάνεται κατά την απουσία τους.
Όταν η ένταση παρουσιάζεται βαθμιαία συνηθίζεται σε υψηλά επίπεδα. Ακόμη και στα αθλήματα ξεκινάς αργά για να μειώσεις την τιμωριτική κούραση.

53 Η τιμωρία ως παρωθητική διαδικασία: οι αυτόματες συνέπειες των βίαιων δράσεων ως ΕΕ+
Ο άνθρωπος που τιμωρείται τιμωρεί άλλους. Το παιδί που δέχτηκε χαστούκι ή έχασε το γλυκό του φωνάζει, κλωτσά (ΕΕ-) ή μουτρώνει (αφαιρεί ΕΕ+). Μεταφέρουμε την αντεπίθεση σε ασφαλείς στόχους. Ο εργάτης φωνάζει στους οδηγούς, φωνάζει στους πολιτικούς στην τηλεόραση. Προκαλείται θυμός και σφίγγουμε μπουνιές, βρίζουμε, χτυπάμε έπιπλο για να εκτονώσουμε το θυμό.

54 Ο θυμός είναι μια αντίδραση που προκαλείται από την αφαίρεση του ΕΕ+, ενώ η επίθεση είναι μια δράση με συνέπειες, των οποίων η ενισχυτική αποτελεσματικότητα θεμελιώνεται από την αφαίρεση του ΕΕ+. Οι επιθετικές δράσεις ενισχύονται ακόμη και αν δεν επαναφέρουν τα χαμένα ΕΕΕ+ επειδή παράγουν αυτόματα τα σωματαισθητικά ερεθίσματα των οποίων η ενισχυτική δύναμη αυξήθηκε με την απώλεια του ΕΕΕ+.

55 Γιατί η τιμωρία θεμελιώνει την ενισχυτική δύναμη των ερεθισμάτων βίαιων πράξεων
Ο πόνος του άλλου από την αντεπίθεσή μας αλλά και τα σωματαισθητικά από την έντονη σωματική δράση χάνουν την ενισχυτική τους αποτελεσματικότητα από την επανάληψη. Οι πληγές των άλλων μπορεί να αποκτήσουν θετικά ενισχυτική αποτελεσματικότητα – να γίνουν δηλαδή σήματα ασφάλειας – από τη συσχέτισή τους με τον ανακουφιστικό τερματισμό των επιθέσεων από εχθρούς.

56 Η λεγόμενη προκλητική επίθεση τερματίζει τα προειδοποιητικά σήματα που έχουν προηγηθεί επιθέσεων στο παρελθόν αλλά και ενισχύεται θετικά από την παραγωγή ερεθισμάτων στους άλλους τα οποία στο παρελθόν συσχετίστηκαν με τερματισμό επίθεσης. Ο άνθρωπος που επιτίθεται χωρίς λόγο είχε τερματίσει έτσι επίθεση στο παρελθόν.

57 Εκμηδενιστικές διαδικασίες
Κορεσμός: Τα βίαια videoπαιχνίδια ή η παρακολούθηση επιθετικών αθλημάτων μπορεί να έχουν εκμηδενιστικές επιδράσεις. Όμως μακροπρόθεσμα θα συσχετίσει την επίθεση με την ανακούφιση. Εκμηδενιστική είναι και η ενίσχυση των άλλων. Η βαριά κουβέντα στη σχέση που είναι γεμάτη θετική ενίσχυση δεν είναι τόσο βαριά όσο μεταξύ αγνώστων. Η παραγωγή ενός ΕΕ- ή η απώλεια ενός ΕΕ+ έχουν γενικώς λιγότερη επίδραση στην συμπεριφορά όπου οι δράσεις παράγουν άλλα ΕΕ+. Αυτό ισχύει επίσης για τη θεμελιωτική παρωθητική επίδραση στη διαδικασία της τιμωρίας.

58 Η πάλη για την εξουσία: αμοιβαία τιμωρία, αρνητική ενίσχυση και η διαμόρφωση της επιθετικής συμπεριφοράς Μακροπρόθεσμα λόγω της αντεπίθεσης η τιμωρία μπορεί να ελέγχει τη συμπεριφορά των άλλων μόνο εάν μπορούμε να τους πληγώνουμε περισσότερο από ό,τι μπορούν να μας πληγώσουν αυτοί με την αντεπίθεσή τους. Η τιμωρία απαιτεί τη συνεχή διατήρηση της εξουσίας.

59 Το άτομο που διαβάζει για να τερματίσει απειλή θα διαβάζει όσο υπάρχει απειλή (αν βρει πιο εύκολο τρόπο να τερματίσει την απειλή όπως αντιγραφή ή παραίτηση) θα το κάνει. Οι κρατικές επιθέσεις σωφρονισμού αυξάνουν την ένταση των τρομοκρατικών επιθέσεων.

60 Μαζοχισμός Επώδυνα και οδυνηρά ερεθίσματα ως ΕD για την παραγωγή των ΕΕ+. Το ξύλο μοναδική κατάσταση στην οποία παράγονται ενισχυτικά ερεθίσματα. Ο άντρας περιορίζει τη γυναίκα για να μην έχει άλλες πηγές ανθρώπινης τρυφερότητας (της παρέχεται μόνο από τον ίδιο).

61 Μηχανισμοί άμυνας: η σύγκρουση ανάμεσα στις θετικά και τις αρνητικά ενισχυτικές λειτουργίες των ερεθισμάτων. Τον πυρήνα των μηχανισμών άμυνας αποτελούν οι δράσεις που τερματίζουν αρνητικούς ενισχυτές οι οποίοι λειτουργούν επίσης ως θετικοί ενισχυτές. Ο τερματισμός αυτόματων ερεθισμάτων τιμωρημένων μορφών δράσης οι οποίες επίσης ενισχύονται θετικά, καθώς και την παραγωγή σημάτων ασφαλείας που συσχετίζεται με τον ανακουφιστικό τερματισμό αυτών των ερεθισμάτων: Απόσυρση. Απόκτηση φόβου για μόλυνση.

62 Τελετουργικές δράσεις.
Τερματίζονται όμως και θετικά ενισχυτικά ερεθίσματα. Απώθηση (αρνείται την ύπαρξη των αντιδράσεών του ακόμη και όταν είναι μόνος). Στην απώθηση υπάρχει κάποια επαφή με το απαγορευμένο διότι τερματίζει τα απειλητικά ερεθίσματα χωρίς να αφαιρέσει το διακριτικό ερέθισμα. Αντιθετικός σχηματισμός: υπερβάλει τις αντίθετες δράσεις. Εάν έχουμε τιμωρηθεί για επιθετική συμπεριφορά γινόμαστε υπερβολικά ευγενικοί. Μπορεί να είναι κάποιος ιδιαίτερα ευγενικός και χωρίς λόγο επειδή αυτό του προσφέρει ασφάλεια.

63 Προβολή: αντίθετες δράσεις με τη μορφή καταγγελίας ότι κάποιος άλλος το έκανε.
Ή λέμε ότι ο άλλος μας φλέρταρε (μπορεί να κατηγορούμε τους ομοφυλόφιλους χωρίς λόγο διότι μας προκαλεί αισθήματα ασφάλειας). Εκλογίκευση: ελαφρυντικά. Δεν το είπα για να μην πληγώσω τον άλλο. Φαντασία. Παρέχει ΕΕ+ και όχι ΕΕΕ-.

64 Μπορεί να αναπτύξουμε ασφαλή ενδιαφέροντα που μας φέρνουν σε επαφή με το απαγορευμένο: μοναστική ζωή, αθλητισμός, χορός, αισθητική, ιατρική, ζωγραφική, φωτογράφιση του σώματος (μετουσίωση). Όλα αυτά περιορίζουν την επαφή μας με τον κόσμο και τον εαυτό μας.

65 Τιμωρία και αρνητική ενίσχυση στην ψυχοθεραπεία
Εκδηλώνονται οι απαγορευμένες δράσεις σε θετικό περιβάλλον.

66 Γιατί τιμωρούμε τότε; Οι βλαβερές συνέπειες αργούν να εμφανιστούν στην τιμωρία. Στην ενίσχυση οι θετικές επιδράσεις αργούν. Στην τιμωρία οι επιθυμητές δράσεις είναι άμεσες. Επιλέγουμε την εύκολη λύση που προσφέρει λιγότερη κόπωση. Οι αλλαγές στην τιμωρία είναι πιο εμφανείς. Νομίζουμε ότι η ενίσχυση δεν λειτουργεί. Αυξημένη ενισχυτική αποτελεσματικότητα της τιμωρίας αφού δεχόμαστε ΕΕ- ή χάνουμε ΕΕ+.

67 Πολύπλοκες Συντελεστικές Διακρίσεις
Η φυσική προέλευση της καινοφανούς αποτελεσματικής συμπεριφοράς. Στην αλυσίδα υπάρχουν ΕΕΕ / ΕD. Μερικές φορές τα ΕΕΕ προέρχονται από το σώμα μας. Πολλές φορές τα ΕΕΕ είναι δυσδιάκριτα παρόλο που παράγονται σπάνια και κατόπιν εκτεταμένων προσπαθειών αλλά διατηρούν δράσεις. Δεν υπάρχει παράλληλος κόσμος.

68 Το ίδιο συμβαίνει και με τους αρνητικούς ενισχυτές.
Σήματα ασφαλείας. Πολλές φορές λόγω της χαλάρωσης οι δράσεις γίνονται χωρίς λόγο.

69 Συντελεστική διάκριση υπό όρους
Πολλές φορές εάν μια δράση παράγει ενίσχυση κατά την παρουσία ενός ερεθίσματος εξαρτάται από την παρουσία ή απουσία ενός δεύτερου ερεθίσματος. Τηλέφωνο που χτυπά. Απαντάμε αν δεν κάνουμε διάλεξη. Το διακριτικό ερέθισμα που ορίζει τη λειτουργία ενός άλλου ως ΕD ή ΕΔ ονομάζεται καθοδηγητικά διακριτικό ερέθισμα. Συντελεστική γενίκευση ερεθισμάτων υπό όρους εάν κάποια άλλα στοιχεία των ερεθισμάτων παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Ντομάτα: έμαθες να προφέρεις το ν πριν από το τ. Το κάνεις και στο ντύσιμο.

70 Η γενικευμένη αντιστοίχιση του ερεθίσματος – επιλογή στο ερέθισμα - δείγμα
Όταν επιλέγουμε την πόρτα του φίλου μας. Κάποιοι αριθμοί είναι ΕΔ και ένας ΕD. Αυτό εξαρτάται από την παρουσία ενός ερεθίσματος που μας καθοδηγεί. Στην απλή συντελεστική διάκριση για επιλογή δεν γίνεται υπό όρους (επιλέγει το 2 για παράδειγμα επειδή έχει ενισχυθεί). Για να γίνει υπό όρους πρέπει να παρουσιαστούν και άλλα παραδείγματα (στο 2 το 2, στο 3 το 3). Το ίδιο και με τις κάλτσες στο καλάθι.

71 Το δείγμα είναι καθοδηγητικά διακριτικό ερέθισμα.
Γενικευμένη αντιστοίχηση επιλογής – δείγματος εάν έχουν γίνει πολλά παραδείγματα με ΕD και ΕΔ. Αιτιολογία αντιστοίχησης επιλογής – δείγματος. Μπορούμε να δώσουμε γνώση αν αλλάξουμε τις συνθήκες. Η περιγραφή της μικροφυσιολογίας δεν μας λέει γιατί η συμπεριφορά άλλαξε επειδή έμαθε. Γίνεται σε ιδιωτικά μόνο παρατηρήσιμες δράσεις.

72 Μπορούμε να διδάξουμε και μη αντιστοιχία επιλογής – δείγματος.
2 – επιλογή το 4 Είναι το διαφέρει από. Όταν ψάχνουμε να νοικιάσουμε DVD.

73 Πως όμως το λεκτικό αλάτι μας κάνει να επιλέγουμε το αλάτι και όχι το πιπέρι αφού η λέξη δεν μοιάζει με αλάτι. Αντιστοιχείται συμβατικά από την ενίσχυση (και εξάλειψη ενίσχυσης) από άτομα που μιλούν ελληνικά. Η συμβατική αντιστοιχία δημιουργείται όταν η επιλογή ενός οπτικού ερεθίσματος επιλογής (η αλατιέρα) ενισχύεται κατά την παρουσία ενός ακουστικού ερεθίσματος – δείγματος (αλάτι).

74 Το ίδιο το 2 και δύο. Τα ερεθίσματα μπορεί να αντιστρέφονται (όταν ακούς δύο να επιλέγει 2) χωρίς να το διδαχθεί ευθέως. Συμμετρική λειτουργία. Όταν ο φίλος ζητάει το κατσαβίδι λέει το μικρό (συμβατική επιλογή για φυσικές διαστάσεις). Μπορεί να γίνει για οποιαδήποτε ιδιότητα. Οι σχέσεις των ιδιοτήτων είναι γενικεύσεις διότι το μικρότερο ή μεγαλύτερο μπορεί να διαφέρουν σε μέγεθος.

75 Διαδικασία αντιστοίχησης με καθυστέρηση.
Μέσω λεκτικής συμπεριφοράς. Αναπληρωτικό, καθοδηγητικά διακριτικό ερέθισμα (το λεκτικό). Καθυστερημένα άτομα έμαθαν να κάνουν σήματα με τα χέρια για να κάνουν επιλογή με καθυστέρηση. Γενικευμένη αντιγραφή: ενισχυτική αντιστοιχία προτύπου – αντιγραφής.

76 Ενδελεχές διακριτικό ρεπερτόριο
Η διακριτική λειτουργία των ερεθισμάτων που δημιουργούμε βρίσκεται υπό τους όρους της σχέσης τους με τα ερεθίσματα που παρατηρούμε, σχέση η οποία αφενός αλλάζει συνεχώς ως αποτέλεσμα των δράσεών μας και αφετέρου προξενεί αντίστοιχα λεπτές αλλαγές στη μορφή της επόμενης δράσης μας. Το ειδικό στοιχείο του ενδελεχούς διακριτικού ρεπερτορίου είναι ότι τα διακριτικά ερεθίσματα (δηλαδή η αντιστοιχία και η έλλειψη αντιστοιχίας των γραμμών) αποτελούν προϊόντα της συμπεριφοράς του ατόμου.

77 Άρα είναι μια συντελεστική αλυσίδα στην οποία τα παραγόμενα ΕD / EEE είναι η σχέση που αναπτύσεται (συνεπώς και συνεχώς) μεταξύ των ερεθισμάτων. Όταν οδηγούμε αυτοκίνητο και αλλάζουμε πορεία ανάλογα με το δρόμο. Οι τέχνες, τα αθλήματα, οι διάφορες δεξιότητες. Τελικά οι αποτελεσματικές κινήσεις ενισχύονται αυτόματα με την πείρα.

78 Η μητέρα δεν χρειάζεται να ενισχύει τις επιμέρους κινήσεις του παιδιού με το μολύβι επειδή η σχετική αντιστοιχία με το πρότυπο που παράγουν αυτές οι κινήσεις έχει αποκτήσει από μόνη της εξαρτημένα ενισχυτική αποτελεσματικότητα. Η τάση γενικεύεται σε ευθείες γραμμές, καμπύλες κ.α. Οπότε αντιγράφει γενικά.

79 Γενικευμένη αντιγραφή συμπεριφοράς
Ο σκύλος δεν τρέχει πίσω από τη γάτα επειδή μιμείται αλλά επειδή ενισχύεται. Η απλή αντιστοιχία δεν σημαίνει μίμηση. Η μίμηση γίνεται όταν ενισχύεται.

80 Γενικευμένη μίμηση προτύπου στα βρέφη
Η μητέρα δίνει προσοχή και μιμείται το παιδί. Δεν χρειάζεται πάντα να δίνει προσοχή για να διαμορφωθούν και άλλες συμπεριφορές. Η αντιστοιχία έχει γίνει ΕΕΕ+. Μετά τη μητέρα γενικεύεται η μίμηση και μιμούμαστε και άλλους.

81 Γενικευμένη μίμηση λεκτικής συμπεριφοράς
Το μεγαλύτερο μέρος της διαμόρφωσης της λεκτικής συμπεριφοράς γίνεται όταν η ομιλία του ατόμου ενισχύεται αυτόματα από την αντιστοιχία της με τα χαρακτηριστικά των λεκτικών δράσεων των άλλων ανθρώπων. Αρκεί η δράση της μίμησης να γενικευθεί.

82 Χαρακτηριστικά του προτύπου
Η μίμηση συμβαίνει πιο συχνά όταν το μοντέλο και ο μιμητής μοιάζουν σε χαρακτηριστικά όπως η ηλικία, η κοινωνική τάξη, το φύλο, η εθνικότητα, η ικανότητα (λόγω γενίκευσης σε ότι μοιάζει). Εάν όμως ενισχυθεί η μίμηση όσων διαφέρουν τότε θα μιμούμαστε όσους διαφέρουν. Λευκοί νέοι μιμούνται το χιπ – χοπ.

83 Μπορούμε όμως να εξαλείψουμε τη μίμηση αν ο μιμητής δεν ενισχυθεί.
Έτσι αντιγράφουμε τις αποτελεσματικές δράσεις των άλλων επειδή η μίμηση αυτών των αποτελεσματικών δράσεων τείνει να παράγει ενίσχυση σε εμάς τους ίδιους. Αυτό που ενισχύει δεν είναι η επιτυχία του μοντέλου αλλά η δική μας επιτυχία όταν το αντιγράφουμε.

84 Μίμηση κατόπιν καθυστέρησης
Με παραγωγή αναπληρωτικού ΕD(K). Μερικές φορές χρειάζεται ένα clue. Μωρό μου κάνε για τον μπαμπά αυτό που σου έδειξα το πρωί. Οι χρονικές αποστάσεις μεταξύ προτύπου και αντιγράφου γεφυρώνονται από φυσικά γεγονότα και για φυσικούς λόγους. Το παιδάκι όταν μιμείται ότι φτιάχνει κουραμπιέδες λέει τα αναπληρωματικά λεκτικά ερεθίσματα.

85 Κοινωνική εκμετάλλευση της γενικευμένης μίμησης προτύπου.
Στη διαφήμιση: Μοιάζει το πρότυπο. Η μίμηση της βίας όταν παρουσιάζεται δίκαιη είναι πιο συχνή (στο πλαίσιο της κοινωνικής αποδοχής και της αμοιβής).

86 Γενικευμένη συμμόρφωση: Αρνητική ενίσχυση της μίμησης προτύπου:
Η αντιγραφή στο σχολείο. Η υιοθέτηση της άποψης του άλλου τερματίζει την απειλή. Συμφωνούμε με την πλειοψηφία. Γενικευμένη συμμόρφωση Η εξουσία γίνεται αντικείμενο μίμησης (είναι αποτελεσματικές οι δράσεις τους).

87 Γενικευμένη αντίθεση προτύπου
Το μικρότερο παιδί όταν μιμείται το μεγαλύτερο δεν παίρνει προσοχή αλλά το μεγαλύτερο το λέει μαϊμού. Δεν αρκεί μόνο το καλό μοντέλο. Χρειάζεται και η ενίσχυση της μίμησης. Η συμμόρφωση απομακρύνει την τιμωρία και δίνει σήμα ασφαλείας. Η συμμόρφωση όμως τιμωρείται από την οριστική απώλεια της ευκαιρίας να εκφράσουμε τη δική μας άποψη. Εκπαίδευση στη διεκδικιτική συμπεριφορά (από θεραπευτή) για να θεραπεύσει φοβίες και ντροπαλότητα.

88 Λύσεις προβλημάτων Ιδιωτικά παρατηρήσιμες δράσεις όπως σκέψεις και φαντασία. Πρόβλημα: Το ενισχυτικό ερέθισμα γνωστό, η μορφή της δράσης που το παράγει άγνωστη. Προφανώς δεν μπορούμε να ενισχύσουμε τη δράση για να αυξήσουμε τη συχνότητα αφού λείπει. Προδρομικές δράσεις για να παράγουμε καθοδηγητικά ερεθίσματα. Τα Ε(D)K είναι τα ερεθίσματα που καθιστούν τα άλλα ερεθίσματα ΕD ή ΕΔ. Οι προδρομικές δράσεις εκδηλώνονται στην απουσία καθοδήγησης ή όταν υπάρχουν πολλαπλά ερεθίσματα. Ωστόσο πάντα υπάρχουν προδρομικές για να μας φέρουν σε επαφή με το ΕD (η προσοχή). Μπορούμε να στηριχτούμε σε κάτι που έχει ενισχυθεί στο παρελθόν.

89 Προδρομικές δράσεις είναι οι δράσεις που παράγουν διακριτικά ερεθίσματα τα οποία έχουν οδηγήσει στην εκδήλωση λύσεων σε παρόμοιες καταστάσεις. Όταν συγκεκριμένες μορφές προδρομικών δράσεων ενισχύονται κατ’επανάληψη, μειώνεται η μεταβλητότητα στη μορφή τους. Κάποιος όμως μπορεί να μας πει πως λύνεται το πρόβλημα.

90 Η γενικευμένη τήρηση λεκτικών κανόνων: περιγραφές συναρτήσεων τριών όρων ως ΕD(K) για την εκδήλωση αντίστοιχων δράσεων. Η τήρηση κανόνων είναι μια μορφή συντελεστικής διάκρισης υπό τους όρους της συμβατικής αντιστοιχίας του ΕD με το ΕD(K) όπου το ΕD(K) είναι ο κανόνας και ΕD τα ερεθίσματα που παράγονται κατά την εκδήλωση των δράσεων που αντιστοιχούν συμβατικά σε αυτά. Ζωντανή επίδειξη όταν περιγράφονται οι συνθήκες. Τήρηση κανόνων υπό τους όρους των πηγών τους. Τηρούμε κανόνες επιλεκτικά ανάλογα με την πηγή τους. Ακούμε το γιατρό. Προσανατολισμός με χάρτη Συντελεστική αλυσίδα με ΕD τις ταμπέλες.

91 Τήρηση κανόνων που τερματίζουν αρνητικούς ενισχυτές
Ιατρικές συνταγές, απαιτήσεις, συμβόλαια και διαταγές. Στη διαφήμιση το λέει γιατρός (γενίκευση). Κάθε μήνα τερματίζουμε την απειλή της τράπεζας (σύμφωνα με το συμβόλαιο). Μπορεί όμως να βρούμε άλλες δράσεις που να τερματίζουν την απειλή (αγοράζουμε μηχάνημα που εντοπίζει ραντάρ).

92 Παροιμίες, κανόνες παιχνιδιών, πολιτικοί και επιστημονικοί νόμοι ως ΕD(K)
Οι νόμοι της επιστήμης είναι περιγραφές των συνθηκών στις οποίες συγκεκριμένες συμπεριφορές αποβαίνουν αποτελεσματικές. Οι κανόνες μετά δεν χρειάζονται (όπως οι γραμματικοί κανόνες) όχι επειδή έχουν εσωτερικευθεί αλλά έχουν χάσει τη σημασία τους, αφού η συμπεριφορά εμφανίζεται πλέον στις συνθήκες στις οποίες ενισχύεται και όχι στις συνθήκες στις οποίες δεν ενισχύεται, χωρίς τη βοήθεια του κανόνα. Για να διδάξουμε χρειάζεται ενίσχυση. Μειονέκτημα τήρησης κανόνων: η επιβράδυνση της προσαρμογής όταν αλλάζουν οι συνθήκες.

93 Συμπτωματική ενίσχυση τήρησης κανόνων.
Διατύπωση κανόνων: Συμπτωματική ενίσχυση της τήρησης αυτοδιατυπωμένων κανόνων. Στην κατάθλιψη περιγράφουν ειδικές αδυναμίες. Στο ΔΕΠ οι συμπεριφορές παράγουν αυτόματα ερεθίσματα από την εκδήλωσή τους και είναι ασυμβίβαστες με την τήρηση κανόνων. Ενίσχυση της περιγραφής των συνθηκών που ενισχύονται.

94 Μεταβατικότητα στις συντελεστικές διακρίσεις.
ΤΡΙΖ ΓΛΙΠ. ΜΠΑΞ ΤΡΙΖ. ΓΛΙΠ ΜΠΑΞ. Σχέση ισοδυναμίας: Α=Β τότε Β=Α (συμμετρία). Α=Β και Β=Γ τότε Α=Γ (μεταβατικότητα). Σχέση ταύτισης Α=Α. Το υποκείμενο κατασκευάζει συμπληρωματικά διακριτικά ερεθίσματα.

95 www.seab.envmed Rochester.edu/jeab.
παλιότερα PubMed Central. philreed.proboards1.com. The Analysis of Verbal Behavior (στο Πάντειο). Psychological Record (μέσω – link.gr)

96 Journal of Experimental Child Psychology (HealLink).
Journal of Organizational Behavior Analysis (Πάντειο). Organizational Behavior Management Network ( Για κλινική ψυχολογία: Behavioral Disorders – Behavioral Interventions ή Behavior Modification (HealLink).

97 Για σεξουαλική συμπεριφορά, εγκλημάτική συμπεριφορά, παθολογίες λόγου – analyst – online.com. Του Skinner στο Το βιβλίο του Science and human behavior (1953). Cambridge Center for Behavior Analysis (