ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Παρουσίαση με θέμα: "ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ & ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μ. Δ. Χρυσομάλλης, Αναπληρωτής Καθηγητής

2 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Η διαδικασία σύναψης διεθνών συμβάσεων από την ΕΕ καθορίζεται πλέον από το ά. 218 ΣΛΕΕ, που σε γενικές γραμμές συγκέντρωσε τις διάσπαρτες διαδικασίες. Ωστόσο και πάλι προβλέπονται διαφορετικές διαδικασίες για την Κοινή Εμπορική Πολιτική (ά. 207 ΣΛΕΕ) και για τη Νομισματική Πολιτική (ά 219 ΣΛΕΕ). Η «νέα» διαδικασία καλύπτει πλέον και την ΚΕΠΠΑ, στο πλαίσιο της οποίας κατά την τροποποιημένη ΣΕΕ (ά. 37) προβλέπεται η σύναψη διεθνών συμφωνιών. Ο καθορισμός της διάταξης της Συνθήκης, στην οποία εντάσσεται η σύναψη της συμφωνίας (νομική βάση) είναι καθοριστική, αφού από αυτή εξαρτάται η ύπαρξη ή μη αρμοδιότητας της Ένωσης αλλά και οι επιμέρους, στο πλαίσιο του ά 218 ΣΛΕΕ, διαδικαστικές ρυθμίσεις (πχ ο τρόπος συμμετοχής του Ευρ.Κοινβ).

3 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ: Η πρωτοβουλία για τη σύναψη μιας διεθνούς συμφωνίας από την Ένωση και τη συμμετοχή στις σχετικές διαπραγματεύσεις ανήκει: Στην Επιτροπή, η οποία υποβάλλει στο Συμβούλιο σχετική σύσταση, Στον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, όταν η σχεδιαζόμενη συμφωνία αφορά αποκλειστικά ή κυρίως την ΚΕΠΠΑ. ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία: εγκρίνει την έναρξη διαπραγματεύσεων, εκδίδει οδηγίες διαπραγμάτευσης, μπορεί να ορίζει ειδική επιτροπή, σε διαβούλευση με την οποία πρέπει να διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις, ορίζει, τον διαπραγματευτή ή τον επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της Ένωσης.

4 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ: Οι διαπραγματεύσεις των διεθνών συμφωνιών διεξάγονται από την Επιτροπή, ωστόσο το Συμβούλιο διατηρεί την εξουσία να ορίζει, ανάλογα με το αντικείμενο της σχεδιαζόμενης συμφωνίας, άλλο διαπραγματευτή ή τον επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας. Η Επιτροπή κατά τις διαπραγματεύσεις υποχρεώνεται να τηρεί τις οδηγίες διαπραγμάτευσης, που εξέδωσε το Συμβούλιο και να διαβουλεύεται με την ειδική επιτροπή (εκπρόσωποι των Κ-μ) που όρισε το Συμβούλιο για να την επικουρεί (βλ. επιβλέπει) στις διαπραγματεύσεις. Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση του διαπραγματευτή, επιτρέπει με απόφαση του την υπογραφή της συμφωνίας (λήξη διαπραγματεύσεων και πιστοποίηση τη αυθεντικότητας του κειμένου που προέκυψε) και, ενδεχομένως, την προσωρινή της εφαρμογή πριν να τεθεί σε ισχύ.

5 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ (συνέχεια): Απ’ όσα προηγήθηκαν συνάγεται ότι η Επιτροπή, παρά το γεγονός ότι κατά το ά. 17 ΣΕΕ «εξασφαλίζει την εξωτερική εκπροσώπηση της Ένωσης», περιορίζεται σοβαρά κατά την άσκηση του ρόλου της ως διαπραγματευτή των διεθνών συμφωνιών. Αυτό συμβαίνει για να διασφαλισθεί ότι η συμφωνία, που θα διαπραγματευτεί η Επιτροπή, θα συναφθεί τελικά από το Συμβούλιο. Στην αντίθετη περίπτωση δημιουργούνται προβλήματα στις διεθνείς σχέσεις της Ένωσης.

6 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
ΣΥΝΑΨΗ: Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση του διαπραγματευτή, εκδίδει απόφαση για τη σύναψη της συμφωνίας. Στην απόφαση του Συμβουλίου ενυπάρχουν όλες εκείνες οι ενέργειες διεθνούς δικαίου, που συνδέονται με τη σύναψη των διεθνών συμφωνιών (σύναψη, επικύρωση, κύρωση κα) Η απόφαση του Συμβουλίου παίρνει τη μορφή πράξης του παραγώγου δικαίου (Κανονισμού ή προς τα Κ-μ απευθυνόμενη Απόφαση) στο Παράρτημα της οποίας τοποθετείται το κείμενο της συμφωνίας ώστε να διασφαλιστεί η ταυτόχρονη και ομοιόμορφη εφαρμογή της στις έννομες τάξεις των Κ-μ με όχημα την πράξη του παραγώγου δικαίου της Ένωσης.

7 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
ΣΥΝΑΨΗ (συνέχεια): Το Συμβούλιο κατά τη σύναψη των διεθνών συμφωνιών αποφασίζει: με ειδική πλειοψηφία (κανόνας), με ομοφωνία: όταν η συμφωνία αφορά τομέα για τον οποίο απαιτείται ομοφωνία για τη θέσπιση πράξης της Ένωσης, προκειμένου περί συμφωνιών σύνδεσης και των συμφωνιών του ά. 212 ΣΛΕΕ (οικονομική, χρηματοοικονομική και τεχνική συνεργασία) με τα κράτη που είναι υποψήφια για προσχώρηση, για σύναψη της συμφωνίας προσχώρησης της Ένωσης στην ΕΣΔΑ. Στην περίπτωση αυτή η απόφαση περί συνάψεως της συμφωνίας τίθεται σε ισχύ μόνο μετά την έγκρισή της (επικύρωσή της) από τα Κ-μ, σύμφωνα με τους αντίστοιχους συνταγματικούς κανόνες τους.

8 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Η ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΕΥΡ. ΚΟΙΝΒΟΥΛΙΟΥ: Ιστορικά η συμμετοχή του Ευρ.Κοινβ στη διαδικασία σύναψης διεθνών συμβάσεων ήταν ασθενέστατη (εκ των υστέρων ενημέρωση, διαβούλευση). Ωστόσο σταδιακά και στο πλαίσιο της ενίσχυσης του θεσμικού του ρόλου Κοινοβουλίου αυτό απέκτησε αποφασιστικές αρμοδιότητες και στη σύναψη διεθνών συμβάσεων. Η Συνθήκη της Λισαβόνας (ά. 218 παρ. 6 ΣΛΕΕ) διευρύνει τις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες για να συνάψει έγκυρα το Συμβούλιο μια διεθνή συμφωνία απαιτείται η έγκριση (σύμφωνη γνώμη) του Ευρ.Κοινβ. Οι περιπτώσεις αυτές, που επικράτησε να ονομάζονται «σημαντικές διεθνείς συμφωνίες» είναι οι εξής: Συμφωνίες Σύνδεσης, Συμφωνία για την προσχώρηση της Ένωσης στην ΕΣΔΑ, Συμφωνίες που δημιουργούν ειδικό θεσμικό πλαίσιο θεσπίζοντας διαδικασίες συνεργασία, Συμφωνίες που έχουν σημαντικές δημοσιονομικές επιπτώσεις για την Ένωση, Συμφωνίες σε τομείς στους οποίους εφαρμόζεται η συνήθης νομοθετική διαδικασία ή η ειδική νομοθετική διαδικασία, όταν απαιτείται η έγκριση του Ευρ.Κοινβ. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις ισχύει η διαδικασία διαβούλευσης.

9 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Η ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΕΥΡ. ΚΟΙΝΒΟΥΛΙΟΥ (συνέχεια): Η έγκριση (σύμφωνη γνώμη) συνιστά ένα γνήσιο δικαίωμα αρνησικυρίας υπέρ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αφού αυτό τελικά μπορεί να ματαιώσει τη σύναψη διεθνούς συμφωνίας με το περιεχόμενο της οποίας διαφωνεί. Η σύμπραξη του Ευρ.Κοινβ εκδηλώνεται εκ των υστέρων, αφού αυτό δεν συμμετέχει στις προηγούμενες φάσεις της διαδικασίας. Ωστόσο, λόγω των αποτελεσμάτων της μη έγκρισης, το ά. 218 παρ 10 ΣΛΕΕ προβλέπει ότι αυτό «ενημερώνεται αμέσως και πλήρως σε όλα τα στάδια της διαδικασίας». Η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας (συναπόφασης), που καθίσταται κανόνας, επιφέρει και τη διεύρυνση του δικαιώματος του Κοινοβουλίου να εγκρίνει τις συμφωνίες που συνάπτει το Συμβούλιο (βλ. τελευταία περίπτωση σημαντικών διεθνών συμφωνιών»). Το Κοινοβούλιο έχει απορρίψει διεθνείς συμφωνίας (πχ. ΕΕ-ΗΠΑ συμφωνία SWIFT για τη μεταφορά τραπεζικών δεδομένων) επιβάλλοντας την αναδιατύπωσή τους.

10 Η ΣΥΝΑΨΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Η ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΕΕ: Κατόπιν πρωτοβουλίας Κράτους-μέλους, του Ευρ.Κοινβ, του Συμβουλίου ή της Επιτροπής μπορεί να ζητηθεί από το ΔΕΕ να γνωμοδοτήσει εάν η σχεδιαζόμενη συμφωνία είναι συμβατή με τις Συνθήκες. Πρόκειται για προληπτικό έλεγχο νομιμότητας, που μπορεί να περιλαμβάνει το σύνολο των σχετικών ζητημάτων: ύπαρξη ή μη αρμοδιότητας της Ένωσης, τήρηση των όρων του ά. 218 ΣΛΕΕ, συμβατότητα του περιεχομένου της συμφωνίας με τη ΣΕΕ, ΣΛΕΕ αλλά και το ΧΘΔΑ Εάν η γνωμοδότηση του ΔΕΕ είναι αρνητική, για να μπορεί να τεθεί σε ισχύ η σχεδιαζόμενη συμφωνία θα πρέπει: Είτε να τροποποιηθεί η ίδια (περίπτωση ΕΟΧ), Είτε να αναθεωρηθούν οι Συνθήκες (περίπτωση προσχώρησης στην ΕΣΔΑ).

11 ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ - ΚΥΡΩΣΕΙΣ
Το Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία μετά από κοινή πρόταση του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα ΚΕΠΠΑ και της Επιτροπής (το Ευρ.Κοινβ ενημερώνεται), μπορεί να αποφασίσει τη διακοπή ή τη μείωση, εν όλω ή εν μέρει, των οικονομικών και χρηματοοικονομικών σχέσεων με μία ή περισσότερες τρίτες χώρες, αναστέλλοντας την εφαρμογή διμερούς ή πολυμερούς συμφωνίας που τις διέπει (ά. 215 ΣΛΕΕ). Για την εσωτερική (ενωσιακή) νομιμότητα της απόφασης απαιτείται σχετική απόφαση, που λαμβάνεται στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑ και ισοδυναμεί με την πολιτική κάλυψη του Συμβουλίου να προχωρήσει στη διακοπή των σχέσεων με τρίτη χώρα. Η διεθνής νομιμότητα, που αποκλείει τη γέννηση διεθνούς ευθύνης της Ένωσης, τηρείται μέσω των ρητρών σεβασμού των ΔΑ, του Κράτους Δικαίου και των Δημοκρατικών Αρχών, την εισαγωγή των οποίων στο κείμενο της συμφωνίας με τρίτο κράτος ή ομάδα κρατών επιβάλλει η Ένωση ως ουσιαστικό στοιχείο για την εκπλήρωση των όρων της συμφωνίας (ρήτρες ουσιαστικού στοιχείου).

12 ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ Κυρώσεις κατά φυσικών ή νομικών προσώπων
ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ Κυρώσεις κατά φυσικών ή νομικών προσώπων Η Συνθήκη της Λισαβόνας κάλυψε το σχετικό κενό και ενσωμάτωσε τη νομολογία Kadi, αφού το ά. 215 παρ. 2 ΣΛΕΕ προβλέπει ότι το Συμβούλιο σύμφωνα με την προαναφερθείσα διαδικασία «μπορεί να λαμβάνει …περιοριστικά μέτρα έναντι φυσικών ή νομικών προσώπων, ομάδων ή μη κρατικών οντοτήτων». Κατ’ ουσία πρόκειται για εναρμόνιση του νομικού πλαισίου της Ένωσης στη σύγχρονη διεθνή τάση για ευφυείς (έξυπνες) κυρώσεις ή κυρώσεις με στόχο. Η διάταξη του ά. 215 ΣΛΕΕ θα πρέπει να διαβαστεί σε συνδυασμό με αυτή του α. 75 ΣΛΕΕ, που αναφέρεται «στη δέσμευση κεφαλαίων, χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ή οικονομικών πόρων που ανήκουν ή βρίσκονται στην κατοχή φυσικού ή νομικού προσώπου, ομάδας ή μη κρατικής οντότητας» με σκοπό «την πρόληψη της τρομοκρατίας και των συναφών δραστηριοτήτων, καθώς και την καταπολέμησή τους». Το σχετικό νομικό πλαίσιο για τις κινήσεις κεφαλαίων και πληρωμών θεσπίζεται από το Ευρ.Κοινβ και το Συμβούλιο (Κανονισμοί, συνήθης νομοθετική διαδικασία) προκαταβολικά. Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, αποφασίζει για τις κυρώσεις. Οι πράξεις επιβολής κυρώσεων κατά προσώπων θα πρέπει να προβλέπουν «τις απαιτούμενες διατάξεις περί νομικών εγγυήσεων»

13 Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ
Κατά το ά. 216 παρ. 2 ΣΛΕΕ «οι συμφωνίες που συνάπτει η Ένωση δεσμεύουν τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και τα κράτη μέλη». Πρόκειται για τη συμμόρφωση της έννομης τάξης της Ένωσης προς την αρχή - θεμέλιο του διεθνούς δικαίου pacta sunt servanda. Η τήρηση της ανωτέρω αρχής και η εφαρμογή των διεθνών συμφωνιών τόσο στην έννομη τάξη της Ένωσης όσο και σε αυτές των Κ-μ διασφαλίζεται αρκετά ικανοποιητικά με τα τους εξής τρόπους: Με την προσφυγή κατά Κ-μ για παράβαση (ά. 258 ΣΛΕΕ) κατόπιν προσφυγής της Επιτροπής, αφού οι διεθνείς συμφωνίες που συνάπτει η Ένωση αποτελούν κατά το ΔΕΕ «αναπόσπαστο μέρος του δικαίου της Ένωσης» η τήρηση του οποίου από τα Κ-μ ελέγχεται από το Δικαστήριο. Με την αναγνώριση της αμέσου ισχύος διατάξεων διεθνών συμφωνιών (υποθ. International Fruit Co) οι ιδιώτες μπορούν να επικαλούνται τις διατάξεις αυτές ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων και να επιβάλλουν την εφαρμογή τους (όχι αυτών του ΠΟΕ). Με την προδικαστική παραπομπή (ά. 267 ΣΛΕΕ) το Δικαστήριο ερμηνεύοντας διατάξεις των διεθνών συμφωνιών κατόπιν ερωτημάτων των εθνικών δικαστηρίων συμβάλλει στην εφαρμογή τους στις έννομες τάξεις των Κ-μ.

14 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

15 Με ποιους τρόπους συμμετέχει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη διαδικασία σύναψης διεθνών συμβάσεων από την Ένωση; Σε τι συνίσταται η συμμετοχή του Δικαστηρίου της ΕΕ στη διαδικασία σύναψης διεθνών συμβάσεων από την Ένωση; Με ποιους τρόπους διασφαλίζεται η εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων που συνάπτει η Ένωση στην ενωσιακή έννομη τάξη και στις έννομες τάξεις των Κρατών-μελών; Ποίες είναι οι καινοτομίες που επέβαλλε η Συνθήκη της Λισαβόνας στη διαδικασία επιβολής περιοριστικών μέτρων (κυρώσεων) εκ μέρους της Ένωσης;