Θεωρία και σύγκριση. Θεσμική προσέγγιση.

Παρουσίαση με θέμα: "Θεωρία και σύγκριση. Θεσμική προσέγγιση."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Θεωρία και σύγκριση. Θεσμική προσέγγιση.
4/2017 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ/ 7 Φιλίππα Χατζησταύρου Θεωρία και σύγκριση. Θεσμική προσέγγιση.

2 Θεωρια και συγκριση 4/2017 Σχολές σκέψης και θεωρίες προτείνουν τρόπους μέλετης (ένταξη έρευνας εντός συγκεκριμένου πλαισίου, διαμόρφωση ερωτημάτων, ανάδειξη συγκεκριμένων ζητημάτων, και ορισμός απαντήσεων). Θεωρητικές προσεγγίσεις: τρόποι κατανόησης, σύνολα στάσεων, αντιλήψεων και πρακτικών οι οποίες ορίζουν ένα συγκεκριμένο τρόπο εφαρμογής της πολιτικής επιστήμης. Η συγκριτική έρευνα μπορεί να ξεκινήσει ορίζοντας το θεωρητικό πλαίσιο της συγκριτικής ανάλυσης. Η επιλογή του θεωρητικού υποδείγματος ή/και της προσέγγισης επιτρέπει την χρήση σχετικών εννοιών και αντίστοιχων θεωρητικών εργαλείων και την εστίαση στο αντικείμενο μελέτης ανάλογα με το θεωρητικό μοντέλο που επιλέχθηκε για την σύγκριση. Φιλίππα Χατζησταύρου

3 Θεσμικη προσεγγιση 4/2017 Ταιριάζει στη μελέτη της συγκριτικής διακυβέρνησης σε φιλελεύθερες δημοκρατίες: σύγκριση των κυβερνητικών θεσμών. Οι θεσμοί εδώ έχουν ιδιαίτερη σημασία αφού επιτρέπουν την εκχώρηση της εξουσίας από μια ομάδα ατόμων σε ένα σύνολο κανόνων. Η κατανόηση των θεσμών (επίσημες πολιτικές δομές, κυβερνητικά όργανα όπως προβλέπει το Σύνταγμα): το αντικείμενο μελέτης που ξεχωρίζει την πολιτική ως διακριτό επιστημονικό πεδίο χωρίς να χρειάζεται να οικειοποιηθεί αναλυτικά εργαλεία συγγενών επιστημονικών πεδίων. Θεσμός: εδραιωμένος οργανισμός δημόσιου χαρακτήρα, τα μέλη του οποίου αλληλεπιδρούν με βάση συγκεκριμένους ρόλους που επιτελούν στο εσωτερικό του. Οι θεσμοί είναι εργαλεία με τα οποία διαμορφώνονται, αναλύονται και καμμια φορά επιλύονται τα πολιτικά ζητήματα. Διαμορφώνουν το περιβάλλον εντός του οποίου ενεργούν οι πολιτικοί δρώντες και διαμορφώνουν τα συμφέροντα, αξίες και προτιμήσεις αυτών Φιλίππα Χατζησταύρου

4 Χρησεισ του ορου ΄΄θεσμοσ΄΄
4/2017 Οι θεσμοί είναι νομικά πρόσωπα στα οποίο ο νόμος παραχωρεί προνόμια και υποχρεώσεις και τότε αντιμετωπίζονται ως δρώντες. Οι επίσημοι θεσμοί της διακυβέρνησης. Άλλες τρεις κατευθύνσεις/χρήσης του όρου Θεσμός: υπόλοιποι κυβερνητικοί οργανισμοί πέραν του κράτους (με περιορισμένα συνταγματικά ερείσματα), άλλοι σημαντικοί δρώντες που δεν αποτελούν συστηματικό μέρος των κυβερνητικών θεσμών, όπως τα πολιτικά κόμματα, και εδραιωμένη αποδεκτή πολιτική πρακτική ή καθεστώς με αναφορά σε άτυπες διευθετήσεις. Όσο απομακρυνόμαστε από τον πυρήνα των συνταγματικά κατοχυρωμένων δομών, τόσο ο όρος οργανισμός τείνει να υποσκελίσει τη λέξη ΄΄θεσμός΄΄. Η μελέτη των πολιτικών δομών μπορεί να βασίζεται σε ευρύτερες παραδόσεις της οργανωτικής ανάλυσης. Φιλίππα Χατζησταύρου

5 Οι θεσμοι ωσ συνολα λειτουργικων διαδικασιων και δομεσ που προσδιοριζουν/προστατευουν συμφεροντα
4/2017 Οι θεσμικοί ρόλοι έχουν μεγαλύτερη σημασία από τους ανθρώπους που τους ενσαρκώνουν/κατέχουν. Οι θεσμοί διαθέτουν κανόνες τους οποίους τα μέλη τους είναι υποχρεωμένα να τηρούν. Οι θεσμοί/οργανισμοί επηρεάζουν/διαμορφώνουν την συμπεριφορά και τα συμφέροντα των μελών τους αφού παρέχουν οφέλη και ευκαιρίες. Η διαρκής επαφή ανάμεσα σε αυτούς που εργάζονται στους θεσμούς ενθαρρύνει την ανάδειξη μιας θεσμικής κουλτούρας μετατρέποντας αυτούς σε αποτελεσματική μονάδα μάχης. Η λογική του ενδεδειγμένου (logic of appropriateness): οι ενέργειες μελών (υποχρέωσεις) ενός θεσμού ώστε να συμμορφωθούν με τους κανόνες του συγκεκριμένου θεσμού και να εκπληρώσουν τις προσδοκίες που προκύπτουν από τη θεσμική τους θέση (να φανεί ότι κάνουν τη δουλειά, παρά αυτή καθεαυτή η διερεύνηση ενός ζητήματος). Η λογική των συνεπειών: οι συμπεριφορές των μελών που εχουν ως στόχο την επίτευξη ατομικού σκοπού (επανεκλογή, προσωπική ανέλιξη). Φιλίππα Χατζησταύρου

6 Η ατυπη και συμβολικη διασταση των θεσμων
4/2017 Οι θεσμικοί δρώντες είναι ορθολογικοί δρώντες που προσδιορίζουν τους στόχους ανεξάρτητα από τον οργανισμό που εκπροσωπούν ή αναπτύσουν και συμβολική/τελετουργική πολιτική συμπεριφορά δεδομένου ότι οι θεσμοί παρέχουν τους κανόνες του παιχνιδιού σύμφωνα με τους οποίους οι δρώντες επιδιώκουν τους στόχους τους ; Οι κανόνες αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία τα μέλη των θεσμών χτίζουν τις δικές τους άτυπες πρακτικές. Η μελέτη των προσώπων βοηθά να αντιληφθούμε τις άγραφες συμβάσεις που χρειάζεται ο οργανισμός για να λειτουργήσει. Οι άτυποι κώδικες θεωρούνται δομικά στοιχεία του επίσημου οργανισμού. Οι θεσμοί παράγουν άτυπους κανόνες που με τη σειρά τους διαμορφώνουν τη συμπεριφορά. Έτσι εξηγούνται διαφορετικά συμφέροντα και συμπεριφορές χωρίς να θεωρούνται δεδομένες. Φιλίππα Χατζησταύρου

7 Η έννοια τησ θεσμοποιησησ και η θεσμικη συνεχεια
4/2017 Η θεσμική ανάλυση δεν είναι στατική αφού εξετάζει τη λειτουργία και τη σχέση ανάμεσα στους θεσμούς και άρα την εξέλιξη των θεσμών και τις συνέπειες της. Οι θεσμοί έχουν τη δική τους ιστορία, κουλτούρα, μνήμη, εκπροσωπούν παραδόσεις και αξίες. Μετατρέπονται μέσα στο χρόνο σε κόμβο δικτύου και κατοχυρώνουν έτσι τη θέση τους. Θεσμοποίηση (Huntington, 1968): η διαδικασία μέσω της οποίας οι οργανισμοί εδραιώνουν και αποκτούν κύρος στο πέρασμα του χρόνου, γίνονται διακριτοί από το περιβάλλον τους, διαθέτουν εσωτερική δομή αρκετά περίπλοκη και ακολουθούν σαφείς κανόνες λειτουργίας. Οταν ένας θεσμός επιτελεί συστηματικά μια αποδεκτή λειτουργία αποκτά ισχύ και αντοχή στο χρόνο. Όποιες ενστάσεις σχετικά με την ανάγκη/σημασία για πέρασμα από ενός πολιτικού συστήματος σε ένα άλλο με το πέρασμα του χρόνου εξανεμίζονται. Path-dependence: το παρελθόν θέτει περιορισμούς στο παρόν. Η θεσμική αδράνεια μπορεί σταδιακά να λειτουργήσει αρνητικά στην απόδοση του θεσμού, όμως απαιτείται σημαντικός βαθμός συντονισμού πλήθους δρώντων για να επέλθει αναδιάρθρωση του θεσμικού τοπίου (πολιτική μεταβολή). Οι θεσμοί ως πυρήνες της τάξης, ως δομές που παρέχουν την ακεραιότητα του συστήματος, διευκολύνουν τη καθημερινή λειτουργία της πολιτικής διαδικασίας και εξασφαλίζουν την συνέχεια έναντι δυνητικά αποσταθεροποιητικών δυνάμεων (θεσμική συνέχεια, πολιτική σταθερότητα). Η θεσμική πολιτική ως η πολιτική της καθημερινότητας και της ισορροπίας. Αν η δημιουργία θεσμών συνδέεται με συγκεκριμένα προβλήματα, ο ερευνητής πρέπει να εστιάζει στις κρίσιμες ιστορικές στιγμές που αυτοί δημιουργήθηκαν ώστε να δει τους θεσμούς ως αποτέλεσμα (κοινωνιολογική διάσταση) και όχι ως επιρροή της πολιτικής δράσης των ατόμων. Φιλίππα Χατζησταύρου

8 Θεσμοποιηση αναλογα με το πολιτευμα
4/2017 Οι θεσμοποιημένες φιλελεύθερες δημοκρατίες έχουν μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις. Οι πολίτες έχουν συγκεκριμένες προσδοκίες από τη σχέση τους με τους θεσμούς (στοιχείο προβλεψιμότητας), έτσι προάγεται η κοινωνική συνοχή και διευρύνονται τα όρια των δυνατοτήτων των ατομικών δρώντων. Οι κυβερνητικοί θεσμοί σπανίως ενεργούν ανεξάρτητα από τις κοινωνικές δυνάμεις. Ποια συμφέροντα εξυπηρετεί μια θεσμική διευθέτηση; ποιοι επωφελούνται περισσότερη από την υφιστάμενη θεσμική δομή μιας κοινωνίας; Τα κοινωνικά ερείσματα των θεσμών έχουν να κάνουν με το ποια συμφέροντα εξυπηρετούν στην κοινωνία παρέχοντας συλλογικά αγαθά. Λιγότερο θεσμοποιημένα τα αυταρχικά και απολυταρχικά καθεστώτα. Στις φτωχότερες και λιγότερο εξελιγμένες θεσμικά και δημοκρατικά χώρες, τα πρόσωπα συνταυτίζονται με το θεσμό, η υπερδομή της κυβέρνησης γίνεται πρόσχημα αφού στην πραγματικότητα τα προσωπικά δίκτυα και η συμπεφωνημένη εναλλαγή στη εξουσία είναι η κινητήρια δύναμη της πολιτικής ή ακόμα οι επίσημοι θεσμοί ελέγχονται από ένα κόμμα (θεσμοί με ελάχιστο ειδικό βάρος, έλεγχος της κυβέρνησης από άλλους δρώντες όπως το στρατό κτλ). Φιλίππα Χατζησταύρου