Αίσθηση και Αντίληψη ,./ Δαφνη Ρουμανη.

Παρουσίαση με θέμα: "Αίσθηση και Αντίληψη ,./ Δαφνη Ρουμανη."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αίσθηση και Αντίληψη ,./ Δαφνη Ρουμανη

2 Επισκόπηση - Τι είναι αίσθηση και τι αντίληψη;
- Έγκυρος ο διαχωρισμός; - Πως τις μελετάμε - Ποιοι παράγοντες επιδρούν στην αντίληψη; Επεξεργασία πληροφοριών (top-down vs bottom-up) - Αντίληψη Α Although perception appears to occur automatically, it is actually the outcome of complex processes that resemble, to some extent, processes involved in solving problems.

3 Αισθήσεις Όραση Ακοή Γεύση Όσφρηση: χημικές αισθήσεις
Όραση Ακοή Γεύση Όσφρηση: χημικές αισθήσεις *γεύση+οσμή=flavor Αφή: σωματικές αισθήσεις Σωματαίσθηση, Ιδιοδεκτικότητα, Πόνος, Κιναίσθηση, Ισορροπία *ιδιοδεκτικότητα (proprioception): η ικανότητα να αισθάνομαι και να γνωρίζω ανά πάσα στιγμή τη θέση του σώματος και των μελών μου * κιναίσθηση – ισορροπία: η ικανότητα να αισθάνομαι την κίνηση του σώματος και των μελών του Όπως κάθε τι στην επιστήμη έτσι ακόμα και για το πόσες αισθήσεις έχουμε υπάρχει διαφωνία Αυτό που αλλάζει κάθε φορά είναι ο τρόπος κατηγοριοποίησης , εαν π.χ. Πάμε με βάση το αισθητήριο όργανο, τότε έχουμε 5 αισθήσεις,.. Αλλά για παράδειγμα ένα άγγιγμα δεν ειναι απαραίτητα πόνος εαν πάμε με βάση τους υποδοχείς τότε πάλι αλλάζει το πράγμα γιατι π.χ. Η ακοή, η ισορροπία, και μέρος της αφής ειναι μηχανικές αισθήσεις Εδώ θα ακολουθήσουμε τη διάταξη του βιβλίου η διαφορετική εμπειρία που προκαλείται από διαφορετικές αισθήσεις (βλέπω – μυρίζω)

4 Αντίληψη Ερέθισμα Επεξεργασία Αντίληψη Συμβαίνει αυτόματα;
Είναι πολύπλοκη ή απλή σαν διεργασία; Είναι γνωστική λειτουργία; Ποιος είναι ο σκοπός της; Από τι εξαρτάται; Αίσθηση και αντίληψη είναι το ίδιο; Although perception appears to occur automatically, it is actually the outcome of complex processes that resemble, to some extent, processes involved in solving problems. Παράδειγμα του David που είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο έχοντας πάρει μεταμφεταμίνη: είχε οπτικές παραισθήσεις-συγκεκριμένα έβλεπε ανθρώπους ενώ δεν υπήρχαν... Ταυτόχρονα η Μπέτυ είχε επίσης μπει το ίδιο βράδυ στο νοσοκομείο γιατί δεν μπορούσε να αναγνωρίσει τον άντρα της...ούτε τους γιους της- κατά τα άλλα όλα φαινομενικά πήγαίναν καλά Επέμενε ότι το πρόβλημα ήταν στα μάτια της... Έτσι και οι δύο πήγαν για διαφορετικούς λόγους στο νοσοκομείο αλλά με σκοπό να ελέγξουν πως δούλευε η όρασή τους Και οι δύο δεν είχαν κανένα πρόβλημα με την όραση Ή τα μάτια τους όλα δούλευαν μια χαρά!!!! Έχουμε δύο διαφορετικές περιπτώσεις, Ανύπαρκτο ερέθισμα που προκαλεί μια έντονη αντιληπτική εμπειρία Υπαρκτό ερέθισμα που προκαλεί μια ημιτελή-πληροφορία (η μπέτυ βλέπει ένα πρόσωπο αλλά δε μπορεί να το αντιληφθεί σωστά) – Η ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο εξαρτάται κατά πολύ από το πως τον αντιλαμβανόμαστε Τα αισθητήρια όργανα παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο σε αυτή τη λειτουργία (αντίληψη του κόσμου) αλλά ίσως το πιο σημαντικό είναι να έχουμε τη δυνατότητα να το ερμηνεύοσουμε! Πάρα πολύ βασική διάκριση. Συμβαίνουν ανά πάσα στιγμή 1000δες αισθητήρια συμβάντα ο εγκέφαλος πρέπει να τα ερμηνεύσει όμως προκειμένου να έχει νόημα η πραγματικότητα! Ερέθισμα Επεξεργασία Αντίληψη

5 Αίσθηση vs. αντίληψη: παραδοσιακή ερμηνεία
«Η αίσθηση είναι η απλή επίγνωση εξαιτίας της διέγερσης ενός αισθητηρίου οργάνου. Είναι η βασική εγγραφή του φωτός, του ήχου, της οσμής ή της γεύσης καθώς τμήματα του σώματός σας αλληλεπιδρούν με τον φυσικό κόσμο. Μετά την εγγραφή μιας αίσθησης στο κεντρικό σας νευρικό σύστημα λαμβάνει χώρα η αντίληψη στο επίπεδο του εγκεφάλου σας. Αντίληψη ειναι η επεξεργασία, ταυτοποίηση και ερμηνεία μιας αίσθησης, με σκοπό τον σχηματισμό μιας νοητικής αναπαράστασης» (Schacter, Gilbert, Wegner, σελ. 166). Αίσθηση = παράθυρο στο κόσμο Αντίληψη = ερμηνεία του τι μπαίνει μέσα από αυτό Although perception appears to occur automatically, it is actually the outcome of complex processes that resemble, to some extent, processes involved in solving problems. Η αντίληψη ξεκινά με ένα «αισθητηριακό γεγονός» που συμβαίνει στον έξω κόσμο. Γινόμαστε αποδέκτες πολύπλοκων ή απλών, ακουστικών οπτικών ή γευστικών ερεθισμάτων Ζούμε σε ένα πολυαισθητηριακό περιβάλλον και χρησιμοποιούμε διαρκώς τις αισθήσεις μας για να αλληλεπιδράσουμε με αυτό. Χρησιμοποιούμε διαρκώς τα αισθητήρια οργανά μας για να δούμε, να ακούσουμε, να μιλήσουμε και να επικοινωνήσουμε Η αντίληψη σαν μια θεατρική παράσταση... Αυτό που βλέπουμε στη σκηνή υπάρχει, αλλά ύπάρχει και αυτό που συμβαίνει στα παρασκήνια Οι αισθήσεις μας μας λένε ότι κάτι υπάρχει εκεί έξω, η αντίληψη μας λέει τι είναι αυτό. Ο διαχωρισμός ειναι κυρίως περιγραφικός και μας βοηθάει να μιλάμε πιο εύκολα για τις δύο διεργασίες, αλλά δεν είναι απαραίτητα δύο τελείως διαφορετικά πράγματα Ο διαχωρισμός υπάρχει γιατί μας επιτρέπει να μιλάμε καλύτερα και να διαχωρίσουμε τα στάδια της αντιληπτικής επεξεργασίας Ο ορισμός που δίνει το βιβλίο: αίσθηση είναι η απλή επίγνωση εξαιτίας της διέγερσης ενός αισθητηρίου οργάνου, είναι λάθος! Ο όρος επίγνωση είναι λαθεμένα χρησιμοποιημένος εδώ Καθώς επίγνωση συνδέεται με τη συνείδηση, κάτι που ειναι πρώτον ανώτερη γνωστική λειτουργεία και δεύτερον υποννοεί συνειδητή πρόσβαση στην πληροφορία, κάτι που δεν ισχύει απαραίτητα. Δεν «εγγράφονται» όλα στη συνείδησή μας, ειδάλλως θα βομβαρδιζόμασταν απο πληροφοριακό περιεχόμενο Είναι λάθος να υπονοείται μια αιτιακή σχέση αντίληψης αίσθησης! O διαχωρισμός έχει κατά κάποιο τρόπο κληρονομηθει από τους δομιστές According to structuralism, our overall experience is determined by combining basic elements of experience the structuralists called sensations. Thus, just as chemistry had developed a periodic table of the elements, which organized elements on the basis of their molecular weights and chemical properties, Wundt wanted to create a “periodic table of the mind,” which would include all of the basic sensations involved in creating experience Structuralism An approach to psychology that explained perception as the adding up of small elementary units called sensations.

6 Αίσθηση και Αντίληψη: μέρη ενός συνεχούς
ΑΙΣΘΗΣΗ (sensation) ΑΝΤιληψη (perception) Η διαδικασία ανίχνευσης, πρόσληψης και μετατροπής της φυσικής ενέργειας από το περιβάλλον (ερέθισμα) σε νευρωνικό σήμα. Η επιλογή, ερμηνεία και οργάνωση των αισθήσεων Ενέργεια ερεθίσματος πχ. Οσμή,γεύση,φως κτλ Αισθητηριακοί Υποδοχείς πχ. Μάτια, αυτιά, μύτη Νευρωνικές Εκφορτίσεις Εγκέφαλος Οπτικές, οσφητικές,ακουστικές περιοχες,κτλ. ΑΙΣΘΗΣΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ Σκοπός της αντίληψης είναι να μπορέσουμε να υπάρξουμε και δράσουμε στον κόσμο και το περιβάλλον. Απαραίτητη προϋπόθεση, και πολύ πριν ανέβουμε επίπεδο και μιλήσουμε για ανώτερες γνωστικές λειτουργίες,όπως είναι η μάθηση ή γλώσσα, πρέπει να μπορέσουμε να βγάλουμε νόημα για αυτά που βλέπουμε. Για να αναπαραστήσουμε τον κόσμο, πρέπει να προσλάβουμε τη φυσική ενέργεια ενός εξωτερικού ερεθίσματος (περιβάλλον) και να τη μετατρέψουμε στη γλώσσα που καταλαβαίνει ο εγκέφαλος, που δεν ειναι άλλη απο τη νευρωνική. Η αντίληψη είναι αυτό που νοηματοδοτεί τα αισθητηριακά δεδομένα Οι αισθήσεις μας μας λένε ότι κάτι υπάρχει εκεί έξω, η αντίληψη μας λέει τι είναι αυτό. Ο διαχωρισμός υφίσταται για πρακτικούς/θεωρητικούς λόγους, στην πράξη είναι δύσκολο να διαχωριστούν οι δύο διεργασίες καθώς αποτελούν μέλος ενός συνεχούς Παρότι υποννοείται μια αιτιακή σχέση στο βιβλίο μεταξύ αντίληψης και αισθησης, αυτή η λογική είναι κάπως αυθαίρετη, καθότι δεν μπορούμε να αποδώσουμε το σχηματισμό μιας νοητικής εικόνας ή αναπαράστασης στη διέγερση του αισθητήριου οργάνου

7 Ερώτημα: γίνονται όλα τα αισθητηριακά σήματα αντιληπτά;
Ποιοι είναι οι περιορισμοί της αίσθησης και πως μπορούμε να τους εντοπίσουμε; Κατώφλι – ουδός Ποιος κλάδος τα μελετά;

8 Αίσθηση και Αντίληψη: είναι το ίδιο;
Τι γίνεται όταν το τρίπτυχο ερέθισμα-αισθητήριο γεγονός – αντίληψη χαλάει; Illusion= misinterprenting what a real object is Hallucination=perception of an object that is not there Delusion= being convinced that the hallucinations are true! Χ Ερέθισμα Επεξεργασία Αντίληψη Ερέθισμα Επεξεργασία Αντίληψη Χ Χ

9 Αίσθηση και Αντίληψη: είναι το ίδιο;
Βλέπουμε μόνο με τα μάτια μας; Το να βλέπεις και να κατανοείς αυτό που βλέπεις είναι διαφορετικές διεργασίες Προσωποαγνωσία/αγνωσία Α Charles Bonne σύνδρομο Ερέθισμα χωρίς αντίληψη Αντίληψη χωρίς ερέθισμα Διαχωρισμός λειτουργικός, περιγραφικός(;), ενδεχομένως η αίσθηση είναι πιο ‘καλωδιωμένη’ (hardwired) ενώ η αντίληψη σχετίζεται περισσότερο με τη μάθηση (π.χ. Επίδραση πλαισίου κτλ) Αντίθετη είναι η άρνηση τύφλωσης ή σύνδρομο του Αντον, όπου ο ασθενής ενώ έχει βλάβη (αμφοτεροπλευρη) αρνείται ότι δε βλέπει. προσωπογνωσία: αυτό που έχει χαλάσει ειναι η ικανότητα αναγνώρισης προσώπου, ακόμα και του πιο οικείου, όχι η όραση. Οι άνθρωποι αυτοί μπορούν κανονικά να γράφουν, να διαβάζουν ή να κινούνται στο χώρο. Η βλάβη ειναι πολύ εστιασμένη, και εγκεφαλικά και συμπεριφορικά! Η αίσθηση θεωρείται σαν ένα πρωτογενές στάδιο επεξεργασίας το αποτέλεσμα της οποίας είναι η αντίληψη, με αυτό το τρόπο ειναι ανώτερη η αντίληψη, ιεραρχικά ανώτερη. Αυτό όμως δεν ισχύει, ΄καλό είναι να τα βλεπουμε ως ένα συνεχές, το τι είναι αισθητήριο γεγονός και τι αντιληπτικό είναι θολό Άλλωστε δεν έπεται ότι κατώτερες περιοχές συνδέονται με κατώτερες λειτουργίες Είναι κατι σαν το bottom-up και τα top-down, ειναι διαφορετικά αλλά κ τα δύο μετράνε Ωστόσο ειναι διακριτό... Άλλωστε μπορώ να έχω ένα αισθητήριο συμβάν, χωρίς να το αντιλφθώ, π.χ. Ένα άγγιγμα που δεν καταλαβα Μπορώ να έχω και ένα αντιληπτικό συμβάν χωρίς κάποιο αισθητήριο γεγονός (π.χ. Όνειρα, παραισθήσεις κτλ)

10 Λειτουργία της αντίληψης: είναι πιστό αντίγραφο του κόσμου;
-Η αντίληψη είναι μια ψυχολογική κατασκευή που μας επιτρέπει να φτιάχνουμε αναπαραστάσεις της πραγματικότητας και να δρούμε στον κόσμο που μας περιβάλλει [perception for action] -Είναι μια συνεχής δυναμική διεργασία που επηρεάζεται τόσο από «ανώτερους» γνωστικούς παράγοντες (γνώση, μνήμη, συγκινήσεις, προσοχή) όσο και από χαρακτηριστικά του ίδιου του ερεθίσματος: -Διέπεται από μια δι-υποκειμενική αντικειμενικότητα -Bottom-up (απο κάτω προς τα πάνω) vs. top-down (από πάνω προς τα κάτω) διεργασίες Είναι όμως ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε πιστό αντίγραφο της πραγματικότητας; Παλιό φιλοσοφικό πρόβλημα, που μας δείχνει ότι η αντίληψη υπάρχει γιατί έτσι είναι φτιαγμένο το νευρικό μας σύστημα, Στη φύση υπάρχουν τα ερεθίσματα που προκαλούν αλλαγές στην πίεση του αέρα, ήχος είναι ο τρόπος με τον οποίο το νευρικό μας σύστημα ερμηνεύει Αυτές τις αλλαγές Μπορει πχ να βλέπω μια ντομάτα αλλά είναι η πρότερη γνώση μου που μου επιτρέπει να πω ότι είδα μια ντομάτα Το ότι θα τη δω κόκκινη εξαρτάται απο την ίδια τη ντομάτα, αλλά το ότι θα την ονομάσω ντομάτα εξαρτάται απο την προϋπάρχουσα εμπειρία μου Κίνητρα, εμπειρίες, προσδοκία, γενικότερη κατάσταση οργανισμού, γνώση, μνήμη όλα επηρεάζουν την αντίληψη Τα χαρακτηριστικά του ερεθίσματος παίζουν πάντα ρόλο, πχ ένας πιο φωτεινός κύκλος είναι πάντα ένας πιο φωτεινός κύκλος Εαν τώρα δεν φοράω τα γυαλιά μου ή είμαι πολύ κουρασμένος, μπορεί κ να μην αντιληφθώ τη διαφορά Εαν όμως πχ το 13 ξαφνικά γίνει Β είναι επειδή επιδρά το πλαίσιο στο οποίο τοποθετείται Πως επιδρα το πλαίσιο;

11 Bottom-up (↑) vs. top-down (↓)
Η ενέργεια εγγράφεται στους υποδοχείς Το αντιληπτικό σύστημα συνδιάζει τα επιμέρους σε μια ενιαία αντίληψη/ αντίλημμα Π.χ. Πως συνδυάζουμε τα γράμματα που σχηματίζουν μια λέξη Ερμηνεία αισθητηριακής πληροφορίας βάσει της προϋπάρχουσας γνώσης Π.χ. Ερμηνεία λέξεων και προτάσεων κατά την ανάγνωση

12 Bottom-up (↑) vs. top-down (↓)

13 Bottom-up (↑) vs. top-down (↓)
Είναι όμως ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε πιστό αντίγραφο της πραγματικότητας; Παλιό φιλοσοφικό πρόβλημα, που μας δείχνει ότι η αντίληψη υπάρχει γιατί έτσι είναι φτιαγμένο το νευρικό μας σύστημα, Στη φύση υπάρχουν τα ερεθίσματα που προκαλούν αλλαγές στην πίεση του αέρα, ήχος είναι ο τρόπος με τον οποίο το νευρικό μας σύστημα ερμηνεύει Αυτές τις αλλαγές Μπορει πχ να βλέπω μια ντομάτα αλλά είναι η πρότερη γνώση μου που μου επιτρέπει να πω ότι είδα μια ντομάτα Το ότι θα τη δω κόκκινη εξαρτάται απο την ίδια τη ντομάτα, αλλά το ότι θα την ονομάσω ντομάτα εξαρτάται απο την προϋπάρχουσα εμπειρία μου Κίνητρα, εμπειρίες, προσδοκία, γενικότερη κατάσταση οργανισμού, γνώση, μνήμη όλα επηρεάζουν την αντίληψη Τα χαρακτηριστικά του ερεθίσματος παίζουν πάντα ρόλο, πχ ένας πιο φωτεινός κύκλος είναι πάντα ένας πιο φωτεινός κύκλος Εαν τώρα δεν φοράω τα γυαλιά μου ή είμαι πολύ κουρασμένος, μπορεί κ να μην αντιληφθώ τη διαφορά Εαν όμως πχ το 13 ξαφνικά γίνει Β είναι επειδή επιδρά το πλαίσιο στο οποίο τοποθετείται Πως επιδρα το πλαίσιο;

14

15 Colour contrast illusion

16 Παραδείγματα πως το πλαίσιο αλλάζει την αντίληψη

17 Παραδείγματα πως το πλαίσιο αλλάζει την αντίληψη

18 Οπτικές πλάνες Τηε ponzo illusion Muller-lyer illusion
Οι συγκλίνουσες γραμμές δινουν την αίσθηση ότι το ζώο έχει τοποθετηθεί μακρύτερα, επειδή όμως έχει το ίδιο μέγεθος ακριβώς,μας φαίνεται μεγαλύτερο (πλάνη γιατί βάθος δεν υπάρχει γιατί η εικόνα είναι δισδιάταστατη) Όταν παρατηρείτε δύο Α τα οποία προβάλλουν ίδιου μεγέθους σχήμα στον αμφιβληστροειδή, το Α που νομίζουμε ότι βρίσκεται πιο μακριά φαίνεται μεγαλύτερο Αυτός είναι και ένας τρόπος να εξηγηθεί η γνωστή πλάνη Muller Lyer. Σύμφωνα με αυτή την εξήγηση ο λόγος για τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη γραμμή μακρύτερη είναι ακριβώς γιατί αποδίδουμε στις γραμμές αυτές ένα τριδιάστατο περιβάλλον

19 Οπτικές πλάνες Τηε ponzo illusion Muller-lyer illusion
Οι συγκλίνουσες γραμμές δινουν την αίσθηση ότι το ζώο έχει τοποθετηθεί μακρύτερα, επειδή όμως έχει το ίδιο μέγεθος ακριβώς,μας φαίνεται μεγαλύτερο (πλάνη γιατί βάθος δεν υπάρχει γιατί η εικόνα είναι δισδιάταστατη) Όταν παρατηρείτε δύο Α τα οποία προβάλλουν ίδιου μεγέθους σχήμα στον αμφιβληστροειδή, το Α που νομίζουμε ότι βρίσκεται πιο μακριά φαίνεται μεγαλύτερο Αυτός είναι και ένας τρόπος να εξηγηθεί η γνωστή πλάνη Muller Lyer. Σύμφωνα με αυτή την εξήγηση ο λόγος για τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη γραμμή μακρύτερη είναι ακριβώς γιατί αποδίδουμε στις γραμμές αυτές ένα τριδιάστατο περιβάλλον

20 Τι σημαίνουν οι οπτικές πλάνες; (‘mind bugs’)
Οι οπτικές πλάνες (optical illusions) δεν είναι αντιληπτικά λάθη, αλλά αποκαλύπτουν το πως λειτουργεί το αντιληπτικό σύστημα, πως αποκωδικοποιεί εξωτερικά ερεθίσματα έτσι ώστε να νοηματοδοτήσει τον εξωτερικό κόσμο προκειμένου να αλληλεπιδράσει με αυτόν. The beating heart The beating heart- Akiyoshi Kitaoka

21 - όχι: φυσικό ≠ αντιληπτικό φαινόμενο
Ερώτημα: ένα δέντρο που πέφτει στο δάσος και δεν υπάρχει κανείς κοντά για να το ακούσει, παράγει ήχο; - όχι: φυσικό ≠ αντιληπτικό φαινόμενο - κύματα πίεσης αέρα, ο ήχος αντιληπτικό μέγεθος

22 Σχολιάστε Τα χρώματα δεν υπάρχουν στην φύση Νεύτων
Τι υπάρχει στη φύση; Μακρά μήκη κύματος (LW) Μεσαία μήκη κύματος (MW) Bραχέα μήκη κύματος (SW)

23 Ποιος βλέπει πιο σωστά;

24 Ποιος βλέπει πιο σωστά;
Πως θα μπορούσαμε πειραματικά να το διαπιστώσουμε;

25 Είναι η αντίληψη πιστό αντίγραφο του πραγματικού κόσμου;
«Η αίσθηση είναι μια αφαίρεση. Δεν είναι αντιγραφή του πραγματικού κόσμου». Kandel, 2006 Αντιλαμβανόμαστε τις αλλαγές στην πίεση του αέρα ως ήχο, τα μήκη κύματος ως χρώματα, γιατί έτσι είναι φτιαγμένο το νευρικό μας σύστημα. Φυσικά vs αντιληπτικά χαρακτηριστικά Υποκειμενική αντικειμενικότητα

26 Αντικειμενική Υποκειμενικότητα
Πως διασφαλίζεται όμως η συνεννόηση και η επικοινωνία πάνω στα αντιληπτικά περιεχόμενα μιας εμπειρίας; Γιατί καταλαβαίνουμε τι θα πει κόκκινο; Είναι το κόκκινο κοινό για όλους τους ανθρώπους;

27 Αντικειμενική Υποκειμενικότητα
Πως διασφαλίζεται όμως η συνεννόηση και η επικοινωνία πάνω στα αντιληπτικά περιεχόμενα μιας εμπειρίας; Γιατί καταλαβαίνουμε τι θα πει κόκκινο; Είναι το κόκκινο κοινό για όλους τους ανθρώπους; Υπάρχουν κοινές αρχές αντιληπτικής οργάνωσης (π.χ. Gestalt ή άλλες θεωρίες αναγνώρισης αντικειμένων, π.χ. Θεωρία προτύπων) Υπάρχει ένα κοινό νευροφυσιολογικό δίκτυο: κάθε αισθητηριακό σήμα ακολουθεί συγκεκριμένη μορφή επεξεργασίας σε συγκεκριμένη νευρική οδό (αισθητήρας/υποδοχέας → Ε) Από τι καθορίζεται το είδος της αίσθησης; Το είδος της αίσθησης καθορίζεται τόσο από το είδος του ερεθίσματος (π.χ. Φως, πίεση, χημικές αισθήσεις) όσο και από το που στον εγκέφαλο θα καταλήξει Υπάρχουν διαφορετικά μέρη του Ε που ασχολούνται με διαφορετικές αισθήσεις

28 Κάθε αισθητηριακό σήμα καταλήγει σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου
Πλούτος αντιληπτικής εμπειρίας

29 Εγκέφαλος και αισθήσεις

30 Εγκέφαλος και αισθήσεις
1. Ινιακός: οπτικός φλοιός, όραση, βλάβες εδώ προκαλούν μερική ή ολική τύφλωση 2. Βρεγματικός: αφή, σωματαισθητικός φλοιός: κάθε τμήμα του σωματαισθητικού φλοιού αντιπροσωπεύει συγκεκριμένο τμήμα του σώματος [καθορίζει τη θέση μας στο χώρο-βλάβη προκαλεί απώλεια ιδιοδεκτικότητας] 3. Κροταφικός: ακοή-γλώσσα (κατανόηση-Wernicke), ανώτερες οπτικές (συνειρμικές) περιοχές αναγνώριση προσώπων & Α 4. Μετωπιαίος: παραγωγή λόγου (Broca), οργάνωση κινητικής (και όχι μόνο) συμπεριφοράς - κινητικός φλοιός, σκέψη, μνήμη, λήψη αποφάσεων, έλεγχος συγκινησιακής κατάστασης, προσοχή, προγραμματισμός δράσης, δέχεται «μηνύματα» από όλα τα μέρη του Ε: ολοκλήρωση - απαρτίωση, προμετωπιαίος φλοιός

31 Όταν οι αισθήσεις μπερδεύονται: συναισθησία

32 Όταν οι αισθήσεις μπερδεύονται: συναισθησία
Η συναισθησία είναι το φαινόμενο κατά το οποίο ένας αισθητηριακός (π.χ. ο ήχος μιας νότας) ή εννοιολογικός ερεθισμός (π.χ. μια μέρα της εβδομάδας) προκαλεί την αυτόματη εμπειρία ενός άλλου ερεθισμού (π.χ. ένα χρώμα που αιωρείται στο χώρο). Προκαλείται αυτόματα – οι συνδέσεις διαρκούν Εμπειρία vs φαντασία Μπορεί να προκληθεί από τη χρήση παραισθησιογόνων ναρκωτικών! Ποια λειτουργία μπορεί να ενισχυθεί ενδεχομένως; «Πόσο κίτρινη και εύθρυπτη είναι η φωνή σας» -S. Πρώτο περιστατικό καταγεγραμμένο με συναισθησία απευθυνόμενος στον Vygotksy

33 όραση

34 Όραση και ακοή

35 Ακοή→ Όραση Stream/bounce Illusion: εάν την ώρα της σύγκρουσης ακούσω έναν ήχο, τότε θα νομίσω ότι οι μπάλες συγκρούονται (στατιστική μάθηση) [ Η ακουστική αντίληψη μπορεί να επηρεάσει το πως αντιλαμβάνομαι ένα οπτικό ερέθισμα Παράδειγμα top-down ή bottom-up επίδρασης;

36 Όραση → Ακοή The McGurk effect
Όταν το «σύνολο» ξεπερνά το άθροισμα των μερών Πολυαισθητηριακή απαρτίωση της πληροφορίας (multimodal/multisensory integration)

37

38 Πως μελετάμε την αντίληψη
Περιβάλλον: Ερέθισμα (Φυσική Ενέργεια) Αισθητήριοι Υποδοχείς: Μετατροπή Σήματος (Transduction) Μετάδοση Σήματος Εγκέφαλος Μνήμη, Γνώση, Γενικότερη Κατάσταση Αντίληψη Ψυχολογική Προσέγγιση Ψυχοφυσική, Πειραματική Ψυχολογία, Γνωστική Ψυχολογία Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την αντίληψη; Θεωρητικές παραδοχές: αναπαραστάσεις 2. Φυσιολογική Προσέγγιση Βιολογική Ψυχολογία,Γνωστική Νευροεπιστήμη Πως συμβαίνει η αντίληψη; Ποιες νευροφυσιολογικές λειτουργίες διαμεσολαβούν το σχηματισμό του αντιλήμματος (percept); «Η αίσθηση είναι μια αφαίρεση. Δεν είναι αντιγραφή του πραγματικου κόσμου». Kandel, 2006

39 Αντίληψη Α: απλή ή πολύπλοκη διεργασία;

40 Αντίληψη Α: απλή ή πολύπλοκη διεργασία;

41 Κοιτάξτε από αριστερά προς τα δεξιά

42 Πως πραγματοποιείται η αναγνώριση αντικειμένων; (ψυχολογία)
Θεωρίες Αναγνώρισης των Αντικειμένων 1. Θεωρίες Προτύπων (ή Ταύτισης εικόνων) 2. Θεωρίες Χαρακτηριστικών 3. Gestalt Προσέγγιση Αναγνώριση βάσει του συνόλου Αναγνώριση βάσει των επιμέρους χαρακτηριστικών Το σύνολο είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του

43 1.Θεωρίες Προτύπων Το οπτικό ερέθισμα αντιπαραβάλλεται με ήδη αποθηκευμένες εικόνες Πρότυπη σχηματική μορφή (template): μια νοητική αναπαράσταση, η οποία μπορεί να συγκριθεί απευθείας με ένα ιδωμένo σχήμα στον αμφιβληστροειδή Δεν εξηγεί γιατί αναγνωρίζουμε με την ίδια ευκολία Α ακόμα και όταν αλλάζουν μέγεθος, προσανατολισμό, σχήμα Τεράστιος όγκος αποθηκευμένης πληροφορίας, ατελέσφορο σύστημα Σύμφωνα με τη θεωρία προτύπων θα έπρεπε να έχουμε για κάθε εκδοχή του g μία αποθηκευμένη εικόνα Η μνήμη στην ουσία συγκρίνει αυτό που βλέπει με ήδη αποθηκευμένες εικόνες και επιλέγει το πρότυπο που της ταιριάζει (και πως επιλέγει, με ποιο τρόπο, ποιος αποφασίζει)

44 2.Θεωρία Χαρακτηριστικών (Recognition by components)
Η αναγνώριση της μορφής ξεκινά με την εξαγωγή των πιο βασικών δομικών χαρακτηριστικών ενός Α Τα Α είναι αποθηκευμένα στη μνήμη σα δομικά χαρακτηριστικά: νοητικοί πίνακες περιεχομένων μερών των Α μαζί με τις χωρικές σχέσεις ανάμεσα σε αυτά τα μέρη, ένα είδος γεωμετρικού αλφαβήτου. Τα στοιχεία αυτά ονομάζονται γεόντα (geons) -Αποτελεσματικές στο επίπεδο αναγνώρισης κατηγοριών, όχι όμως ενός ξεχωριστού Α -πιο οικολογική θεωρία, εξηγεί view invariance Για παράδειγμα στοιχεία κυρτά, κυλινδρικά ή με ακμές αποθηκεύονται ένα πίνακα καταγραφών μαζί με τις σχέσεις που έχουν μεταξύ τους. Σε αυτές τις θεωρίες η αναγνώριση Α διαχωρίζει μια εικόνα στα ορατά της μέρη, καταγράφει τις χωρικές του σχέσεις και τελικά συγκρίνει τη δομή αυτή με κάτι που είναι ήδη αποθηκευμένα Όσα περισσότερα είναι τα geons που συναποτελούν ένα Α τόσο λιγότερο πιθανό είναι να κάνουμε λάθη Το θέμα είναι όμως πχ πως με αυτή τη θεωρία ξεχωρίζουμε ένα φιλικό πρόσωπο από ένα άγνωστο...

45 3. H Gestalt προσέγγιση (μορφοδομική): αρχές αντιληπτικής οργάνωσης
Δεν μπορούν όλες οι αντιλήψεις να αναλυθούν σε μικρότερες δομικές μονάδες (Wertheimer) Ο εγκέφαλος δεν αποδομεί απλά μια εικόνα αλλά στην ουσία την ανασυνθέτει βασιζόμενος σε κάποιες βασικές αρχές αντιληπτικής ομαδοποίησης Ταιριάζει πολύ με τη φαινομενολογία της αντίληψης, ωστόσο δεν ξεπερνά το περιγραφικό επίπεδο Οι ψυχολόγοι της Gestalt μιλούν για το πως οργανώνεται η αντιληπτική εμπειρία. Άλλωστε σπάνια έχουμε να κάνουμε με απομονωμενα Α στο περιβάλλον. Οι Gestalt ψυχολόγοι ήθελαν στην ουσία να αντιπαρατεθούν με τους στρουκτουραλιστές που πίστευαν ότι η αντίληψη αποδομείται σε μικρότερα συστατικά στοιχεία τις αισθήσεις. Ο Wertheimer είχε παρατηρήσει την apparent motion illusion, τη ψευδαίσθηση της κίνησης δύο σημείων στατικών που αναβοσβήνουν... Ενώ η τελική αντίληψη είναι κίνηση, τα στοιχεία που την αποτελούν δεν είναι . Μπορούν όμως όλα τα αντικείμενα που αντιλαμβανόμαστε να αναλυθούν στα βασικά τους στοιχεία; The brain invents stuff! apparent motion illusion