ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ
ΜΑΡΙΟΣ Γ. ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ ΥΠ. ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΠΘ

2 ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΟΥ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΕ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΠΡΟΔΙΑΤΕΘΕΙΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΓΛΟΥΤΕΝΗ - ΠΡΩΤΕΙΝΗ ΤΩΝ ΣΙΤΗΡΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΒΛΑΒΗ ΤΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΠΛΗΘΟΥΣ ΕΝΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ

3 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2ο ΑΙΩΝΑ μ.χ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ :
ΑΡΕΤΑΙΟΣ Ο ¨ΚΑΠΠΑΔΟΚΗΣ¨ 2ο ΑΙΩΝΑ μ.χ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ : ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ ΩΧΡΟΤΗΤΑ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ ΔΙΑΡΡΟΙΚΕΣ ΚΕΝΩΣΕΙΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ – ΚΟΙΛΙΑΚΗ ΧΩΡΑ

4 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Dr SAMUEL GEE 1888 – ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΟΡΟ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ ¨ΠΡΟΦΗΤΕΥΕΙ¨ ΜΙΑ ΔΙΑΙΤΑ ΜΕ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΣΙΤΗΡΑ

5 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Dr WILLEM KAREL DICKΕ
1950: ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΟΤΑΝ ΤΟ ΑΛΕΥΡΙ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΣΤΗ ΔΙΑΙΤΑ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΚΑΛΑΜΠΟΚΑΛΕΥΡΟ Dicke WK (1950) Coeliakie: een onderzoek naar de nadelige invloed van sommige graansoorten op de lijder aan coeliakie, PhD thesis. Utrecht, the Netherlands: University of Utrecht

6 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1952: ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΓΛΟΥΤΕΝΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ 1954:
Anderson C, French J, Sammons H, Frazer A, Gerrard J, Smellie J (1952). «Coeliac disease; gastrointestinal studies and the effect of dietary wheat flour». Lancet 1 (17): 836–42 1954: JOHN W. PAULLEY - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΤΡΟΦΙΑΣ ΤΩΝ ΛΑΧΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ Paulley JW (1954). Observation on the aetiology of idiopathic steatorrhoea; jejunal and lymph-node biopsies. Br Med J 2 (4900) : 1318–21.

7 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1965: ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΘΗΚΕ Ο ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ Macdonald W, Dobbins W, Rubin C (1965). «Studies of the familial nature of celiac sprue using biopsy of the small intestine». N Engl J Med 272 (9): 448–56 1966: ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΠΗΤΟΕΙΔΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ Marks J, Shuster S, Watson A (1966). «Small-bowel changes in dermatitis herpetiformis». Lancet 2 (7476): 1280–2 1997 ΤΑΥΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Η ΙΣΤΙΚΗ ΤΡΑΝΣΓΛΟΥΤΑΜΙΝΑΣΗ Dieterich W, Ehnis T, Bauer M, et al. Identification of tissue transglutaminase as the autoantigen of celiac disease. Nat Med. 1997;3:797–801

8 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΠΟΙΚΙΛΛΕΙ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ 1% ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2,4% ΣΤΗ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 0,3% ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ Mustalahti K, Catassi C, Reunanen A, et al. The prevalence of CD in Europe: results of a centralized, international mass screening project. Ann Med 2010; 42: 587–95.

9 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΗΛΙΚΙΑ ΚΥΡΙΩΣ ΔΙΑΓΙΓΝΩΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕΤΑΞΥ 9 – 24 ΜΗΝΩΝ ( A:Γ - 1:1) 3η – 4η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (Α:Γ - 1:2) ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 60 ΕΤΩΝ!!! Fasano A, Catassi C. Current approaches to diagnosis and treatment of celiac disease: an evolving spectrum. Gastroenterology 2001; 120:

10 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Naiyana Gujral, et al.Celiac disease: Prevalence, diagnosis, pathogenesis and treatment, World J Gastroenterol 2012 November 14; 18(42):

11 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Naiyana Gujral, Hugh J Freeman and Alan BR Thomson.Celiac disease: Prevalence, diagnosis, pathogenesis and treatment. World J Gastroenterol 2012 November 14; 18(42):

12 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ
ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΓΛΟΥΤΕΝΗ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ Τ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ «ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΗΣ» ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ

13 ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΕΙΖΩΝ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΙΣΤΟΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ – MHC II ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΑΠΛΟΤΥΠΩΝ HLA ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ HLA-DQ2 – 95% ΑΣΘΕΝΩΝ HLA-DQ8 – 5% ΑΣΘΕΝΩΝ 40 ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΧΟΥΝΕ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΘΕΙ 64 ¨ΠΙΘΑΝΑ¨ ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΓΟΝΙΔΙΑ Karell K ET AL. HLA types in celiac disease patients not carrying the DQA1*05-DQB1*02 (DQ2) heterodimer: results from the European Genetics Cluster on Celiac Disease. Hum Immunol 2003; 64:

14 HLA-DQ2 Y. Kang et al. Systematic Review : Worldwide Variation in the Frequency of Coeliac Disease and Changes Over Time. Aliment Pharmacol Ther. 2013;38(3):

15 HLA-DQ8 Y. Kang et al. Systematic Review : Worldwide Variation in the Frequency of Coeliac Disease and Changes Over Time. Aliment Pharmacol Ther. 2013;38(3):

16 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
J. Y. Kang, et al .Systematic Review : Worldwide Variation in the Frequency of Coeliac Disease and Changes Over Time. Aliment Pharmacol Ther. 2013;38(3):

17 HLA-DQ2 ⁄ DQ8 ΚΑΙ EMA Fasano et al. Prevalence of celiac disease in at-risk and not-at-risk groups in the United States: a large multicenter study. Arch Intern Med Feb 10;163(3):286-92

18 ΠΡΟΛΑΜΙΝΕΣ ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΣΙΤΑΡΙ – ΓΛΟΙΑΔΙΝΗ
ΚΡΙΘΑΡΙ – ΧΟΡΔΕΙΝΗ ΣΙΚΑΛΗ - ΣΙΚΑΛΙΝΗ

19 ΓΛΟΥΤΕΝΗ Η ΓΛΟΥΤΕΝΗ ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΤΟΥ ΕΝΔΟΣΠΕΡΜΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΛΑΚΟΥ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΚΡΙΘΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΣΙΚΑΛΗΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΓΛΟΙΑΔΙΝΗ ΚΑΙ ΓΛΟΥΤΕΛΙΝΗ.

20 ΣΙΤΗΡΑ ΚΑΙ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Abadie V et al. Integration of genetic and immunological insights into a model of celiac disease pathogenesis. Annu Rev Immunol 2011;29:493–525.

21 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΠΟ ΙΟΥΣ ΚΑΙ ΒΑΚΤΗΡΙΑ (Campylobacter, Enterovirus, HCV, Rotavirus) ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΑΥΤΟΑΝΟΣΙΑΣ ΠΡΩΙΜΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ΣΤΗ ΒΡΕΦΙΚΗ ΔΙΑΙΤΑ Stepniak D, Koning F. Celiac disease-sandwiched between innate and adaptive immunity. Hum Immunol 2006; 67:

22 ΟΜΑΔΕΣ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ
ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΠΡΩΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΜΟΝΟΖΥΓΩΤΙΚΑ ΔΙΔΥΜΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΔ-1 ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN, ΣΥΝΔΡΟΜΟ TURNER ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΟΑΝΟΣΕΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ AIH, PBC ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΡΠΗΤΟΕΙΔΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ IgA Freeman HJ. Risk factors in familial forms of celiac disease. World J Gastroenterol 2010; 16:

23 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ
ΕΙΣΟΔΟΣ ΓΛΙΑΔΙΝΗΣ ΣΤΟΝ ΕΝΤΕΡΙΚΟ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΥΜΠΛΟΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΓΛΙΑΔΙΝΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΙΚΗΣ ΤΡΑΝΣΓΛΟΥΤΑΜΙΝΑΣΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ – HLADQ-2, HLADQ-8 ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ CD4 T ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΥΤΟΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ Β ΚΥΤΤΑΡΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ IFN KAI TNF ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΙΝΟΒΛΑΣΤΩΝ ΕΚΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΛΛΟΠΡΩΤΕΙΝΑΣΩΝ ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΕΝΤΕΡΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ

24 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ
Priti Chougule et al. Isolation and characterization of human primary enterocytes from small intestine using a novel method. Scandinavian Journal of Gastroenterology Nov 2012

25 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ
Robert M. Plenge et al. Unlocking the pathogenesis of celiac disease. Nature Genetics 2010

26 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ
Naiyana Gujral et al .Celiac disease: Prevalence, diagnosis, pathogenesis and treatment. World J Gastroenterol 2012.

27 ΤΟ ΠΑΖΛ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ

28 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ
ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

29 ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ

30 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΑΤΥΠΗ ΜΟΡΦΗ ΑΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΣΙΩΠΗΡΗ ΜΟΡΦΗ ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΜΟΡΦΗ

31 ΤΟ ΠΑΓΟΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ

32 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ

33 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ - ΚΛΑΣΙΚΗ
ΤΥΠΙΚΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΘΕΤΙΚΟΣ ΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ (IgA-anti TG ) ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ (ΕΙΚΟΝΑ ΟΔΟΝΤΩΤΗΣ ΠΑΡΥΦΗΣ)

34 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ - ΑΤΥΠΗ
ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΑΤΥΠΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΘΕΤΙΚΟΣ ΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ( IgA-anti TG) ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ (ΕΙΚΟΝΑ ΟΔΟΝΤΩΤΗΣ ΠΑΡΥΦΗΣ)

35 ΑΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ - ΣΙΩΠΗΡΗ
ΑΤΥΠΑ Ή ΚΑΘΟΛΟΥ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΛΟΓΩ ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΘΕΤΙΚΟΣ ΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ

36 ΑΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ - ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ ΘΕΤΙΚΟΣ ΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΥΣΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ

37 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ – ΚΛΑΣΙΚΗ ΜΟΡΦΗ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ – ΚΛΑΣΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΠΑΙΔΙΑ (6-24 ΜΗΝΩΝ) ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΑΡΡΟΙΑ, ΜΕΤΕΩΡΙΣΜΟΣ ΚΟΙΛΙΑΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΒΑΡΟΥΣ ΜΥΙΚΗ ΑΤΡΟΦΙΑ, ΥΠΟΛΕΥΚΩΜΑΤΙΝΑΙΜΙΑ ΣΤΕΑΤΟΡΡΟΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ (ΣΥΝΗΘΩΣ 3η – 4η ΔΕΚΑΕΤΙΑ) Ferguson A, Arranz E, O’Mahony S. Clinical and pathological spectrum of coeliac disease—active, silent, latent, potential. Gut 1993; 34: 150–1.

38 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ

39 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ 6 ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΑ…

40 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ - ΑΤΥΠΗ ΜΟΡΦΗ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ – ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ¹ ΕΙΚΟΝΑ ΣΕΕ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ ΓΟΠ ΕΝΑΛΛΑΓΕΣ ΚΕΝΩΣΕΩΝ 1- Green PH. The many faces of celiac disease: clinical presentation of celiac disease in the adult population. Gastroenterology 2005; 128 (Suppl 1):S74–S78.

41 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

42 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ

43 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ
ΑΝΑΙΜΙΑ - ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ, ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΦΥΛΛΙΚΟΥ, Β12 Η ΠΛΕΟΝ ΣΥΧΝΗ ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΟΥ 8% ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ ΕΧΟΥΝΕ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΣΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΙΔΗΡΟΥ Green PH, Cellier C. Celiac disease. N Engl J Med. 2007;357:1731–1743.

44 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ
ΟΣΤΕΟΠΕΝΙΑ, ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ VIT D ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 50% ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΕΧΟΥΝΕ ΧΑΜΗΛΗ ΟΣΤΙΚΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ¹ ΑΥΞΗΜΕΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ² ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΤΟΣ ΕΤΟΥΣ 1 -Robert Hoyt et al. Celiac Disease and Osteoporosis.Arch Intern Med. 2005;165(16): 2 -Ludvigsson JF, Ekbom A, Montgomery SM. Celiac disease and the risk of fractures – a general population-based cohort study. Alimentary Pharmacology and Therapeutics 2007; 25: 273–285

45 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΗΞΗΣ ΔΥΣΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ VIT K ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΣΠΑΝΙΟΤΑΤΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ – ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ Djuriz et al. Celiac disease with diffuse cutaneous vitamin K-deficiency bleeding. Adv Ther Nov-Dec;24(6):

46 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
ΕΡΠΗΤΟΕΙΔΗΣ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ

47 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
ΑΦΘΩΔΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΤΙΔΑ

48 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΝΗΣ

49 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
ΑΛΩΠΕΚΙΑ

50 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ
ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ ΣΤΟ 1% ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΑΞΟΝΙΚΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ – ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΩΝ ΑΚΡΩΝ ΠΛΗΡΗΣ ΥΦΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΓΛΟΥΤΕΝΗΣ 1 - Lubrano E, Ciacci C, Ames PR, et al. The arthritis of coeliac disease: prevalence and pattern in 200 adult patients. Br J Rheumatol. 1996;35:1314–1318 2 - Fasano A, Berti I, Gerarduzzi T, et al. Prevalence of celiac disease in at-risk and not-at-risk groups in the United States: a large multicenter study. Arch Intern Med. 2003;163:286–292.

51 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ – ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΔΥΣΜΗΝΟΡΡΟΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΗΒΗΣ – ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΠΡΩΙΜΗ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ Green PH, Jabri B. Coeliac disease. Lancet 2003; 362: 383–91.

52 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΤΡΑΝΣΑΜΙΝΑΣΑΙΜΙΑ
ΣΕ 4% ΠΕΡΙΠΟΥ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ H ALT ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ AST ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ¨ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ¨¹ ΠΛΗΡΗΣ ΥΦΕΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ ² 1 - Bardella MT, Fraquelli M, Quatrini M, et al . Prevalence of hypertransaminasaemia in adult coeliac patients and effect of gluten-free diet. Hepatology 1995; 22: 2 - J.M. Duggan, A.E. Duggan. The Liver in coeliac disease. Aliment Pharmacol Ther. 2005;21(5):  

53 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΝΕΥΡΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ
ΕΜΜΕΝΟΥΣΑ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΑΤΑΞΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ – ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ Wills AJ et al. The neurology and neuropathology of coeliac disease.Neuropathol Appl Neurobiol.2000;26:

54 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΝΕΥΡΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ
¨ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΟΣ¨ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ ? ΑΥΤΟΑΝΟΣΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ? ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ? ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΑΛΛΟΙΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ¹ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΑΠΟΤΙΤΑΝΩΣΕΩΝ² 1 - Kieslich M et al. Brain white-matter lesions in celiac disease: a prospective study of 75 diet-treated pts.Pediatrics.2001;108(2) 2 - Gobbi G, et al. Celiac disease, epilepsy, and cerebral calcifications. Lancet. 1992;340:

55 ΑΠΟΤΕΡΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

56 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΝΟΣΟΣ ΜΕ ΥΨΗΛΟ ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ
1% ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΑΤΥΠΗ ΑΡΧΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΠΛΗΘΟΣ ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΑΠΑΙΤΕΙ ΥΨΗΛΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΥΠΟΨΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

57 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΜΑΔΩΝ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΤΑΚΤΙΚΟ ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΑΙΤΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΓΛΟΥΤΕΝΗΣ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΓΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΓΛΟΥΤΕΝΗΣ – ΚΡΥΜΜΕΝΗ ΓΛΟΥΤΕΝΗ

58 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ