Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ & ΟΙ ΛΟΓΙΚΕΣ ΤΗΣ

Παρουσίαση με θέμα: "Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ & ΟΙ ΛΟΓΙΚΕΣ ΤΗΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ & ΟΙ ΛΟΓΙΚΕΣ ΤΗΣ
Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ & ΟΙ ΛΟΓΙΚΕΣ ΤΗΣ ΓΙΟΥΛΗ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016 Θ.Ε.7. MA-HEP

2 «Το Ζεν και η τέχνη της συντήρησης της μοτοσυκλέτας» - Robert Pirsig, 1974
«Ποιότητα… Ξέρεις τι είναι, μα δεν ξέρεις τι είναι. Αυτό είναι αντιφατικό ... αλλά μερικά πράγματα είναι καλύτερα από άλλα, δηλαδή έχουν περισσότερη ποιότητα. Όμως όταν προσπαθείς να πεις τι είναι η ποιότητα, πέρα από τα πράγματα που έχουν ποιότητα, η προσπάθεια είναι μάταιη! Δεν υπάρχει κάτι που να μπορούμε να πούμε. Όμως αν δεν μπορείς να πεις τι είναι ποιότητα, πώς ξέρεις τι είναι, πώς γνωρίζεις αν υπάρχει; Αν κανείς δεν γνωρίζει τι είναι, τότε, για πρακτικούς λόγους, δεν υπάρχει καθόλου....

3 «Το Ζεν και η τέχνη της συντήρησης της μοτοσυκλέτας»
Αλλά πάλι για πρακτικούς λόγους πραγματικά υπάρχει. Αλλοιώς σε τι βασίζονται οι βαθμοί; Αλλοιώς γιατί οι άνθρωποι πληρώνουν περιουσίες για κάποια πράγματα και άλλα τα ρίχνουν στα σκουπίδια; Προφανώς κάποια πράγματα είναι καλύτερα από άλλα… αλλά τι είναι το «καλύτερο» ; Έτσι πηγαίνεις πάνω- κάτω, στριφογυρίζοντας τις σκέψεις σου, μη βρίσκοντας να κρατηθείς από πουθενά.Τι στο διάολο είναι η ποιότητα;Τι ακριβώς είναι;» (Robert Pirsig, 1974:179)

4 “What the hell is quality? ”
Πολλά έχουν γραφεί για την ποιότητα στην εκπαίδευση Τα περισσότερα αφορούν τον έλεγχο, τη διασφάλιση, τη διαχείριση ή την πολιτική για την ποιότητα. Λίγα έχουν γραφεί για την ίδια τη φύση της έννοιας. Θα ξεκινήσουμε τη συζήτηση παρουσιάζοντας και αναλύοντας ένα «κλασσικό» κείμενο των Harvey&Green (1993)

5 ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Η ποιότητα της ανώτατης εκπαίδευσης αποτελεί σημαντικό ζήτημα εκπαιδευτικής πολιτικής. Για τους συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διδικασία η ποιότητα ήταν πάντα σημαντική αν και συχνά εθεωρείτο αυτονόητη και δεδομένη Μια σειρά από παράγοντες όπως για παράδειγμα, τα αυξημένα επίπεδα συμμετοχής στην ανώτατη εκπαίδευση, η διευρυμένη πρόσβαση, η ανάγκη για καλύτερα εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό και οι απαιτήσεις των εργοδοτών αύξησαν τη σημασία που σήμερα αποδίδεται στην ποιοτική εκπαίδευση

6 Ποιότητα: Έννοια απόλυτη;
Υπάρχει μια αυταπόδεικτη, αδιαπραγμάτευτη απόλυτη έννοια της ποιότητας (‘αποδεικτική’ όπως θα έλλεγε ο Husserl). Ως έννοια απόλυτη η ποιότητα έχει φύση παρόμοια με αυτή της «αλήθειας» και της «ομορφιάς». Είναι ένα ιδεώδες. Όλοι έχουμε μια «διαισθητική» αντίληψη της έννοιας της ποιότητας, όμως μας είναι δύσκολο να την περιγράψουμε ακριβώς και να ορίσουμε το περιεχόμενό της.

7 Ποιότητα: Έννοια σχετική;
Συχνότερα πια αναφερόμαστε στην ποιότητα ως έννοια «σχετική». Το περιεχόμενό της διαφέρει ανάλογα με το ποιός χρησιμοποιεί τον όρο αυτό τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τον χρησιμοποιεί. Το περιεχόμενο της έννοιας είναι δυνατό να διαφέρει και η ποιότητα αποκτά διαφορετικό περιεχόμενο για διαφορετικούς «κοινωνικούς δρώντες»/συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία.

8 Οι φοιτητές, οι εργοδότες, οι ακαδημαϊκοί, η κυβερνήσεις, χρηματοδοτικοί φορείς, οι αρχές διασφάλισης της ποιότητας, οι αξιολογητές ακόμα και οι επαγγελματικές οργανώσεις και τα επιμελητήρια, είναι δυνατόν να υιοθετούν διαφορετικές οπτικές για την ποιότητα. Ακόμα και το ίδιο άτομο είναι δυνατόν να εννοιολογεί διαφορετικά την ποιότητα σε διαφορετικές στιγμές . Πολύ συχνά δεν πρόκειται για διαφορετική αντιμετώπιση του ίδιου πράγματος αλλά για διαφορετική αντιμετώπιση διαφορετικών πραγμάτων, που ομαδοποιούνται κάτω από μια κοινή ετικέττα.

9 ΛΟΓΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Υπάρχουν πολλές διαφορετικές εννιολογήσεις της ποιότητας, οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν σε 5 διαφορετικές οπτικές ή λογικές της ποιότητας. Η ποιότητα μπορεί να νοηθεί ως Εξαιρετική / exceptional-exclusive-unique, Αριστεία:Τελειότητα (αριστεία 1) ή συνέπεια (αριστεία 2) / perfection or consistency (zero defects), Καταληλότητα για το σκοπό/ fitness for purpose, Ανταποδοτικότητα/ value for money και Μετασχηματιστική Εμπειρία/ transformative.

10 Υπάρχουν τρεις παραλλαγές.
ΠΟΙΟΤΗΤΑ & «ΔΙΑΚΡΙΣΗ» Η άποψη που θεωρεί την ποιότητα ως μια ιδιότητα σπάνια και «εξαιρετική» υιοθετεί αξιωματικά τη θέση ότι η ποιότητα είναι κάτι το ιδιαίτερο. Υπάρχουν τρεις παραλλαγές. Η παραδοσιακή θεώρηση της ποιότητας που τη συνδέει με τη «διάκριση» (λογική της elite) Η θεώρηση που συνδέει την ποιότητα με την αριστεία και την πλήρωση των υψηλότερων προδιαγρφών (highest standards) Μια τρίτη παραλλαγή συνδέει την ποιότητα με την πλήρωση ελάχιστων προδιαγραφών (minimum standards)

11 1. ΠΟΙΟΤΗΤΑ & «ΔΙΑΚΡΙΣΗ» Παραδοσιακα η ποιότητα είχε συνδεθεί με την έννοια της διάκρισης (distinction). Ένα ποιοτικό προϊόν αυξάνει το κύρος του κατόχου του. Συνδέεται επίσης με την έννοια της αποκλειστικότητας (exclusivity) και της μοναδικότητας (uniqueness). Είναι το είδος της ποιότητας που μπορεί να συνδεθεί με την ελιτίστικη άποψη για την υψηλή ποιότητα των σπουδών στην Οξφόρδη ή το Καίμπριτζ. Αυτή η θεώρηση δεν μας παρέχει κριτήρια ή επίπεδα αναφοράς με βάση τα οποία θα μετρήσουμε την ποιότητα. Η σπανιότητα, η μοναδικότητα και η δυσκολία πρόσβασης σε προϊόντα ή υπηρεσίες είναι που τα καθιστά «ποιότικά»

12 ΠΟΙΟΤΗΤΑ & «ΔΙΑΚΡΙΣΗ» Η φύση της ποιότητας είναι «αποδεικτική» την αναγνωρίζουμε ενστικτωδώς όταν την δούμε. Έτσι οι πανεπιστημιακές σπουδές είναι «εκ φύσεως» ποιοτικές και δεν χρειάζεται να το αποδείξουν. Τέτοιες απόψεις διαπερνούσαν στην πρώτη φάση το research assessment exercise στη Βρετανία όπου εθεωρείτο ότι τα πάνελ των αξιολογητών θα αναγνώριζαν την ποιότητα όταν θα την έβλεπαν. Συναντάται πολύ και στo Γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτή η έννοια της ποιότητας μας είναι άχρηστη στις διαδικασίες διασφάλισης της ποιότητας γιατί δεν επιτρέπει την αποτίμηση της ποιότητας.

13 2. H ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΩΣ «ΑΡΙΣΤΕΙΑ»
Η ‘ποιότητα’ και η ‘αριστεία’ είναι δύο έννοιες αλληλένδετες. Ωστόσο και εδώ υπάρχουν αποχρώσεις καθώς η «αριστεία» μπορεί να νοηθεί είτε σε σχέση με standards (αριστεία Ι & ΙΙ) είτε και ως απουσία ελαττωμάτων - 'zero defects’(αριστεία ΙΙΙ)

14 2α. «ΑΡΙΣΤΕΙΑ Ι» Είναι μια θεώρηση εξ ίσου ελιτίστικη με την παραδοσιακή θεώρηση της ποιότητας, αλλά εδώ έχουμε αποφύγει τον «αποδεικτικό» χαρακτήρα της έννοιας. Τα στάνταρντ και τα πρότυπα αναφοράς – όσο υψηλά κι αν είναι – έχουν συγκεκριμένα, μετρήσιμα χαρακτηριστικά. “Εxcelling in input and output” – αυτή η έννοια της αριστείας, που συνδέεται με το εξαιρετικά υψηλό επίπεδο σπουδών, συναντάται πολύ στη Βρετανία (ιδίως στα υψηλού κύρους ιδρύματα) και στην Αμερική. Η ίδρυση των κέντρων αριστείας στην εκπαίδευση συνδέεται με αυτή την έννοια της ποιότητας

15 2α. «ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΙΙ» Εδώ η αριστεία επιτυγχάνεται εάν πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια που διασφαλίζουν ένα επίπεδο. Η ποιότητα αποδίδεται σε προϊόντα ή υπηρεσίες που πληρούν συγκεκριμένες (ελάχιστες) προδιαγραφές. 'scientific quality control' Σε κάθε στιγμή υπάρχει ένα επίπεδο αναφοράς (benchmark) η σύγκριση με το οποίο μας αποκαλύπτει εάν το «κατώφλι της ποιότητας» έχει καλυφθεί. Το επίπεδο της ποιότητας μπορεί να μετράται είτε σε κλίμακα είτε ως pass/fail.

16 2α. «ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΙΙ» Η παραδοχή πίσω από αυτή την έννοια της ποιότητας είναι ότι η ποιότητα μπορεί να «βελτιωθεί» εάν διαφοροποιηθούν τα κριτήρια με τα οποία ελέγχεται η ποιότητα. Είναι μια άποψη πολύ διαδεδομένη στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης όπου η «βελτίωση της ποιότητας» (quality enhancement) συνδέεται με τις αλλαγές στο σχεδιασμό και το περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών και τον έλεγχο των διαδικασιών.

17 Η σύνδεση των standard με την ποιότητα είναι εμφανής στο λόγο όσων ισχυρίζονται πως η ποιότητα των σπουδών υποβαθμίζεται καθώς τα κριτήρια εισόδου αλλάζουν για να επιτρέψουν την είσοδο στο σύστημα περισσότερων ατόμων (Damping down quality). Η αντίθετη άποψη υποστηρίζει πως «περισσότεροι δεν σημαίνει χειρότεροι» απλά «διαφορετικοί». Βάση του

18 Οι απόψεις για την αριστεία έχουν κυριαρχήσει στο διάλογο για την ποιότητα στην εκπαίδευση ιδίως στο βαθμό που συνδέονται με τη «διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου σπουδών» καθώς τα εκπαιδευτικά συστήματα διευρύνονται επιτρέποντας την προσβαση σε μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών. Υπονοείται πως τα standard είναι στατικά και αντικειμενικά, κάτι που δεν είναι πάντα αληθές.(π.χ. βαθμολογίες). cross-institutional, cross-subject and cross-temporal standards

19 2β. «ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΙΙΙ» Αυτή η προσέγγιση εστιάζει στην ποιότητα ως προσέγγιση προς συγκεκριμένες προδιαγραφές τις οποίες επιδιώκει να επιτύχει απολύτως. Zero defects (Αριστεία ΙΙΙ) – Getting things right first time Η αριστεία επιτυγχάνεται με την συνέπεια σε ένα σετ προδιαγραφών (μετρήσιμων) που έχουν τεθεί εκ των προτέρων και τις οποίες επιτυγχάνουμε συνεχώς και σταθερά. Η αξιοπιστία των διαδικασιών, την οποία θεωρούν δεδομένη ή αυτονόητη οι άλλες λογικές της αριστείας, εδώ γίνεται ιδιαίτερα σημαντική και το κατ εξοχήν χαρακτηριστικό της αριστείας.

20 Η έννοια αυτή της Αριστείας επικεντρώνεται κυρίως στην πρόληψη των λαθών περισσότερο παρά στον έλεγχο των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων. Συνδέεται με την άποψη που προκρίνει τη διαμόρφωση μιας κουλτούρας ποιότητας στα ιδρύματα ”quality culture”. H oργάνωση νοείται ώς ένα σύστημα «κόμβων»/ nodes ο καθένας από τους οποίους έχει τα δικά του αποτελέσματα και επηρεάζει το συνολικό αποτέλεσμα. Η υψηλή ποιότητα (zero defects) πρέπει να επιτυγχάνεται σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και σε κάθε κόμβο. Ο έλεγχος των αποτελεσμάτων – quality control – θεωρείται «ανάθεμα» από όσους επιδιώκουν τη διαμόρφωση κουλτούρας ποιότητας.

21 3. ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΚΟΠΟ
Η ποιότητα συσχετίζεται με το σκοπό ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας και προσδιορίζεται από το εάν προσιδιάζει προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Η ποιότητα ορίζεται «λειτουργικά» και δεν θεωρείται κάτι εξαιρετικό ή ιδιαίτερο. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή θεώρηση ή την αριστεία που νοεί την ποιότητα ως χαρακτηριστικό εξαιρετικό το οποίο δεν (μπορούν να) διαθέτουν όλοι (exclusive notion) η έννοια της καταλληλότητας για το σκοπό όπως και η αριστεία ΙΙΙ (zero defects) νοεί την ποιότητα ως χαρακτηριστικό που όλοι μπορούν να διαθέτουν (inlcusive notion).

22 Η έννοια της καταλληλότητας για το σκοπό χαλιναγωγεί και περιορίζει την απόλυτη διάθεση για τελειότητα που φανερώνει η έννοια της αριστείας ΙΙΙ (zero defects). Aν και η σύλληψη φαίνεται απλή κρύβει 2 ειδών προβλήματα που προβλήματα που τίθενται εδώ είναι Τίνος το σκοπό; (Whose purpose?) Πώς προσεγγίζεται η καταλληλότητα; (Ηοw is fitness addressed?)

23 Customer Specification…..
H ποιοτητα καθορίζεται από το εάν το προϊόν ή η υπηρεσία συμφωνεί με τις προδιαγραφές που διαμορφώνει ή θέτει ο «πελάτης». Στην πράξη σπάνια γίνεται αυτό.... Ο πάροχος καλείται να μαντέψει τις επιθυμίες ή τις προδιαγραφές που θα ζητεί ο πελάτης του και να προσαρμόσει το προϊόν αντίστοιχα λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς του κόστους και του χρόνου.

24 Customer Specification…..
Συχνά ο «πελάτης» (ο φοιτητής π.χ.) δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τι ακριβώς επιθυμεί ή ποιές είναι η κατάλληλες προδιαγραφές του προϊόντος. Η πείρα έχει δείξει ότι οι φοιτητές προσαρμόζονται στις υφιστάμενες επιλογές... Τίθεται λοιπόν το ερώτημα ποιός ορίζει τις προδιαγραφές της ποιότητας....

25 Αποστολή του Ιδρύματος ….. Μission
Tελικά είναι ο πάροχος της εκπαίδευσης μάλλον παρά οι πελάτες-φοιτητές που καθορίζουν τις προδιαγραφές ποιότητας του ιδρύματος. Με το χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης να επηρρεάζεται όλο και περισσότερο από το εξαιρετικά διαφοροποιημένο αμερικανικό σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης – το οποίο λειτουργεί σε συνθήκες «αγοράς», κερδίζει συνεχώς έδαφος η λογική της ποιότητας που προσδιορίζεται από την αποστολή του ιδρύματος. Έτσι κάθε ίδρυμα μπορεί να αποκτήσει τη φυσιογνωμία του και να διεκδικήσει το χώρο του στην «αγορά» της «παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών»

26 Quality Assurance ….. To να βαρύνουμε τα ιδρύματα με το ρόλο να «ανακαλύψουν» και να υλοποιήσουν ένα πρόγραμμα σπουδών που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πελατών-φοιτητών του δεν λύνεται οριστικά το θέμα της καταλληλότητας για το σκοπό. Παραμένει το ερώτημα εάν το ίδρυμα επιτυγχάνει τους στόχους που το ίδιο διατυπώνει στην «αποστολή» του .... Εδώ μπάινει στη ζωή μας η διαδικασία διασφάλισης της ποιότητας, ως ελεγκτικός μηχανισμός.

27 Quality Assurance ….. Οι διαδικασίες διασφάλισης της ποιότητας διαπιστώνουν ότι το ίδρυμα έχει διαμορφώσει τις διαδικασίες που θα του επιτρέπουν να επιτύχει την επιδιωκόμενη ποιότητα, όπως κι αν έχει οριστεί αυτή. Οι μηχανισμοί διασφάλισης της ποιότητας δεν διαμορφώνουν κριτήρια ποιότητας. Είναι διαδικασίες που ελέγχουν την ύπαρξη ή όχι διαδικασιών, που το ίδιο το ίδρυμα δημιουργεί και διαμορφώνει.

28 4. ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ - VALUE FOR MONEY
Λαϊκίστικη προσέγγιση. 'Quality products at economy prices', 'Quality at a price you can afford’ Yπονοεί υψηλά standard, χωρίς να τα υπόσχεται Χρησιμοποιείται κατά κόρον από τις κυβερνήσεις, υπερεθνικούς οργανισμούς και άλλους φορείς χρηματοδότησης και συχνά συνδυάζεται με τη λογοδοσία Συντείνει στη διαμόρφωση δεικτών επίδοσης και οικονομικής αποδοτικότητας, (performance indicators)

29 5. «Μετασχηματισμός» Έχει συσχετιστεί με την ποιοτική αλλαγή.
Πραγματικά εάν κανείς ασπαστεί αυτή την έννοια της ποιότητας οφείλει να αναρωτηθεί κατά πόσο είναι χρήσιμες έννοιες της ποιότητας όπως η καταλληλότητα για το σκοπό που υιοθετούν μια λογική της ποιότητας ως προϊόντος ή υπηρεσίας. Education is not a service for a customer but an ongoing process of transformation of the participant, be it student or researcher.

30 5. «Μετασχηματισμός» Βελτίωση συμμετεχόντων ….. Η ποιοτική εκπαίδευση βελτιώνει τις ικανότητες των συμμετεχόντων σ’ αυτήν (φοιτητών και διδασκόντων). Συνδέεται με την έννοια της «προστιθέμενης αξίας». Η ανατροφοδότηση από τους φοιτητές αποτελεί βασική όψη της αξιολόγησης, και προτιμώνται ποιοτικές μάλλον παρά ποσοτικές μέθοδοι καθώς αυτές επιτρέπουν τη σε βάθος διερεύνηση των απόψεων των φοιτητών για την ποιότητα της μάθησης. Βάζοντας τον φοιτητή στο κέντρο της διαδικασίας ουσιαστικά μετατοπίζεται η έμφαση από την προστιθέμενη αξία της μάθησης προς την ενδυνάμωση του φοιτητή.

31 Ενδυνάμωση των συμμετεχόντων …..
Δίνεται η δύναμη στους συμμετέχοντες να επηρρεάσουν τις διαδικασίες που θα οδηγήσουν στο μετασχηματισμό τους. Τέσσερις τρόποι ενδυνάμωσης Μέσω της αξιολόγησης των μαθημάτων (student evaluation) Δυνατότητα επιλογής μαθημάτων (ευέλικτο πρόγραμμα σπουδών) Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας Μinimum παροχές.