Αλληλεπιδράσεις συγκινησιακών και γνωστικών διεργασιών

Παρουσίαση με θέμα: "Αλληλεπιδράσεις συγκινησιακών και γνωστικών διεργασιών"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αλληλεπιδράσεις συγκινησιακών και γνωστικών διεργασιών
Αλληλεπιδράσεις συγκινησιακών και γνωστικών διεργασιών Συνέχεια

2 Επιδράσεις συγκινήσεων στη μνήμη
*Christianson, S. A., & Loftus, E. (1991). Remembering Emotional Events: The Fate of Detailed Information. In D. Evans (2001). Emotion: A very short introduction. New York: Oxford University Press.

3 Επιδράσεις συγκινήσεων στη μνήμη
*Christianson, S. A., & Loftus, E. (1991). Remembering Emotional Events: The Fate of Detailed Information. In D. Evans (2001). Emotion: A very short introduction. New York: Oxford University Press.

4 Διευκόλυνση ανάκλησης συμβάντων συμβατών με τη διάθεση
Πείραμα Bower: 1η μέρα: Ανάκληση δυσάρεστων και ευχάριστων συμβάντων παιδικής ηλικίας 2η μέρα: Κατηγοριοποίηση των συμβάντων σε ευχάριστα, δυσάρεστα και ουδέτερα 3η μέρα: Ανάκληση συμβάντων υπό τεχνητά προκληθείσα χαρούμενη και λυπημένη διάθεση Ανάκληση περισσότερων συμβάντων συμβατών με τη διάθεση στην οποία βρίσκονταν οι συμμετέχοντες

5 Συγκινήσεις και πολιτική επικοινωνία
Ο άνθρωπος συγκρατεί στο νου του μόνον το κεντρικό νόημα των πληροφοριών χωρίς τις επιμέρους τεχνικές τους λεπτομέρειες Όταν ανασύρεται μία ανάμνηση μαζί της ανασύρεται και το συναίσθημα που τη συνόδευε κατά την καταγραφή της Το συναίσθημα αυτό (η φύση και το σθένος του –δηλ. θετικό ή αρνητικό-) επηρεάζουν με συγκεκριμένους τρόπους τη νοητική επεξεργασία νέων πληροφοριών. *Ανασκόπηση ερευνών στην πολιτική επικοινωνία των Way & Masters (1996), όπως αναφέρεται στο Ντάβου, Μ. (2008). Η Συναισθηματική Ατζέντα των Μέσων Επικοινωνίας. Περιοδικό Διάπλους, Δεκ – Ιαν. 2008, 23, σσ

6 Η συγκινησιακή πτυχή των ειδήσεων
Οι οπτικές εικόνες και το ηχητικό «χαλί» που συνήθως συνοδεύουν μια ειδησεογραφική πληροφορία διαθέτουν συγκινησιακό περιεχόμενο με σημαντικές επιπτώσεις στην επεξεργασία της ίδιας της πληροφορίας: Άρση της προσοχής από το περιεχόμενο της πληροφορίας στο συγκινησιακό (οπτικό ή/και ακουστικό) πλαίσιό της Ο γνωστικός φόρτος (του συνήθως αρνητικού συγκινησιακού πλαισίου) προκαλεί απώλεια, εξασθένηση ή σύγχυση των ειδικών λεπτομερειών Αναζήτηση στη μνήμη των συμβατών με το πλαίσιο στοιχείων της πληροφορίας Αδυναμία ανάσυρσης συμβατών με το πλαίσιο πληροφοριών, οδηγεί σε «ερμηνείες» (εικασίες) και κατά συνέπεια σε μια συγκινησιακά φορτισμένη ανακατασκευή της αφήγησης της πληροφορίας/είδησης Συγκινησιακή επίδραση ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, ωστόσο η συγκράτηση των ειδικών λεπτομερειών αυξάνεται ανάλογα με τους γνωστικούς πόρους που διαθέτουμε *Ντάβου, Μ. (2008). Η Συναισθηματική Ατζέντα των Μέσων Επικοινωνίας. Περιοδικό Διάπλους, Δεκ – Ιαν. 2008, 23, σσ

7 Σειριακές επιδράσεις του συγκινησιακού περιεχομένου των ειδήσεων
Εικόνες θυμού, φόβου, αηδίας: μείωση της μνήμης προηγούμενων ειδήσεων Θυμός, φόβος: βελτίωση της μνήμης των επόμενων ειδήσεων (γνωστική εγρήγορση) Αηδία: εξασθένηση της μνήμης των επόμενων ειδήσεων (γνωστική απόσυρση) *J.E. Newhagen, TV News Images that Induce Anger, Fear and Disgust: Effects on Approach-Avoidance and Memory”, Journal of Broadcasting and Electronic Media, 1998, 42(2), , όπως αναφέρεται στο Ντάβου, Μ. (2008). Η Συναισθηματική Ατζέντα των Μέσων Επικοινωνίας. Περιοδικό Διάπλους, Δεκ – Ιαν. 2008, 23, σσ

8 Αποτελεσματικότητα του γνωστικού και του συγκινησιακού συστήματος για την αξιολόγηση καταστάσεων ή προσώπων Θετικά συναισθήματα διευρύνουν την αντίληψη και την προσοχή, τα κίνητρα για την επεξεργασία των πληροφοριών και την ευελιξία της σκέψης *Ντάβου, Μ. (2008). Η Συναισθηματική Ατζέντα των Μέσων Επικοινωνίας. Περιοδικό Διάπλους, Δεκ – Ιαν. 2008, 23, σσ Η σωστή αξιολόγηση μιας κατάστασης υπό συνθήκες θετικής διάθεσης του ατόμου απαιτεί από αυτό περισσότερο χρόνο, σε σύγκριση με τον χρόνο που απαιτεί μια ανάλογη απόφαση σε ουδέτερη συναισθηματική κατάσταση

9 Η αξιολόγηση σύνθετων καταστάσεων υπό την επίδραση θετικής διάθεσης απαιτεί περισσότερο χρόνο προκειμένου να είναι αποτελεσματική → αναγκαιότητα γνωστικής επεξεργασίας *Mackie, D., & Worth, L. (1989). Processing Deficits and the Mediation of Positive Affect in Persuasion. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 27-40 Η προσοχή (όπως διαπιστώθηκε από ανάκληση) σε συμβάντα θετικών συγκινήσεων επιδρούν αρνητικά στην αναγνώριση των βασικών συγκινησιακών εκφράσεων του προσώπου *Λιγκοβανλή, Κ. (2008). Ο ρόλος του πλαισίου στην αναγνώριση των συγκινήσεων. ΔΔ ΕΚΠΑ

10 Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας;

11 Μεταιχμιακό σύστημα – Εγκέφαλος των ερπετών
Απόκριση σε αισθητήρια ερεθίσματα οπτικά, ηχητικά, απτικά, χημικά, βαρύτητας και κινητικά με προγραμματισμένες σωματικές κινήσεις και στάσεις

12 Συγκινήσεις και Μεταιχμιακό σύστημα
Broca (1878): έλικα του προσαγώγιου και παραϊπποκάμπεια έλικα-όσφρηση Papez (1937): Πρώτος που το συνδέει με τη συγκινησιακή συμπεριφορά. Συμπεριλαμβάνει σε αυτόν όλη τη δομή του ιπποκάμπου. Kluver & Bucy (1937): Περιλαμβάνουν σε αυτόν την αμυγδαλή (Σύνδρομο Kluver & Bucy-αμφίπλευρη βλάβη της αμυγδαλής σε πιθήκους προκαλεί υπερφαγία και υπερσεξουαλικότητα, τάση για στοματική επαφή με όλα τα αντικείμενα και εξάλειψη της επιθετικότητας. και

13 LeDoux: Η αμυγδαλή ως κεντρικός συγκινησιακός υπολογιστής
Αμυγδαλή=πρωτογενής αποτίμηση Μέχρι τότε ήταν γνωστό ότι η αμυγδαλή: Στέλνει και λαμβάνει συνδέσεις-πληροφορίες σε οπτικές και ακουστικές περιοχές του φλοιού Στέλνει συνδέσεις-πληροφορίες προς τον υποθάλαμο που σχετίζεται με την συγκινησιακή συμπεριφορά (Canon & Bard)

14

15 LeDoux: Η αμυγδαλή ως κεντρικός συγκινησιακός υπολογιστής
Τα ποντίκια μπορούσαν να μάθουν τον εξαρτημένο φόβο ακόμη και αν τους είχε αφαιρεθεί ο φλοιός, αρκεί η αμυγδαλή και ο θάλαμος να ήταν ανέπαφοι

16 Η υπόθεση της ανεξάρτητης δράσης του θυμικού Le Doux
Η «χαμηλή διαδρομή» (LeDoux, 1996; LeDoux, Romanski, & Xagoraris, 1989) επιτρέπει την επεξεργασία των ερεθισμάτων χωρίς την εμπλοκή του φλοιού. Αρουραίοι από τους οποίους αφαιρέθηκαν φλοιώδεις οπτικές δομές, διατηρούσαν την εξάρτηση φόβου από οπτικά ερεθίσματα. Αντίστοιχες μελέτες με αφαίρεση ακουστικού φλοιού έδειξαν ότι οι πληροφορίες φτάνουν στην αμυγδαλή σε 20ms (Quirk, Armony, & LeDoux, 1997; Quirk, Repa, & LeDoux, 1995). Άτομα με «τυφλή όραση» και βλάβη στην περιοχή V1 του οπτικού φλοιού είχαν θυμικές αντιδράσεις σε φοβικά οπτικά ερεθίσματα. Η συζήτηση δεν έχει λήξει καθώς αν και οι οπτικές πληροφορίες δεν ήταν συνειδητές (V1), άλλες περιοχές λάμβαναν πληροφορίες (π.χ.V4 και extrastriate) από υποφλοιώδεις δομές.

17 Η υπόθεση της ανεξάρτητης δράσης του θυμικού Νευροφυσιολογικές ενδείξεις περί του αντιθέτου
Όταν ο οπτικός φλοιός απενεργοποιούνταν, τότε οι πίθηκοι δεν μπορούσαν να μάθουν, ούτε και να έχουν κατάλληλες συμπεριφορικές θυμικές αντιδράσεις σε οπτικά ερεθίσματα βρώσιμων και μη βρώσιμων αντικειμένων, μπορούσαν όμως να το κάνουν μέσω της γεύσης [Fukuda, Ono, and Nakamura (1987)] Καταγραφή σε πιθήκους της δραστηριότητας «οπτικών» νευρώνων στην αμυγδαλή. Οι νευρώνες αυτοί δεν αντιδρούσαν σε θυμικά σημαντικά οπτικά ερεθίσματα, όταν ο οπτικός φλοιός απενεργοποιούνταν. Η δραστηριότητα της αμυγδαλής δεν σχετίζεται άμεσα με αισθητηριακές εισόδους, αλλά βασίζεται σε αναπαραστάσεις αντικειμένων από τον οπτικό φλοιό [Nishijo, Ono, Tamura, and Nakamura (1993)] Ο πλάγιος ινιακός λοβός απαιτείται να επεξεργαστεί αρχικά τη δομή των συγκινησιακών εκφράσεων του προσώπου και στη συνέχεια το σήμα στέλνεται στην αμυγδαλή προκειμένου να γίνει επεξεργασία της θυμικής τους αξίας [Rotshtein et al. (2001)]

18 Η υπόθεση της θυμικής προτεραιότητας Νευροφυσιολογικές ενδείξεις περί του αντιθέτου
Ταύτιση νόησης με συνείδηση Έκθεση απλής επίδρασης Αυτό που διαφοροποιείται όταν ένα ερέθισμα παρουσιάζεται για 30 ms και για 1000 ms είναι η ένταση πυροδότησης του πληθυσμού των νευρώνων (Rolls, 1999; Rolls & Tovee, 1994; Rolls et al., 1994) και όχι ο τύπος της απόκρισής τους. Υπάρχει, λοιπόν, μία μόνο νευρωνική «υπογραφή» για κάθέ δεδομένο ερέθισμα, αλλά η πυροδότηση είναι μεγαλύτερή όταν το σύστημα είναι περισσότερο βέβαιο στην παρουσίαση των 1000 ms, σε σύγκριση με τα 30 ms. Οι Greve and Bauer (1990) αναφέρουν την περίπτωση ενός ασθενούς, GY, ο οποίος μετά από ατύχημα έχασε τη σύνδεση μεταξύ του οπτικού φλοιού και της αμυγδαλής. Βρήκαν ότι ο GY παρουσίασε την επίδραση απλής έκθεσης αν και η οπτική πληροφορία δεν είχε πρόσβαση στην αμυγδαλή.

19 Η υπόθεση του αυτόματου θυμικού Ενδείξεις περί του αντιθέτου
Η υπόθεση του αυτόματου θυμικού Ενδείξεις περί του αντιθέτου Harris, Pashler, and Coburn (2004): εξέτασαν κατά πόσο οι θυμικά φορτισμένες λέξεις επεξεργάζονται με αυτόματο τρόπο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι θυμικά φορτισμένες λέξεις αύξαναν τον χρόνο απόκρισης σε ένα έργο προετοιμασίας χαμηλού γνωστικού φόρτου, αλλά όταν το έργο αυτό γινόταν δυσκολότερο –αυξάνοντας το γνωστικό φόρτο και άρα μειώνοντας τους διαθέσιμους πόρους για την προσοχή- οι θυμικές λέξεις δεν αύξαναν το χρόνο απόκρισης. Η επεξεργασία σε αυτή την περίπτωση του θυμικού ήταν top-down και όχι bottom-up Pessoa, Kastner, and Ungerleider (2002): παρόμοια μελέτη με των Harris et al. Με χρήση συγκινησιακών εκφράσεων και συλλογή νευροαπεικονιστικών δεδομένων. Υπό συνθήκες χαμηλού γνωστικού φόρτου, η αμυγδαλή ενεργοποιούνταν στις άσχετες με το έργο εκφράσεις φόβου, όχι όμως υπό συνθήκες «υψηλού γνωστικού φόρτου». Η προσοχή σε αυτές τις περιπτώσεις κατευθύνονταν από top-down επιδράσεις.

20 Η αμυγδαλή αποδίδει συγκινησιακή σημασία στα γεγονότα με δύο τρόπους.
Low & High Road Η αμυγδαλή αποδίδει συγκινησιακή σημασία στα γεγονότα με δύο τρόπους. *Le Doux, J. (1994). Cognitive-Emotional interactions in the brain. In P. Ekman & R. Davidson (1994). The Nature of Emotion. New York: Oxford University Press

21 Συγκινήσεις και νεοφλοιός Αναγνώριση Εκφράσεων
«Πλαγίωση» των συγκινησιακών διεργασιών στο δεξιό ημισφαίριο: Δυσκολία αναγνώρισης συγκινησιακών εκφράσεων μετά από βλάβη Αφαίρεση μεσολόβιου: Ταινία που προβληθήκε σε ασθενή στο αριστερό οπτικό πεδίο (δεξιό ημισφαίριο) είχε ως αποτέλεσμα να προκαλέσει φόβο (μέσω του μεταιχμιακού ανέπαφου συστήματος) χωρίς επίγνωση της πληροφορίας της ταινίας ή δυνατότητα ανάκλησης της αιτίας του φόβου (Gazzaniga, 1988).

22 Συγκινήσεις και νεοφλοιός Αναγνώριση Εκφράσεων
Συγκινήσεις και νεοφλοιός Αναγνώριση Εκφράσεων Χιμαιρικά πρόσωπα: Αναγνώριση με βάση την εικόνα που φτάνει στο δεξιό ημισφαίριο (αριστερό οπτικό πεδίο) Καλύτερη αναγνώριση των συγκινησιακών εκφράσεων που προβάλλονται σε αριστερό οπτικό πεδίο (δεξιό ημισφαίριο) Βλάβη στον αριστερό φλοιό (αφασία) επιτρέπει καλύτερα την ανίχνευση του ψεύδους σε σύγκριση με βλάβη στο δεξιό ή ακόμη και χωρίς καμία βλάβη (Etcoff et al., 1992)

23 Συγκινήσεις και νεοφλοιός Αναγνώριση Εκφράσεων
Συγκινήσεις και νεοφλοιός Αναγνώριση Εκφράσεων Μεγαλύτερη πυκνότητα συνδέσεων της αμυγδαλής με το δεξιό νεοφλοιό (Tucker & Frederick, 1989): βιωματικός εαυτός που λειτουργεί ολιστικά και με αμεσότητα προς το βίωμα Αριστερός νεοφλοιός: εξειδικεύεται στην προφορική, συμβολική και αναλυτική επεξεργασία. Lois Bloom (1989): Όσο μεγαλύτερη η συγκινησιακή εκφραστικότητα ενός μωρού, τόσο πιο αργά μιλάει-Στους 19 μήνες εμφανίζεται η ικανότητα το παιδί να μιλά και να μπορεί να εκφράζει ταυτόχρονα συναίσθημα ή συγκίνηση στο πρόσωπό του.

24 Συγκινήσεις και νεοφλοιός Βιώση συναισθημάτων/ διαθέσεων κλπ
Συγκινήσεις και νεοφλοιός Βιώση συναισθημάτων/ διαθέσεων κλπ Davidson et al. (1992) 4 σύντομες ταινίες 2 χαρά/2 αηδία Μέτρηση ΗΕΓ Αριστερά=χαρά / Δεξιά=αηδία

25 Συγκινήσεις και νεοφλοιός Κλινικά σύνδρομα
Συγκινήσεις και νεοφλοιός Κλινικά σύνδρομα Starkstein & Robinson (1991) Εγκεφαλικό αριστερά: κατάθλιψη Εγκεφαλικό δεξιά: μανία

26 Συγκινήσεις και νεοφλοιός Θυμικό Ύφος
Συγκινήσεις και νεοφλοιός Θυμικό Ύφος Davidson et al. (1992) Μελέτη 386 παιδιών ηλικίας 31 μηνών: ρομπότ, ερευνητής, τεχνητή σήραγγα 3 ομάδες: τολμηρά, συνεσταλμένα και μεσαία ομάδα: 28 παιδιά σε κάθε ομάδα Μελέτη ΗΕΓ Τολμηρά παιδιά: μεγαλύτερη δραστηριότητα στο δεξί ημισφαίριο Συνεσταλμένα παιδιά: μειωμένη δραστηριότητα στο δεξί ημισφαίριο Μεσαία ομάδα: ενδιάμεσες τιμές δραστηριότητας στο δεξί ημισφαίριο