ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ
ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ 1.1. Δομολειτουργισμός 1.2. Σχολή του Σικάγου & Συμβολική Διάδραση 1.3. Θεωρίες Σχετικής Αποστέρησης 2. ΟΙ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ 2.1. Μαρξ 2.2. Λένιν 2.3. Λούξεμπουργκ 3. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ (Mancur Olson) 1

2 1. ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
1.1. Δομολειτουργισμός: Parsons: τα επαναστατικά κινήματα του Μεσοπολέμου ως ανομικοί προσανατολισμοί δράσης. Merton: η εξέγερση ως μηχανισμός προσαρμογής της κοινωνίας σε καινούργιες ανάγκες. Smelser: τα κινήματα ως παρενέργειες εξαιρετικά ταχύρρυθμων κοινωνικών μεταβολών που βλάπτουν την κοινωνική συνοχή. 2

3 1. ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
1.2. Σχολή του Σικάγου & Συμβολική Διάδραση: Park: οι συλλογικές δράσεις οδηγούν σε θετικές κοινωνικές μεταβολές. Αρχικά, οι δραστηριότη-τες ενός κινήματος γίνονται φορείς νέων κοινωνικών σχέσεων και αξιών. Σε δεύτερη φάση, το νέο πλέγμα αξιών θεσμοποιείται και δημιουργεί νέα κοινωνικά πρότυπα. Blumer: η συλλογική συμπεριφορά είναι μεστή νοήματος και οδηγεί στην κοινωνική ανανέωση. Οι άνθρωποι παράγουν κουλτούρα (σύμβολα και νοήματα). Ένα κίνημα διαμορφώνεται όταν αλλάζουν τα ερμηνευτικά πλαίσια της ομάδας, έτσι ώστε ό,τι μέχρι σήμερα φάνταζε φυσιολογικό τώρα γίνεται αφόρητο. 3

4 1. ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
1.2. Σχολή του Σικάγου & Συμβολική Διάδραση Ralf Turner: ένα κίνημα γίνεται εφικτό όταν μια ομάδα αναθεωρεί ριζικά τον τρόπο που αντιμετωπίζει κάποια συμφορά. Όταν δηλαδή την κατανοεί ως αδικία και παύει να προσφεύγει στην καλή θέληση των άλλων για να την αντιμετωπίσει. Άρα, οι αναθεωρημένες ερμηνείες της πραγματικότητας δημιουργούν την ηθική και γνωστική βάση μιας νέας αίσθησης συλλογικής ταυτότητας. 4

5 1. ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
1.2. Σχολή του Σικάγου & Συμβολική Διάδραση Οι θεωρίες της Σχολής του Σικάγου και της Συμβολικής Διάδρασης συνέβαλαν σημαντικά στη διαμόρφωση μιας κοινωνιολογίας των κοινωνικών κινημάτων. 5

6 1. ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
1.3. Θεωρίες Σχετικής Αποστέρησης Σχετική αποστέρηση: όταν το άτομο βιώνει μια κατάσταση μειονεξίας, δηλαδή όταν, συγκρινόμενο είτε με προηγούμενη κατάστασή του είτε με την κατάσταση άλλων ανθρώπων, θεωρεί ότι στερείται κάτι που θα έπρεπε να κατέχει. Ted Gurr: το άτομο συλλαμβάνει υποκειμενικά την κατάστασή του ως χάσμα μεταξύ του πραγματικού επιπέδου ικανοποίησης των αναγκών του και του επιπέδου που αξίζει, με υλικούς όρους. Η σχετική αποστέρηση προϋποθέτει υποκειμενικά πρότυπα του περί δικαίου αισθήματος. Συναίσθημα της ματαίωσης = διάψευση προσδοκιών. 6

7 1. ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
1.3. Θεωρίες Σχετικής Αποστέρησης James Davies: εισάγει στη ΘΣΑ τη μεταβλητή του χρόνου. Ένα κίνημα διαμορφώνεται όταν ματαιώνονται προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν σε μια προηγούμενη περίοδο σχετικής ευμάρειας. Dick Geary: η οργανωμένη διαμαρτυρία και διεκδίκηση της εργατικής τάξης ( ) στην Ευρώπη ήταν σχεδόν αποκλειστικά προνόμιο των εξειδικευμένων και καλοπληρωμένων εργατών (εργατική αριστοκρατία). Οι προσδοκίες ανοδικής κινητικότητας υπήρξαν βασικό κίνητρο των ειδικευμένων εργατών. 7

8 1. ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
1.3. Θεωρίες Σχετικής Αποστέρησης Παρόμοια είναι και η θέση του Hobsbawm για το ρόλο των διανοουμένων στην επανάσταση του 1848. Επομένως, το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν υπάρχουν διαψευσμένες προσδοκίες, αλλά ποιοι είναι εκείνοι που έχουν τέτοιες προσδοκίες και με ποιους τρόπους αποκτούν συγκριτικά πλεονεκτήματα (οργανωτικά, οικονομικά, επαγγελματικά, γνωστικά, πολιτικά κτλ.) για να γίνουν συλλογικοί δρώντες. 8

9 2. ΟΙ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
2.1 Μαρξ: στο μαρξικό έργο δεν υπάρχει μια καθαυτό θεωρία της συλλογικής δράσης. Οι συλλ. δράσεις είναι υποκειμενικές προσαρμογές των ανθρώπων στη διαλεκτική κίνηση της ιστορίας. Ταξική δομή: αστοί, εργάτες, μεσαίες τάξεις και αγρότες. Ο μαρξισμός συνιστά στο πεδίο της θεωρίας της συλλογικής δράσης μια μηχανιστική αναγωγή των συλλ. δράσεων σε συγκρούσεις δομικού χαρακτήρα (αντίθεση μεταξύ της ανάπτυξης των μέσων παραγωγής και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας τους). 9

10 2. ΟΙ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
2.2. Λένιν: η οργανωτική παράδοση του εργατικού κινήματος. Πόροι δράσης: α) οργάνωση (συγκεντρωτισμός), β) ιδεολογία (από έξω) και γ) εξουσία (κατάληψη και «δικτατορία του προλεταριάτου»). Απόρριψη των αυθόρμητων μορφών συλλογικής δράσης Λούξεμπουργκ: κρίσιμη διαφορά με Λένιν= απορρίπτει την πρωτοκαθεδρία της οργανωμένης μειοψηφίας και αναδεικνύει την αυθόρμητη δράση. Προφητική διατύπωση της έννοιας της συλλογικής ταυτότητας ως βιωματικού πλαισίου διάδρασης μεταξύ των μελών μια κοινωνικής ομάδας ή τάξης. 10

11 3. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Ατομικό συμφέρον => συλλογική δράση Η συλλ. δράση είναι το άθροισμα των ατομικών συμπεριφορών των μελών της ομάδας (ατομικά κίνητρα δράσης). M. Olson, The Logic of Collective Action (1965) Δύο οι συνιστώσες της συλλ. δράσης: το μέγεθος των ομάδων και ο χαρακτήρας των αγαθών. Όταν το μέγεθος είναι απαγορευτικό (μεγάλες ομάδες), τότε η ομάδα πρέπει να προσφέρει άλλου είδους κίνητρα δράσης. Επιλεκτικά κίνητρα: αρνητικά και θετικά 11

12 3. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Αρνητικά κίνητρα: εξαναγκασμός σε συμμετοχή, ρήτρες υποχρεωτικής εγγραφής και πληρωμής συνδρομών. Θετικά κίνητρα: συμμετοχή σε καταναλωτικούς και άλλους συνεταιρισμούς, εκπτωτικά κουπόνια, δωρεάν συνδρομές, εκδρομές και ταξίδια. Με τα επιλεκτικά κίνητρα οι ομάδες καταπολεμούν το φαινόμενο «συμπεριφορά του λαθρεπιβάτη», δηλαδή την αδιαφορία για συμμετοχή και την ταυτόχρονη προσδοκία αποκόμισης οφέλους από τη δράση άλλων. 12

13 3. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Ο Olson προσπάθησε να ερμηνεύσει όλες τις μορφές συλλ. δράσης με τη θεωρία του και όχι μόνο τις ομάδες συμφερόντων. Για το λόγο αυτό, ενέταξε τα μη οικονομικά κίνητρα δράσης (θετικά συναισθήματα, καλή ψυχολογία, αυτοεκτίμηση κτλ) στο πλαίσιο μιας πολύ διευρυμένης σύλληψης της ατομικής ωφέλειας. 13