Ι. Η οικοδομική παράδοση της Κωνσταντινούπολης (Α’ μέρος)

Παρουσίαση με θέμα: "Ι. Η οικοδομική παράδοση της Κωνσταντινούπολης (Α’ μέρος)"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 6ο. Η ναοδομία της εποχής των Μακεδόνων, των Κομνηνών και των Αγγέλων (10ος – 12ος αιώνας):
Ι. Η οικοδομική παράδοση της Κωνσταντινούπολης (Α’ μέρος) – Γενικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής της Κωνσταντινούπολης – Ναοί του τύπου του εγγεγραμμένου σταυροειδούς: Μονή Λιβός, βόρεια εκκλησία. Μονή Μυρελαίου, καθολικό. Μονή Χριστού Παντεπόπτη. Vefa Kilise (Άγιος Θεόδωρος ;). Μονή Παντοκράτορος, συγκρότημα εκκλησιών.

2 Γενικά χαρακτηριστικά της οικοδομικής παράδοσης της Κωνσταντινούπολης
Τυπολογία Σύνθετος εγγεγραμμένος σταυροειδής, ναός με τρούλο και περίστωο, συνεπτυγμένος σταυροειδής, απλός οκταγωνικός, τετράκογχος.

3 Οικοδομική τεχνική - Οι τοίχοι κατασκευάζονται κατά το μεικτό σύστημα (opus mixtum), που διαρκεί μέχρι το 15ο αι., καθώς και με αμιγή πλινθοδομή, που χρησιμοποιείται λιγότερο, επειδή είναι τεχνική πιο δαπανηρή. - Σε περιπτώσεις αμιγούς πλινθοδομής εφαρμόζεται από τα μέσα του 11ου αι. κεξ. η «τεχνική της υποχωρημένης (ή κρυμμένης) πλίνθου»: κάθε δεύτερη στρώση πλίνθων εισέχει από την επιφάνεια του τοίχου και καλύπτεται από παχύ αρμολόγημα. Πρόκειται για οικονομικότερη τεχνική με εξαιρετικά αισθητικά αποτελέσματα. - Η θολοδομία σχεδόν πάντοτε είναι κατασκευασμένη από πλινθοδομή, με τυπικά τα φουρνικά, τα σταυροθόλια και τους τρούλους με νευρώσεις («pumpkin [ή melon] domes») - Κόγχες προσδίδουν ανάταση και εντύπωση στερεής δομής στα ανώτερα σημεία των τοίχων. Οι επιφάνειες των τοίχων στο εσωτερικό κοσμούνται πλαστικά μπροστά από παραστάδες με κίονες ή κιονίσκους, που φέρουν τόξα ή θόλους.

4 Μορφολογία - Ναοί με ψηλές αναλογίες, κτισμένοι σε υπερυψωμένα επίπεδα, πάνω από υποδομές με καταστήματα ή κινστέρνες. - Κατά κανόνα στο επίπεδο των στεγών δεν διαγράφεται καθαρά ο εγγεγραμμένος σταυρός, γιατί τα τύμπανα των σκελών του σταυρού και των γωνιακών διαμερισμάτων υψώνονται ως το ίδιο σχεδόν επίπεδο με ελαφριά υπερύψωση των σκελών του σταυρού.

5 Διακόσμηση – κεραμοπλαστικός διάκοσμος
- Οι αψίδες διακοσμούνται με κόγχες σε σειρά που ενίοτε περιβάλλονται από πλίνθινο τοξωτό βαθμιδωτό πλαίσιο. - Λίθινοι κοσμήτες περιτρέχουν εξωτερικά τους ναούς στο επίπεδο της ποδιάς των παραθύρων και πάνω από ή στο ύψος της γένεσης των καμαρών ή στο ύψος της γένεσης των λοβών των παραθύρων της αψίδας. - Οι παρυφές των στεγών είναι κατά κανόνα καμπύλες ή ημικυκλικές και τονίζονται με οδοντωτά γείσα. - Τυφλά αψιδώματα, κόγχες και παραστάδες, ημικυλινδρικές ή ορθογώνιες, που αντιστοιχούν στην εσωτερική διάρθρωση του ναού, διαρθρώνουν πλαστικά τις εξωτερικές επιφάνειες των τοίχων, που αποκτούν ρυθμό και ανάταση. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι τοίχοι ζωντανεύουν με γραπτά επιχρίσματα που φέρουν σχέδια.

6 Διακόσμηση – κεραμοπλαστικός διάκοσμος
- Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος είναι απλός, με περιορισμένο θεματολόγιο και αδρή εκτέλεση. Ουσιαστικά πρόκειται για απλά γεωμετρικά θέματα, κατασκευασμένα με πλίνθους ειδικής παραγγελίας. - Θέματα: ακτινωτά διατεταγμένες πλίνθοι (ήλιοι), μαίανδροι, ζιγκ-ζαγκ, σταυροί, ρόδακες, γράμματα, γεωμετρικά πλέγματα.

7 Βιβλιογραφία Van Millingen A., Byzantine Churches in Constantinople. Their History and Architecture, London Ebersolt J., Thiers A., Les églises de Constantinople, Paris Makridy Th., Megaw A.H.S., Mango C., Hawkins E., The Monastery of Lips (Fenari Isa Çamii) at Istanbul, DOP 18, Müller-Wiener W., Bildlexikon zur Topographie Istanbuls, Tübingen Striker C.L., The Myrelaion (Bodrum Çamii) in Istanbul, Princeton, New Jersey Theis L., Die Flankenräume im mittelbyzantinischen Kirchenbau, Zur Befundsicherung, Rekonstruktion und Bedeutung einer verschwundenen architektonischen Form in Konstantinopel, Wiesbaden Vocotopoulos P.L., The Role of Constantinopolitan Architecture During the Middle and Late Byzantine Period, στα: Akten des XVI. Internationaler Byzantinistenkongresses, Wien, Oktober 1981, JbÖByz 31/2,

8 Κωνσταντινούπολη

9 Fenari Isa Çamii (μονή του Κωνσταντίνου Λιβός), βόρειος ναός (907)

10 Fenari Isa Çamii (μονή Λιβός), βόρειος ναός

11 Fenari Isa Çamii (μονή Λιβός), βόρειος ναός

12 Fenari Isa Çamii (μονή Λιβός), βόρειος ναός

13 Fenari Isa Çamii (μονή Λιβός), βόρειος ναός

14 Bodrum Çamii (μονή Μυρελαίου) (περί το 920)

15 Bodrum Çamii (μονή Μυρελαίου)

16 Bodrum Çamii (μονή Μυρελαίου)

17

18 Eski Imaret Çamii (μονή Χριστού Παντεπόπτου [;]) (περ

19 Eski Imaret Çamii (μονή Χριστού Παντεπόπτου [;])

20 Eski Imaret Çamii (μονή Χριστού Παντεπόπτου [;])

21 Vefa Kilise Çamii (Άγιος Θεόδωρος [;]) (περ. 1100)

22 Vefa Kilise Çamii (Άγιος Θεόδωρος [;])

23 Vefa Kilise Çamii (Άγιος Θεόδωρος [;])

24 Zeyrek Kilise Çamii (μονή Χριστού Παντοκράτορος)
(νότιος ναός: περ , επί αυτοκράτειρας Ειρήνης, βόρειος ναός και παρεκκλήσιο: περ , επί αυτοκράτορος Ιωάννη Κομνηνού)

25 Zeyrek Kilise Çamii (μονή Παντοκράτορος)

26 Zeyrek Kilise Çamii (μονή Παντοκράτορος)

27 Zeyrek Kilise Çamii (μονή Παντοκράτορος)

28 Zeyrek Kilise Çamii (μονή Παντοκράτορος)

29 Zeyrek Kilise Çamii (μονή Παντοκράτορος)

30 Zeyrek Kilise Çamii (μονή Παντοκράτορος)

31 Σύνοψη Οι σταυροειδείς εγγεγραμμένοι ναοί της Κωνσταντινούπολης Χρονολογική κατάταξη ναών 10ος αι.: Μονή Λιβός, βόρεια εκκλησία (907). Μονή Μυρελαίου, καθολικό (περ. 920). 11ος αι.: Μονή Χριστού Παντεπόπτου (περ ). Vefa Kilise (Άγιος Θεόδωρος ;) (περ. 1100). 12ος αι.: Μονή Παντοκράτορος, συγκρότημα εκκλησιών ( και ). Τυπολογική κατάταξη ναών Εγγεγραμμένος σταυροειδής: Μονή Λιβός, βόρεια εκκλησία. Μονή Μυρελαίου, καθολικό. Eski Imaret Camii (μονή Χριστού Παντεπόπτου [;]). Vefa Kilise (Άγιος Θεόδωρος ;). Μονή Παντοκράτορος, συγκρότημα εκκλησιών. Συνεπτυγμένος : Μονή Παντοκράτορος, παρεκκλήσιο Αρχαγγέλου.