E-mail: gzee11@otenet.gr / akalamatas@sch.gr Π Ε Ι Ρ Α Μ Α Τ Ι Κ Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Η Σ Τ Ο Υ Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Υ.

Παρουσίαση με θέμα: "E-mail: gzee11@otenet.gr / akalamatas@sch.gr Π Ε Ι Ρ Α Μ Α Τ Ι Κ Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Η Σ Τ Ο Υ Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Υ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 E-mail: gzee11@otenet.gr / akalamatas@sch.gr
Π Ε Ι Ρ Α Μ Α Τ Ι Κ Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Η Σ Τ Ο Υ Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Υ Α Ι Γ Α Ι Ο Υ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ / Θεολόγος Καθηγητής / DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ /

2 “Βιογραφώντας” το ρεμπέτικο τραγούδι Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α / P R O J E C T ΤΑΞΗ: Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ / ΤΕΤΡΑΜΗΝΑ: Α΄ - Β΄ (Σεπτέμβριος 2015 – Μάιος 2016), [Ετήσιο]

3 Σ Υ Γ Κ Ρ Ο Τ Η Σ Η Υ Π Ο Ο Μ Α Δ Ω Ν 1η ΥΠΟΟΜΑΔΑ
Σ Υ Γ Κ Ρ Ο Τ Η Σ Η Υ Π Ο Ο Μ Α Δ Ω Ν 1η ΥΠΟΟΜΑΔΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗ Νάσια Τεντολούρη Ηλιάνα Σαγνού Κάλλια Βιόλατζη Ελένη Πάλλα 2η ΥΠΟΟΜΑΔΑ Ο ΡΕΜΠΕΤΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΕΜΠΕΤΙΣΣΕΣ Παναγιώτης Βουτσαρδέλλης Βάσω Καραμάνου Μαρία Μεδέλλη Δέσποινα Μάγειρα 3η ΥΠΟΟΜΑΔΑ ΟΙ ΜΟΥΣΕΣ ΤΟΥ ΤΣΙΤΣΑΝΗ Μιχαέλα Νικολάου Μυρτώ Τζιάκα Αντζελίνα Ανέμου Ιωάννα Ιορδάνου 4η ΥΠΟΟΜΑΔΑ ΣΚΕΨΟΥ ΕΝΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ Κατερίνα Καλδέλλη Ευσταθία Μάντζαρη Ραφήλ Δημάκης Θοδωρής Καλίτσας

4 Μικρασία, Σμύρνη, ρεμπέτες, παράδοση, ταβερνάκια, κουτούκια, μαγκιά, μερακλήδες, μπεγλέρι, νταλκάς, μπουζούκι, μπαγλαμάς, βιολί, ακορντεόν, μάγκες, σεβντάς, γραμμόφωνο, Μαρίκα Νίνου , Μάρκος Βαμβακάρης, Βασίλης Τσιτσάνης, Στράτος Παγιουμτζής, Γιάννης Παπαϊωάννου, Μπαγιαντέρας, Απόστολος Χατζηχρήστος, Ρόζα Εσκενάζυ, Στελλάκης Περπινιάδης, Σωτηρία Μπέλλου, Πρόδρομος Τσαουσάκης, παρατσούκλια… ΛΕΞΕΙΣ – ΚΛΕΙΔΙΑ – ΟΙ ΥΠΟΟΜΑΔΕΣ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

5 http://www. angelfire. com/music2/rebetiko/index. html http://www
Π Λ Ο Η Γ Η Σ Η Κ Α Ι Ε Ρ Ε Υ Ν Α Σ Τ Ο Δ Ι Α Δ Ι Κ Τ Υ Ο

6 ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ: «Ρεμπέτικο»· https://www. youtube. com/watch
ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ: «Ρεμπέτικο»· ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015: 4 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ

7 ΣΥΝΟΨΗ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
Η ζωή της ρεμπέτισσας Μαρίκας Nίνου (Σωτηρία Λεονάρδου), από τη γέννησή της στη Σμύρνη του 1917, μέχρι και το θάνατό της, στην Αθήνα του 1955. Μεγαλωμένη από έναν ταχυδακτυλουργό (τον υποδύεται ο Κωνσταντίνος Τζούμας), μετά τη – λόγω ατυχήματος – δολοφονία της μητέρας της (Θέμις Μπαζάκα) από τον πατέρα της (Νίκος Δημητράτος), η Μαρίκα θα φτάσει στην Αθήνα, παρέα με τον φίλο της βιολιστή (Μιχάλη Μανιάτη), και θα δουλέψουν στην κομπανία του Μπάμπη (Νίκος Καλογερόπουλος). Παράλληλα με την αφήγηση της ιστορίας της Μαρίκας, παρακολουθούμε την ιστορία της Ελλάδας· από την Μικρασιατική Καταστροφή, μέχρι την κυβέρνηση του Παπάγου και την επικράτηση της Δεξιάς.

8

9 ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ Ιανουάριος 2016: 3 διδακτικές ώρες
Η έρευνά μας…

10 Ποια ήταν η Μαρίκα Νίνου;

11 ΠΛΟΗΓΟΥΜΑΣΤΕ - ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ – ΒΛΕΠΟΥΜΕ - ΑΚΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΡΙΚΑ ΝΙΝΟΥ: [μετά το 00:27΄] ΟΜΑΔΕΣ 1Η – 2Η

12 ΠΛΟΗΓΟΥΜΑΣΤΕ - ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ - ΑΚΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ: ΟΜΑΔΑ 3Η

13 ΜΕΛΕΤΟΥΜΕ ΜΕ ΠΡΟΣΟΧΗ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ ΜΕ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ Η ΤΑΙΝΙΑ: ΟΜΑΔΑ 4η

14 Β Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ω Ν Τ Α Σ Τ Ρ Ε Ι Σ Κ Ο Ρ Υ Φ Α Ι Ο Υ Σ Ρ Ε Μ Π Ε Τ Ε Σ
Β Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ω Ν Τ Α Σ Τ Ρ Ε Ι Σ Κ Ο Ρ Υ Φ Α Ι Ο Υ Σ Ρ Ε Μ Π Ε Τ Ε Σ

15 ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ, (Άνω Σύρος, 10 Μαΐου 1905 – Αθήνα, 08 Φεβρουαρίου 1972)

16 Μάρκος Βαμβακάρης [1] Θεωρείται ο «πατριάρχης» του ρεμπέτικου. Καθιέρωσε την ορχήστρα με μπουζούκια και μπαγλαμάδες. Γεννήθηκε το 1905, στο συνοικισμό Σκαλί της Άνω Χώρας της Σύρου από οικογένεια Καθολικών· γι’ αυτό αργότερα απέκτησε και το παρατσούκλι «Φράγκος». Το 1917, σε ηλικία 12 ετών έφυγε από τη Σύρο. Πήγε στον Πειραιά και εκεί ασχολήθηκε με διάφορα επαγγέλματα, όπως λιμενεργάτης, φορτοεκφορτωτής, εργάτης στα λεγόμενα «καρβουνιάρικα», και περίπου από το 1925 μέχρι το 1935 ως εκδορέας στα δημοτικά σφαγεία Πειραιά και Αθηνών. Σε ηλικία 21 ετών παντρεύτηκε την Ελένη Μαυροειδή, τη Ζιγκοάλα όπως την αποκαλούσε.

17 Μάρκος Βαμβακάρης [2] Η περίοδος λίγο πριν τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο είναι ίσως η παραγωγικότερή του. Το 1935 έγραψε και φωνογράφησε τη «Φραγκοσυριανή» (το γνωστότερο ίσως τραγούδι του), το οποίο όμως έγινε πολύ μεγάλη επιτυχία 25 χρόνια αργότερα με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. 

18 Μάρκος Βαμβακάρης [3] Ο ίδιος αφηγείται για τη δημιουργία του τραγουδιού: «όλος ο κόσμος της Σύρου μ' αγαπούσε πολύ, διότι κι εγώ ήμουν Συριανός και το είχαν καμάρι οι Συριανοί. Κάθε καλοκαιράκι με περίμεναν να πάω στη Σύρα να παίξω και να γλεντήσει όλη η Σύρα μαζί μου. Το 1935 πήρα μαζί μου τον Μπάτη, τον αδερφό μου τον μικρό και τον πιανίστα Ροβερτάκη και πήγα για πρώτη φορά στη Σύρο, σχεδόν είκοσι χρόνια αφ' ότου έφυγα από το νησί. Πρωτόπαιξα, λοιπόν, σ' ένα μαγαζί στην παραλία, μαζεύτηκε όλος ο κόσμος. Κάθε βράδυ γέμιζε ο κόσμος το μαγαζί κι έκατσα περίπου δύο μήνες. Εγώ, όταν έπαιζα και τραγουδούσα, κοίταζα πάντα κάτω, αδύνατο να κοιτάξω τον κόσμο, τα έχανα. Εκεί όμως που έπαιζα, σηκώνω μια στιγμή το κεφάλι και βλέπω μια ωραία κοπέλα. Τα μάτια της ήταν μαύρα. Δεν ξανασήκωσα το κεφάλι, μόνο το βράδυ την σκεφτόμουν, την σκεφτόμουν... Πήρα, λοιπόν, μολύβι κι έγραψα πρόχειρα…

19 Μία φούντωση, μια φλόγα έχω μέσα στην καρδιά Λες και μάγια μου 'χεις κάνει Φραγκοσυριανή γλυκιά…

20 Μάρκος Βαμβακάρης [4] Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ο Μάρκος Βαμβακάρης, αφού κατάφερε να επιβιώσει, παντρεύτηκε για δεύτερη φορά την Ευαγγελία, με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά (δύο εκ των οποίων πέθαναν και από τα άλλα τρία, τον Βασίλη, τον Στέλιο και τον Δομένικο, οι δύο τελευταίοι έγιναν γνωστοί μουσικοί). Ο Μάρκος Βαμβακάρης πέθανε στις το 1972 σε ηλικία 66 ετών Όπως δήλωσε σε γνωστή τηλεοπτική εκπομπή ο γιος του Δομένικος, για την κηδεία του πατέρα του η οικογένειά του αναγκάστηκε να καταφύγει σε δάνειο, προκειμένου να καλύψει τα έξοδά της.

21 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΒΕΛΛΟΥ – ΚΑΪΛ, Μάρκος Βαμβακάρης. Αυτοβιογραφία, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1978. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

22 ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, ( Κίος Μικράς Ασίας, 18 Ιανουαρίου 1914 – Πέραμα, 03 Αυγούστου 1972)

23 Γιάννης Παπαϊωάννου [1]
Γεννήθηκε το 1914 στην Κίο της Μικρασίας. Σε ηλικία δυο ετών έμεινε ορφανός από πατέρα, ενώ επτά χρόνια αργότερα έζησε τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αργότερα εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και τη γιαγιά του στη Σαμοθράκη, αλλά λίγο αργότερα μετακόμισαν στις Τζιτζιφιές του Πειραιά. Από μικρός εργάστηκε ως ψαράς, μαραγκός, σε συνεργείο αυτοκινήτων και σε οικοδομές, σταματώντας να πηγαίνει σχολείο από νωρίς. Υπήρξε κουμπάρος και στενός συνεργάτης του Βασίλη Τσιτσάνη.

24 Γιάννης Παπαϊωάννου [2]
Πρώτο του τραγούδι ήταν η Φαληριώτισσα, που κυκλοφόρησε σε δίσκο και γνώρισε τεράστια επιτυχία. Ακολούθησαν πλήθος άλλων που έχουν στίχους του, μουσική του ή και τα δύο, μεταξύ των οποίων και είναι τα: Καπετάν Αντρέας Ζέπος, Πέντε Έλληνες στον Άδη, Μοδιστρούλα, Γλέντα την ζωή, Βαδίζω και παραμιλώ, Πριν το χάραμα, Πώς θα περάσει η βραδιά, Σβήσε το φως να κοιμηθούμε.

25 Γιάννης Παπαϊωάννου [3]
Ο Γιάννης Παπαϊωάννου ήταν ο πρώτος Έλληνας λαϊκός συνθέτης που ταξίδεψε στην Αμερική το 1953, για να τραγουδήσει στους εκεί απόδημους Έλληνες. Μετά την επιστροφή του έγινε μόνιμος συνεργάτης του Βασίλη Τσιτσάνη. Στο χώρο του είχε το παρατσούκλι Ψηλός ή Πατσάς. Σκοτώθηκε το 1972 σε ηλικία 58 ετών σε τροχαίο δυστύχημα, στο Νέο Πέραμα οδηγώντας νωρίς το πρωί πηγαίνοντας για το εξοχικό του στην Σαλαμίνα και κηδεύτηκε στο νεκροταφείο της Καλλιθέας.

26 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ
Γιάννης Παπαϊωάννου, Ντόμπρα και σταράτα. Αυτοβιογραφία, εκδ. Κάκτος, Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

27 ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ, (Τρίκαλα 18 Ιανουαρίου 1915 - Λονδίνο, 18 Ιανουαρίου 1984)

28 Βασίλης Τσιτσάνης [1] Ήταν μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού. Γεννήθηκε το 1915 στα Τρίκαλα. Σε μικρή ηλικία έμαθε μαντολίνο και βιολί. Το φθινόπωρο του 1936 πήγε στην Αθήνα για σπουδές στη Νομική. Γρήγορα, όμως, τον κέρδισε η μουσική. Την περίοδο γράφει καταπληκτικά τραγούδια.

29 Βασίλης Τσιτσάνης [2] Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ο Τσιτσάνης έμεινε στη Θεσσαλονίκη, που για ένα διάστημα τεσσάρων ετών ( ) είχε δικό του μαγαζί, το γνωστό «Ουζερί ο Τσιτσάνης» στην οδό Παύλου Μελά 22. Σ’ αυτό έγραψε μερικά από τα καλύτερα τραγούδια του, όπως την «Συννεφιασμένη Κυριακή». Κατά τον μουσικολόγο Λάμπρο Λιάβα, ο Τσιτσάνης, «έβγαλε το λαϊκό τραγούδι από τα όρια του περιθωρίου, όπου το είχαν τάξει τα αντικοινωνικά και ανατολίτικα στοιχεία του, για να το εντάξει στην καινούργια κοινωνική πραγματικότητα της μεταπολεμικής Ελλάδος. Καθιέρωσε νέο ύφος παιξίματος και τραγουδιού με τον εξευρωπαϊσμό - συγκερασμό των κλιμάκων, αρμονίες με δεύτερες και τρίτες φωνές, εμπλουτισμένη ενορχήστρωση και καινοτομίες στην ποιητική δομή, όπου για πρώτη φορά το λαϊκό τραγούδι απομακρύνθηκε από τις παραδοσιακές φόρμες του δίστιχου επισημοποιώντας το ρόλο του ρεφρέν». Πέθανε το 1985.

30 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ
Λάμπρος Λιάβας, Το ελληνικό τραγούδι από το 1821 έως τη δεκαετία του 1950, εκδ. Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

31 Ο Βασίλης Τσιτσάνης στη Λογοτεχνία
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΡΜΠΑΝΔΩΝΗΣ, Ουζερί Τσιτσάνης, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2001

32 Ο Βασίλης Τσιτσάνης στον Κινηματογράφο

33 ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ
ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΒΡΟΥΛΑΚΗΣ, Η διαδρομή του ρεμπέτικου τραγουδιού στο χρόνο, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας / Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, Θεσσαλονίκη ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ

34 Η θεματολογία του ρεμπέτικου…
Κωνσταντινούπολη – Σμύρνη – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – μουσικά καφενεία – ανώνυμοι συνθέτες - ταξίμια - αυτοσχεδιασμός – χασάπικος ρυθμός – αμανές – κριτική του Ζαχαρία Παπαντωνίου στους αμανέδες - ταβέρνες – τεκές – Ρόζα Εσκενάζυ - Ρούκουνας – προσφυγιά – Μικρασία – κατοχική περίοδος – μετακατοχική περίοδος – Πειραιάς – Μάρκος Βαμβακάρης – Γιάννης Παπαϊωάννου – Μαρίκα Νίνου – Σωτηρία Μπέλλου - Βασίλης Τσιτσάνης – Γιάννης Τσαρούχης – μεταπολιτευτική περίοδος – το ρεμπέτικο σήμερα…

35 ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΚΑI ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚH ΔΙΑΝΟΗΣΗ ΤΟY 1900

36 ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ
ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΚΟΡΟΒΙΝΗ, Ο Μάρκος στο χαρέμι. Ο Βαμβακάρης στο Θέατρο Σκιών. Κωμωδία σε τρεις πράξεις, εκδ. Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2002

37 Η υπόθεση του έργου… Το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη Ο Μάρκος στο χαρέμι ακολουθεί τα βήματα του Μάρκου Βαμβακάρη και του φίλου του Σταύρακα, σε μια περιπετειώδη ιστορία στην Κωνσταντινούπολη. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας, ο Βαμβακάρης, γνωστός άλλωστε ρεμπέτης, ήταν προσκεκλημένος στο παλάτι του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, εκ μέρους της Βαλιδέ σουλτάνας. Σκοπός της διαμονής του στην Πόλη ήταν η ψυχαγωγία των αιχμαλώτων χανουμισσών. Ο Μάρκος, όμως, παρεκκλίνει από το καθήκον του και υποχθόνια οργανώνει ένα παράτολμο σχέδιο προκειμένου να απελευθερώσει τις σκλάβες χανούμισσες. Παρά τις προσπάθειες, η συνομωσία κατά του σουλτάνου αποκαλύπτεται. Ενώ, λοιπόν, όλοι περίμενουν την αναπόφευκτη καταδίκη σε θάνατο του Μάρκου, χάρη στη διπλωματία και τη ρητορική ευγλωττία των Ελλήνων πρωταγωνιστών, κερδίζει την ελευθερία και την επιστροφή στην πατρίδα του, συνοδευόμενος και από τις χανούμισσες.

38 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΗΛΙΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Ρεμπέτικα τραγούδια, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1979

39 ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΠΑΝΤΕΣ, Ο Ηλίας Πετρόπουλος, η ρεμπετολογία και η άλλη όψη της λαογραφίας

40 Ρεμπέτες στου Καραϊσκάκη, Πειραιάς (1933)
Αριστερά ο Μάρκος Βαμβακάρης με μπουζούκι, στο κέντρο ο Μπάτης με κιθάρα

41 Η Τετράς, η ξακουστή του Πειραιώς
Το πρώτο επαγγελματικό συγκρότημα μπουζουκομπαγλαμάδων

42 Μερικά από τα ακούσματά μας…