Μαρία Πολυδούρη «Κοντά σου» Εργασία στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των μαθητριών Μιράντας Φαλιδέα & Μαρίνας Φασάκη Μιράντας Φαλιδέα & Μαρίνας.

Παρουσίαση με θέμα: "Μαρία Πολυδούρη «Κοντά σου» Εργασία στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των μαθητριών Μιράντας Φαλιδέα & Μαρίνας Φασάκη Μιράντας Φαλιδέα & Μαρίνας."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μαρία Πολυδούρη «Κοντά σου» Εργασία στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των μαθητριών Μιράντας Φαλιδέα & Μαρίνας Φασάκη Μιράντας Φαλιδέα & Μαρίνας Φασάκη Σχολικό έτος: 2012-2013

2

3 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Γεννήθηκε την 1η Απριλίου του 1902 στην Καλαμάτα. Πατέρας της, ο φιλόλογος καθηγητής Ευγένιος Πολυδούρης και μητέρα της η Κυριακή Μαρκάτου. Γεννήθηκε την 1η Απριλίου του 1902 στην Καλαμάτα. Πατέρας της, ο φιλόλογος καθηγητής Ευγένιος Πολυδούρης και μητέρα της η Κυριακή Μαρκάτου. Πέρασε τα παιδικά της χρόνια στο Γύθειο, τα Φιλιατρά και την Καλαμάτα, και το 1916 δημοσίευσε το πεζοτράγουδο Ο πόνος της μάνας, που είναι επηρεασμένο από τα μανιάτικα μοιρολόγια που άκουγε στο Γύθειο, στο περιοδικό Οικογενειακός Αστήρ. Τον ίδιο χρόνο συγκέντρωσε ποιήματα στη συλλογή Μαργαρίτες, την οποία δεν εξέδωσε. Πέρασε τα παιδικά της χρόνια στο Γύθειο, τα Φιλιατρά και την Καλαμάτα, και το 1916 δημοσίευσε το πεζοτράγουδο Ο πόνος της μάνας, που είναι επηρεασμένο από τα μανιάτικα μοιρολόγια που άκουγε στο Γύθειο, στο περιοδικό Οικογενειακός Αστήρ. Τον ίδιο χρόνο συγκέντρωσε ποιήματα στη συλλογή Μαργαρίτες, την οποία δεν εξέδωσε. Το 1918 διορίστηκε στη Νομαρχία Μεσσηνίας. Το 1920 πέθαναν και οι δυο γονείς της και το 1922 μετατέθηκε στη Νομαρχία Αττικής. Είχε ήδη γραφτεί στη Νομική Σχολή. Τότε γνωρίστηκε με τον Κώστα Καρυωτάκη, τον οποίο ερωτεύτηκε παράφορα. Ο έρωτας αυτός που θα κρατήσει λίγο, αλλά θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη ζωή και το έργο της, θα έχει πολλές διακυμάνσεις. Το 1918 διορίστηκε στη Νομαρχία Μεσσηνίας. Το 1920 πέθαναν και οι δυο γονείς της και το 1922 μετατέθηκε στη Νομαρχία Αττικής. Είχε ήδη γραφτεί στη Νομική Σχολή. Τότε γνωρίστηκε με τον Κώστα Καρυωτάκη, τον οποίο ερωτεύτηκε παράφορα. Ο έρωτας αυτός που θα κρατήσει λίγο, αλλά θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη ζωή και το έργο της, θα έχει πολλές διακυμάνσεις.

4

5 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Το καλοκαίρι του 1922 ο Καρυωτάκης μαθαίνει ότι έχει προσβληθεί από σύφιλη, νόσημα τότε ανίατο και κοινωνικά στιγματισμένο. Το ανακοινώνει πρώτα στην αγαπημένη του και της ζητά να χωρίσουν. Εκείνη, του προτείνει να παντρευτούν χωρίς να κάνουν παιδιά, αλλά ο Καρυωτάκης είναι πολύ περήφανος, για να δεχθεί τη θυσία της. Εκείνη πάλι αμφιβάλλει για την ειλικρίνειά του, νομίζει ότι η αρρώστια του είναι πρόφαση για να την απομακρύνει από κοντά του. Το καλοκαίρι του 1922 ο Καρυωτάκης μαθαίνει ότι έχει προσβληθεί από σύφιλη, νόσημα τότε ανίατο και κοινωνικά στιγματισμένο. Το ανακοινώνει πρώτα στην αγαπημένη του και της ζητά να χωρίσουν. Εκείνη, του προτείνει να παντρευτούν χωρίς να κάνουν παιδιά, αλλά ο Καρυωτάκης είναι πολύ περήφανος, για να δεχθεί τη θυσία της. Εκείνη πάλι αμφιβάλλει για την ειλικρίνειά του, νομίζει ότι η αρρώστια του είναι πρόφαση για να την απομακρύνει από κοντά του. Το 1924 εγκατέλειψε τις σπουδές της και γράφτηκε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στη Σχολή Κουναλάκη. Το 1926 πήγε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα στη σχολή ραπτικής Pigier. Στο Παρίσι προσβλήθηκε από φυματίωση και νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Charite. Επέστρεψε στην Αθήνα το 1928 και μπήκε στο σανατόριο Σωτηρία και αργότερα στην κλινική Χρηστομάνου, όπου πέθανε σε ηλικία εικοσιοχτώ χρόνων. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας της πρόλαβε να εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Τρίλλιες που σβύνουν (1928) και Ηχώ στο χάος (1929). Το 1924 εγκατέλειψε τις σπουδές της και γράφτηκε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στη Σχολή Κουναλάκη. Το 1926 πήγε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα στη σχολή ραπτικής Pigier. Στο Παρίσι προσβλήθηκε από φυματίωση και νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Charite. Επέστρεψε στην Αθήνα το 1928 και μπήκε στο σανατόριο Σωτηρία και αργότερα στην κλινική Χρηστομάνου, όπου πέθανε σε ηλικία εικοσιοχτώ χρόνων. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας της πρόλαβε να εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Τρίλλιες που σβύνουν (1928) και Ηχώ στο χάος (1929). Παράλληλα, το 1928 αυτοκτόνησε ο Καρυωτάκης. Παράλληλα, το 1928 αυτοκτόνησε ο Καρυωτάκης.

6

7

8 Κοντά σου Το ποίημα κινείται σε ένα κλίμα, που διαμορφώνεται κυρίως από το ερωτικό συναίσθημα, διαποτισμένο από μια γυναικεία ευαισθησία. Το ποίημα κινείται σε ένα κλίμα, που διαμορφώνεται κυρίως από το ερωτικό συναίσθημα, διαποτισμένο από μια γυναικεία ευαισθησία. Η δημιουργική δύναμη που κινεί την πένα της Πολυδούρη είναι ο έρωτας, ιδωμένος εδώ μ’ όλη την τρυφερότητα που αισθάνεται η ποιήτρια για τον αγαπημένο της. Μοναδικός αποδέκτης των στίχων της, αν και δεν κατονομάζεται, είναι ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης, για τον οποίο η Πολυδούρη έτρεφε δυνατά συναισθήματα μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής της. Η δημιουργική δύναμη που κινεί την πένα της Πολυδούρη είναι ο έρωτας, ιδωμένος εδώ μ’ όλη την τρυφερότητα που αισθάνεται η ποιήτρια για τον αγαπημένο της. Μοναδικός αποδέκτης των στίχων της, αν και δεν κατονομάζεται, είναι ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης, για τον οποίο η Πολυδούρη έτρεφε δυνατά συναισθήματα μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής της. Η Πολυδούρη, που εντάσσεται στη γενιά των νεορομαντικών, απογοητευμένη από την αβεβαιότητα και την παρακμή που χαρακτήριζε την εποχή της, αποζητά τη δικαίωση της ζωής στον έρωτα. Η κοινωνική εμπειρία και οι συλλογικές ανησυχίες δεν βρίσκουν έκφραση στην ποίησή της, καθώς η ποιήτρια -ακολουθώντας την τάση της γενιάς της- έχει στραφεί στον εσωτερικό της κόσμο και προτάσσει στους στίχους της το ατομικό βίωμα. Η Πολυδούρη, που εντάσσεται στη γενιά των νεορομαντικών, απογοητευμένη από την αβεβαιότητα και την παρακμή που χαρακτήριζε την εποχή της, αποζητά τη δικαίωση της ζωής στον έρωτα. Η κοινωνική εμπειρία και οι συλλογικές ανησυχίες δεν βρίσκουν έκφραση στην ποίησή της, καθώς η ποιήτρια -ακολουθώντας την τάση της γενιάς της- έχει στραφεί στον εσωτερικό της κόσμο και προτάσσει στους στίχους της το ατομικό βίωμα.

9

10 Κοντά σου Αντιμέτωπη με μια καταρρέουσα κοινωνία, που δεν εμπνέει πια υψηλά ιδανικά, η Πολυδούρη, όπως όλοι οι νεορομαντικοί ποιητές, επιλέγει τη χαμηλόφωνη προσωπική ποίηση, που εκφράζει κυρίως τις εσωτερικές της συναισθηματικές διακυμάνσεις. Αντιμέτωπη με μια καταρρέουσα κοινωνία, που δεν εμπνέει πια υψηλά ιδανικά, η Πολυδούρη, όπως όλοι οι νεορομαντικοί ποιητές, επιλέγει τη χαμηλόφωνη προσωπική ποίηση, που εκφράζει κυρίως τις εσωτερικές της συναισθηματικές διακυμάνσεις. Ο τίτλος (κοντά σου), οι επαναλήψεις του μέσα στο ποίημα και το θέμα του ποιήματος αποδεικνύουν με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο τον τρυφερό έρωτα της ποιήτριας για τον Καρυωτάκη. Ο τίτλος (κοντά σου), οι επαναλήψεις του μέσα στο ποίημα και το θέμα του ποιήματος αποδεικνύουν με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο τον τρυφερό έρωτα της ποιήτριας για τον Καρυωτάκη.

11 Κοντά σου δεν αχούν άγρια οι ανέμοι. Κοντά σου είναι η γαλήνη και το φως. Στου νου μας τη χρυσόβεργην ανέμη ο ρόδινος τυλιέται στοχασμός. Οι δύο πρώτοι στίχοι δηλώνουν το αίσθημα γαλήνης που αισθάνεται η Πολυδούρη, όταν βρίσκεται κοντά σ’ εκείνον. Οι δύο πρώτοι στίχοι δηλώνουν το αίσθημα γαλήνης που αισθάνεται η Πολυδούρη, όταν βρίσκεται κοντά σ’ εκείνον. Στους επόμενους δύο στίχους η ποιήτρια με μια πρωτότυπη μεταφορά δείχνει ότι υπό την επίδραση της γαλήνης που επιφέρει η παρουσία του αγαπημένου, τίποτε δεν ταράσσει και δεν ενοχλεί τις «ρόδινες» σκέψεις τους. Οι σκέψεις τους τυλίγονται «ρόδινα» σε μιαν ανέμη χρυσόβεργη (σχήμα υπερβολής που αποδίδει εμφατικά την ιδανική πνευματική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι δύο νέοι). Στους επόμενους δύο στίχους η ποιήτρια με μια πρωτότυπη μεταφορά δείχνει ότι υπό την επίδραση της γαλήνης που επιφέρει η παρουσία του αγαπημένου, τίποτε δεν ταράσσει και δεν ενοχλεί τις «ρόδινες» σκέψεις τους. Οι σκέψεις τους τυλίγονται «ρόδινα» σε μιαν ανέμη χρυσόβεργη (σχήμα υπερβολής που αποδίδει εμφατικά την ιδανική πνευματική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι δύο νέοι). Στην πρώτη στροφή τα εκφραστικά μέσα που κυριαρχούν είναι οι μεταφορές «αχούν άγρια», «στου νου μας τη χρυσόβεργην ανέμη» και «ρόδινος τυλιέται στοχασμός». Στην πρώτη στροφή τα εκφραστικά μέσα που κυριαρχούν είναι οι μεταφορές «αχούν άγρια», «στου νου μας τη χρυσόβεργην ανέμη» και «ρόδινος τυλιέται στοχασμός».

12 Κοντά σου η σιγαλιά σα γέλιο μοιάζει που αντιφεγγίζουν μάτια τρυφερά κ ’ αν κάποτε μιλάμε, αναφτεριάζει, πλάι μας κάπου η άνεργη χαρά. Η επικοινωνία ανάμεσα τους είναι τέτοιας ποιότητας, ώστε είτε σιωπούν είτε μιλούν κατακλύζονται από συναισθήματα τρυφερότητας και χαράς. Η επικοινωνία ανάμεσα τους είναι τέτοιας ποιότητας, ώστε είτε σιωπούν είτε μιλούν κατακλύζονται από συναισθήματα τρυφερότητας και χαράς. Η σιωπή μεταξύ τους μοιάζει με γέλιο, μοιάζει με πηγή χαράς, που καθρεφτίζεται σε τρυφερά μάτια. Η σιωπή μεταξύ τους μοιάζει με γέλιο, μοιάζει με πηγή χαράς, που καθρεφτίζεται σε τρυφερά μάτια. Η τρυφερότητα που διακρίνει τις σιωπές τους, αποκτά μεγαλύτερη δύναμη και γίνεται χαρά, όταν αρχίζουν να μιλούν. Όταν εκφράζουν με λόγια την αγάπη τους ή όταν μοιράζονται τις σκέψεις τους, η χαρά που στεκόταν πλάι τους άνεργη «αναφτεριάζει», αποκτά εκ νέου υπόσταση και γεμίζει την ψυχή τους. Η τρυφερότητα που διακρίνει τις σιωπές τους, αποκτά μεγαλύτερη δύναμη και γίνεται χαρά, όταν αρχίζουν να μιλούν. Όταν εκφράζουν με λόγια την αγάπη τους ή όταν μοιράζονται τις σκέψεις τους, η χαρά που στεκόταν πλάι τους άνεργη «αναφτεριάζει», αποκτά εκ νέου υπόσταση και γεμίζει την ψυχή τους. Εδώ έχουμε μια παρομοίωση «η σιγαλιά σα γέλιο μοιάζει», που εκφράζει πόσο μεστή από χαρά είναι η σιωπή τους, τρεις μεταφορές «αντιφεγγίζουν», «μάτια τρυφερά» και «αναφτεριάζει» και την προσωποποίηση της χαράς που στέκεται «άνεργη». Εδώ έχουμε μια παρομοίωση «η σιγαλιά σα γέλιο μοιάζει», που εκφράζει πόσο μεστή από χαρά είναι η σιωπή τους, τρεις μεταφορές «αντιφεγγίζουν», «μάτια τρυφερά» και «αναφτεριάζει» και την προσωποποίηση της χαράς που στέκεται «άνεργη».

13 Κοντά σου η θλίψη ανθίζει σα λουλούδι κι ανύποπτα περνά μέσ ’ στη ζωή. Κοντά σου όλα γλυκά κι ’ όλα σα χνούδι, σα χάδι, σα δροσούλα, σαν πνοή Κοντά στον αγαπημένο της, η θλίψη ανθίζει σα λουλούδι, μετουσιώνεται δηλαδή σε κάτι όμορφο και διαχέεται στη ζωή. Κοντά στον αγαπημένο της, η θλίψη ανθίζει σα λουλούδι, μετουσιώνεται δηλαδή σε κάτι όμορφο και διαχέεται στη ζωή. Κοντά του όλα είναι γλυκά κι όλα απαλά και τρυφερά σα χνούδι, σα χάδι, σα δροσούλα, σαν πνοή. Κοντά του όλα είναι γλυκά κι όλα απαλά και τρυφερά σα χνούδι, σα χάδι, σα δροσούλα, σαν πνοή. Στο κλείσιμο του ποιήματος η Πολυδούρη επιχειρεί να αποδώσει όλη την τρυφερότητα που πλημμυρίζει την ψυχή της όποτε βρίσκεται κοντά σ’ εκείνον, δίνοντας με πολλαπλές παρομοιώσεις πόσο απαλά και γαλήνια γίνονται όλα πλάι του. Στο κλείσιμο του ποιήματος η Πολυδούρη επιχειρεί να αποδώσει όλη την τρυφερότητα που πλημμυρίζει την ψυχή της όποτε βρίσκεται κοντά σ’ εκείνον, δίνοντας με πολλαπλές παρομοιώσεις πόσο απαλά και γαλήνια γίνονται όλα πλάι του. Η θλίψη κι οι δυσκολίες της ζωής χάνονται όταν εκείνος είναι δίπλα της, καθώς απομακρύνει με την παρουσία του κάθε φόβο και προσφέρει στην ποιήτρια μια πολύτιμη αίσθηση ασφάλειας, γαλήνης κι ευτυχίας. Η θλίψη κι οι δυσκολίες της ζωής χάνονται όταν εκείνος είναι δίπλα της, καθώς απομακρύνει με την παρουσία του κάθε φόβο και προσφέρει στην ποιήτρια μια πολύτιμη αίσθηση ασφάλειας, γαλήνης κι ευτυχίας.

14 Κοντά σου Το ποίημα έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που κατατάσσουν την Πολυδούρη στη λογοτεχνική ομάδα του νεορομαντισμού-νεοσυμβολισμού αλλά δίνουν και ένα στίγμα της εποχής στην οποία έζησε. Στοιχεία Ρομαντισμού: Απουσία του άντρα που αγαπάει Ερωτική θλίψη Απλή δημοτική γλώσσα Συνδέει την τέχνη και την προσωπική της ζωή. Στοιχεία Συμβολισμού: Χαλαρή ομοιοκαταληξία Σχήματα λόγου Αφθονία εικόνων και μεταφορών Διάθεση ρεμβασμού, μελαγχολίας και ονειροπόλησης Κλίμα θολό και ασαφές Στίγμα της εποχής Το ποίημα αυτό όντας έντονα προσωπικό χαρακτηρίζει μία εποχή μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και τον εθνικό διχασμό, που η ιδεολογική σύγχυση και η φθορά των αξιών έχει οδηγήσει αρκετούς ποιητές στην πολύ προσωπική ποίηση, έχοντας ασπαστεί τη θεμελιώδη αρχή των νεορομαντικών ότι η αλληλεπίδραση ζωής και έργου μπορεί να φτάσει έως και την ταύτιση ζωής και έργου.

15 Μαρία Πολυδούρη "Ρομαντική ως προς τις ιδέες της, φιλελεύθερη ως προς τα πολιτικά της φρονήματα, εύθραυστη σε κάθε φορτισμένο συναισθηματικά γεγονός και ριζοσπαστική στις κοινωνικές της αντιλήψεις, η Πολυδούρη στα 28 μόλις χρόνια που έζησε, πρόλαβε μέσα από το έργο της να διαιωνήσει τη μνήμη της πληρώνοντας ένα πολύ σκληρό τίμημα, την ίδια της τη ζωή". "Ρομαντική ως προς τις ιδέες της, φιλελεύθερη ως προς τα πολιτικά της φρονήματα, εύθραυστη σε κάθε φορτισμένο συναισθηματικά γεγονός και ριζοσπαστική στις κοινωνικές της αντιλήψεις, η Πολυδούρη στα 28 μόλις χρόνια που έζησε, πρόλαβε μέσα από το έργο της να διαιωνήσει τη μνήμη της πληρώνοντας ένα πολύ σκληρό τίμημα, την ίδια της τη ζωή".