Οικονομική Επιστήμη: επιλογή, αξιολόγηση & κατανομή περιορισμένων πόρων, ώστε να εξασφαλίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η ικανοποίηση των αναγκών,

Παρουσίαση με θέμα: "Οικονομική Επιστήμη: επιλογή, αξιολόγηση & κατανομή περιορισμένων πόρων, ώστε να εξασφαλίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η ικανοποίηση των αναγκών,"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Οικονομική Επιστήμη: επιλογή, αξιολόγηση & κατανομή περιορισμένων πόρων, ώστε να εξασφαλίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η ικανοποίηση των αναγκών, πληροφορίες για το κόστος & όφελος που προκύπτει στην κοινωνία από την παρούσα & μελλοντική παραγωγή, κατανάλωση & διανομή των περιορισμένων πόρων Μικροοικονομία: παραγωγός-καταναλωτής, επιχείρηση-νοικοκυριό συμπεριφορά καταναλωτή / θεωρία ζήτησης, συμπεριφορά επιχείρησης / θεωρία προσφοράς, αγοραία ισορροπία / διαμόρφωση τιμών, μορφή αγοράς (ανταγωνισμός / μονοπώλιο), αγορά εργασίας (προσφορά/ζήτηση εργατικού δυναμικού) αγορά κεφαλαίου (τόκος), συντελεστών παραγωγής

2 Μακροοικονομία: συνολικά μεγέθη μιας κοινωνίας
απασχόληση, εισόδημα, επενδύσεις, δημόσιες δαπάνες, ισορροπία προσφοράς/ζήτησης: οι καταναλωτές προσφέρουν εργασία στους παραγωγούς, αμείβονται με παροχή εισοδήματος & καταναλώνουν τα αγαθά που προσφέρουν οι παραγωγοί, δημοσιονομικός τομέας, χρηματοπιστωτικός (τραπεζικό σύστημα), εξωτερικός (εισαγωγές-εξαγωγές), δημοσιονομικός: φόροι=δαπάνες, χρηματοπιστωτικός: αποταμιεύσεις=επενδύσεις, εξωτερικός: εισαγωγές=εξαγωγές, ανάλυση μακροικονομικών μεγεθών: εθνικό προϊόν & εισόδημα, εθνικός πλούτος, πληθωρισμός θεωρία οικονομικών διακυμάνσεων: εξάρσεις / υφέσεις οικονομικού συστήματος, μακροοικονομική πολιτική: αν αυξηθούν οι φόροι κατά α%, πόσο επηρεάζεται το εισόδημα & η οικονομική ανάπτυξη;

3 Νόμος Ανεπάρκειας: περιορισμένοι πόροι – απεριόριστες ανάγκες
Κανένα οικονομικό σύστημα & καμιά χώρα δε διαθέτει αρκετούς πόρους για να ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες των πολιτών της Οικονομικό Πρόβλημα: Ποια αγαθά & υπηρεσίες χρειάζονται για την ικανοποίηση των αναγκών μας; Ποια αγαθά & υπηρεσίες θα πρέπει να παραχθούν & σε ποιες ποσότητες; Πώς θα παραχθούν αυτά τα αγαθά & οι υπηρεσίες; (υλικοτεχνική υποδομή, διαδικασίες) Για ποιον θα παραχθούν αυτά τα αγαθά & οι υπηρεσίες; (κατανομή) Προϋπολογισμός: Ιεράρχηση & κάλυψη αναγκών άμυνας, υγείας, παιδείας κλπ – επιλογή ποσοστιαίας κατανομής

4 Καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων: δυνατοί εναλλακτικοί συνδυασμοί μεταξύ δυο τομέων
Τα σημεία που βρίσκονται επάνω στην καμπύλη αντιστοιχούν στον άριστο συνδυασμό: μέγιστη απόδοση & των δυο τομέων (πχ. υγείας-παιδείας) για δεδομένες εισροές Βελτίωση της τεχνολογίας του χώρου της υγείας συνεπάγεται τη μετάθεση της καμπύλης προς την κατεύθυνση της υγείας (αύξηση απόδοσης στην υγεία με τις ίδιες εισροές) Γενικότερη βελτίωση υλικοτεχνικής υποδομής μιας χώρας συνεπάγεται τη μετάθεση της καμπύλης & προς τις δυο κατευθύνσεις Κόστος ευκαιρίας: η επιλογή δέσμευσης πόρων σε κάποιον τομέα (για την παραγωγή αγαθών & υπηρεσιών) συνεπάγεται τη στέρηση αυτών (& των συνακόλουθων οφελών) από κάποιον άλλο τομέα, ή & εντός του ίδιου τομέα (πχ. βάρος στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας ή στην εντατική θεραπεία)

5 Παράδειγμα κόστους ευκαιρίας:
- η παροχή ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης στο Η.Β. κοστίζει 3.300£ & 3 κύκλοι αυξάνουν την πιθανότητα επιτυχούς εγκυμοσύνης κατά 30%, - Είναι ικανοποιητική σχέση κόστους-οφέλους αν σκεφτούμε ότι το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε;

6 ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ (1)

7 ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ (2)

8 Ανάγκες περίθαλψης στο Υγειονομικό Σύστημα: μπορούν να αξιολογηθούν, να μετρηθούν & να κοστολογηθούν
Επιθυμίες: ατομική αξιολόγηση επιπέδου υγείας – επιθυμία ατόμου για βελτιστοποίηση υγείας Ζήτηση: προέκταση των επιθυμιών Ανάγκες: αξιολόγηση υγείας από τους επαγγελματίες υγείας – οι ανάγκες δεν μετατρέπονται απαραίτητα σε ζήτηση & αντίστροφα Κράτος - άτομο - ιατρός: Το άτομο πάσχει από κάποια ασθένεια; Το άτομο έχει ανάγκη δημόσιας οικονομικής φροντίδας; Το άτομο ζητά δημόσιες υγειονομικές δαπάνες; Σκοπός η μεγιστοποίηση των δεικτών υγείας των ατόμων με την ορθολογικότερη δυνατή χρήση των διαθέσιμων πόρων υγείας

9 Φιλελεύθερο Σύστημα (ελεύθερος ανταγωνισμός – laissez-faire)
Ο καταναλωτής αγοράζει οποιαδήποτε αγαθά επιθυμεί προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες του Το άτομο διαθέτει με τον καλύτερο τρόπο την παραγωγική του δύναμη προκειμένου να μεγιστοποιήσει το εισόδημά του Τα μέσα παραγωγής ανήκουν στον παραγωγό, ο οποίος μπορεί να παράγει οποιαδήποτε ποσότητα αγαθών κρίνει Οι συναλλαγές μεταξύ παραγωγών-καταναλωτών διενεργούνται βάσει του μηχανισμού διαμόρφωσης των τιμών, χωρίς το κράτος να υπεισέρχεται σ’ αυτές Το κράτος παρέχει μόνο το θεσμικό πλαίσιο για την ομαλή λειτουργία της αγοράς Οι αποφάσεις των καταναλωτών & παραγωγών αποβλέπουν στο αξίωμα της μεγιστοποίησης του αποτελέσματος με την ελάχιστη δυνατή θυσία

10 Σοσιαλιστικό Σύστημα Τα μέσα παραγωγής ανήκουν στο κράτος Η ατομική ελευθερία για ιδιοκτησία είναι περιορισμένη Η έννοια του κέρδους αντικαθίσταται από την έννοια του πλεονάσματος που ορίζεται βάσει οικονομικού σχεδιασμού Η διανομή αγαθών/υπηρεσιών γίνεται βάσει αποφάσεων της κεντρικής αρχής – οι υπηρεσίες εκπαίδευσης, υγείας κλπ ανήκουν στο κράτος Η κατανάλωση ορίζεται βάσει οικονομικού σχεδιασμού Τα κεφαλαιουχικά αγαθά ανήκουν στο κράτος, το οποίο καθορίζει & τις επενδύσεις

11 Μικτό Σύστημα Αποτροπή δημιουργίας μονοπωλιακών δυνάμεων: συγκέντρωση παραγωγής αγαθών/υπηρεσιών, αύξηση τιμών, υπερβολικά κέρδη Παρέμβαση κράτους: επιβολή φόρων, εποπτικός ρόλος στις οικονομικές λειτουργίες με στόχο τη μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας Άριστη κατανομή διαθέσιμων παραγωγικών πόρων ώστε να ικανοποιούνται κατά το δυνατό οι κοινωνικές ανάγκες Πλήρης απασχόληση – αντιμετώπιση ανεργίας Επίτευξη κοινωνικά επιθυμητού ρυθμού ανάπτυξης: διεύρυνση οικονομικής δραστηριότητας, αύξηση απασχόλησης, εισοδήματος Κοινωνική Δικαιοσύνη: δίκαιη κατανομή συνολικού προϊόντος - εισοδημάτων

12 Διαμόρφωση τιμών Ισορροπία μεταξύ προσφοράς-ζήτησης Σκοπός παραγωγού: κάλυψη εξόδων + επιθυμητό κέρδος Σκοπός καταναλωτή: μέγιστη χρησιμότητα στην ελάχιστη τιμή Ανταγωνιστικότητα αγοράς: καθορίζεται από: Αριθμό παραγωγών – πωλητών Δυνατότητα ελεύθερης εισόδου-εξόδου στην αγορά Αδυναμία επηρεασμού της τιμής & του όγκου πωλήσεων από έναν παραγωγό ή πωλητή (μονοπώλιο) Πλήρη γνώση της ποιότητας/ποσότητας διαθέσιμων αγαθών / υπηρεσιών από τους καταναλωτές, οι οποίοι συμπεριφέρονται ορθολογικά (μεγιστοποίηση χρησιμότητας) Χρησιμότητα: δύσκολο να προσδιορισθεί με αντικειμενικά κριτήρια, να μετρηθεί με απόλυτα μεγέθη ή να αθροιστούν οι μονάδες της

13 Καμπύλες προσφοράς – ζήτησης Το παράδειγμα της λιποαναρρόφησης
Καμπύλες προσφοράς – ζήτησης Το παράδειγμα της λιποαναρρόφησης

14 Φθίνουσα οριακή χρησιμότητα
Κάθε καταναλωτής απολαμβάνει μια α χρησιμότητα από την κατανάλωση ενός αγαθού Εντούτοις, η αύξηση της κατανάλωσης επιφέρει οριακή μείωση στη χρησιμότητα που παρέχει το αγαθό αυτό Βασικός Νόμος Ζήτησης: όσο μεγαλύτερη η τιμή ενός αγαθού, τόσο μικρότερη η ζητούμενη ποσότητα: όσο αυξάνει η ποσότητα του αγαθού στην αγορά, τόσο μειώνεται η τιμή του Οριακός λόγος υποκατάστασης Για διάφορους λόγους, ο καταναλωτής συχνά επιλέγει να υποκαταστήσει μέρος της ποσότητας του αγαθού Α με επιπλέον ποσότητα του αγαθού Β (πχ. υπηρεσίες υγείας αντί διακοπών), θεωρώντας ότι αυτό συνεπάγεται υψηλότερη χρησιμότητα γι’ αυτόν Η υποκατάσταση τείνει να είναι φθίνουσα Μέγιστη χρησιμότητα για δεδομένο εισόδημα: ίση οριακή απόλαυση από το κάθε αγαθό

15 Η ζήτηση γενικά καθορίζεται από:
Τις τιμές άλλων ανταγωνιστικών ή συμπληρωματικών αγαθών Το παρόν & το προσδοκώμενο μελλοντικό εισόδημα του καταναλωτή Τα περιουσιακά στοιχεία του καταναλωτή Το εμπόριο & την τεχνολογία Τις προτιμήσεις του καταναλωτή Τον πληθυσμό (μέγεθος, χαρακτηριστικά) Η ζήτηση υπηρεσιών υγείας καθορίζεται επιπλέον από: Το φορέα ασφαλιστικής κάλυψης Τις αμοιβές ανά επίσκεψη & τα έξοδα πρόσβασης (+ δυσκολία) στο νοσοκομείο Το δείκτη κατάστασης υγείας του καταναλωτή, την ηλικία, το φύλο & το εκπαιδευτικό του επίπεδο

16 Ελαστικότητα ζήτησης: % μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας ενός αγαθού/υπηρεσίας διαιρούμενη προς την % μεταβολή της τιμής του Ανελαστική ζήτηση: μεγάλη μεταβολή της τιμής επηρεάζει ελάχιστα ως καθόλου τη ζητούμενη ποσότητα Ελαστική: μικρή μεταβολή της τιμής επηρεάζει σημαντικά τη ζητούμενη ποσότητα (υποκατάστατα αγαθά) Σταυροειδής: η ζήτηση για ένα αγαθό αλλάζει όταν μεταβάλλεται η τιμή ενός άλλου αγαθού (οφθαλμίατροι – οπτικά είδη) Βασικός Νόμος Προσφοράς: Όσο αυξάνει η τιμή ενός αγαθού/υπηρεσίας στην αγορά τόσο αυξάνει η προσφερόμενη από τους παραγωγούς ποσότητα, & όσο μειώνεται η τιμή του τόσο μειώνεται η ποσότητα (η σχέση επηρεάζεται βεβαίως & από άλλους παράγοντες) Ανελαστική προσφορά: μεγάλη μεταβολή της τιμής επηρεάζει ελάχιστα ως καθόλου την προσφερόμενη ποσότητα Συναλλαγές παραγωγών-καταναλωτών: τείνουν σε σημείο ισορροπίας (σταθεροποίηση τιμής – ποσότητας προϊόντος)

17 Αγορά φροντίδας υγείας: χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερότητες
Αβεβαιότητα: η αδυναμία πρόβλεψης αφορά: - Πότε θα προκύψει ασθένεια, τι είδους φροντίδα υγείας θα χρειαστούμε, ποιο θα είναι το απαιτούμενο κόστος - Συνέπειες, ανάρρωση (χρονικό διάστημα, περιορισμοί λειτουργικότητας, εφ’ όρου ζωής αγωγή κλπ) Οι ασθενείς δε συμπεριφέρονται όπως οι καταναλωτές άλλων προϊόντων: - Δε μπορούν να δοκιμάσουν το προϊόν πριν το καταναλώσουν – δυσκολία έρευνας αγοράς - Ασύμμετρη πληροφόρηση: περίπλοκη γνώση, οι επαγγελματίες υγείας πάντα θα γνωρίζουν πολύ περισσότερα - Αλληλεξαρτήσεις μεταξύ ενεργειών των καταναλωτών: η ανοσοποίηση έναντι λοιμώδους νόσου μειώνει την πιθανότητα προσβολής άλλων από τη νόσο αυτή

18 Οι επαγγελματίες υγείας δε συμπεριφέρονται όπως οι παραγωγοί άλλων προϊόντων:
- Απαιτήσεις εκπαίδευσης, προϋπηρεσίας - Ρυθμίσεις άδειας άσκησης επαγγέλματος - Απουσία διαφήμισης / ανοικτού ανταγωνισμού - Οι συμβουλές ή η φροντίδα υγείας που παρέχουν (υποτίθεται ότι) είναι πλήρως διαχωρισμένες από το προσωπικό τους συμφέρον ή τις προτιμήσεις τους - Δε στοχεύουν στη μεγιστοποίηση του κέρδους τους (κοινωνικοί-δεοντολογικοί παράγοντες) - Διαφορετικά αντίτιμα σε διαφορετικούς ασθενείς για το ίδιο πρόβλημα / φροντίδα υγείας - Περίπλοκες πτυχές ασφαλιστικής κάλυψης

19 Ζήτηση αγαθών/υπηρεσιών υγείας: γενικά ανελαστική, καθορίζεται από το εισόδημα, την ασφάλιση & τις προτιμήσεις Προσφορά αγαθών/υπηρεσιών υγείας: ιδιαίτερα ελαστική, ακόμη & μικρές μεταβολές στους μισθούς επηρεάζουν σημαντικά τη συμπεριφορά του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας Νοσοκομεία: γενικά μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις: η ροή του κεφαλαίου δεν καθορίζεται από τα κέρδη αλλά από φιλανθρωπικά κριτήρια & κυβερνητικές αποφάσεις (πιέσεις κοινωνικών ομάδων / πληθυσμών) Οι δαπάνες υγείας επηρεάζονται από: Γήρανση πληθυσμού – παγκόσμια αυξητική τάση Αύξηση ιατρικού δυναμικού & βελτίωση τεχνολογικών δυνατοτήτων Αύξηση τιμών υπηρεσιών υγείας & νοσοκομειακών κλινών

20 Υγεία – ιδιωτικό ή κοινωνικό αγαθό;
Ιδιωτικό αγαθό: ορθολογικότητα συμπεριφοράς καταναλωτή Τι είδους ιατρονοσηλευτικές υπηρεσίες χρειάζεται, ποια ποσότητα και ποιότητα αυτών; Πληροφορίες για ασθένεια, αντίστοιχες θεραπείες, προσδοκώμενα αποτελέσματα αυτών Ελαχιστοποίηση γραφειοκρατικών διαδικασιών Κοινωνικό (δημόσιο) αγαθό: ηθικές αξίες καθιστούν αναγκαίο τον κρατικό έλεγχο / παρέμβαση Κατανομή υπηρεσιών υγείας βάσει αναγκών, όχι εισοδήματος (να μην αποκλείονται άτομα λόγω οικονομικών κριτηρίων) Αντίστοιχα δημόσια αγαθά: εθνική άμυνα, δημόσια παιδεία και υγιεινή, δρόμοι κλπ Αυτά διατίθενται σε όλους τους πολίτες & η ποσότητά τους δεν είναι δυνατό να επιμερισθεί ή να εξατομικευτεί – δεν διατίθενται στην ελεύθερη αγορά, δεν είναι ανταγωνιστικά Σκοπός η επίτευξη της μέγιστης συλλογικής ευημερίας

21 Κοινωνικά αγαθά: - Αναγκαστική χρηματοδότηση δημόσιων αγαθών μέσω φορολόγησης, παροχή δωρεάν από το κράτος - Μη ανταγωνιστικότητα: η κατανάλωση του αγαθού (ή της υπηρεσίας) από ένα άτομο δεν εμποδίζει τα άλλα άτομα από την κατανάλωση αυτού του αγαθού / δεν υπάρχει κίνητρο παραγωγής του αγαθού από ιδιώτη πάροχο - Μη αποκλειστικότητα: δεν είναι δυνατή η παροχή του αγαθού σε ένα μόνο άτομο και όχι στα υπόλοιπα (κανείς δεν αποκλείεται από την κατανάλωσή του) - Πρόβλημα «δωρεάν χρήστη»: το άτομο δεν είναι πρόθυμο να πληρώσει για κάποιο αγαθό, παρ’ ότι έχει αξία γι’ αυτό / κάποιος άλλος θα πληρώσει, άρα το αγαθό θα παρασχεθεί Ηθικά διλήμματα: - η εισαγωγή ασθενή στο Δημόσιο Νοσοκομείο στερεί την κλίνη από άλλον ασθενή, - Μέτρα πρόληψης εξάπλωσης λοιμωδών νοσημάτων: μέχρι ποιου βαθμού υποχρεωτικά;

22 Ασύμμετρη πληροφόρηση:
Οι ασθενείς-καταναλωτές δε διαθέτουν επαρκή γνώση-πληροφορίες για θέματα υγείας, την αναζήτηση διάγνωσης, τις εναλλακτικές δυνατότητες θεραπείας επί ασθένειας, και τα αναμενόμενα αποτελέσματα αυτών Ο ιατρός, ως κάτοχος αυτής της γνώσης, μεταβιβάζει πληροφορίες στον ασθενή & λαμβάνει συχνά αποφάσεις για λογαριασμό του (ποιες διαγνωστικές & θεραπευτικές επιλογές θα ακολουθήσει) Συνεπώς, ο ιατρός δεν αντιπροσωπεύει μόνο την προσφορά υπηρεσιών υγείας αλλά καθορίζει και τη ζήτηση αγαθών / υπηρεσιών Όσο χαμηλότερο το μορφωτικό επίπεδο μιας κοινωνικής ομάδας, τόσο πιο κυρίαρχος ο ρόλος του ιατρού Εκτός από τη μεγιστοποίηση της ευημερίας του ασθενή, ο ιατρός αναπόφευκτα ενδιαφέρεται και για τη δική του επαγγελματική ευημερία

23

24 Προκλητή ζήτηση Ο ιατρός έχει κίνητρο να παρέχει επιπλέον υπηρεσίες για προσωπικούς οικονομικούς λόγους Συνεπώς, η επιρροή του στον τομέα της ζήτησης μπορεί να δημιουργήσει πλασματικές ανάγκες των ασθενών του, αυξημένη/προκλητή ζήτηση για τις δικές του υπηρεσίες και να χειραγωγήσει τελικά την κατανάλωση υπηρεσιών υγείας Η προκλητή ζήτηση είναι ανάλογη της άγνοιας και της αβεβαιότητας του ασθενή – αντίστροφα, μειώνεται επί επαρκούς πληροφόρησης Αφορά: Υπέρμετρη συνταγογράφηση φαρμάκων και διαγνωστικών εξετάσεων, Συστηματική παραπομπή σε άλλες ειδικότητες, Υπέρμετρη πίεση για την πραγματοποίηση θεραπευτικών πράξεων (π.χ. χειρουργικών επεμβάσεων) αμφίβολης ως μηδενικής χρησιμότητας

25 Μετατόπιση ζήτησης-προσφοράς:
Μετατόπιση ζήτησης: επί ανταγωνισμού που περιορίζει τη δυνατότητα αύξησης των τιμών, μονό τρόπο αύξησης του κέρδους αποτελεί η αύξηση της ζήτησης Μετατόπιση προσφοράς: η υπερπροσφορά ιατρικού προσωπικού δημιουργεί αύξηση της ζήτησης Όσο περισσότερο το υπερβάλλον ιατρικό προσωπικό σε μια χώρα, τόσο μεγαλύτερο το ύψος της προκλητής ζήτησης Συσχέτιση πυκνότητας ιατρικού προσωπικού με: Επίπεδο αμοιβών: η διατήρηση υψηλών τιμών υποδεικνύει προκλητή ζήτηση Όγκο ιατρικών πράξεων: ο αριθμός των διενεργούμενων χειρουργικών επεμβάσεων είναι αναλογικά πολύ υψηλότερος στις χώρες όπου οι χειρουργοί αμείβονται κατά πράξη και όχι με σταθερό μισθό

26 Ηθική Αποζημίωση Κινδύνων:
Στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, το κράτος ή έμμεσα οι φορολογούμενοι (ασφαλιστικός φορέας) πληρώνουν το κόστος των αγαθών / υπηρεσιών υγείας Συνεπώς, τόσο ο ασθενής όσο & οι επαγγελματίες υγείας δεν έχουν κίνητρο να λειτουργούν οικονομικά ως προς την αποδοτική χρησιμοποίηση των πόρων για την υγεία (ο λογαριασμός πληρώνεται από τρίτους) Οι ασθενείς δεν έχουν την έγνοια της περίθαλψης και της βέλτιστης χρήσης υπηρεσιών υγείας – έλλειψη επιμέλειας που θα επιδείκνυαν αν ήταν ανασφάλιστοι Υπερκατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών υγείας, κατάχρηση εργαστηριακών εξετάσεων, αλόγιστη χρήση αναποτελεσματικών φαρμάκων

27 Άλλα προβλήματα συστήματος υγείας:
Αποκλεισμός οικονομικά αδύνατων, χρονίως πασχόντων επί μονοπωλιακών τάσεων Ανισότητες: υπερσυγκέντωση ιατρονοσηλευτικού προσωπικού στα μεγάλα αστικά κέντρα, διαφορές στην κάλυψη υπηρεσιών μεταξύ των διαφόρων ασφαλιστικών ταμείων Μιμητική ορθολογικότητα: όταν το άτομο βρίσκεται σε αβεβαιότητα ακολουθεί τις συμπεριφορές που παρατηρεί στους υπόλοιπους, επιθυμία «τέλειας υγείας», υπερκατανάλωση φαρμάκων και υπηρεσιών υγείας Ανεπαρκής αξιολόγηση υπηρεσιών υγείας

28 Οφέλη (κόστη που αποφεύγονται) χάριν της ιατρικής παρέμβασης:
Πρόληψη ασθένειας (κόστη που θα προέκυπταν αν δεν είχε εφαρμοστεί η παρέμβαση) Αποτροπή απώλειας παραγωγικότητας λόγω θανάτου Αποτροπή απώλειας παραγωγικότητας λόγω αποκατάστασης υγείας (πρόληψη αναπηρίας, μειωμένης λειτουργικότητας) Αποτροπή απώλειας ικανοποίησης λόγω καλύτερης υγείας (υποκειμενική παράμετρος) Ποιότητα ζωής: Έμφαση στη φυσική ευεξία (μειονεξίες-αναπηρίες-δυσλειτουργίες), χωρίς να παραβλέπεται η ψυχολογική & κοινωνική διάσταση Εκτιμάται με εργαλεία γενικής χρήσης (γενικό επίπεδο υγείας πληθυσμού) ή συγκεκριμένων ασθενειών (διαβήτης, άσθμα, αρθρίτιδα)

29 Ασφάλιση υγείας Ουσιαστικά μεταφέρει ην αβεβαιότητα από τον ασφαλισμένο στον ασφαλιστή Νόμος μεγάλων αριθμών: ευκολότερες οι προβλέψεις για μεγαλύτερα δείγματα (το άτομο δε γνωρίζει αν θα προσβληθεί από Ca στην ηλικία των 65, αλλά συνολικά γνωρίζουμε το ποσοστό εμφάνισής του στην ηλικία αυτή) Αντικρουόμενα συμφέροντα ασφαλιστών-ασφαλιζόμενων Ασφαλιστική εταιρία: τη συμφέρει να ασφαλίσει άτομα χαμηλού κινδύνου (πληρώνουν ασφάλιστρα με χαμηλό κίνδυνο είσπραξης) Άτομα: επιθυμούν ασφάλιση υγείας κυρίως όσοι θεωρούν ότι παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο να ασθενήσουν (αύξηση τάσης για ασφάλιση με την πάροδο της ηλικίας) Καθορισμός τιμής ασφαλίστρου ώστε να αντικατοπτρίζει το πραγματικό κόστος Αύξηση τιμής: στερούνται την ασφάλση αυτοί που πραγματικά τη χρειάζονται

30

31

32

33 Πίνακες πλοήγησης: Γραπτή τεκμηρίωση στοιχείων που παρέχουν ουσιαστικές πληροφορίες για κρίσιμες πτυχές της λειτουργίας του Νοσοκομείου Επιλεκτικός (μόνο κατάλληλες πληροφορίες), περιγραφικός (παρουσίαση κατάστασης), συνθετικός (εύκολος εντοπισμός κύριων σημείων) Παραδείγματα πληροφοριών που παρέχουν οι πίνακες πλοήγησης: Διαφορές μεταξύ Νοσοκομείων που νοσηλεύουν αντίστοιχες κατηγορίες ασθενών, Ποσοστά επανεπεμβάσεων και επανεισαγωγών, Σύγκριση μέσης διάρκειας νοσηλείας Κρίσιμο ερώτημα: ποιοι συμπληρώνουν τους πίνακες;

34 Παραδείγματα πινάκων πλοήγησης
Νοσοκομειακές λοιμώξεις στην Α κλινική το Β μήνα Αριθμός νοσηλευόμενων ασθενών (α) Αριθμός διαγνωσθέντων λοιμώξεων (β) Ποσοστό ασθενών με λοίμωξη (β/α x 100) Υποκατηγορίες λοιμώξεων (π.χ. χειρουργικών, αναπνευστικού) Υποκατηγορίες ασθενών (π.χ. μετεγχειρητικοί) Υποκατηγορίες μικροβιακών στελεχών Κόστη συνολικά και ανά υποκατηγορία Αναβολή χειρουργικών επεμβάσεων τον Α μήνα Αριθμός προγραμματισμένων επεμβάσεων (α) Αριθμός επεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν (β) Ποσοστό αναβολών επεμβάσεων (α-β/α x 100) Αναβολή λόγω έλλειψης υλικών Αναβολή λόγω έλλειψης προσωπικού Αναβολή για άλλους λόγους (ασθενής, απεργία)

35 Ποιοτικά σταθμισμένα έτη επιβίωσης (QALYs):
Ανάλυση κόστους – χρησιμότητας: αριθμός ετών ζωής ενός ατόμου που σώζονται ως αποτέλεσμα μιας παρέμβασης σε σχέση με την ποιότητα ζωής γι’ αυτά τα έτη Επιλογή είτε θεραπευτικής αγωγής που θα εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα ζωής με λιγότερα έτη επιβίωσης, ή αποφυγή προτεινόμενης αγωγής & περισσότερα έτη επιβίωσης με προβλήματα κινητικότητας, δυσλειτουργίες κλπ. QALYs: γινόμενο κερδηθέντων ετών ζωής (σε σχέση με τα προσδοκώμενα) επί ενός μέτρου ποιότητας (μεταξύ 0 και 1, που αντιπροσωπεύει την ιδανική ποιότητα) Αξιολόγηση κατάστασης υγείας: μέθοδος κατηγοριοποίησης (0-100), μέθοδος αποτίμησης μεγεθών: σύγκριση δυο ή περισσοτέρων καταστάσεων υγείας βάσει ανεπιθύμητων συμπτωμάτων, δυσλειτουργιών κλπ, Μέθοδος ισοδύναμου χρόνου: κλίμακα ωφελιμότητας για επιλεγμένες καταστάσεις υγείας

36 Ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας:
Συνδυασμός νομισματικών μεγεθών & μέτρων της κατάστασης υγείας του πληθυσμού Κλινικές μελέτες: αποτελεσματικότητα αγωγής Δείκτες θνησιμότητας: κερδισμένα έτη επιβίωσης χάρη στη θεραπεία Δείκτες νοσηρότητας: πχ. επεισόδια δύσπνοιας σε ασθματικούς Δείκτες ποιότητας ζωής: φυσική λειτουργία, αυτοεξυπηρέτηση, απόδοση στην εργασία, κοινωνική λειτουργία Δείκτες ανικανότητας & βαρύτητας ασθένειας: έτη επιβίωσης με αναπηρία Επιπρόσθετο κόστος-αποτελεσματικότητα (ICER): αριθμητής: διαφορά κόστους μεταξύ δυο θεραπειών, παρονομαστής: διαφορά αποτελεσματικότητας μεταξύ αυτών

37