Annales d’ histoire économique et sociale

Παρουσίαση με θέμα: "Annales d’ histoire économique et sociale"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Annales d’ histoire économique et sociale

2 Annales 1929: ίδρυση περιοδικού Annales d’ histoire économique et sociale 1946: αλλαγή τίτλου Annales. Economies. Sociétés. Civilizations (για να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο διεπιστημονικό του χαρακτήρα)

3 Κριτική στον ιστορισμό
Τέλη 19ου αι. → διάχυτο πνεύμα ανησυχίας για την πορεία των ιστορικών σπουδών στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες Βασικές παραδοχές: α) η ιστορία είναι επαγγελματικός γνωστικός κλάδος β) η ιστορία πρέπει να νοεί τον εαυτό της ως επιστήμη Ανάγκη διεύρυνσης του αντικειμένου μελέτης της ιστορίας στα πεδία της οικονομίας, της κοινωνίας και της κουλτούρας και αμφισβήτηση της επικέντρωσης σε μια πολιτική ιστορία με έμφαση στα γεγονότα και σε μεγάλες προσωπικότητες.

4 Κριτική στον ιστορισμό
Κυκλοφορία πρώτου τόμου της 12τομης Γερμανικής Ιστορίας του Κάρλ Λάμπρεχτ (1891) όξυνε τη συζήτηση και δημιούργησε αντιπαραθέσεις Αμφισβήτηση δύο βασικών αρχών της συμβατικής ιστορικής επιστήμης: α) κεντρικού ρόλου που αποδιδόταν στο κράτος και β) επικέντρωση σε πρόσωπα και γεγονότα Λάμπρεχτ υπέρ εφαρμογής αρχών των φυσικών επιστημών στην ιστορία, όπως πχ. τη συνειδητή προσέγγιση ενός ερευνητικού αντικειμένου μέσα από θεωρητικά ερωτήματα και μεθοδολογικές αρχές Κριτική από Βέμπερ για ανούσια θεωρητικολογία του Λάμπρεχτ. Καθολική απόρριψη Λάμπρεχτ και εξοβελισμός πολιτισμικής και κοινωνικής ιστορίας λόγω της ομοιογένειας του κλάδου των ιστορικών και των αυστηρών μηχανισμών στρατολόγησης στα πανεπιστήμια (Habilitation)

5 Οι νέες κοινωνικές επιστήμες
Από τα τέλη του 19ου αιώνα αναπτύσσονται στην Ευρώπη οι κοινωνικές επιστήμες:, κοινωνική ανθρωπολογία, ψυχολογία, κοινωνιολογία, στο πλαίσιο του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου και της Οκτωβριανής Επανάστασης. - Ανακοπή της πίστης στην πρόοδο και της αναγκαστικά θετικής εξέλιξης των ανθρώπινων πραγμάτων. - Κριτικές στην καθιερωμένη ιστορία: - από τους κοινωνικούς επιστήμονες - από τον μαρξισμό και - Οι νέες μορφές ιστορικής διερεύνησης άργησαν να καθιερωθούν ακαδημαϊκά. - Κατεύθυνση: κοινωνική ιστορία που προκύπτει από τη συνάντηση ιστορικών με κοινωνικούς επιστήμονες. - Η Revue de synthèse historique (1900) του Henri Berr: η πρώτη προγραμματική σύνθεση των κοινωνικών επιστημών με την ιστορία. - Τα Annales d’histoire économique et sociale (1929) των Lucien Febvre και Marc Bloch: η ιδρυτική περίοδος. - Η Economic History Review (1926-7) στη Βρετανία και η συγκρότηση της οικονομικής ιστορίας.

6 Η εμφάνιση της κοινωνιολογίας
Émile Durkheim ( ): Θεμελιωτής της κοινωνιολογίας ως αυτόνομου ακαδημαϊκού πεδίου. Όλα τα κοινωνικά φαινόμενα μπορούν να μελετηθούν επιστημονικά με την κατάλληλη μέθοδο. 1895: το πρώτο Τμήμα Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπορντό. Κύρια έργα: 1893: Ο καταμερισμός της εργασίας στην κοινωνία 1895: Κανόνες κοινωνιολογικής μεθόδου. 1897: Η αυτοκτονία: κοινωνιολογική ανάλυση των ποσοστών αυτοκτονίας μεταξύ καθολικών και προτεσταντικών πληθυσμών. Βασική θέση: ο ισχυρότερος κοινωνικός έλεγχος μεταξύ των Καθολικών συνεπάγεται χαμηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών. 1896: Περιοδικό L’ Année Sociologique Max Weber ( ): Έμφαση στην κατανόηση της κοινωνικής δράσης. Πώς εξελίχθηκαν οι διαδικασίες της εκκοσμίκευσης, της ορθολογικοποίησης και της «απομάγευσης» του κόσμου, που οδήγησαν στον καπιταλισμό και τη νεωτερικότητα. : Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού: η εξάπλωση του προτεσταντισμού στη βόρεια Ευρώπη ώθησε μαζικά στην ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και του εμπορίου και οδήγησε στην ανάπτυξη του καπιταλισμού. Κατανόηση και ερμηνεία του καπιταλισμού με βάση τις πολιτισμικές επιδράσεις της θρησκείας. - Βασικές έννοιες: «ιδεότυποι», το κράτος και το «μονοπώλιο στη βία», η «χαρισματική ηγεσία», η γραφειοκρατία, η σύνδεση οικονομίας και κοινωνίας.

7 Κριτική ιστορισμού στη Γαλλία
Στη Γαλλία η εθνική καταστροφή του 1870 → απαρχή σταδιακής απαγκίστρωσης της ιστορικής επιστήμης από θετικισμό του Ράνκε. Ισχυρότερη αντίδραση στον ιστορικισμό των γάλλων ιστορικών από το χώρο των ανερχόμενων κοινωνικών επιστημών 2 βασικές αρχές του Εμίλ Ντυρκέμ: α) «η ιστορία είναι επιστήμη μόνο όταν εξηγεί και συγκρίνει», β) «κατάργηση των μελετών όπου ο ρόλος του ιστορικού υποκειμένου είναι το κυρίαρχο ή αποκλειστικό αντικείμενο της έρευνας. Ο φιλόσοφος Henri Berr προπαγάνδιζε την ανάγκη στροφής της ιστορικής επιστήμης στη συλλογική κοινωνική και πολιτισμική ιστορία, καθώς και την ανάγκη χρήσης γενικεύσεων και υποθέσεων από την ιστορία. Francois Simiand επιτέθηκε στα τρία «είδωλα της φυλής των ιστορικών»: το είδωλο της πολιτικής, του ατόμου και της καταγωγής. Vidal de la Blache μια «νέα σύλληψη της σχέσης ανθρώπου-γης» → γεωγραφικοποίηση της ιστορίας

8 Annales Εξέχουσα θέση της γαλλικής Σχολής των Annales στην ιστοριογραφία του 20ού αιώνα. Πίστη των συγγραφέων στη δυνατότητα επιστημονικών προσεγγίσεων στην ιστορία (κοινωνικο-επιστημονική κατεύθυνση) Αλλαγή αντιλήψεων για το αντικείμενο της ιστορίας στην ιστορία τους. – Διαφορετική σύλληψη του ιστορικού χρόνου Επιμονή ιστορικών κύκλου Annales ότι δεν αποτελούν «σχολή» αλλά ένα πνεύμα ανοικτό σε νέες μεθόδους και προσεγγίσεις ιστορικής έρευνας. Δε διατύπωσαν ρητή θεωρία ή φιλοσοφία της ιστορίας // η έρευνα προείχε της θεωρητικής σκέψης

9 Annales Μεγαλύτερη σημασία της γεωγραφίας στη Γαλλία (απαραίτητη για τις εξετάσεις που οδηγούσαν σε ακαδημαϊκή καριέρα), σε σύγκριση με τους προσανατολισμένους στην κλασική φιλολογία, φιλοσοφία και θεολογία (ως δεύτερο κλάδο) καθηγητές ιστορίας στη Γερμανία Ακόμη, στενοί δεσμοί γαλλικής ιστοριογραφίας με οικονομία, κοινωνιολογία και ανθρωπολογία των Ντυρκέμ και Σιμιάν (ποσοτικές μέθοδοι, αλλά και κεντρική σημασία συλλογικής συνείδησης ως αντικειμένου της επιστήμης της κοινωνίας με βασικές συνιστώσες τα έθιμα, τη θρησκεία και τους κανόνες συμπεριφοράς) ≠ γερμανική παράδοση με έμφαση στο κράτος τη διοίκηση και τη δικαιοσύνη

10 Annales : Σπουδές Φεβρ και Μπλοχ σε Λειψία, Βερολίνο → επαφή με οικονομική και κοινωνική ιστορία στη Γερμανία Λυσιέν Φεβρ: «ανάδειξη ενοποιητικού και συνολικού χαρακτήρα της κουλτούρας που ενσωματώνει διακριτές και πρωτεύουσες μέχρι τότε οντότητες όπως το κράτος, η οικονομία, η θρησκεία, η νομοθεσία, η λογοτεχνία και οι τέχνες. Μια νέα έννοια της κουλτούρας, η οποία δε νοείται πλέον ως ο προνομιακός πνευματικός και αισθητικός χώρος μιας ελίτ, αλλά ως ο τρόπος με τον οποίο το σύνολο του πληθυσμού ζει και βιώνει τη ζωή του.»

11 Annales 1929-1945: Η πρώτη περίοδος – Μπλοχ και Φεβρ
Πρώτη περίοδος του κινήματος → σταυροφορία για σύγκλιση όλων των ανθρωπιστικών επιστημών και τον επαναπροσανατολισμό της ιστορίας. Από το πρώτο τεύχος του περιοδιοκού → έκκληση για μια «ευρύτερη και πιο ανθρώπινη ιστορία», μια ιστορία των μαζών με σαφή έμφαση στις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, ενάντια στη γεγονοτογραφική ιστορία. Η «ιστορία-πρόβλημα» → πρόταση στον ιστορικό να ξεκινήσει από ένα σύγχρονό του πρόβλημα και, βασιζόμενος σε αυτό, να διερευνήσει το παρελθόν

12 Annales Πρόταση αλληλοσυσχέτισης παρελθόντος-παρόντος
 Νέα διάσταση χρόνου (δομές και μακροπρόθεσμες τάσεις)  Μετάβαση από ποιοτική σε ποσοτική ιστορική σκέψη / εργασία με στοιχεία και στατιστικές  Αντιπάθεια για την πολιτική ιστορία που μπορεί να οδηγήσει τον ιστορικό σε ιδεολογικές παγίδες.  Ο ιστορικός πρέπει να ερευνά όχι το «γιατί» αλλά το «πώς».

13 Annales Κατασκευή η εικόνα μιας ηρωικής «ομάδας αιρετικών» που κατάφερε να εδραιώσει μια νέα σχολή και αντίληψη της ιστορίας ενάντια στο ακαδημαϊκό κατεστημένο της χώρας. Η κυρίαρχη εικόνα του περιοδικού προέρχεται από τη δεκαετία του 1970. Τον καιρό της ίδρυσης του περιοδικού και Μπλοχ και ο Φεβρ συνεργάζονταν ακόμη με συντηρητικά και παραδοσιακά ιστορικά έντυπα (π.χ. Revue Historique), ενώ και οι δύο υπηρέτησαν στο καλύτερο μετά τη Σορβόννη γαλλικό πανεπιστήμιο τη δεκαετία του 1930, εκείνο του Στρασβούργου. Η εχθρότητα που αντιμετώπισαν οι ιδρυτές ήταν αποτέλεσμα και της δικής τους επιθετικής βιβλιοκριτικής πρακτικής, στην προσπάθειά τους να διαφοροποιηθούν και να καταγραφούν ως ομάδα. Ευνοήθηκαν τα Annales από την ιστορική συγκυρία (διάσπαση ντυρκεμιανών, πρωτοκαθεδρία ιστορίας, βίαιη ανακοπή της διαδικασίας αναγέννησης της γερμανικής ιστορικής και κοινωνικής επιστήμης λόγω της επικράτησης του ναζισμού.

14 Annales 2η περίοδος, Φερνάν Μπρωντέλ (1945-1969)
 Η μπρωντελιανή περίοδος, Πρωταγωνιστής της μεγάλης σταυροφορίας για τη νέα ιστορία ο Φερνάν Μπρωντέλ., διάδοχος του Μαρκ Μπλοχ στη σύνταξη του περιοδικού. Ίδρυση του 6ου Τμήματος της Έcole Pratique des Hautes Έtudes από Λυσιέν Φεβρ και Charles Moraze το 1947 → θεσμική παρέμβαση των Annales στο χώρο των ιστορικών και κοινωνικών επιστημών. Κορυφαίο έργο την πρώτη μεταπολεμική περίοδο Η Μεσόγειος και ο μεσογειακός κόσμος την εποχή του Φιλίππου Β΄– 1η έκδ. 1949/ 3 μέρη/τόμοι του έργου

15 Οι διάρκειες Α. Πρώτο μέρος σύμφωνα με τον ίδιο τον Μπρωνταίλ αφιερωμένο στη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, μια ιστορία με βραδεία ροή, συνεχείς επαναλήψεις, Β. Μια ιστορία με αργούς αλλά πιο καταληπτούς ρυθμούς – κοινωνική ιστορία, ιστορία των κοινωνικών ομάδων Γ. Το τρίτο μέρος αφιερωμένο στην πολιτική, τη γεγονοτολογική ιστορία Αποτέλεσμα → διάσπαση της ιστορίας σε πολλαπλά επίπεδα – η διαίρεση του ιστορικού χρόνου σε γεωγραφικό, κοινωνικό και ατομικό χρόνο

16 Ο δομισμός Μακρά διάρκεια → βαθύτερο υπόστρωμα ιστορικής πραγματικότητας / κύριος χώρος αναφοράς του Μπρωντέλ και το σπουδαιότερο εννοιολογικό εργαλείο που πρόσφερε. Δομή και conjoncture (μεσαία κύματα, κυκλικές αλλαγές μέσης διάρκειας), κεντρικές έννοιες στον Μπρωντέλ. Αντοχή των δομών στον χρόνο. Μπρωντελιανή ιστορία → απόπειρα ανάλυσης του συνολικού ανθρώπινου φαινομένου σε στενή συνεργασία με τις άλλες κοινωνικές επιστήμες Χρήση νέων μοντέλων, εργαλείων ιστορικής έρευνας, τα οποία βαπτίζονται διαρκώς στην εξεταζόμενη πραγματικότητα. Κριτική ενάντια στον γεωγραφικό, κοινωνικό και τεχνολογικό ντετερμινισμό του Μπρωντέλ

17 Ποσοτικές ιστορίες Εργασία των ιστορικών του 6ου τμήματος της Ecole με πραγματικά ποσοτικές μεθόδους κατά τη δεκαετία του 1950, στις παραδόσεις του Simiand kai Earl Hamilton, και με τη συνεργασία του Ernest Labrousse (διακύμανση τιμών πριν από την Επ/ση) Προσπάθειες ανασύνθεσης της ποσοτικής ιστορίας, των τιμών, των εισοδημάτων, της παραγωγής και του εμπορίου σημαντικών πόλεων και επαρχιών της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας κατά το Παλαιό Καθεστώς. Μεγάλη σειρά δημοσιευμάτων τη δεκαετία του 1950 από το 6ο τμήμα (Λιμάνια, δρόμοι, συγκοινωνίες- χρήμα, τιμές, συγκυρίες – επιχειρήσεις και επιχειρηματίες – άνθρωποι και γαίες – κοινωνίες και πολιτισμοί) Μεγάλη ανάπτυξη και της δημογραφικής ιστορίας

18 Ποσοτικές ιστορίες Η ποσοτικοποίηση των δεδομένων. (Ιστορική δημογραφία και Οικονομική ιστορία ) Η ποσοτικοποίηση στην πολιτισμική ιστορία. Π.χ. η ιστορία του βιβλίου. Τα ομοιογενή χαρακτηριστικά μετατρέπονται σε μετρήσιμα. Π.χ. η θρησκευτική πίστη δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος. Μπορούμε όμως να παρακολουθήσουμε τις διακυμάνσεις της σε έναν ομοιογενή χώρο, μέσα από μετρήσεις εξωτερικών εκδηλώσεων. Στην ποσοτικοποίηση των γεγονότων μας ενδιαφέρουν κυρίως οι τάσεις και οι ροπές. Εξω από τις τάσεις, οι αριθμοί αυτοί καθεαυτοί δεν μας αποκαλύπτουν τα μυστικά τους.

19 Προς μια «ολική» ιστορία
Emmanuel Le Roy Ladurie, Les Paysans du Languedoc (1966), [Οι χωρικοί του Λανγκεντόκ) Δημογραφική δομή – καθοριστικοί οι βιολογικοί παράγοντες / παραγωγικές δυνατότητες περιορισμένες → διακυμάνσεις τιμών + αύξηση πληθυσμού → πτώχευση πληθυσμιακών ομάδων και ταξικές συγκρούσεις. «Ιστορία του υλικού πολιτισμού εμπειρική και ποσοτική, που λαμβάνει υπόψη της τον βιολογικό, τον γεωγραφικό και τον κλιματολογικό παράγοντα. Ιστορία που μελετά τις σοδειές, τις επιδημίες, τη διατροφή, την ενδυματολογία και τη μόδα, τα μέσα παραγωγής και την κατανομή οικονομικών πλεονεκτημάτων και πλούτου» → καθαρή εικόνα των οικογενειακών δομών, διανομής κτηματικών περιουσιών, κλπ. Πηγές: εκκλησιαστικά αρχεία, φορολογικά κατάστιχα, κτηματολόγια

20 3η περίοδος των Annales 1969-1994
- 1969: Νέα διεύθυνση του περιοδικού: Ζακ Λε Γκοφ, Εμανουέλ Λε Ρουά Λαντιρί, Μαρκ Φερρό - 1970: ο Ζακ Λε Γκοφ διευθυντής του 6ου τμήματος της Πρακτικής Σχολής Ανώτατων Σπουδών και μετατροπή της το 1975 σε αυτόνομο ίδρυμα: Σχολή Ανωτάτων Σπουδών στις Κοινωνικές επιστήμες (l’École des hautes études en sciences sociales). - Ζακ Λε Γκοφ και Πιερ Νορά (επιμ.), Το έργο της ιστορίας, 3 τόμ. (1974): το μανιφέστο της νέας ιστορίας. - Ιστορία των νοοτροπιών. Σειριακή ιστορία Έρευνες Jacques Le Goff για το ρόλο των διανοουμένων, των τραπεζιτών, των εμπόρων, των επαιτών και των αιρετικών στο Μεσαίωνα Ladurie, Montaillou, (1975) Έργο σταθμός. Oλική ιστορία βασισμένη στις λεπτομερείς πληροφορίες ενός ιεροεξεταστή ανθρωπολόγου.

21 4η περίοδος των Annales (1994 έως σήμερα)
- Ζακ Ρεβέλ, Αντρέ Μπιργκέρ, Μπερνάρ Λε Πετί. - Ποικιλία κατευθύνσεων. Κριτική για θρυμματισμό και αποσπασματικότητα. - Δυσκολία να παρακολουθήσουν τους μετασχηματισμούς της ιστοριογραφίας. - Στροφή στις βιομηχανικές κοινωνίες. - Προσοχή στον πολιτισμό και τα σύμβολά του και τις συνδέσεις τους με τις σύγχρονεςπολιτικές παραδόσεις («τόποι της μνήμης»). - Απώλεια της ηγεμονίας: μια ιστορία ανάμεσα στις άλλες.

22 Annales. Μια συνόψιση Η ιστορία ως καθολική επιστήμη, διεπιστημονικό διανοητικό εγχείρημα. Ανίχνευση, ανάλυση και εξήγηση των δομών που συνέχουν τα ιστορικά φαινόμενα. Η συνολική ιστορία: πολυαιτιακά εξηγητικά μοντέλα, τα οποία επέμεναν στη διαντίδραση οικονομικού-κοινωνικού και συσχέτιζαν το ιδεολογικό-πολιτικό με το οικονομικό, περιθωριοποιώντας τα ιστορικά υποκείμενα χάριν των συμπαγών δομών (Κόκκινος) Κουλτούρα : σύστημα νοημάτων που εκφράζεται μέσω της γλώσσας και των συμβόλων. Η σημασία της κουλτούρας: δεν νοείται πλέον ως ο προνομιακός πνευματικός και αισθητικός χώρος μιας ελίτ, αλλά ως ο τρόπος με τον οποίο το σύνολο του πληθυσμού ζει και βιώνει τη ζωή του. Η σημασία της ιστορίας των συνειδήσεων: το κοινωνικό σύστημα αναλύεται με βάση τους τρόπους που εκφραζόταν στις νοοτροπίες και στις αντιλήψεις. Μελέτη των λαϊκών συμπεριφορών μέσα σε κοινωνικά και οικονομικά πλαίσια.

23 Annales. Μια συνόψιση Νοοτροπίες (mentalités ): οι τρόποι με τους οποίους συγκεκριμένες κοινωνίες σε συγκεκριμένες εποχές δομούν και αναπαριστούν τις απόψεις για τον κόσμο και τη ζωή. Περιλαμβάνουν δομημένες θεωρίες, αλλά κυρίως ασυνείδητες παραδοχές που εξωτερικεύονται σε διαδεδομένα σύμβολα, μεταφορές και κατηγορικές διακρίσεις που εκφράζονται τελετουργικά. Αναπαραστάσεις: οι εικόνες μέσα από τις οποίες οι άνθρωποι συγκροτούν την αντίληψή τους για τον κόσμο και την κοινωνία τους, καθώς και τις εικόνες του εαυτού και τις πεποιθήσεις που συμμερίζονται ως μέρος μιας κοινής πολιτισμικής παρακαταθήκης. Εγκατάλειψη γραμμικού χρόνου.

24 Κριτικές στην ιστορία των Annales
• Αδυναμία ανάλυσης και εξήγησης της ιστορικής αλλαγής. • Υπερβολική ποικιλία και διαμελισμός των θεματικών και των μεθόδων. • Όρια της ποσοτικής μεθόδου. • Ανάγκη για στροφή στην ιστορία των βιομηχανικών κοινωνιών . • Υποβαθμίστηκε ο πολιτικός παράγοντας. • Ντετερμινισμός της ιστορικής εξήγησης και υποβάθμιση της συνειδητής ανθρώπινης παρέμβασης: «ιστορία χωρίς τον άνθρωπο». • Εσωτερικές αντιθέσεις και ηγεμονικές συμπεριφορές έναντι των άλλων ιστοριογραφικών σχολών Ωστόσο κοινά αποδεκτό ότι: • Διεύρυναν την οπτική γωνία των ιστορικών ως προς το χώρο μελέτης, τις θεματικές και τις μεθόδους, τις σχέσεις με τις επιστήμες του ανθρώπου. Τεράστια η διεθνής απήχησή τους, και στις πάλαι ποτέ σοσιαλιστικές χώρες