Γυναικεσ και φιλικη εταιρεια

Παρουσίαση με θέμα: "Γυναικεσ και φιλικη εταιρεια"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Γυναικεσ και φιλικη εταιρεια

2 Γυναικεσ και φιλικη εταιρεια
H Ελισάβετ Υψηλάντη, η μητέρα των Υψηλάντηδων, αποκαλούνταν «Πρωτομάνα των Φιλικών». […]έρχεται πρώτη να χρηματοδοτήσει τον αγώνα που προετοιμάζεται. Στις 16/2/1821 στο αρχοντικό της συγκεντρώνονται οι Φιλικοί για να αποφασίσουν την στιγμή της εξεγέρσεως. Η ηθική και υλική συμβολή της Υψηλάνταινας είναι τόση, που ο Αλέξανδρος(Υψηλάντης) συγκινημένος λέει στους άλλους εταίρους: «-Γράψτε στο τέλος της διακήρηξης «φιλώ το χέρι της μητρός μου». (Γυναίκες στην Φιλική Εταιρία και Φαναριώτισσες, Κούλας Ξηραδάκη, Αθήνα 1971, σελ.13)

3 Την Μαριγώ Ζαραφοπούλα, την χρησιμοποίησαν πολλές φορές για μεταφορά πολύτιμων εγγράφων. Έδωσε πολλές φορές λεπτά στην Εταιρία της Πόλης, πήρε μυστικά απ’ τους Τούρκους και τα ‘φερε στους Φιλικούς, έσωσε πατριώτες απ’ την προδοσία του Ασημάκη και φυγάδεψε στελέχη του αγώνα σε στιγμές κινδύνου. Όπως βεβαιώνουν οι πατριώτες Π.Μαυρομιχάλης και Δημ. Ορλώφ «…εφυλακίσθη και εξωρίσθη ως λαβούσα μέρος εις την Εταιρίαν». (Γυναίκες στην Φιλική Εταιρία και Φαναριώτισσες, Κούλας Ξηραδάκη, Αθήνα 1971, σελ )

4 Η Ευφροσύνη Νέγρη, λέει η συγγραφέας Παρρέν: « Ειργάσθη, προς διάδοσιν των κυοφορουμένων τότε φιλελευθέρων ιδεών και η αίθουσα της απετέλει το κέντρον των μυστικών συναθροίσεων των μεμυημένων ομογενών. Υπό τας μυροβόλους ανθοδέσμας των πολυτελών δοχείων, εκρύβοντο τα εγχειρίδια* και τα όπλα, τα οποία κρυφά και μεταξύ δύο φιλοφρονήσεων μετεβιβάζοντο εις τους ήρωας, οίτινες υπό τοιούτων γυναικών ενεθαρρύνοντο εις την ευγενή και μεγάλην απόφασιν να πληρώσωσι με το αίμα τους την ελευθερία της χώρας των». (Γυναίκες στην Φιλική Εταιρία και Φαναριώτισσες, Κούλας Ξηραδάκη, Αθήνα 1971, σελ.20) *

5 Γυναικεσ και επανασταση

6 5. Τρεις Τουρκοπούλες κάθονται στου Αναπλιού. την πόρτα
5. Τρεις Τουρκοπούλες κάθονται στου Αναπλιού* την πόρτα. Μοιρολογούσαν και έλεγαν, μοιρολογούν και λένε: Ανάπλι, για δε χαίρεσαι; Για δε βαρείς παιχνίδια**; Και τι καλό ‘χω να χαρώ και να βαρώ παιχνίδια; Στεριάς με δέρνει ο Πρίγκιπας***, πελάγου η Μπουμπουλίνα. (δημοτικό τραγούδι, «Η γυναίκα της νέας εποχής», Θ.Καρζη, σελ.283) *

7 «Τω 1821, Δεκεμβρίου 4, εις την πολιορκίαν του Ναυπλίου, το ενθυμούμεθα, επιβαίνουσα εις ίδιον πλοίον της, μόνη διέταξε την έφοδον εις τας λέμβους κατά του φρουρίου. Αύται δ’ επιτίθενται, αλλ’ αι σφαίραι και οι μύδροι από των επιθαλασσίων προμαχώνων τας κανονοστοιχίας χαλαζηδόν επιπίπτοντες, υποχρεούν τους ανδρείους της να υποχωρήσωσι προς ολίγον. Εξανίσταται τότε η Αμαζών, επισκοπούσα από των εδωλίων της νηός, και τους βοά: -Είσθε λοιπόν γυναίκες και όχι άνδρες; Εμπρός!...Οι αξιωματικοί την υπακούουν, μάχονται, θνήσκουν(…), αλλ’ εις μάτην: το φρούριον, δια θαλάσσης, ήτο απόρθητον. (σύμφωνα με περιγραφή του Ανάργυρου Χατζηανάργυρου, που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας και αγωνιστής. Η γυναίκα της νέας εποχής,Θ.Καρζη, σελ.281)

8 10. «[…]Η Μαντώ περιτρέχει τις γραμμές των δικών της
10. «[…]Η Μαντώ περιτρέχει τις γραμμές των δικών της. Τους παροτρύνει και τους εμψυχώνει με σύντομους λόγους, που επωδός τους είναι συχνά τούτη η φράση: - Έλληνες, για όποιον εξακολουθεί να θέλει το χέρι μου, αυτό ανήκει πάντα στον ελεύθερο άνδρα, το νικητή των Τούρκων. […]Πρώτη η Μαντώ[…], μπροστά από τους κατασκονισμένους γενναίους Μυκονιάτες της, πέφτει πάνω στα εχθρικά τμήματα που βρίσκονταν στον τομέα της, αναποδογυρίζει τους Τούρκους, τους τσακίζει. Ο Ισμαήλ Πότα, διοικητής εκείνης της μονάδας, όχι μόνο δεν καταφέρνει να συγκεντρώσει τους στρατιώτες του, αλλά και παρασύρεται ο ίδιος από το φευγιό τους[…], ενώ η Μαντώ, που το μπράτσο της δεν έχει σταματήσει να καταφέρνει φοβερά χτυπήματα, περικυκλώνει τον εχθρό που προχώρησε μέσα στα φαράγγια και τριακόσιοι στρατιώτες του περνάν από την κόψη του σπαθιού» (σύμφωνα με τον λόγο ενός σύγχρονού της φιλέλληνα, Η γυναίκα της νέας εποχής, Θ.Καρζη, σελ.288-9)

9 Προτομή στην παραλία της Αλεξανδρούπολης
11. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος βεβαιώνει με έγγραφο του ( Μάης 1822) πως η Δόμνα Βισβίζη έσωσε τους άνδρες του και τον ίδιο «δια της προμηθείας τροφίμων και πολεμοφοδίων, άνευ της οποίας ο στρατός του θα διελύετο» (Σωτηρία Ι. Αλιμπέρτη, «Αι ηρωίδες της Ελληνικής Επαναστάσεως, σελ 240) Δόμνα Βισβίζη( ) 12. Γεννιέται στον Αίνο της Θράκης. Συμμετέχει ενεργά στην Ελληνική Επανάσταση παίρνοντας μέρος μαζί με τον άνδρα της, Χατζή Αντώνη Βισβίζη, στις θαλάσσιες επειχηρήσεις του Αγώνα στο Άγιο Όρος, στη Λέσβο και στη Σάμο. Με το θάνατο του άνδρα της, η Δόμνα Βισβίζη αναλαμβάνει η ίδια τη διοίκηση του πλοίου και συνεχίζει τη δράση της στην περιοχή της Εύβοιας. Εξοπλίζει και συντηρεί το πλοίο της «Καλομοίρα» με δικά της χρήματα για τρία χρόνια. Μετά το τέλος του Αγώνα, της παραχωρείται μία μικρή σύνταξη. Πεθαίνει στον Πειραιά (Σχολικό εγχειρίδιο ΣΤ΄Δημοτικού, «Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια», β΄έκδοση, Αθήνα 2008, σελ. 51) 13. Πουλάκι πόθεν έρχεσαι; Πουλάκι αποκρίσου. Μην είδες και μην άκουσες για την κυρά Δομνίτσα την όμορφη, τη δυνατή, την αρχικαπετάνα, πούχει καράβι ατίμητο, το πρώτο μες στα πρώτα, καράβι γοργοτάξιδο, καράβι τιμημένο, καράβι που πολέμησε στης Ίμπρος* το μπουγάζι.** Προτομή στην παραλία της Αλεξανδρούπολης

10 Μαχη της δηρου(μανη) 13.(…)Γράφει και στέλνει στ΄Αρμυρό κι έδραμε κατά το Δηρό , βλέπει γυναίκες να χερούν και τα δρεπάνια να κρατούν, τους Αραπάδες να χτυπούν. «Εύγε σας , ματαεύγε σας, γυναίκες , άντρες γίνετε , σαν αντριωμένες μάχεστε, σαν Αμαζόνες κρούετε.» (…) Δημοτικό τραγούδι (Θ.Καρζή, «Η γυναίκα της νέας εποχής», σελ.265)

11 Λακωνια Η Κωνσταντίνα Ζαχαριά(…) άρπαξε τα όπλα , για να εκδικηθεί , και ύψωσε σημαία στην κατοικία της! Οι γυναίκες της Λακωνίας και οι γενναίοι του Πενταδακτύλου φλέγονται από τις διηγήσεις της και την ακολουθούν στην κοιλάδα της Σπάρτης , εκεί διακηρύσσει την αναγέννηση της Ελλάδος ηγουμένη πεντακοσίων χωρικών.(…) Αφού ανάγκασε τους Τούρκους να κλειστούν στο φρούριο του Μιστρά , ανέρχεται τη ροή του ποταμού Ευρώτα μέχρι το Λεοντάριο , εκεί ανέτρεψε την Ημισέληνο των τεμένων και πυρπολεί τον οίκον του Βοιβόδα , ο οποίος πέφτει από τις βολές της. 14.H Κωνσταντίνα Ζαχαριά(…) εδράξατο των όπλων , ίνα εκδικηθή , και αναπετάννυσι σημαίαν επί της κατοικίας αυτής! Αι γυναίκες της Λακωνίας και οι γεναίοι του Πενταδακτύλου φλέγονται εν ταις διηγήγεσιν αυτής και ακολουθούσιν αυτή εν τη κοιλάδι της Λακεδαίμονος , ένθα διακηρύττει την αναγέννησιν της Ελλάδος ηγουμένη πεντακοσίων χωρικών. (…)Αφού ηνάγκασε τους Τούρκους να εγκλεισθώσιν εν τω φρουρίω Μιστρά , ανέρχεται τον ρουν του Ευρώτα μέχρι Λεονταρίου , ένθα ανατρέπει την Ημισέληνον των τεμενών και πυρπολεί τον οίκον του Βοιβόδα , όστις πίπτει υπό τας βολάς αυτής. (Φ.Πούκεβιλ, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Α’ τόμος, σελ 27-28)

12 Γυναικες και Δημοτικο τραγουδι

13 Δημοτικό τραγούδι ( Δημοτικό τραγούδι, Νικόλαος Πολίτης , σελ.76)
15. Η Τσαβέλαινα Ένα πουλάκι κάθουνταν απάνου στο γεφύρι Μυρολογούσε κι έλεγε , τ’ Αλή πασά του λέγει Δεν ειν’εδώ τα Γιάνινα να φτιάσης σαντριβάνια , Δεν είναι μητ’η Πρέβεζα , πώκαμες παλιομέρι Μον ειν’το Σούλι ξακουστό ,το Σούλι ξακουσμένο , Που πολεμούν μικρά παιδιά , γυναίκες και κορίτσια , Που πολεμάει Τσαβέλαινα με το παιδί στο κόρφο , Στόνα της χέρι το σπαθί και στ’άλλο το τουφέκι Και τα φυσέκια στην ποδιά , τα βόλια μες σταις ζάβαις. Δημοτικό τραγούδι (Δημοτικά τραγούδια, Μαρία Μιχαήλ-Δεδε σελ. 158) 16. Της Λιάκαινας Πως λάμπει ο ήλιος στα βουνά, στους κάμπους το φεγγάρι, Έτσι έλαμπε κ’ η Λιάκαινα στα τούρκικα τα χέρια. Πέντε Αρβανήταις την κρατού και δέκα την ξετάζουν, Κ’ ένα μικρό μπεόπουλου κρυφά την κουβεντιάζει. «Λιάκαινα, δεν παντρεύεσαι, δεν παίρνεις Τούρκο άντρα, Να σ’ αρματώσει στο φλωρί, μες στο μαργαριτάρι; -Κάλλιο να ιδώ το αίμα τη γης να κοκκινίση, Παρά να ιδώ τα μάτια μου Τούρκος να τα φιλήση». Δημοτικό τραγούδι ( Δημοτικό τραγούδι, Νικόλαος Πολίτης , σελ.76)

14 ΆΛΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

15 Δομνιτσα ραλλου 17. Η Δομνίτσα Ραλλού ήταν από εκείνους που πίστευαν στην εθνική ανάσταση κι αγωνίζονταν να ιδρύσει ένα συστηματικό θέατρο που θα ανταποκρινόταν στα αιτήματα του καιρού της.(…)Στις 10 Ιανουαρίου 1810 ο θίασος έκανε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση με ένα δράμα που έφερε το όνομα Φωκίωνας , του μεγάλου εκείνου στρατηγού και πολιτικού με το δραματικό τέλος , που έμεινε στην ιστορία για την γενναιότητά του και την αγάπη του προς την πατρίδα. 18. Την παράσταση παρηκολούθησε ο Φαναριώτης Ευπατρίδης Κωνσταντίνος Αργυρόπουλος που την περιέγραψε σ’ ένα γράμμα του: (…) «Εν τω δράματι ηφθόνουν οι υπαινιγμοί και αι προβλέψεις προφητείαι περί της αναστάσεως του Ρωμαίϊκου γένους , περί αποτινάξεως του καταθλιπτικού ζυγού των Αγαρηνών. Η υποδησάμενη την Ανθίππην ενεπροσώπευσεν αυτήν την καταδουλωμένην Ελλάδα , και ο ποιήσας το έργον εξέφρασε δι ‘αυτής ωραία και παρορμητικά λόγια , τα οποία εκλόνισαν τας ψυχάς.» (Γυναίκες στη Φιλική Εταιρία-Φαναριώτισσες, Κούλα Ξηραδάκη, σελ.78,81,82)

16 Ευανθια καϊρη 19.Προς τας Ελληνίδας Ενθυμείσθε ακόμη , ω φίλαι , την θλιβεράν εκείνη ημέρα κατά την οποία ηκούσθη « έπεσε το Μεσολόγγι» , ημέραν κατά την οποίαν όχι μόνο ανανεώθησαν αλλά και επολλαπλασθιάσθησαν όσα δάκρυα εχύσαμεν άλλοτε δια τας πυρπολήσεις και αναστατώσεις τόσων πόλεων και δια τας σφαγάς και θυσίας των αδελφών μας.(…) Τέλος , έγραψα το δράμα τούτο(Νικήρατος). Ενόμισα ότι έκαμα τι και έλαβα ολίγην άνεση. Το παράξενον όμως είναι ότι ετόλμησα να το εκδώσω και δια του τύπου , αλλ’ η επιθυμία την οποία είχα να αφιερώσω τι εις εκείνας , όσαι εις τον ιερό τούτον αγώνα του έθνους μας παρά την αισχράν και άτιμον δουλείαν , επροτίμησαν τας φλόγας και τας αβύσσους.(…) Και τι άλλο , φίλαι μου , ηδυνάμην καταλληλότερον να προσφέρω εις τας υπέρ της Ελλάδος θυσιασθείσας Ελληνίδας παρά την τρομεράν σκηνήν του μεγάλου και ένδοξου του Μεσολογγίου δράματος; Ε.Κ. Εν Άνδρω 1826 , Ιουλίου 11 («Ευανθία Καϊρη», Κούλα Ξηραδάκη, σελ.78,79,80)

17 Επιστολεσ προς Φιλελληνιδεσ
20.(απόσπασμα από επιστολή της Μαντώ Μαυρογένους προς τις Αγγλίδες ) «…Δεν μας αρκεί ευγενικές κυρίες μόνο ο ενθουσιασμός. Οι αιώνες της τυραννίας μας έχουν εξαντλήσει οικονομικώς. Ο ηρωισμός δεν ωφελεί όταν στερείται τ’ απαραίτητα οργανικά μέσα για να εκδηλωθή , χρήμα , όπλα , πυρομαχικά ,τροφή , ενδύματα. Και αν τολμώ να επικαλεσθώ την συμπάθειά σας , σκοπός μου είναι η εξασφάλισις ενός ασύλου για τα κατατρεγμένα γυναικόπαιδα στην Εύβοια την οποία με την μεσολάβηση σας θα ευρίσκαμε τρόπο να επανακτήσουμε και να την αφιερώσουμε στην μνήμη των γυναικών της Αγγλίας…» (Κούλα Ξηραδάκη- «Φιλελληνίδες», σελ.63)

18 Φιλελληνικη δραση

19 21. Στις 25 Αυγούστου το1825 ο Μ. Βιλλεμέν του Φιλελληνικού Κομιτάτου διωργάνωσε μια μεγάλη συγκέντρωση στο Παρίσι .Τότε η κ. Ζιραρντέν απήγγειλε ένα ποίημα τον « Έρανο»: (…)Γάλλοι , σεις πού οι μέρες σας κυλούν αμέριμνες , σείς πού μέσα στο λιμάνι ξεχνάτε την καταιγίδα , στους ευγενικούς ήρωες της Ελλάδας δείξτε συμπόνοια , δώστε τους ν’ αγοράσουν όπλα και βοηθήστε τους στην μεγάλη τους δοκιμασία , είναι οι μάρτυρες της χριστιανοσύνης και της λευτεριάς. Τον «Έρανο» η ντέ Ζιραρντέν τον τύπωσε σε φυλλάδιο και τα έσοδα τα διέθεσε στον έρανο για τους Έλληνες. (Κούλα Ξηραδάκη- «Φιλελληνίδες- Ιστορική Μελέτη»σελ ) 22. (…)« Ο Φίλος του Νόμου»(αρ.233 της ) το βεβαιώνει: «Αίγινα: Η παρουσία του κ. κόμητος ντ’ Αρκούρ μέλους και παραστάτου της εν Παρισίοις φιλελληνικής εταιρίας και της κυρίας Βολμούθ , ήτις έφερε δώρον των παρισινών φιλελληνίδων εις τον ελληνικόν στρατόν πλουσίαν ελληνικήν σημαίαν έργων των μαλακών χειρών των , ηύξανον ουκ ολίγον τον ενθουσιασμόν των στρατιωτών μας. Όταν δε η πολύτιμος αυτή σημαία με λαμπράν παρέλασιν παρεδώθει εις το Σώμα, όλοι ορκίσθησαν άχρι τελευταίας πνοής και ρανίδας αίματος να μάχωνται υπό αυτήν». (Κούλα Ξηραδάκη- «Φιλελληνίδες- Ιστορική Μελέτη»σελ.61)

20 23. (…)Τα φιλελληνικά κομιτάτα πού μέσα σ’ αυτά έπαιζαν σημαντικό ρόλο οι γυναίκες , άρχισαν να οργανώνουν εορτές και συγκεντρώσεις με σκοπό να διαφωτίσουν τον κόσμο πάνω στο ελληνικό ζήτημα. Διοργάνωναν ομιλίες όπου συνηγορούσαν για την Ελλάδα οι φλογερώτεροι φιλέλληνες και φιλελληνίδες .Έγραφαν στις εφημερίδες τους άρθρα πύρινα , υμνούσαν τον ηρωισμό των Ελλήνων ή διεκτραγωδούσαν την δεινή τους κατάσταση. Έκαναν εράνους πλατείς , μάζευαν χρήματα , τρόφιμα , ρούχα και τάστελλαν στην Ελλάδα. Μέλη των κομιτάτων έτρεχαν στα μακρινά σκλαβοπάζαρα της Μ. Ασίας και της Αφρικής για να εξαγοράσουν Ελληνίδες και Ελληνόπουλα που είχαν κατά την αιχμαλωσία τους πουληθεί απ’τους Τούρκους σαν σκλάβοι. Υιοθετούσαν ορφανά Ελληνόπουλα. (Κούλα Ξηραδάκη- «Φιλελληνίδες- Ιστορική Μελέτη» σελ. 66 και για την πηγή 26 σελ.68) 24. Το φιλελληνικό κομιτάτο του Παρισιού εκυκλοφόρησε το 1826 ένα φυλλάδιο με τον τίτλο: «Documents relatives a l’ etat present de la Grece publies, d’ après les communications du comite phihellenique de Paris». Paris 1826. Στο φυλλάδιο αυτό βλέπουμε όλη την κίνηση του κομιτάτου. Ο κόμης, η κόμισσα Ζεράρ και οι γιοί τους : 200 φράγκα 25. Κατάλογος συνδρομητών 1827 Η κυρία Μπουρζό 10 φράγκα Η κυρία Ντ. 5 φράγκα Η κυρία Λεσάζ 15 φράγκα Η κυρία Λεβασέ Η κυρία Μπάρμπ-Λεβαρά 3 φράγκα Η πριγκίπισσα της Ορλεάνης 3000 φράγκα Η κυρία Ρενιάρ 20 φράγκα

21 Φιλελληνικα κομιτατα Στο δεύτερο ήμισυ του 1821, σχηματίζονται οι πρώτες φιλελληνικές επιτροπές. Αρχικός τους σκοπός ήταν η περίθαλψη των Ελλήνων προσφύγων. Τα μέλη των κομιτάτων, καλλιεργώντας με εκκλήσεις εράνους και άλλες εκδηλώσεις για την αύξηση του φιλελληνικού ενθουσιασμού, αποβλέπουν ταυτόχρονα στην καλύτερη αξιοποίηση της πρόθυμης και πολύτιμης προσφοράς που συγκεντρώνουν. Η οργάνωση και η προώθηση προς την Ελλάδα του ποικίλου υλικού, τροφίμων, πολεμοφοδίων, φαρμάκων, κ.α., αλλά και των εθελοντικών ομάδων αποτελεί το κύριο μέλημα τους. Ήδη από τον Αύγουστο του εμφανίστηκαν τα πρώτα φιλελληνικά σωματεία στην Ελβετία και στην Γερμανία.

22 Kaλλιροη Παρρεν Ελληνίδα λόγια και δημοσιογράφος ( ). Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο της Κρήτης και σπούδασε στον Πειραιά και στο Αρσάκειο. Υπήρξε μεγάλη φεμινίστρια και αγωνίστρια και αγωνίστηκε για τα δικαιώματα και την ισότητα των γυναικών. Για το σκοπό αυτό ίδρυσε την «Εφημερίδα των Κυριών» (1887).

23 Ο φιλος του νομου Η εφημερίδα Ο φίλος του Νόμου. Εφημερίς της Διοικήσεως , και της νήσου Ύδρας. 10 Μαρτίου Μαΐου Η μακροβιότερη εφημερίδα του Αγώνος με έντονη τοπική χροιά που υπαγορευόταν από τον ρόλο της Ύδρας στην Ελληνική Επανάσταση. Η εφημερίδα, όσο καιρό εκπροσωπούσε τη Διοίκηση, δημοσίευε αποφάσεις ψηφίσματα, πράξεις, κυβερνητικές εγκυκλίους και Πρακτικά του Βουλευτικού. Από το 1825 και εξής η εφημερίδα πύκνωσε την αρθρογραφία της σχετικά με τους θεσμούς και την σωστή εφαρμογή τους.

24 Μόσχω Τζαβέλλα: Μόσχω Τζαβέλλα (1760-1803)
Μόσχω Τζαβέλλα: Μόσχω Τζαβέλλα ( ). Γυναίκα του Λάμπρου Τζαβέλλα. Γεννήθηκε το 1760 και αγωνίστηκε το 1792 εναντίον του Αλή Πασά ως αρχηγός 400 Σουλιωτισσών. Ο ηρωισμός της Μόσχως έχει απαθανατιστεί στα δημοτικά μας τραγούδια. Η Μόσχω μετά την καταστροφή του Σουλίου ακολούθησε το δρόμο προς την Πάργα και από κει στα Επτάνησα. Πέθανε τελικά κατά το 1803.

25 βιβλιογραφια

26 Βιβλιογραφία «Η γυναίκα της Νέας Εποχής», Θ.Καρζής, Αθήνα 1990
«Η γυναίκα της Νέας Εποχής», Θ.Καρζής, Αθήνα 1990 «Δημοτικά τραγούδια-η ψυχική και κοινωνική πηγή», Μαρία Μιχαήλ-Δέδε, Φιλιππότης, 1994 «Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού», Νικόλαος Πολίτης, Αθήνα, 1982 «Φιλελληνίδες – Ιστορική Μελέτη», Κούλα Ξηραδάκη, Αθήνα, 1976 «Ευανθία Καΐρη-η πρώτη Ελληνίδα που κατέκτησε την μόρφωση», Κούλα Ξηραδάκη, Αθήνα, 1956 «Γυναίκες στη Φιλική Εταιρία – Φαναριώτισσες», Κούλα Ξηραδάκη, Αθήνα, 1971 «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Α΄ τόμος», Φραγκίσκος Πούκεβιλ «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Β΄ τόμος», Φραγκίσκος Πούκεβιλ «Αι ηρωίδες της Ελληνικής Επαναστάσεως», Σωτηρία Αλιμπέρτη, Αθήνα 1933

27 «Ιστορία του ελληνικού Έθνους», τόμος ΙΑ΄, Κ
«Ιστορία του ελληνικού Έθνους», τόμος ΙΑ΄, Κ.Παπαρηγόπουλος, εκδοτική Αθηνών, Αθήνα «Αι ηρωίδες της Ελληνικής Επαναστάσεως», Σωτηρία Αλιμπέρτη, Αθήνα 1933

28 Ιστοσελίδες www.bouboulinamuseum-spetses.gr www.youtube.com