Γεωργουλίδου Αναστασία Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β´

Παρουσίαση με θέμα: "            Γεωργουλίδου Αναστασία Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β´"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Φάρμακα που σχετίζονται με οξεοβασικές διαταραχές όταν χορηγούνται σε θεραπευτικές δόσεις
Γεωργουλίδου Αναστασία Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β´ Νεφρολογικό Τμήμα ΓΝ Κομοτηνής  

2 Μία ποικιλία φαρμάκων όταν χορηγούνται σε θεραπευτικές δόσεις ενδέχεται να προκαλέσουν οξεοβασικές διαταραχές

3 Μεταβολική οξέωση από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Διακρίνονται δύο ομάδες ΜΟ: Με αυξημένο ΧΑ Με φυσιολογικό ΧΑ

4 Φάρμακα που προκαλούν μεταβολική οξέωση
Με αυξημένο ΧΑ Μετφορμίνη, λινεζολίδη, NRTIs, στατίνες, β2-αδρενεργικοί αγωνιστές, προποφόλη, ακεταμινοφαίνη, προπυλενογλυκόλη, νιτροπρωσσικό νάτριο, κατεχολαμίνες, άτυπα αντιψυχωσικά Με φυσιολογικό ΧΑ α) Άπω ΝΣΟ τύπου Ι Αμφοτερικίνη Β, λίθιο, αναστολείς καλσινευρίνης β) Εγγύς ΝΣΟ τύπου IΙ Ακεταζολαμίδη, ληξιπρόθεσμη τετρακυκλίνη, γενταμυκίνη, σουλφοναμίδες, ιφωσφαμίδη γ) Άπω ΝΣΟ τύπου IV-υποαλδοστερονισμός Σπειρονολακτόνη, επλερενόνη, α-ΜΕΑ, ηπαρίνη, β-αποκλειστές, αναστολείς καλσινευρίνης, ΜΣΑΦ

5 Οξεοβασικές διαταραχές από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ Μεταβολική οξέωση με φυσιολογικό ΧΑ Μεταβολική αλκάλωση Αναπνευστική οξέωση Αναπνευστική αλκάλωση

6 Μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ
Γαλακτική οξέωση

7 Ταξινόμηση της γαλακτικής οξέωσης
Τύπου Α (υποξική γαλακτική οξέωση) Καταστάσεις με αυξημένες απαιτήσεις σε Ο2 -Γενικευμένοι σπασμοί, βαριά σωματική άσκηση, υποθερμία Καταστάσεις με μειωμένη προσφορά Ο2 -Καρδιογενής, σηπτική ή υπογκαιμική καταπληξία, οξεία αναιμία, σοβαρή υποξαιμία, δηλητηρίαση με CO Τύπου Β (μη υποξική γαλακτική οξέωση) με τρεις υπότυπους Οφείλεται σε υποκείμενη νόσο: Σακχαρώδη διαβήτη, αλκοολισμό, κακοήθειες, ΧΝΑ, ηπατική ανεπάρκεια, σήψη Προκύπτει από φάρμακα σε θεραπευτικες δόσεις ή σε δηλητηρίαση από φάρμακα ή τοξίνες Φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις - Μετφορμίνη - Λινεζολίδη - NRTIs - Στατίνες - Β2 αδρενεργικοί αγωνιστές - Προποφόλη - Ακεταμινοφαίνη - Προπυλενογλυκόλη (ως έκδοχο ορισμένων φαρμάκων) - Νιτροπρωσσικό νάτριο - Κατεχολαμίνες Δηλητηρίαση από φάρμακα ή τοξίνες - Αιθυλενογλυκόλη - Μεθανόλη - Σαλικυλικά - Ληξιπρόθεσμη τετρακυκλίνη - Παρακεταμόλη - Κυανικά - Ισονιαζίδη Συγγενής: Ανεπάρκεια θειαμίνης ή ανεπάρκεια G-6 PD Cohen R, Clinical and Biochemical Aspects of Lactic Acidosis; 1976: 40-76 Φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις που προκαλούν γαλακτική οξέωση: - Μετφορμίνη - Λινεζολίδη - NRTIs - Στατίνες - β2-αδρενεργικοί αγωνιστές - Προποφόλη - Ακεταμινοφαίνη - Προπυλενογλυκόλη (ως έκδοχο φαρμάκων) Νιτροπρωσσικό νάτριο Κατεχολαμίνες Andersen, Mayo Clin Proc 2013; 88:

8 Μετφορμίνη και γαλακτική οξέωση
Είναι διγουανίδιο Σε θεραπευτική δόση προκαλεί ΓΟ σε ασθενείς με προδιαθεσικούς παράγοντες: Ηλικιωμένους με σημαντική έκπτωση νεφρικής λειτουργίας Κύηση Καρδιακή, ηπατική και αναπνευστική ανεπάρκεια Μετά από χορήγηση σκιαγραφικών ουσιών Αλκοολικούς Lalau, Drug Saf 2010; 33: Η ΓΟ οφείλεται: Σε αναστολή της ενζυμικής δραστηριότητας στα μιτοχόνδρια Σε αναστολή της γλυκονεογένεσης Schäfer, Eur J Biochem 1972; 27:

9 Μετφορμίνη και γαλακτική οξέωση
Η συχνότητα εμφάνισης ΓΟ κυμαίνεται από 6 έως 9 περιπτώσεις ανά ασθενείς Blough, Proc (Bayl Univ Med Cent) 2015; 28: 31-33 Σε σοβαρά πάσχοντες ασθενείς η υπεργαλακτιναιμία από μετφορμίνη σχετίζεται με αυξημένη θνητότητα (>30%) Kajbaf & Lalau, Pharmacoepidemiol Drug Saf 2014; 23: Συγκριτικά με άλλα αντιδιαβητικά δεν προκαλεί συχνότερα ΓΟ Salpeter, Cochrane Database Syst Rev 2010; (1): CD002967 Η ΓΟ από μετφορμίνη αντιμετωπίζεται με αιμοκάθαρση

10 Λινεζολίδη και γαλακτική οξέωση
Η ΓΟ σχετίζεται: Με αναστολή της πρωτεϊνικής σύνθεσης των μιτοχονδρίων Με γενετικό πολυμορφισμό στο μιτοχονδριακό 16S rRNA Με το χρονικό διάστημα χορήγησης της λινεζολίδης Soriano, N Engl J Med 2005; 353 (21): Palenzuela et al, Clin Infect Dis 2005; 40: e113-6 Pea et al, Clin Infect Dis 2006; 42 (3):

11 Λινεζολίδη και γαλακτική οξέωση
Η πρώτη αναφορά ΓΟ από λινεζολίδη έγινε το 2003 σε ασθενή με πνευμονική νοκαρδίωση Apodaca & Rakita, N Engl J Med 2003; 348 (1): 86-87 Έχει αναφερθεί η εμφάνιση ΓΟ μετά από μακροχρόνια χορήγηση λινεζολίδης σε δύο ασθενείς με μεταμόσχευση ήπατος και 16S rRNA γενετικό πολυμορφισμό Del Pozo et al, Antimicrob Agents Chemother 2014; 58 (7): Η ΓΟ από λινεζολίδη αντιμετωπίζεται με διακοπή του φαρμάκου

12 Η τοξικότητα οφείλεται σε κυτταρική δυσλειτουργία
Αναστολείς της αντίστροφης τρανσκριπτάσης των νουκλεοσιδίων (NRTIs) και ΓΟ Η χορήγηση των NRTIs (ζιδοβουδίνη, διδανοσίνη, σταβουδίνη) σχετίζεται με περιφερική νευροπάθεια, μυοπάθεια, παγκρεατίτιδα, ηπατική στεάτωση και ΓΟ, που οφείλονται: Σε μειωμένη οξειδωτική φωσφορυλίωση των μιτοχονδρίων Σε μειωμένη παραγωγή ενέργειας και μειωμένη παραγωγή ATP Σε αντισταθμιστική αναερόβια γλυκόλυση Thoden, AIDS 2008; 22 (9): Η τοξικότητα οφείλεται σε κυτταρική δυσλειτουργία Lewis & Dalakas, Nat Med 1995; 1:

13 NRTIs και γαλακτική οξέωση
Η υπεργαλακτιναιμία είναι η χαρακτηριστικότερη εκδήλωση μιτοχονδριακής τοξικότητας Margolis, J Med Toxicol (1): 26-39 Διακρίνεται σε: Ήπια ασυμπτωματική υπεργαλακτιναιμία χωρίς οξέωση με επίπεδα γαλακτικού οξέος μεταξύ 2,1 και 5 mEq/L Σοβαρή υπεργαλακτιναιμία με επίπεδα γαλακτικού μεγαλύτερα από 5 mEq/L ΓΟ Madias, Kidney Int 1986; 29 (3): Το 2000 έγινε η πρώτη αναφορά συμπτωματικής υπεργαλακτιναιμίας από ΑΡΑ Gérard, AIDS 2000; 14: Οι νεότεροι NRTIs (λαμιβουδίνη, εμτρισιταβίνη, τενοφοβίρη και αμπακαβίρη) έχουν πλέον περιορίσει την εμφάνιση υπεργαλακτιναιμίας

14 NRTIs και γαλακτική οξέωση
Η ασυμπτωματική υπεργαλακτιναιμία είναι συχνότερη Η συμπτωματική υπεργαλακτιναιμία και ΓΟ από NRTIs σχετίζονται με αυξημένη θνητότητα Calza, Clin Nutr 2005; 24 (1): 5-15 Η ζιδοβουδίνη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για κάθε συνδυασμό ΑΡΑ ενώ η παρατεταμένη χορήγηση προκαλεί ΓΟ Η διδανοσίνη σχετίζεται με μεγαλύτερη μιτοχονδριακή τοξικότητα και ακολουθούν η σταβουδίνη και η ζιδοβουδίνη Birkus, Antimicrob Agents Chemother 2002; 46 (3): Σε HIV και συνλοίμωξη από HCV ο συνδυασμός ριμπαβιρίνης με διδανοσίνη και λιγότερο με σταβουδίνη επιπλέκεται με ΓΟ Η συμπτωματική υπεργαλακτιναιμία αντιμετωπίζεται με διακοπή του υπεύθυνου φαρμάκου, ενώ η πλήρης αποκατάσταση των γαλακτικών απαιτεί 4 έως 28 εβδομάδες και ακολουθεί νέα ΑΡΑ

15 Στατίνες και γαλακτική οξέωση
Είναι αναστολείς της ηπατικής αναγωγάσης του 3-υδροξυ-3-μεθυλγλουταρικού συνενζύμου Α (HMG-CoA) σε μεβαλονάτη Παράλληλα μειώνουν τη σύνθεση της ουμπικινόνης (συνένζυμο Q10), που συμμετέχει στην κυτταρική λειτουργία Υπάρχουν μεμονωμένες αναφορές ΓΟ και οφείλεται σε μιτοχονδριακή δυσλειτουργία και μείωση της ουμπικινόνης De Pinieux et al, Br J Pharmacol 1996; 42: Αναφέρεται η περίπτωση ασθενούς με ανεπάρκεια θειαμίνης και ΓΟ μετά από λήψη ατορβαστατίνης Neale, J Clin Pathol 2004; 57 (9): Η διακοπή της στατίνης βελτιώνει τη ΓΟ

16 β2-αδρενεργικοί αγωνιστές και ΓΟ
Έχουν ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση ΓΟ τύπου Β Η ΓΟ οφείλεται σε αυξημένη γλυκογενόλυση, γλυκονεογένεση και λιπόλυση Manthous, Chest 2001; 119: Maury et al, Chest 1997; 111:

17 β2-αδρενεργικοί αγωνιστές και ΓΟ
Σε ασθενείς με παροξυσμικό σοβαρό άσθμα τόσο το αερόλυμα αλβουτερόλης όσο και η νεφελοποίηση και η ενδοφλέβια χορήγηση σαλβουταμόλης σχετίζονται με την εμφάνιση ΓΟ Rodrigo & Rodrigo, Emerg Med J 2005; 22: Rabbat et al, Intensive Care Med Apr 1998; 24 (4): Η αύξηση των γαλακτικών μπορεί να οδηγήσει σε αντιρροπιστικό υπεραερισμό, που μπορεί να παρερμηνευτεί ως αποτυχία της αγωγής Prakash & Mehta, Can Respir J 2002; 9: Η διακοπή του φαρμάκου βελτιώνει τα επίπεδα των γαλακτικών

18 Προποφόλη και γαλακτική οξέωση
Ανήκει στα νεότερα ενδοφλέβια αναισθητικά ταχείας δράσης Η υπερδοσολογία (>4 mg/kgΣΒ/ώρα) και η παρατεταμένη χορήγηση (>48 ώρες) μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο έγχυσης προποφόλης (PRIS) με υπερλιπιδαιμία, καρδιακή ανεπάρκεια, ραβδομυόλυση και ΓΟ Οφείλεται σε άμεση αναστολή της μιτοχονδριακής οξειδωτικής φωσφορυλίωσης ή σε διαταραχή στο μεταβολισμό των λιπιδίων Οι προδιαθεσικοί παράγοντες εμφάνισης του PRIS είναι: Η νεαρή ηλικία Οι νόσοι του ΚΝΣ και αναπνευστικού συστήματος Η παράλληλη χορήγηση γλυκοκορτικοειδών ή κατεχολαμινών Η περιορισμένη πρόσληψη υδατανθράκων Mirrakhimov, Crit Care Res Pract 2015; Article ID

19 Προποφόλη και γαλακτική οξέωση
Στα παιδιά είναι συχνή η ΓΟ μετά από παρατεταμένη χορήγηση προποφόλης και έχει μοιραία έκβαση Parke et al, BMJ 1992; 305: Το 1996 έγινε η πρώτη αναφορά ΓΟ από προποφόλη σε ενήλικα Marinella, Chest 1996; 109: 292 Σε μία προοπτική πολυκεντρική μελέτη 1017 σοβαρά πασχόντων ασθενών χορηγήθηκε προποφόλη σε μικρή δόση για περισσότερο από 24 ώρες και εκτιμήθηκε η επίπτωση εμφάνισης του PRIS και οι κλινικές εκδηλώσεις με ιδιαίτερα συχνή τη ΓΟ Roberts et al, Crit Care 2009; 13: R169 Θεραπεία εκλογής αποτελεί η άμεση διακοπή της προποφόλης Επιπλέον συστήνονται υποστηρικτικά μέτρα

20 Προπυλενογλυκόλη και ΓΟ
Είναι υδατοδιαλυτή αλκοόλη και χρησιμοποιείται ως έκδοχο των ενέσιμων μορφών ποικίλων φαρμάκων Lim, J Pediatr Pharmacol Ther 2014; 19: Φάρμακα Περιεκτικότητα ΠΓ (% vol/vol) Ποσότητα ΠΓ (mg/ml) Μέγιστη επιτρεπτή ημερήσια δόση Λοραζεπάμη 2 mg/ml 80 828 166 mg/ημέρα Διαζεπάμη 5 mg/ml 40 414,4 832 mg/ημέρα Φαινοβαρβιτάλη 130 mg/ml 70 702 12.8 gr/ημέρα Φαινυντοΐνη 50 mg/ml 8.3 gr/ημέρα Ετομιδάτη 2 mg/ml 35 362,6 381 mg/ημέρα

21 Προπυλενογλυκόλη και ΓΟ
Μοιάζει με την αιθυλενογλυκόλη αλλά είναι λιγότερο τοξική Μεταβολίζεται από την αλκοολική δεϋδρογενάση και σχηματίζει πυροσταφυλικό, αιθανικό, γαλακτικό οξύ και προπιοναλδεΰδη Η τοξικότητα χαρακτηρίζεται από ΜΟ με αυξημένο ΧΑ και ή με ΩΧ, ηπατική δυσλειτουργία και ΟΝΒ Το ΩΧ υποδηλώνει την παρουσία τοξικής ουσίας Οι προδιαθεσικοί παράγοντες εμφάνισης ΓΟ είναι: Η υπερδοσολογία Η παρατεταμένη χορήγηση φαρμάκων που περιέχουν το έκδοχο Η νεφρική και η ηπατική βλάβη Η κύηση και ο αλκοολισμός Ηλικία < 4 έτη Zar, Nat Clin Pract Nephrol 2007; 3:

22 Προπυλενογλυκόλη και ΓΟ
Το ΩΧ χρησιμοποιείται έμμεσα για τη μέτρηση των επιπέδων ΠΓ: Η αύξηση >10 mOsm/L υποδηλώνει δυνητική αύξηση των επιπέδων ΠΓ Η αύξηση >12 mOsm/L έχει προγνωστική αξία για την τοξική επίδραση της ΠΓ Barnes, Pharmacology 2006; 26 (1): 23-33 Αντίστοιχη τοξικότητα παρατηρείται μετά από χορήγηση ετομιδάτης Van de Wiele, J Neurosurg Anesthesiol 1995; 7: Η αντιμετώπιση της τοξικότητας από ΠΓ περιλαμβάνει τη διακοπή του υπεύθυνου φαρμάκου, ενώ η αιμοκάθαρση απομακρύνει τον τοξικό μεταβολίτη

23 Νιτροπρωσσικό νάτριο και γαλακτική οξέωση
Για την αντιμετώπιση της ΓΟ προτείνεται: Η διακοπή του νιτροπρωσσικού Η χορήγηση θειοθεïκού νατρίου ως αντίδοτο Η ταυτόχρονη χορήγηση βιταμίνης Β12 Hottinger, J Anaesthesiol Clin Pharmacol 2014; 30: Η εμφάνιση ΓΟ οφείλεται σε μιτοχονδριακή δυσλειτουργία και αυξημένη γλυκόλυση ιδιαίτερα σε ασθενείς με προδιαθεσικούς παράγοντες: Με επηρεασμένη νεφρική και ηπατική λειτουργία Σε κύηση Μετά από παρατεταμένη χορήγηση Συστήνεται η παρακολούθηση των επιπέδων του θειοκυανικού στον ορό (ανώτερο όριο 10 mg/dl)

24 Κατεχολαμίνες και γαλακτική οξέωση
Σε ενδοφλέβια χορήγηση επινεφρίνης παρατηρείται μεμονωμένη αύξηση παραγωγής πυροσταφυλικού ενώ τα επίπεδα γαλακτικού σπάνια ξεπερνούν τα 5 mEq/L Η ΓΟ οφείλεται σε αυξημένη γλυκονεογένεση, γλυκόλυση και λιπόλυση Ensinger, Intensive Care Med 1995; 21: 50-56 Η χορήγηση επινεφρίνης συγκριτικά με τη νοραδρεναλίνη σχετίζεται με συχνότερη εμφάνιση ΓΟ Day, Lancet 1996; 348 (9022): Αναφέρεται η περίπτωση ασθενούς με σοβαρή ανθεκτική κρίση άσθματος και ΓΟ μετά από υποδόρια χορήγηση αδρεναλίνης Murphy, South Med J 1995; 88: Δεν είναι εύκολο να διευκρινιστεί εάν η αύξηση των γαλακτικών οφείλεται στη χορήγηση αδρεναλίνης ή σε ιστική υποξία Levy et al, Crit Care Med 2011; 39:

25 Μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ
Διαβητική κετοξέωση

26 Άτυπα αντιψυχωσικά Είναι νεότερη κατηγορία νευροληπτικών και χρησιμοποιούνται σε ψυχωσικές διαταραχές και ανθεκτικές μορφές σχιζοφρένειας Στις ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνεται η υπεργλυκαιμία, η νέα διάγνωση ΣΔ και η απορρύθμιση του ήδη υπάρχοντος Οι ενδεχόμενοι ενοχοποιητικοί παράγοντες είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη και η αύξηση ΣΒ Ήδη από το 1994 μελετήθηκε η ενδεχόμενη νέα διάγνωση ΣΔ σε ασθενείς υπό κλοζαπίνη Koval, Am J Psychiatry 1994; 151:

27 Άτυπα αντιψυχωσικά Σε 30 ασθενείς υπό κλοζαπίνη, ολανζαπίνη ή κουετιαπίνη διαπιστώθηκε ΣΔ, ενώ σε 12 απ’ αυτούς παρατηρήθηκε ΔΚΟ Muench & Carey, J Am Board Fam Pract 2001; 14 (4): Συστήνεται τακτικός γλυκαιμικός έλεγχος ανά 6μηνο Henderson, Am J Psychiatry 2000; 157: Η ΔΚΟ εκδηλώνεται σε 42% των ασθενών με πρωτοεμφανιζόμενο ΣΔ από άτυπα αντιψυχωσικά Jin, Ann Clin Psychiatr 2002; 14: 59-64 Η θνητότητα από ΔΚΟ είναι συχνότερη σε ασθενείς υπό κουετιαπίνη, συγκριτικά με την ολανζαπίνη ή ρισπεριδόνη Ely, J Forensic Sci 2013; 58 (2):

28 Μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ
Πυρογλουταμική οξέωση

29 Αντιμετωπίζεται με έγκαιρη διακοπή της
Ακεταμινοφαίνη Το πυρογλουταμικό οξύ (5-οξοπρολίνη) είναι ενδιάμεσο προϊόν του μεταβολισμού της γλουταθειόνης Croal, Clin Chem 1998; 44 (2): Στους προδιαθεσικούς παράγοντες περιλαμβάνονται: Η σήψη και η υποθρεψία Ο αλκοολισμός Ο ΣΔ, η ηπατική ή ΧΝΝ Brooker, Ann Clin Biochem 2007; 44: Fenves, Clin J Am Soc Nephrol 2006; 1: Η ακεταμινοφαίνη μειώνει τα αποθέματα γλουταθειόνης και 5-οξοπρολινάσης εξαιτίας του οξειδωτικού στρες και προκαλεί αυξημένη παραγωγή πυρογλουταμικού οξέος Αντιμετωπίζεται με έγκαιρη διακοπή της

30 Οξεοβασικές διαταραχές από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ Μεταβολική οξέωση με φυσιολογικό ΧΑ – ΝΣΟ Μεταβολική αλκάλωση Αναπνευστική οξέωση Αναπνευστική αλκάλωση

31 ΝΣΟ από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις ΝΣΟ τύπου IV (υπερκαλιαιμική)
Άπω (ΝΣΟ τύπου Ι) Εγγύς (ΝΣΟ τύπου ΙΙ) ΝΣΟ τύπου IV (υπερκαλιαιμική) Αμφοτερικίνη Β Λίθιο Αναστολείς καλσινευρίνης - Κυκλοσπορίνη - Τακρόλιμους Ακεταζολαμίδη Ιφωσφαμίδη Γενταμυκίνη Ληξιπρόθεσμη τετρακυκλίνη Σουλφοναμίδες ΑΡΑ Τενοφοβίρη Αδενοβίρη Σιδοφοβίρη Διδανοσίνη Αναστολείς της έκκρισης K+ Τριμεθοπρίμη Κυκλοσπορίνη Αμιλορίδη Τριαμτερένη Κατασταλτικά παραγωγής της αλδοστερόνης Ηπαρίνη ΜΣΑΦ α-ΜΕΑ Αναστολείς AT-1 υποδοχέων της AG-II Ανταγωνιστές της αλδοστερόνης - Σπιρονολακτόνη Επλερενόνη

32 Άπω ΝΣΟ τύπου I από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Αμφοτερικίνη Β Άλατα λιθίου Αναστολείς της καλσινευρίνης

33 Αμφοτερικίνη Β και ΝΣΟ τύπου I
Η σωληναριακή διαταραχή εκδηλώνεται εκτός των άλλων (ΟΝΒ, συστηματική οξέωση, πολυουρία, αυξημένη απώλεια K+, υποκαλιαιμία και υπομαγνησιαιμία) και με ΝΣΟ Sabra, Drug Saf 1990; 5 (2): Η νεφροτοξικότητα οφείλεται σε άμεση δράση στα λυσοσωμάτια και στη χοληστερόλη της κυτταρικής μεμβράνης των σωληναριακών κυττάρων με το σχηματισμό υδρόφιλων διαύλων, οίδημα των κυττάρων και καταστροφή τους Baginski, Curr Drug Metab 2009; 10 (5):

34 Λίθιο και ΝΣΟ τύπου I Τα επίπεδα του λιθίου πρέπει να διατηρούνται από 0,6 έως 1,25 mEq/L Έχει συσχετιστεί με ΝΣΟ τύπου Ι, καθώς το λίθιο σε θεραπευτικά επίπεδα επιδεινώνει τη μεταφορά Na+ Σε συνύπαρξη υπονατριαιμίας αυξάνεται η σωληναριακή επαναρρόφηση του λιθίου, με αποτέλεσμα αύξηση των επιπέδων του και τοξικότητα Nascimento, J Lab Clin Med 1977; 89 (3):

35 Αναστολείς καλσινευρίνης και ΝΣΟ τύπου I
Η χορήγηση κυκλοσπορίνης ή τακρόλιμους έχει ενοχοποιηθεί για ΝΣΟ τύπου Ι σε μεταμοσχευμένους Οφείλεται σε αντίσταση στη δράση της αλδοστερόνης

36 Φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις και εγγύς ΝΣΟ τύπου IΙ
Μεμονωμένη εγγύς ΝΣΟ τύπου ΙΙ προκαλείται από ακεταζολαμίδη και οφείλεται σε μείωση επαναρρόφησης των HCO3- στα εγγύς σωληνάρια Η ιφωσφαμίδη, οι ληξιπρόθεσμες τετρακυκλίνες, η γενταμυκίνη και φάρμακα της ΑΡΑ (τενοφοβίρη, αδενοβίρη, σιδοφοβίρη και η διδανοσίνη) μπορεί να προκαλέσουν ΝΣΟ τύπου ΙΙ στο πλαίσιο συνδρόμου Fanconi, με παράλληλη διαταραχή στην επαναρρόφηση γλυκόζης, φωσφόρου, ουρικού, αμινοξέων και πρωτεïνών χαμηλού μοριακού βάρους Haque, Nephrol Dial Transplant 2012; 27 (12):

37 Άπω ΝΣΟ τύπου IV από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Μπορεί να οφείλεται: Σε αναστολή της δράσης της αλδοστερόνης από σπειρονολακτόνη και επλερενόνη Σε καταστολή των επινεφριδίων για έκκριση αλδοστερόνης από φάρμακα, που αναστέλλουν τον άξονα ΡΑΑ (α-ΜΕΑ και αποκλειστές των AT-1 υποδοχέων της AG-II) Σε αναστολή επαναρρόφησης Na+ μετά από χορήγηση καλιοσυντηρητικών διουρητικών (αμιλορίδη, τριαμτερένη) και μετά από χορήγηση τριμεθοπρίμης και πενταμιδίνης Σε υπορρενιναιμικό υποαλδοστερονισμό από ΜΣΑΦ και β-αποκλειστές Είναι η συχνότερη ΝΣΟ και η μοναδική, που συνοδεύεται από υπερκαλιαιμία

38 Άπω ΝΣΟ τύπου IV από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Οι αναστολείς καλσινευρίνης προκαλούν ΝΣΟ τύπου IV και οφείλεται σε αναστολή της δράσης της Na+- K+- ATPάσης ή σε άμεση αναστολή των καναλιών K+ της ελεύθερης επιφάνειας σωληναριακών κυττάρων ή σε ενδεχόμενη δράση στο νεφρικό K+- Cl- - συμμεταφορέα Η ηπαρίνη αναστέλλει τη σύνθεση αλδοστερόνης Ο κίνδυνος εμφάνισης υπερκαλιαιμικής ΝΣΟ τύπου IV αυξάνεται ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους ασθενείς, με χρόνια νεφρική και ηπατική νόσο, αλλά και σε ΣΔ Karet, J Am Soc Nephrol 2009; 20 (2): 251-4

39 Οξεοβασικές διαταραχές από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ Μεταβολική οξέωση με φυσιολογικό ΧΑ Μεταβολική αλκάλωση Αναπνευστική οξέωση Αναπνευστική αλκάλωση

40 Διουρητικά και μεταβολική αλκάλωση
Τα κυριότερα φάρμακα που προκαλούν ΜΑ είναι τα μη καλιοσυντηρητικά διουρητικά (διουρητικά αγκύλης, θειαζίδες) Λόγω υπογκαιμίας (διέγερση έκκρισης αλδοστερόνης) Η συνοδός υποκαλιαιμία διαιωνίζει τη ΜΑ Η ΜΑ από διουρητικά είναι συνήθως ήπια Αντιμετωπίζεται με διακοπή του φαρμάκου, χορήγηση φυσιολογικού ορού και ταυτόχρονη διόρθωση της υποκαλιαιμίας Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και υπερογκαιμία αντιμετωπίζονται με ακεταζολαμίδη Madias & Zelman, Geriatrics 1982; 37 (2):

41 Οξεοβασικές διαταραχές από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ Μεταβολική οξέωση με φυσιολογικό ΧΑ Μεταβολική αλκάλωση Αναπνευστική οξέωση Αναπνευστική αλκάλωση

42 Αναπνευστική οξέωση από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Τα φάρμακα που προκαλούν καταστολή του ΚΝΣ ή παράλυση των αναπνευστικών μυών σχετίζονται με την εμφάνιση ΑΟ Σε ασθενείς με υποκείμενη αναπνευστική ανεπάρκεια τα βαρβιτουρικά και οι βενζοδιαζεπίνες μπορεί να προκαλέσουν οξεία ΑΟ σε έδαφος χρόνιας Σε ασθενείς με μυασθένεια Gravis ή παρκινσονισμό οι αμινογλυκοσίδες πρέπει να χορηγούνται προσεκτικά, καθώς ενδέχεται να προκαλέσουν νευρομυικό αποκλεισμό Νευρομυικός αποκλεισμός έχει παρατηρηθεί και μετά από σύγχρονη χορήγηση κολιστίνης και αμινογλυκοσίδης

43 Οξεοβασικές διαταραχές από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ Μεταβολική οξέωση με φυσιολογικό ΧΑ Μεταβολική αλκάλωση Αναπνευστική οξέωση Αναπνευστική αλκάλωση

44 Αναπνευστική αλκάλωση από φάρμακα σε θεραπευτικές δόσεις
Τα φάρμακα που προκαλούν άμεση διέγερση του κέντρου της αναπνοής ή διέγερση των περιφερικών χημειοϋποδοχέων και μηχανοϋποδοχέων σχετίζονται με την εμφάνιση ΑΑ Οι β-αποκλειστές, η εισπνεόμενη κολιστίνη και η μορφίνη μπορεί να προκαλέσουν βρογχόσπασμο Η χρόνια λήψη αμιοδαρόνης και νιτροφουραντοΐνης επιπλέκεται με πνευμονική ίνωση Τα οιστρογόνα ως αντισύλληψη αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο θρομβοεμβολικής νόσου Η χλωροπρομαζίνη έχει ενοχοποιηθεί για θρομβοεμβολική νόσο

45 Συμπεράσματα Η χορήγηση ποικίλων φαρμάκων σε θεραπευτικές δόσεις ενδέχεται να προκαλέσει τις ακόλουθες οξεοβασικές διαταραχές: Νορμοχλωραιμική μεταβολική οξέωση με αυξημένο ΧΑ Γαλακτική οξέωση Διαβητική κετοξέωση Πυρογλουταμική οξέωση Υπερχλωραιμική μεταβολική οξέωση με φυσιολογικό ΧΑ Άπω ΝΣΟ τύπου Ι Εγγύς ΝΣΟ τύπου IΙ Άπω ΝΣΟ τύπου IV-υποαλδοστερονισμός Μεταβολική αλκάλωση Αναπνευστική οξέωση Αναπνευστική αλκάλωση

46 Ευχαριστώ