ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) ήταν Ιωνικής καταγωγής και γεννήθηκε στο δεύτερο μισό του 384 π.Χ. στα Στάγειρα. Υπήρξε από τους πιο προικισμένους.

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) ήταν Ιωνικής καταγωγής και γεννήθηκε στο δεύτερο μισό του 384 π.Χ. στα Στάγειρα. Υπήρξε από τους πιο προικισμένους."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ο Αριστοτέλης ( π.Χ.) ήταν Ιωνικής καταγωγής και γεννήθηκε στο δεύτερο μισό του 384 π.Χ. στα Στάγειρα. Υπήρξε από τους πιο προικισμένους μαθητές του Πλάτωνα. Στη σχολή του Πλάτωνα, στην Ακαδημία εισήλθε σε ηλικία δεκαοχτώ ετών και η πλατωνική φιλοσοφία επέδρασε αρκετά στη ζωή του. Έμεινε στην Ακαδημία περίπου είκοσι χρόνια, δηλαδή μέχρι το θάνατο του δασκάλου του, του Πλάτωνα.

2 Ο Αριστοτέλης ( 384 - 322 π. Χ. ) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος
Ο Αριστοτέλης ( π.Χ. ) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Μαζί με το δάσκαλό του Πλάτωνα αποτελεί σημαντική μορφή της φιλοσοφικής σκέψης του αρχαίου κόσμου, και η διδασκαλία του διαπερνούσε βαθύτατα τη δυτική φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη μέχρι και την Επιστημονική Επανάσταση του 17ου αιώνα.

3 … Υπήρξε φυσιοδίφης, φιλόσοφος, δημιουργός της λογικής και ο σημαντικότερος από τους διαλεκτικούς της αρχαιότητας.

4 ΛΟΓΙΚΗ Στη φιλοσοφία, λογική (από το ελληνικό λόγος) είναι η ικανότητα ή η διαδικασία μέσω της οποίας οι άνθρωποι κάνουν σκέψεις, ιδιαίτερα αφηρημένους συλλογισμούς υψηλού επιπέδου, καθώς και ο κλάδος της επιστημολογίας ο οποίος ερευνά συστηματικά αυτή τη διαδικασία. Πολλοί διανοητές έχουν μελετήσει τη λογική, και οι διάφορες απόψεις σχετικά με τη φύση της μπορεί να μην είναι συμβατές μεταξύ τους.

5 … Πιο συγκεκριμένα, η λογική αφορά τη συσχέτιση μεταξύ προτάσεων, και ειδικότερα καταφατικών προτάσεων, μιας γλώσσας. Δηλαδή αφορά για παράδειγμα τον τρόπο με τον οποίο ένα σύνολο από προτάσεις Α1, Α2 ... ΑΧ μπορεί να υποστηρίζουν μια άλλη πρόταση Β, ή αλλιώς τον τρόπο με τον οποίο η Β είναι αναγκαστική ή πιθανή συνέπεια των Α1, Α2 ... ΑΧ

6 … Η λογική έχει επίσης οριστεί γενικότερα. Οι Τζωρτζ Λάκοφ (George Lakoff) και Μαρκ Τζόνσον (Mark Johnson), εξηγούν τη λογική και το εύρος της ως εξής: Η λογική δεν περιλαμβάνει μόνο την δυνατότητά μας για λογικό συλλογισμό, αλλά επίσης την ικανότητα που έχουμε να διεξάγουμε έρευνα, να λύνουμε προβλήματα, να εκτιμούμε, να κριτικάρουμε, να αποφασίζουμε για το πώς θα πράξουμε και να φτάνουμε σε μια κατανόηση του εαυτού μας, των άλλων ανθρώπων και του κόσμου

7 ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ Η λέξη διαλεκτική προέρχεται από την ελληνική λέξη διαλέγομαι, που σημαίνει διεξάγω συζήτηση. Στην αρχαιότητα με τη διαλεκτική εννοούσαν την τέχνη να φτάνει κανείς στην αλήθεια μέσω τις σύγκρουσης αντιθέτων απόψεων. Ο όρος επικράτησε διεθνώς ως Dialectic. Στην Αγγλία παλαιότερα ο όρος αυτός ήταν συνώνυμος της Λογικής όπως και εφαρμοζόταν στη τυπική συλλογιστική των εκάστοτε ρητόρων.

8 … Όμως ο όρος αυτός από την αρχαιότητα αναφέρεται ειδικότερα στη λογική αμφισβήτηση δηλαδή στην αρχική τέχνη του «διαλέγεσθαι» με ερωτήσεις και στη συνέχεια αποκρίσεις. Λέγεται ότι πρώτος που δημιούργησε και εξάσκησε τη τέχνη αυτή ήταν ο Ζήνων ο Ελεάτης, και την οποία στη συνέχεια ανέπτυξε ο Πλάτων.

9 … Στους νεότερους χρόνους εκείνος που εφήρμοσε την Διαλεκτική ήταν ο Καντ και ειδικότερα στη μελέτη των αντιφάσεων που ανακύπτουν όταν χρησιμοποιούνται αρχές της εμπειρικής γνώσης πέρα όμως από τα όρια της εμπειρίας. Αλλά και ο Χέγκελ εφήρμοσε τη Διαλεκτική στη διαδικασία όμως εκείνη με την οποία οι όποιες αντιφάσεις καταργούνται (καταλύονται) από κάποιο ανώτερο επίπεδο αλήθειας.

10 … Η τελευταία αυτή Εγελιανή διαδικασία (όπως γενικότερα καθιερώθηκε και έγινε αποδεκτή) είναι εκείνη που κατευθύνει τελικά την ατομική σκέψη όσο και την παγκόσμια ιστορία, σύμφωνα πάντα με το σχήμα (ακολουθία): «Θέση» - «Αντίθεση» - «Σύνθεση». Με βάση αυτή ερεύνησε και επέκτεινε ο Μαρξ με τον διαλεκτικό υλισμό. Και αυτή τη διαδικασία ακολουθούν σήμερα όλες οι Επιστήμες στη πρόοδο της γνώσης, κυρίως στις συνεδριακές παρουσιάσεις.

11 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η Λογική του Αριστοτέλη. Επιμέρους-καθόλου, Ουσία, πρώτες-δεύτερες ουσίες, συμβεβηκός: Οι επιστήμες χωρίζονται σε τρια τμήματα: στις θεωρητικές, στις πρακτικές και στις ποιητικές. Στις θεωρητικές επιστήμες ανήκουν τα μαθηματικά, η φυσική, η θεολογία και η μεταφυσική. Στις πρακτικές επιστήμες συμπεριλαμβάνονται η ηθική και η πολιτική και στις ποιητικές επιστήμες περιέχεται η αισθητική της τέχνης, της ποίησης και του δράματος.

12 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η λογική δεν εντάσσεται σε καμία από τις ανωτέρω κατηγορίες επιστημών, αλλά αποτελεί αυθύπαρκτη επιστήμη, η οποία αποτελεί μέρος της γενικής παιδείας, που έπρεπε να γνωρίζουν οι σπουδαστές σε προπαρασκευαστικό στάδιο, ώστε να μπορούν στη συνέχεια να μελετήσουν οποιαδήποτε επιστήμη.

13 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Οι σπουδαστές οδηγούνταν με τη λογική στην ανακάλυψη των αληθειών, εφόσον βάσει των εργασιών της κατανοούσαν από ποιές προτάσεις πρέπει να ζητούν την απόδειξη, καθώς και τι είδους απόδειξη να ζητούν Τα λογικά συγγράμματα του Αριστοτέλη περιέχονται στο Όργανον, που σημαίνει τη μέθοδο ή το όργανο της έρευνας· γι' αυτό και με τον όρο αυτό δηλώνεται η συλλογή των λογικών έργων του.

14 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Έχει ορθώς κατανοήσει τη λογική με τη σημασία της μελέτης της σκέψης, με σκοπό την κατανόηση των πραγμάτων. Στη λογική του επιχειρεί να διαγνώσει τη σχέση ανάμεσα στο γενικό και στο μερικό, δηλαδή ανάμεσα στο καθόλου και στο επιμέρους. Προσπάθησε, με επιστημονικά, δηλαδή με καθολικά έγκυρο τρόπο, να καταστήσει σαφές ότι η απόδειξη της σχέσης του γενικού με το μερικό μπορεί να βασιστεί μόνο στην παραγωγή του μερικού από το γενικό.

15 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ιδιαιτέρως αληθινή σημασία έχει το επιμέρους, το οποίο καθορίζεται από τη μορφή του, με αποτέλεσμα να αρμόζει στην υπόστασή του το όνομα ουσία. Η ουσία, δηλαδή το επιμέρους μέσα στην πρόταση είναι μόνο το υποκείμενο και τίποτε άλλο. Οι τρόποι με τους οποίους εμφανίζεται ή οι εκφράσεις που αποδίδονται σε αυτήν ονομάζονται Κατηγορίες. Ο Αριστοτέλης απαριθμεί δέκα κατηγορίες μαζί με την ουσία:

16 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ την ποσότητα (ποσόν), την ποιότητα (ποιόν), τη σχέση (πρός τι), τον καθορισμό στο χώρο και στο χρόνο (ποῦ, πότε), την πράξη (ποιεῖν), το πάθημα (πάσχειν), την κατάσταση (κεῖσθαι) και τη συμπεριφορά (ἔχειν). Επειδή στον αριστοτελικό στοχασμό το γένος υπάρχει μόνο, εφόσον πραγματώνεται στα επιμέρους και το επιμέρους έχει υπόσταση μόνο, εφόσον φέρει μέσα του το γένος, γι' αυτό η έννοια της ουσίας λαμβάνει διπλή σημασία. Δηλαδή οι πρώτες ουσίες είναι οι ατομικές υποστάσεις, τα επιμέρους πράγματα που ορίζονται εννοιολογικά, π.χ. ο τάδε άνθρωπος

17 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Σε συνάφεια με αυτές και με μέγιστη δυναμική φορά είναι οι δεύτερες ουσίες, που κατά βάση πρόκειται για τις γνωστές πλατωνικές ιδέες, τις οποίες ο Αριστοτέλης ονόμαζε είδη ή γένη, τα οποία αποτελούν την ουσία των επιμέρους πραγμάτων και συντελούν ώστε αυτά να υπάρχουν ως ατομικές υποστάσεις. Παραδείγματος χάρη η ανθρώπινη ουσία υπάρχει ως είδος-γένος στο Σωκράτη, που είναι ατομική υπόσταση και όχι μόνο σε αυτόν, αλλά σε κάθε συγκεκριμένο άνθρωπο.

18 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ο Αριστοτέλης διακρίνει και έναν άλλο τρόπο του Είναι, τον οποίο και χαρακτηρίζει ὂν κατὰ συμβεβηκός. Πρόκειται για χαρακτηριστικά που αποδίδονται στην ουσία, αλλά όμως δε θεωρείται αναγκαία η ύπαρξή τους. Για παράδειγμα η λευκότητα και η μουσικότητα που μπορεί συμπτωματικά να χαρακτηρίζουν έναν άνθρωπο, π.χ. έναν μουσικό, δε σημαίνει ότι είναι αναγκαία για κάθε άνθρωπο.

19 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η Μεταφυσική του Αριστοτέλη. Τέσσερα αίτια καθ΄ αυτό αίτια των φύσει όντων: Στο έργο του Φυσικά υποστηρίζει την άποψη ότι κάθε φύσει ον οφείλει την ύπαρξή του σε τέσσερα αίτια, που θεωρούνται αναγκαία για τη σύσταση και τη λειτουργία του όντος. Τα τέσσερα αίτια είναι συμφυή και εξίσου απαραίτητα φυσικά αίτια, τα οποία μάλιστα επιχειρεί ο Αριστοτέλης να τα συνδέσει μεταξύ τους αιτιοκρατικά και αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο, που αποκαλείται ολότητα του φύσει όντος.

20 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Τα τέσσερα αρχικά αίτια είναι: το υλικό, το ειδικό, το ποιητικό και το τελικό αίτιο. Από αυτά τα αίτια θεωρεί ως αρχική αιτία τη δυάδα των αιτίων υλικό-ποιητικό και ως αποτέλεσμα τη δυάδα των αιτίων ειδικό-τελικό. Αντιλαμβάνεται τον τελικό σκοπό ως το βασικό αίτιο, εξαιτίας του οποίου υπάρχει κάθε φύσει ον στη φύση. Ο τελικός σκοπός είναι η βασική αιτία, η οποία προκαλεί την κίνηση και την ηρεμία. Η ύλη δεν αποτελεί το γενεσιουργό αίτιο του σκοπού, αλλά είναι το μέσο, για να πραγματοποιηθεί ο σκοπός.

21 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ανάμεσα στην ύλη και στο σκοπό υφίσταται μια αιτιοκρατική και τελολογική σχέση. Στην αιτιοκρατική σχέση προηγείται η αιτία από το αποτέλεσμα, ώστε η ύλη να προσδιορίζει το σκοπό, που είναι το αποτέλεσμα, ενώ στην τελολογική σχέση ο σκοπός ως αιτία προσδιορίζει το μέσον, δηλαδή την ύλη, ως εργαλείο δια του οποίου θα εξασφαλισθεί το αποτέλεσμα.

22 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ύλη και μορφή:
Η ύλη είναι το άμορφο πράγμα, το οποίο στη συνέχεια θα δεχτεί τη μορφή. Ο Αριστοτέλης χαρακτηρίζει την ύλη ως πρώτη ύλη, θέλοντας να τονίσει ότι είναι ο οντολογικός παράγοντας που ενυπάρχει σε κάθε φύσει ον και αποτελεί το πρώτο υπόβαθρό του. Σε αυτό το είδος της ύλης ενυπάρχει η κίνηση και η στάση του φύσει όντος.

23 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η πρώτη ύλη αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη του φύσει όντος, καθώς προέρχεται από την υπόστασή της και επιστρέφει σε αυτήν, όταν πλέον φθείρεται. Ένα από τα παραδείγματα, που αναφέρει ο Αριστοτέλης για την πρώτη υποκείμενη ύλη είναι ο γνωστός ανδριάντας, τον οποίο ανασύρει από το χώρο της τέχνης, υποστηρίζοντας ότι η πρώτη ύλη του ανδριάντα είναι ο χαλκός.

24 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Το είδος είναι ο παράγοντας που μορφοποιεί την ύλη, με αποτέλεσμα το είδος να είναι φύσις σε ανώτερο βαθμό από την ύλη. Έτσι, όταν το είδος φτάσει στην τελειότητά του ονομάζεται εντελέχεια του είδους, εφόσον στην τελική μορφή του πλέον εκπληρώνει ένα συγκεκριμένο σκοπό.

25 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η φύση ως ποιητικό αίτιο. Η διαφορά του καθ' αυτό από το κατά συμβεβηκός: Στο έργο του Φυσικά ορίζει τη φύση ως την αρχή της κίνησης και της μεταβολής. Δηλώνει ότι η φύση, ως αρχή της κίνησης, είναι ο παράγοντας που οδηγεί το φύσει ον στο είδος του, που είναι ο σκοπός του, ενώ η ηρεμία είναι η φύλαξη του είδους. Η φύση είναι το ποιητικό αίτιο στο οποίο οφείλεται η εσωτερική αρχή του φύσει όντος και το οποίο είναι συμφυές με την ύλη και τη μορφή αυτού του όντος και οδηγεί σ' ένα σταθερό και μοναδικό οικείο σκοπό, αλλά διαφορετικό για κάθε φύσει όν.

26 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η οικεία φύση, που είναι η αρχή και η αιτία της κίνησης και της ηρεμίας του φύσει όντος εμφανίζεται ως η καθ' αυτό ιδιότητα, δηλαδή η ουσιαστική ιδιότητα του όντος, που είναι πάντα συμφυής και σταθερή με το φύσει ον και αχώριστη από την υπόστασή του. Το κατά συμβεβηκός δηλώνει τη συμπτωματική και όχι την ουσιαστική και αναγκαία ιδιότητα του φύσει όντος, η οποία τυχαίως παρυφίσταται στις ουσιώδεις ιδιότητες του φύσει όντος. Το κατ' συμβεβηκός ισοδυναμεί μ' ένα αόριστο και απεριόριστο πλήθος δυνατοτήτων.

27 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Το ακίνητο κινούν-ο Θεός του Αριστοτέλη: ΣΗΜΑΣΙΕΣ:
το κινοῦν, δηλαδή το σώμα που κινεί ένα άλλο, το κινούμενον, δηλαδή το σώμα που κινείται, όμως δεν κινεί άλλα σώματα και το ὧ κινοῦν, δηλαδή το σώμα που αποτελεί το μέσον δια του οποίου το κινοῦν μεταδίδει την κίνηση στο κινούμενον.

28 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Παρουσιάζει το πρῶτο κινοῦν ως υπερβατική αρχή του κόσμου να κινεί από μόνο του, ενώ το ίδιο να μένει αναγκαστικά ακίνητο. Υφίσταται ένα πρῶτο κινοῦν ἀκίνητο, το οποίο κινεί τον εαυτό του, και συνεπώς είναι οντολογικά πρώτο και συνάμα είναι αΐδιο, όπως και αΐδια είναι η κίνησή του. Εξαιτίας του αϊδίου κινούντος βρίσκονται τα ουράνια σώματα (το κοσμικό σύμπαν) σε συνεχή και αΐδια κυκλική κίνηση. Το πρῶτον κινοῦν ἀκίνητον, που κινεί στην αιωνιότητα και στην απειρία του χρόνου συναποκαλείται από τον Αριστοτέλη θεός.

29 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Το πρῶτον κινοῦν ἀκίνητον ή θεός θεωρείται ως ἐνεργείᾳ ὄν, δηλαδή ως καθαρό είδος, το οποίο παραμένει ακίνητο, αμετάβλητο, αναλλοίωτο, αύταρκες στην ενέργειά του, χωρίς καμία υλικότητα και του οποίου η ουσία προβάλλεται ως νους-νόησις, αναγνωρίζοντας έτσι στο θεό μια μόνο πράξη, αυτή του νοειν. Ο θείος νους του Αριστοτέλη στην πραγματικότητα είναι κλεισμένος στον εαυτό του, μη συσχετιζόμενος με τον έξω κόσμο.

30 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Οι Μεταφυσικές απόψεις του Αριστοτέλη συνδέονται άμεσα με την ηθική φιλοσοφία του, εφόσον τόσο ο θεός όσο και η φύση τίποτα δεν τελούν μάταια, αλλά και τα δύο οδηγούν προς ένα σκοπό, τον τελικό σκοπό που οδηγεί στο ύψιστο αγαθό, την ευδαιμονία, που είναι και ο σκοπός δράσης του ανθρώπου.

31 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ηθική και Πολιτική φιλοσοφία. Πολιτική και Παιδεία:
Η πόλη είναι μια μορφή κοινωνικής συμβίωσης ίσων και ελεύθερων ανθρώπων και ως συμβιωτική κοινότητα αποβλέπει κυρίως διαμέσου της ηθικής και πνευματικής τελείωσης των πολιτών στην ευδαιμονία τους που αποτελεί το ανώτατο αγαθό και ύπατο σκοπό της πόλης.

32 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Τόσο στη φιλοσοφία του Πλάτωνα όσο και σε αυτή του Αριστοτέλη υπάρχει συνάφεια ανάμεσα στην ηθική και την πολιτική ως κλάδων της πρακτικής επιστήμης. Ωστόσο ο Αριστοτέλης υπερέβη τον Πλάτωνα στο γεγονός ότι ο πρώτος διέκρινε την ηθική ως αυτόνομο κλάδο έναντι της πολιτικής.

33 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η ηθική των Ελλήνων, καθώς και η πολιτική ηθική είναι κοινωνική, εφόσον ο χώρος μέσα στον οποίο αναπτύσσεται και διαμορφώνεται το ήθος του ατόμου είναι η πόλη, η οποία κατ' ουσίαν ως τελικός σκοπός έχει προτεραιότητα απέναντι στην οικογένεια και το άτομο. Η ηθική του Αριστοτέλη επικεντρώνει κυρίως το ενδιαφέρον στη διδασκαλία περί των ηθικών αρετών και αξιών του ατόμου και ειδικότερα στο φορέα αυτών των αρετών, το άτομο.

34 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Οι ηθικές αρετές είναι μεσότητες, δηλαδή βρίσκονται ανάμεσα στην υπερβολή και στην έλλειψη σε σχέση πάντα με το άτομο που πράττει και σύμφωνα με τις επιταγές του ορθού λόγου. Μεταξύ αυτών των αρετών υπάρχει μια ομάδα αρετών που αφορούν στις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων και είναι οι εξής: η αλήθεια, η ευτραπελία και η φιλία· αυτές οι αρετές προσδίδουν στην ηθική κοινωνικό χαρακτήρα.

35 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η πολιτική είναι ηθική, ειδικότερα αν συλλογιστεί κάποιος ότι ο βασικός σκοπός της πόλης είναι η ηθική προαγωγή του ατόμου και γενικότερα του συνόλου των πολιτών. Η πολιτική είναι ευρύτερη έννοια σε σχέση με την ηθική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παραγκωνίζεται και καταργείται η αρχή της ηθικότητας του ατόμου, διότι ακόμη στην ελληνική πόλη οι νόμοι αποτελούν προέκταση των παραδεδομένων, ηθών, με αποτέλεσμα η ηθική να συμβαδίζει με την πολιτική.

36 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Στο στοχασμό του Αριστοτέλη, όπως και του δασκάλου του Πλάτωνα, η ηθική υπάγεται στην πολιτική, η οποία αναλαμβάνει μέσῳ του νόμου να επιβάλει την ηθική τάξη στους πολίτες. Η υπαγωγή αυτή δε δύναται να εκληφθεί ως αστυνόμευση της ηθικής αυτονομίας του ανθρώπου, αλλά ως ηθική παρότρυνση, με κύριο στόχο την τιμωρία των αδικούντων, ή όπως αλλιώς, θα λέγαμε αποτελεί ένα παιδαγωγικό μέσο για φρονηματισμό και συμμόρφωση.

37 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι στις "ορθαί πολιτεῖαι" βασικός σκοπός είναι η εξασφάλιση του κοινού συμφέροντος, που ισοδυναμεί με την ευδαιμονία των αρχομένων. Αντιθέτως στα παρεκβατικά πολιτεύματα δίνεται βαρύτητα στο ίδιο συμφέρον του ενός ή των πολλών. Από τη θέση αυτή αναφαίνεται ότι στα ορθά πολιτεύματα το ανώτατο αγαθό είναι η ευδαιμονία των πολιτών.

38 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Υφίσταται διαχωρισμός στην κοινωνική ευδαιμονία από τη θεωρητική ευδαιμονία, καθώς η πρώτη επιτυγχάνεται από την ορθή και ευδαίμονα συμβίωση με τους συνανθρώπους. Η δεύτερη είναι η θεωρία του νου, σύμφωνα με την οποία ο ανθρώπινος νους προσπαθεί να ομοιωθεί με τη μακαριότητα του θείου, ώστε να επιτύχει την τέλεια ευδαιμονία.

39 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ο ανωτέρω διαχωρισμός οδηγεί και στην διάκριση ανάμεσα στο θεωρητικό και στον πολιτικό-πρακτικό βίο. Η πολιτική ευδαιμονία αφορά στις βιοτικές ανάγκες των πολιτών και πολύ περισσότερο στο διαρκή αγώνα κατά των παθών διαμέσου των αρετών. Ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι βασική προϋπόθεση, για να επιτευχθεί ο ανώτατος σκοπός μέσα στην πολιτεία, δηλαδή η ευδαιμονία των πολιτών, αποτελεί η ορθή ηθική διαπαιδαγώγηση και αγωγή των πολιτών από τη νεαρή ακόμη ηλικία τους.

40 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Εξαρτά την αρετή από την παιδεία του πολίτη και των νόμων της πόλης. Υποστηρίζει ότι οι σκοποί της παιδείας μπορούν να ευοδωθούν μόνο με τη φροντίδα της πολιτείας· γι' αυτό και ασκεί αυστηρή κριτική στην περίπτωση εκείνη όπου η πόλη αδιαφορεί για την οργάνωση του δημόσιου και ενιαίου συστήματος εκπαίδευσης.

41 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η παιδεία καθιστά τον άνθρωπο ευδαίμονα και του παρέχει τη δυνατότητα να μιλά και να σκέφτεται σωστά, με αποτέλεσμα η δύναμη της παιδείας να είναι ανεκτίμητη για τον άνθρωπο. Για να υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα μέσα από τη διαδικασία της παιδείας, θα πρέπει να προϋποτεθούν στο άτομο τρεις παράγοντες, η φύσις, το έθος και ο λόγος. Η φύσις, καλή φυσική προδιάθεση είναι το υπόστρωμα της παιδευτικής διαδικασίας, η οποία είναι κυρίως μέλημα των γονέων.

42 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η μάθηση ολοκληρώνεται με κόπο και συχνά εισάγονται στη διαδικασία της παιχνίδια για χαλάρωση της έντασης. Διακρίνει μαθήσεις που είναι χρήσιμες και αναγκαίες και αυτές που έχουν αξία καθεαυτές. Ο ευρύς φιλοσοφικός στοχασμός για την πολιτική και τη ηθική, του έδωσε τη δυνατότητα να διαμορφώσει και με εμπεριστατωμένο τρόπο μια φιλοσοφία της εκπαίδευσης, η οποία αποτελεί κύριο έργο της πολιτείας.

43 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Στο πλαίσιο αυτό προσδιορίζει τους σκοπούς της παιδείας, το πώς θα λειτουργήσει ο θεσμός στην κοινωνία με τη φροντίδα της, τη διαδικασία ανάπτυξης μέσα από την ωρίμανση του ανθρώπινου λογικού και τέλος τους όρους που απαιτούνται για την προστασία της ελευθερίας του ανθρώπου, οι οποίοι συχνά παραβλέπονται από την εκπαιδευτική πράξη.

44 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η αισθητική φιλοσοφία. Περί της μίμησης και του ωραίου:
Ο Αριστοτέλης έλαβε από τον Πλάτωνα την έννοια της μίμησης. Στο έργο του Περί ποιητικής όριζε τις εικαστικές τέχνες, την ποίηση, την αυλητική και την κιθαριστική ως μιμήσεις κατά το σύνολο ο καλλιτέχνης που μιμείται τα αισθητά δεν είναι τόσο απομακρυσμένος από την αλήθεια, εφόσον και τα καθόλου δεν είναι τόσο αποκομμένα από τα καθ' ἕκαστα.

45 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Σύμφωνα με τη θεωρία του περί των ιδεών-καθόλου μέσα από το αισθητό επιμέρους η μορφή-εἶδος βρίσκεται στην ψυχή του καλλιτέχνη. Η προσπάθεια να μιμηθούμε μια ζωγραφιά ή ένα γλυπτό με επιτυχία, ακόμη και αν αυτό δεν είναι ευχάριστο, ωστόσο προκαλεί απλή και μόνο ευχαρίστηση συνιστά έναν συλλογισμό, σύμφωνα με τον οποίο το ομοίωμα και το αντικείμενό του ταυτίζονται.

46 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Εδώ ακριβώς βρίσκεται το αποτέλεσμα της μάθησης, που συνάμα εκδηλώνεται και ως η δυνατότητα να αναπτυχθεί η ανώτερη δύναμη του ανθρώπου, ο θεωρητικός νους. Ο Αριστοτέλης θεωρεί ως κατεξοχήν μιμητική τέχνη την τέχνη της ποίησης, την οποία μάλιστα στην πραγματεία του Ηθικά Νικομάχεια ως τέχνη την ορίζει ἕξις μετά λόγου αληθούς ποιητική.

47 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η μίμηση δεν είναι μια απλή αντιγραφή, δια της οποίας υποβιβάζεται η τέχνη, και κυρίως οι καλές τέχνες. Μίμηση σημαίνει επεξεργασία της πραγματικότητας, την οποία αναλαμβάνει ο νους του καλλιτέχνη, ο οποίος ενεργεί ελεύθερα, σύμφωνα με τους νόμους της ανθρώπινης ψυχής. Στην τέχνη της ποίησης, στην οποία επικέντρωσε το ενδιαφέρον του ο Αριστοτέλης, ο ποιητής μιμείται ήθη και πράξεις.

48 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Εστιάζοντας κάποιος την προσοχή του βλέπει εμφανώς ότι στην τέχνη των αρχαίων το ενδιαφέρον δεν στρέφεται στην προσωπικότητα του καλλιτέχνη, όπως συμβαίνει στα νεότερα χρόνια, αλλά περισσότερο ενδιαφέρει το ίδιο το έργο. Η διαφορά ακριβώς της ποίησης από τις άλλες τέχνες είναι ότι αυτή μιμείται χαρακτήρες και συμπεριφορές.

49 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η αντίληψη του Αριστοτέλη για τη μιμητική τέχνη διαχέεται και από μια ηθικολογική τάση, που ήδη απαντάται στην πρώϊμη φάση της αισθητικής κριτικής και πολύ περισσότερο, όπως ήδη αναφέρθηκε, στον Πλάτωνα. Ο Αριστοτέλης διακρίνει την τραγωδία, στην οποία αναπαριστάνονται καλοί χαρακτήρες, από την κωμωδία, στην οποία απεικονίζονται κακοί χαρακτήρες.

50 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Μέσα από την καλλιτεχνική μίμηση χαρακτήρων και πράξεων ο καλλιτέχνης φαίνεται τελικά ότι δεν αποσκοπεί στο να μιμηθεί τα καθ' ἕκαστον, αλλά μιμείται τα καθόλου. Αυτό ακριβώς είναι που προσδίδει ανωτερότητα στην τέχνη της ποίησης, εφόσον ο δραματικός ποιητής προσπαθεί και επιτυγχάνει να απεικονίσει στο έργο του, μέσα από τη σκιαγράφηση των χαρακτήρων, το καθολικό νόημα της ζωής και της μοίρας των ανθρώπων.

51 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η σημασία της τραγωδίας δε σταματά μόνο στην κάθαρση, ο Αριστοτέλης την εντοπίζει και σ' εκείνο το στοιχείο, εξαιτίας του οποίου ο άνθρωπος αισθάνεται τη μεγαλύτερη ένταση. Και αυτό είναι το ωραίο, το οποίο απαντά ιδιαιτέρως στην εμπειρία του τραγικού. Διευκρινίζει ότι οι κύριες μορφές του ωραίου είναι: η τάξη, η συμμετρία και το ορισμένο. Πρόκειται για τα μορφολογικά κριτήρια του ωραίου, τα οποία θα πρέπει να πληροί ο δραματικός ποιητής, όπως και κάθε καλλιτέχνης.

52 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Ο Αριστοτέλης στο έργο του Μετά τα Φυσικά προβαίνει εμφανώς στη διάκριση του ἀγαθοῦ από το καλόν, δηλαδή του καλού από το ωραίο, επεξηγώντας ότι το αγαθό-καλό βρίσκεται στην πράξη, καθώς προϋποθέτει απαραίτητα κίνηση, ενώ το καλόν-ωραίο μπορεί να βρίσκεται και στα ακίνητα.

53 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Αποδίδει στην τραγωδία ως τέχνη μιμητική την έννοια του καλού, δηλαδή του ωραίου με τη σημασία του τέλειου, χαρακτηρίζοντας και αυτή ακόμη την τραγωδία καλλίστη, γεγονός που δείχνει την υπεροχή και την ποιότητα της τέχνης. Ωστόσο η έννοια του ωραίου, το οποίο φαίνεται να αποτελεί ένα ιδεώδες, ανεξάρτητο από τα υλικά και προσιδιάζοντας στα ακίνητα, δε καθορίζεται με σαφήνεια από το Σταγειρίτη φιλόσοφο.