Copyright © 2009 Allyn & Bacon

Παρουσίαση με θέμα: "Copyright © 2009 Allyn & Bacon"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Copyright © 2009 Allyn & Bacon
Η Βιοψυχολογία του Συναισθήματος, του Στρες, και της Υγείας Ελευθερία Τσάλτα Ελένη Ανυφαντή Copyright © 2009 Allyn & Bacon

2 H Ασυνήθιστη Περίπτωση του Phineas Gage
η βλάβη επηρέασε και τους δύο έσω προµετωπιαίους λοβούς οι οποίοι εµπλέκονται στο σχεδιασµό και το συναίσθηµα Copyright © 2009 Allyn & Bacon

3 α. Η Θεωρία του Δαρβίνου για την Εξέλιξη του Συναισθήµατος
• Το πρώτο µεγάλο γεγονός στη µελέτη της βιοψυχολογίας των συναισθηµάτων, ήταν η έκδοση, το 1872, του βιβλίου του Δαρβίνου ''Η Έκφραση του Συναισθήµατος στον Άνθρωπο και τα Ζώα". • ο Δαρβίνος ανέπτυξε µια θεωρία εξέλιξης της έκφρασης του συναισθήµατος, η οποία αποτελείται από τρεις κύριες ιδέες: α. Οι εκφράσεις των συναισθηµάτων προέρχονται εξελικτικά από συµπεριφορές, οι οποίες καταδεικνύουν ποια είναι η επόµενη πιθανή ενέργεια του ζώου. β. Εάν τα δείγµατα αυτών των συµπεριφορών ευνοούν το ζώο που τα επιδεικνύει, αυτά θα εξελιχθούν σε τρόπους βελτίωσης της επικοινωνιακής λειτουργίας και ίσως η αρχική τους λειτουργία να χαθεί. γ. Αντίθετα µηνύµατα συχνά δηλώνονται µε αντίθετες κινήσεις και στάσεις σώµατος (η "αρχή της αντίθεσης"). Copyright © 2009 Allyn & Bacon

4 β. James-Lange και Cannon-Bard Θεωρίες Συναισθήματος
Αισθητηριακά ερεθίσματα, τα οποία προκαλούν συναισθήματα, λαμβάνονται και γίνονται αντιληπτά από το φλοιό, γεγονός το οποίο πυροδοτεί αλλαγές στα εσωτερικά όργανα μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος και στους σκελετικούς μυς, μέσω του σωματικού νευρικού συστήματος. Τότε, οι αποκρίσεις του αυτόνομου και του σωματικού νευρικού συστήματος, δίνουν το έναυσμα της εμπειρίας του συναισθήματος στον εγκέφαλο. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

5 β. James-Lange και Cannon-Bard Θεωρίες Συναισθήματος
Τα συναισθηματικά ερεθίσματα έχουν δύο ανεξάρτητες διεγερτικές δράσεις: Διεγείρουν τόσο την αίσθηση του συναισθήματος στον εγκέφαλο, όσο και την έκφραση του συναισθήματος στο αυτόνομο και σωματικό νευρικό σύστημα Copyright © 2009 Allyn & Bacon

6 Η Θεωρία του Δαρβίνου για την Εξέλιξη του Συναισθήµατος
Και οι δύο αυτές θέσεις, έχουν αποδειχθεί λανθασμένες. Η ανατροφοδότηση του αυτόνομου και του σωματικού νευρικού συστήματος δεν είναι απαραίτητη για την εμπειρία του συναισθήματος (π.χ. ασθενείς, των όποιων η ανατροφοδότηση του αυτόνομου και του σωματικού νευρικού συστήματος έχει κατά κύριο λόγο εξαλειφθεί λόγω πολύ σοβαρής κάκωσης του αυχένα, είναι απόλυτα ικανοί να έχουν ένα πλήρες φάσμα συναισθηματικών εμπειριών). Η απόκριση του αυτόνομου και του σωματικού νευρικού συστήματος σε συναισθηματικά ερεθίσματα, μπορεί να επηρεάσει τη συναισθηματική εμπειρία (π.χ τα σωματικά συμπτώματα ταχυκαρδίας και υπέρπνοιας μπορούν να πυροδοτήσουν αίσθημα φόβου και με την απουσία ερεθίσματος). Copyright © 2009 Allyn & Bacon

7 Copyright © 2009 Allyn & Bacon
Η Θεωρία του Συναι- σθήµατος • Σύμφωνα με αυτήν, έκαστος εκ των τριών κυρίων παραγόντων σε μία συναισθηματική απόκριση - η αντίληψη του ερεθίσματος, το οποίο προκαλεί το συναίσθημα, η απόκριση του αυτόνομου και του σωματικού νευρικού συστήματος στο ερέθισμα, καθώς και η εμπειρία του συναισθήματος - επηρεάζει τους άλλους δύο παράγοντες . Copyright © 2009 Allyn & Bacon

8 γ .Πλασµατική Οργή (Bard – Sham Rage)
Οι επιθετικές αποκρίσεις ήταν άστοχα σκληρές και δεν κατευθύνονταν σε συγκεκριμένους στόχους "πλασματική οργή". Ο υποθάλαμος είναι καίριος όσον αφορά την έκφραση επιθετικότητας και ο ρόλος του φλοιού είναι να αναστέλλει και να κατευθύνει τις αποκρίσεις αυτές. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

9 γ . το Μεταιχμιακό σύστημα
Το 1937, ο Papez πρότεινε ότι η συναισθηματική έκφραση ελέγχεται από πλήθος συνδεδεμένων μεταξύ τους νευρωνικών δομών, στις οποίες αναφερόταν ως το "μεταιχμιακό σύστημα". Το μεταιχμιακό σύστημα είναι ένα σύνολο πυρήνων και οδών, το οποίο οριοθετεί το θάλαμο. Οι συναισθηματικές καταστάσεις εκφράζονται μέσω της δράσης των άλλων μεταιχμιακών δομών στον υποθάλαμο και βιώνονται διαμέσου της δράσης των μεταιχμιακών δομών στο φλοιό. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

10 γ .Το Σύνδρομο Kluver-Bucy
Το 1939, οι Κluνer και Bucy παρατήρησαν ότι βλάβη στην αμυγδαλή προκαλεί ένα σύνδρομο στο οποίο ένα άτομο, εμφανίζει: αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα, συχνά άστοχα κατευθυνόμενη, είναι άφοβο, έχει την τάση για επαναλαμβανόμενη εξερεύνηση ήδη γνωστών αντικειμένων, καταναλώνει οποιοδήποτε φαγώσιμο υλικό, και τάση για εξερεύνηση αντικειμένων με τα στόμα. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

11 2. Το Συναίσθημα και το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (ΑΝΣ)
Μεγάλο μέρος της έρευνας  Αντιστοίχηση συναισθημάτων με αντίδραση του ΑΝΣ. Αποτελέσματα  η θεωρία James-Lange (κάθε συναίσθηµα χαρακτηρίζεται από διαφορετικό πρότυπο δραστηριότητας του ΑΝΣ) και η θεωρία των Canon-Bard (όλα τα συναισθήµατα συνδεδεµένα µε το ίδιο πρότυπο δραστηριότητας του ΑΝΣ) είναι εν μέρει σωστές. Έρευνα με Πολύγραφο Ο πολύγραφος εξετάζει τις μεταβολές στα συναισθήματα, όπως καταγράφονται από τη δραστηριότητα του ΑΝΣ, για να εκτιμηθεί η ειλικρίνεια των απαντήσεων του ατόµου που υποβάλλεται σε αυτό. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

12 Copyright © 2009 Allyn & Bacon
Ο πολύγραφος Η πολυγραφική μέθοδος είναι ευρέως γνωστή ως «ανίχνευση ψεύδους» (;;;) αυτό που ανιχνεύει είναι συναισθήματα και όχι ψέματα Η συνήθης ανακριτική µέθοδος είναι η τεχνική µε ερωτήσεις επαλήθευσης (control-question technique), στην οποία η βιολογική απόκριση στην ερώτηση στόχο (π.χ., "Έκλεψες την τσάντα;"), συγκρίνεται µε τις βιολογικές αποκρίσεις στις ερωτήσεις επαλήθευσης, των οποίων οι απαντήσεις είναι γνωστές (π.χ., "Έχεις ξανακάνει φυλακή;"). Copyright © 2009 Allyn & Bacon

13 Copyright © 2009 Allyn & Bacon
Ο πολύγραφος Ωστόσο: Σε πολλές περιπτώσεις, οποιοδήποτε φυσιολογικό άτομο θα αντιδράσει έντονα στην ερώτηση στόχου και καθιστά δύσκολο για έναν ερευνητή να καθορίσει εάν ο εξεταζόμενος ψεύδεται ή όχι. Για να παρακάμψει αυτή τη πιθανότητα, ο Lykken (1959) ανέπτυξε την τεχνική "guilty-knowledge (ένοχης γνώσης) στην οποία ο πολύγραφος θέτει μια σειρά από ερωτήσεις που περιέχουν πιθανές λεπτομέρειες σχετικά με το έγκλημα Μόνο μερικές από αυτές τις λεπτομέρειες για το έγκλημα είναι όντως αληθείς, ωστόσο, ο πολύγραφος συγκρίνει τις απαντήσεις ενός ατόμου σε "αληθείς" λεπτομέρειες (όπου μόνο ένας ένοχος ύποπτος θα μπορούσε να γνωρίζει) με τις απαντήσεις του σε "ψευδείς" λεπτομέρειες (όπου αθώα υποκείμενα θα αντιδρούσαν εξίσου σε όλες τις λεπτομέρειες) για να προσδιοριστεί αν κάποιος δε λέει την αλήθεια. Σύγκριση between subjects Copyright © 2009 Allyn & Bacon

14 Copyright © 2009 Allyn & Bacon
3. Συναισθήματα και Εκφράσεις του Προσώπου α. Οι Πρωταρχικές Εκφράσεις του Προσώπου Οι Ekman και Friesen έχουν διεξάγει πολλές μελέτες σχετικά με τις εκφράσεις του προσώπου. Ξεκίνησαν τη δεκαετία του '60, αναλύοντας εκατοντάδες φιλμ και φωτογραφίες ανθρώπων που βίωναν διάφορα πραγματικά συναισθήματα. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν έξι βασικές εκφράσεις του συναισθήματος και ότι όλες οι άλλες εκφράσεις ήταν συνδυασμός αυτών των συναισθημάτων. Οι έξι βασικές εκφράσεις του προσώπου είναι: (1) θυμός, (2) φόβος, (3) χαρά, (4) έκπληξη, (5) λύπη, και (6) αποστροφή Copyright © 2009 Allyn & Bacon

15 Copyright © 2009 Allyn & Bacon
3. Συναισθήματικα και Εκφράσεις του Προσώπου α. Οι πρωταρχικές Εκφράσεις του Προσώπου Ο Δαρβίνος είχε προηγουμένως προτείνει ότι οι εκφράσεις του προσώπου είναι καθολικές για το ανθρώπινο είδος. Αυτή η υπόθεση εξετάστηκε σε άτομα από 12 διαφορετικές πολιτισμούς όπου τους πρόβαλαν εικόνες με διαφορετικές εκφράσεις του προσώπου. Οι φωτογραφίες απεικόνιζαν ανθρώπους που είχαν οδηγίες να συστέλλουν συγκεκριμένους μύες του προσώπου (π.χ., να κάνουν μια έκφραση έκπληξης, να τραβήξουν τα φρύδια τους προς τα πάνω έτσι ώστε να κάνουν ρυτίδες στο μέτωπό τους, να ανοίξουν τα μάτια τους για να φανεί το λευκό κομμάτι πάνω από την ίριδα, να χαλαρώσουν τους μύες γύρω από το στόμα, και να κατεβάσουν την κάτω γνάθο). Copyright © 2009 Allyn & Bacon

16 Copyright © 2009 Allyn & Bacon
3. Συναισθήματικα και Εκφράσεις του Προσώπου α. Οι πρωταρχικές Εκφράσεις του Προσώπου Όλα τα άτομα και από τις 12 κουλτούρες αναγνώρισαν και σύνδεσαν τα ίδια συναισθήματα με τις εκφράσεις των προσώπων, ενισχύοντας έτσι την υπόθεση του Δαρβίνου. Επιπλέον, οι Ekman και Friesen βρήκαν ότι απομονωμένα μέλη μιας φυλής στη Νέα Γουινέα μπορούσαν να αναγνωρίσουν και να προσδιορίσουν σωστά εκφράσεις προσώπων από δυτικούς πολιτισμούς και το αντίστροφο (Δυτικοί μπορούσαν να προσδιορίσουν σωστά εκφράσεις προσώπου ατόμων από Νέα Γουινέα) Oικουμενικότητα των συναισθημάτων. Δεν απορρίπτουν, παρ' όλα αυτά, την πιθανότητα πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

17 β. Η Υπόθεση Ανάδρασης του Προσώπου
Υπενθυμίζουμε ότι, σύμφωνα με τη θεωρία του συναισθήματος των James-Lange, το σώμα αρχικά παράγει μια σπλαχνική, περιφερική απάντηση σε συναισθηματικά ερεθίσματα, και στη συνέχεια, η αίσθηση του συναισθήματος προέρχεται από την αντίληψη του σώματος στις αντιδράσεις του. Παρά το γεγονός ότι είναι πλέον σαφές ότι η ανατροφοδότηση από τις αντιδράσεις του σώματος δεν είναι απαραίτητη για να νιώσουμε το συναίσθημα, παραμένει το ερώτημα, «Μπορεί η έκφραση του συναισθήματος να επηρεάσει την αίσθηση του συναισθήματος;" Copyright © 2009 Allyn & Bacon

18 β. Η Υπόθεση Ανάδρασης του Προσώπου
Μια εκδοχή αυτής της υπόθεσης επικεντρώνεται στην ιδέα ότι η έκφραση του προσώπου μπορεί να επηρεάσει τη συναισθηματική εμπειρία. Αυτό ονομάζεται υπόθεση ανάδρασης του προσώπου: αν "φορέσεις" ένα χαμόγελο, αυτό θα σε κάνει να αισθανθείς καλύτερα; Η απάντηση φαίνεται να είναι καταφατική: Οι Rutledge και Hupka (1985) ζήτησαν από εθελοντές να κάνουν διάφορες εκφράσεις προσώπου την ώρα που έβλεπαν διαφάνειες. Τα άτομα αυτά ανέφεραν πως είναι ελαφρώς πιο χαρούμενα όταν έκαναν χαρούμενα πρόσωπα και ελαφρώς πιο θυμωμένα όταν έκαναν θυμωμένα πρόσωπα. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

19 γ. Παραπλανητικές Εκφράσεις του Προσώπου
Επειδή µπορούµε να ασκήσουµε εκούσιο έλεγχο στους µυες του προσώπου µας, είναι δυνατό να αναστείλουµε τις αυθεντικές εκφράσεις του προσώπου και να τις αντικαταστήσουµε µε ψευδείς. Poker Face Βέβαια είναι δύσκολο να ξεγελάσουμε κάποιον ειδικό, γιατί μικρές εκφράσεις του αυθεντικού συναισθήματος θα ξεπηδήσουν συχνά μέσα στο ψεύτικο συναίσθημα. Αν και συνήθως είναι πολύ μικρές (aprox.0,05sec), μπορούν συχνά να εντοπιστούν από έμπειρους παρατηρητές ακόμη και χωρίς ανάλυση αργής κίνησης. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

20 γ. Παραπλανητικές Εκφράσεις του Προσώπου
Διαφορές ανάμεσα και σε αυθεντικά και προκλητά συναισθήματα. Duchenne (1862) ένα αυθεντικό χαµόγελο ικανοποίησης (το οποίο είναι γνωστό ως Duchenne χαμόγελο), µπορεί να διακριθεί από τα ψεύτικα χαµόγελα, αν λάβουµε υπ' όψη µας τους δύο µυς του προσώπου που συσπώνται. τον σφιγκτήρα µυ των βλεφάρων (orbicularis οculί), και τον µείζονα ζυγωµατικό (zygomaticus major). Σύµφωνα µε τον Duchenne, ο µείζων ζυγωµατικός µπορεί να ελέγχεται εκούσια, ενώ ο σφιγκτήρας µυς των βλεφάρων κανονικά συσπάται µόνο ως αποτέλεσμα πραγματικής ευχαρίστησης. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

21 γ. Παραπλανητικές Εκφράσεις του Προσώπου
γ. Παραπλανητικές Εκφράσεις του Προσώπου Το ΗΜΓ (ηλεκτρομυογράφημα) μπορεί να ανιχνεύσει συναισθηματικές αλλαγές, ακόμη και όταν οι κινήσεις των μυών του προσώπου ειναι πολύ μικρές για να τις αλλάξουν. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

22 δ. Εκφράσεις του Προσώπου: Τρέχουσες Απόψεις
Η δουλεία του Ekman επί των εκφράσεων του προσώπου άρχισε πριν οι καταγραφές με τη βοήθεια νίdeo γίνουν μέρος της καθημερινότητας μας. Τώρα καταγραφές με τη βοήθεια video παρέχουν απεριόριστη πρόσβαση σε φυσικές εκφράσεις του προσώπου που γίνονται σε πραγματικό χρόνο σε απόκριση σε ρεαλιστικές καταστάσεις. Ως αποτέλεσμα, τώρα είναι σαφές ότι οι έξι πρωταρχικές συναισθηματικές εκφράσεις του προσώπου του Ekman σπανίως συμβαίνουν σε αμιγή μορφή , είναι ιδεώδεις με πολλές ανεπαίσθητες παραλλαγές Copyright © 2009 Allyn & Bacon

23 δ. Εκφράσεις του Προσώπου: Τρέχουσες Απόψεις
‘Εχουν παρατηρηθεί και άλλα πρωταρχικά συναισθήματα Π.χ. στενοχώρια και της περιφρόνησης. Τα περισσότερα πρωταρχικά συναισθήματα του Ekman έχουν αρνητική χροιά. Η χαρά είναι το μόνο πρωταρχικό συναίσθημα με θετική χροιά. τα θετικά συναισθήματα ενδέχεται να μοιράζονται την ίδια έκφραση προσώπου ;;; Πρόσφατες έρευνες Η έκφραση υπερηφάνειας αναγνωρίζεται εύκολα από άτομα διαφορετικών πολιτισμικών πλαισίων, δεν είναι το αποτέλεσμα συνδυασμού άλλων πρωταρχικών συναισθημάτων και περιλαμβάνει μια σαφή έκφραση του προσώπου και στάση του σώματος. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

24 4. Φόβος, Άμυνα, και Επιθετικότητα
Ο φόβος είναι αντίδραση στην απειλή και η κινητήριος δύναμη των αμυντικών συμπεριφορών. Οι αμυντικές συμπεριφορές, είναι συμπεριφορές των οποίων η πρωταρχική λειτουργία είναι να προστατεύσουν τον οργανισµό από ενδεχόµενη απειλή ή βλάβη. Από την άλλη, οι επιθετικές συµπεριφορές, είναι συµπεριφορές που κύριο στόχο έχουν να απειλήσουν ή να βλάψουν Η ηθοπειραματική έρευνα για την έκφραση συναισθήματος στα ζώα έχει επικεντρωθεί στην επίθεση και την άμυνα, κυρίως σε επίμυες. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

25 4. Φόβος, Άμυνα, και Επιθετικότητα
Δύο σημαντικές έννοιες έχουν προκύψει από μελέτες: Ούτε η επίθεση ούτε ή άμυνα είναι ενιαίες έννοιες. Υπάρχουν διαφορετικά είδη επίθεσης και άμυνας, τα οποία εμφανίζονται σε διαφορετικές καταστάσεις, έχουν διαφορετική τοπογραφία (µορφή), και έχουν διαφορετική νευρωνική βάση. Η ανάλυση των επιθετικών και των αµυντικών συµπεριφορών, έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη της έννοιας το στοχευµένου σηµείου (target-site concept) - της ιδέας ότι, οι επιθετικές και οι αµυντικές συµπεριφορές ενός ζώου, συχνά σχεδιάζονται για να επιτεθεί σε συγκεκριµένα σηµεία του σώµατος ενός άλλου ζώου, ενώ παράλληλα προστατεύει συγκεκριµένα σηµεία του δικού του σώµατος (π.χ. Γρύλισμα και κούρνιαγμα) Copyright © 2009 Allyn & Bacon

26 4. Φόβος, Άμυνα, και Επιθετικότητα
Η ανακάλυψη ότι οι επιθετικές και οι αμυντικές συμπεριφορές λαμβάνουν χώρα με ποικίλες μορφές, στερεότυπες και κοινές για το κάθε είδος, αποτέλεσε το απαραίτητο πρώτο βήμα στην αναγνώριση των νευρωνικών τους βάσεων. Για παράδειγμα, αλλοιώσεις στον διαφραγματικό πυρήνα ενός επίμυα δημιουργεί μια κατάσταση που συνήθως αναφέρετε ως διαφραγματική επιθετικότητα ή διαφραγματική οργή, την οποία ο επίμυας είναι πολύ δύσκολο να χειριστεί. Αυτή η αλλοίωση πιστευόταν ότι αυξάνει την επιθετικότητα στους επίμυες, αλλά τώρα γνωρίζουμε, παρ' όλα αυτά ότι οι διαφραγματικές αλλοιώσεις στην πραγματικότητα κάνουν τους επίμυες περισσότερο αμυντικούς. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

27 Επιθετικότητα και Τεστοστερόνη
Τι ξέρουμε; Η σύντομη περίοδος της έκλυσης της τεστοστερόνης, που λαμβάνει χώρα την περίοδο περί τη γέννηση των αρσενικών, θεωρείται ότι οργανώνει το νευρικό τους σύστημα σύμφωνα με το αρσενικό πρότυπο και ως εκ τούτου, δημιουργεί τις προϋποθέσεις αρσενικών προτύπων κοινωνικής επιθετικότητας, τα οποία θα ενεργοποιούνται από τα υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης, που χαρακτηρίζουν την περίοδο μετά την εφηβεία. Σε μερικά είδη, ο ευνουχισμός δεν έχει επίπτωση στην κοινωνική επιθετικότητα. Σε κάποια άλλα, ο ευνουχισμός μειώνει την επιθετικότητα κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, αλλά όχι κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου χρονικού διαστήματος. Ως αναφορά τους ανθρώπους δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία. Copyright © 2009 Allyn & Bacon

28 Επιθετικότητα και Τεστοστερόνη
Γιατί η τεστοστερόνη ενισχύει την επιθετικότητα σε ζώα, αλλά όχι σε ανθρώπους; Μια εξήγηση είναι ότι η ανθρώπινη επιθετικότητα δημιουργείται μέσω διαφορετικού νευρωνικού και ορμονικού ελέγχου. Ωστόσο, ο Albert και οι συνεργάτες του έχουν δείξει ότι η περισσότερη "επιθετικότητα" στους ανθρώπους είναι στην πραγματικότητα απάντηση σε μια απειλή, και ως εκ τούτου θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια αμυντική συμπεριφορά, η οποία ΔΕΝ επηρεάζεται από τα επίπεδα τεστοστερόνης. Copyright © 2009 Allyn & Bacon