Μεθοδολογία της Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες

Παρουσίαση με θέμα: "Μεθοδολογία της Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μεθοδολογία της Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες
Μάθημα 13ο και 14ο

2 Ερωτηματολόγιο : Οργάνωση μιας προφορικής επικοινωνίας
• Από το ερωτηματολόγιο που αποστέλλεται ταχυδρομικά έως την ελεύθερη συνέντευξη • Διαφέρουν τόσο οι ενδείξεις για τη χρήση όσο και οι πληροφορίες που συλλέγονται

3 Τυποποιημένο Ερωτηματολόγιο
Το κύριο εργαλείο της ποσοτικής έρευνας • Οι απαντήσεις μετατρέπονται σε δείκτες με σκοπό τη στατιστική τους επεξεργασία και την εμπειρική γενίκευση • Έμφαση στην αντικειμενικότητα και την τυποποίηση των στοιχείων

4 Μέθοδοι συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου
Το αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο Αποστέλλεται ταχυδρομικά Συνοδεύεται από επιστολή αντικείμενο της έρευνας διαδικασία επιλογής ερωτώμενων σημασία που έχει η συμμετοχή τους το απόρρητο των απαντήσεων ιδιότητα του υπεύθυνου

5 Πλεονεκτήματα: • Κάλυψη μεγάλου αριθμό ερωτώμενων • Χαμηλό κόστος • Δυνατότητα προσέγγισης υποκειμένων που δεν προσφέρονται για προσωπική συνέντευξη

6 Μειονεκτήματα: • Δεν είναι σίγουρο ποιός το συμπληρώνει
• Μεγάλο ποσοστό ερωτηματολογίων δεν επιστρέφεται γι αυτό Ακολουθούν υπενθυμίσεις σε δύο εβδομάδες και στη συνέχεια σε τρεις εβδομάδες αργότερα Το ποσοστό που επιστρέφεται κατά κανόνα 60%

7 Διανομή σε ομαδικό πλαίσιο
Πλεονεκτήματα: Συντομεύει η διαδικασια συγκέντρωσης ερωτηματολογίων Μειώνεται σημαντικά το κόστος της έρευνας Δειγματοληψία κατά δεσμίδες • Μειονέκτημα: Αν οι ερωτώμενοι δεν επιλεγούν με σωστή δειγματοληψία δεν θα υπάρχει εγκυρότητα του δείγματος

8 Συμπλήρωση ερωτηματολογίου από συνεντευκτή
Στηρίζεται στο τυποποιημένο ερωτηματολόγιο και δεν διαφέρει στη δομή από το ερωτηματολόγιο που συμπληρώνει ο ίδιος ο ερωτώμενος Οι ερωτήσεις είναι προκαθορισμένες, ακολουθούν συγκεκριμένη σειρά και έχουν σχεδόν στο σύνολό τους κλειστή μορφή

9 Πλεονεκτήματα: • Εξασφαλίζεται μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής • Δίνεται η δυνατότητα για άμεσες διευκρινίσεις • Εξασφαλίζεται ότι δεν θα απαντήσει κάποιος άλλος • Μεγαλύτερος έλεγχος στις συνθήκες της έρευνας  πιο αξιόπιστα αποτελέσματα

10 Ωστόσο: Μεγαλύτερο το χρηματικό κόστος
Η παρουσία του συνεντευκτή είναι δίκοπο μαχαίρι. Αν και θετική μπορεί να σταθεί συγχρόνως εμπόδιο στη διερεύνηση ευαίσθητων θεμάτων

11 Συμπλήρωση ερωτηματολογίου από το τηλέφωνο
Κατάλληλη για σύντομη καταγραφή απόψεων για θέματα άμεσου ενδιαφέροντος ( π.χ. πολιτικής επικαιρότητας, έρευνες αγοράς) • Ίδια δομικά χαρακτηριστικά με το τυποποιημένο ερωτηματολόγιο: οι ερωτήσεις ακολουθούν την ίδια σειρά, οι οδηγίες ακολουθούνται πιστά, διεξάγεται με τον ίδιο τρόπο, δίνονται διευκρινίσεις αν ζητηθούν και εκμαιεύονται πρόσθετες πληροφορίας αν η απάντηση δεν είναι ολοκληρωμένη.

12 Χαρακτηριστικά: Μικρή χρονική διάρκεια
Το δείγμα επιλέγεται με τυχαία δειγματοληψία –κατά κανόνα από τον τηλεφωνικό κατάλογο Τα χαρακτηριστικά του ερευνητή δεν παίζουν ρόλο στην τηλεφωνική συνέντευξη

13 Μορφή των ερωτήσεων Ερωτήσεις με κλειστή μορφή με προκαθορισμένες απαντήσεις Ερωτήσεις που ακολουθούνται από κλίμακα Ερωτήσεις με ανοιχτή μορφή Οι ποσοτικού χαρακτήρα έρευνες στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε κλειστές ερωτήσεις διότι διευκολύνεται η ποσοτικοποίηση των στοιχείων

14 Ανοιχτές ερωτήσεις: Ο ερωτώμενος εκφράζεται με το δικό του τρόπο.
Οι απαντήσεις είτε καταγράφονται από τον ίδιο, είτε αυτολεξεί από τον ερευνητή • Μένουν συχνά κενές όταν πρόκειται για αυτο-συμπληρούμενο ερωτηματολόγιο • Οι ελεύθερες απαντήσεις μετατρέπονται σε κωδικοποιημένες, ποσοτικές κατηγορίες

15 Πλεονεκτήματα: Μειονεκτήματα:
Τα στοιχεία που συλλέγονται έχουν μεγαλύτερο βάθος—πιο ολοκληρωμένη αποτύπωση των υποκειμενικών νοημάτων Μειονεκτήματα: • Η κατηγοριοποίηση των ερωτήσεων είναι χρονοβόρα και ως εκ τούτου πιο πολυδάπανη

16 Οι ανοικτές ερωτήσεις είτε χρησιμοποιούνται στο στάδιο της κατασκευής του ερωτηματολογίου, είτε χρησιμοποιούνται στο τελικό ερωτηματολόγο για να εμπλουτίσουν τη στατιστική ανάλυση

17 Κλειστές ερωτήσεις Ετοιμες εναλλακτικές απαντήσεις από τις οποίες επιλέγεται η πιο κατάλληλη Ο ερευνητής επιβάλλει συγκεκριμένο φάσμα ερωτήσεων. Ο ερωτώμενος δεν ανατρέχει στις δικές τους εμπειρίες για να απαντήσει αλλά οργανώνει τη σκέψη του στο σχήμα που του παρουσιάζεται Η απάντηση που επιλέγεται δεν εκφράζει κατ’ ανάγκη τον ερωτώμενο

18 Μειονεκτήματα: Σύνθετα θέματα απλουστεύονται
Ο ελεύθερος τρόπος έκφρασης δεν συμβιβάζεται με το προκαθορισμένο σχήμα που επιβάλλει ο ερευνητής Η αναπαράσταση της κοινωνικής πραγματικότητας κινδυνεύει να είναι δημιούργημα του ερευνητή

19 Συμπερασματικά: Οι κλειστές ερωτήσεις είναι κατάλληλες για «αντικειμενικά» στοιχεία Καλύτερος είναι ο συνδυασμός κλειστών και ανοιχτών

20 Η διατύπωση την ερωτήσεων
Η σωστή διατύπωση συμβάλλει: • στην εγκυρότητα και την αξιοπιστία • στην ελαχιστοποίηση της άρνησης να απαντήσουν οι ερωτώμενοι

21 • Το λεξιλόγιο πρέπει να είναι απλό, συγκεκριμένο και κατανοητό • Η ερώτηση πρέπει να είναι μονοδιάστατη • Η ερώτηση δεν πρέπει να προτρέπει σε συγκεκριμένη απάντηση (ιδεολογικά φορτισμένες λέξεις, αυτονόητη συμφωνία) • Να μην προϋποτίθενται γνώσεις που πιθανό δεν θα έχει ο ερωτώμενος • Οι ερωτήσεις να είναι όσο το δυνατόν πιο λιτές και σύντομες

22 Τύποι ερωτήσεων • Δημογραφικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστκά των ερωτώμενων (αν και αντικειμενικές ερωτήσεις δεν σημαίνει ότι είναι πάντα ακριβείς) • Ερωτήσεις στάσεων ή απόψεων • Ερωτήσεις που αφορούν συμπεριφορά σε συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες (οι αναμνηστικές ερωτήσεις είναι πιο δύσκολες και λιγότερο αξιόπιστες)

23 Οργάνωση του ερωτηματολογίου
• Προηγείται η σύντομη περιγραφή της έρευνας • Οι κλειστές ερωτήσεις συνοδεύονται από οδηγίες • Η σημασία της ομαλής ροής και αλληλουχίας των ερωτήσεων. Οι ερωτήσεις με την ίδια θεματολογία στο ίδιο μέρος του ερωτηματολογίου • Οι πρώτες ερωτήσεις να συνδέονται σαφώς με το θέμα και να προκαλούν το ενδιαφέρον και την εμπιστοσύνη

24 • Οι ερωτήσεις που αφορούν προσωπικά χαρακτηριστικά είτε στο τέλος είτε στην αρχή • Οι γενικές ερωτήσεις προηγούνται των συγκεκριμένων • Η κλειστή μορφή ερωτήσεων με κωδικοποιημένες απαντήσεις εκ των προτέρων δεν ενδείκνυται όταν διερευνώνται λεπτά θέματα της προσωπικής ζωής και σύνθετα ζητήματα

25 Η δοκιμαστική έρευνα/έρευνα πιλότος
• Οι ερωτώμενοι δεν είναι αναγκαστικά τυχαίο δείγμα. Έχουν όμως τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά του τελικού δείγματος • Περισσότερες ανοιχτές ερωτήσεις ώστε να αποτελέσουν βάση για κλειστές • Κρίνεται η σαφήνεια των ερωτήσεων, την επάρκεια εναλλακτικών απαντήσεων • Προκύπτει ο χρόνος που απαιτείται για τη συμπλήρωση

26 • Αφαιρούνται οι ερωτήσεις με μικρή διαφοροποίηση στις απαντήσεις • Επιβεβαιώνεται η καταλληλότητα των ερωτήσεων • Εντοπίζονται οι ερωτήσεις που δεν απαντώνται από μεγάλο αριθμό ερωτώμενων • Επαναδιαμορφώνεται το ερωτηματολόγιο

27 Συμπερασματικές κριτικές παρατηρήσεις
• Τα κοινωνικά φαινόμενα αντιμετωπίζονται ως σταθερά –η διαδικασία δημιουργίας των κοινωνικών γεγονότων δεν μπορεί να μελετηθεί με ερωτηματολόγιο • Τα υποκείμενα απομονώνονται από το κοινωνικό πλαίσιο δράσης τους.

28 • Η ίδια η μέθοδος μπορεί να επιβάλλει τρόπους σκέψης στους ερωτώμενους: - διότι τα θέματα προσδιορίζονται εκ των προτέρων - με τον τρόπο που διατυπώνονται οι ερωτήσεις • Ο ερευνητής επιβάλλει τα δικά του νοήματα στους ερωτώμενους • Θεωρείται δεδομένο ότι οι απαντήσεις είναι ειλικρινείς και ακριβείς.

29 • Παραγνωρίζεται η κοινωνική διαντίδραση μεταξύ ερευνητή και ερευνώμενου  τα
στοιχεία που συλλέγονται δεν εκφράζουν μόνο διαφορές σχετικές με το φαινόμενο αλλά και διαφορές στον τρόπο που προσλαμβάνεται το ερευνητικό πλαίσιο • Υπάρχει η παραδοχή ότι οι ερωτώμενοι μπορούν να μεταφέρουν με ακρίβεια πώς αισθάνονται, τι πιστεύουν, τι πράττουν κλπ. • Το κάθε άτομο δεν αντιμετωπίζεται ως όλον αλλά ως φορέας επιμέρους χαρακτηριστικών

30 Η έρευνα με ερωτηματολόγιο είναι αποτελεσματική όταν πρόκειται για «αντικειμενικά» χαρακτηριστικά και συμπεριφορές. Με τη δειγματοληπτική έρευνα επιτρέπεται η διαπίστωση γενικών τασεων σε μεγάλα δείγματα. Για ζητήματα που αφορούν την ιστορική εξέλιξη των κοινωνικών φαινομένων στο γενικότερο κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο το ερωτηματολόγιο δεν είναι κατάλληλο. Mπορεί να υπάρξει παραποίηση της πραγματικότητας.