Διαταραχές του φάσματος του Αυτισμού π.Απόστολος Καβαλιώτης Σχ.Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής.

Παρουσίαση με θέμα: "Διαταραχές του φάσματος του Αυτισμού π.Απόστολος Καβαλιώτης Σχ.Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 διαταραχές του φάσματος του Αυτισμού π.Απόστολος Καβαλιώτης Σχ.Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής

2 Κλινική οντότητα του Αυτισμού Kanner, 1943 Βαριά αυτιστική απομόνωση Καταναγκαστική επιθυμία για διατήρηση της ομοιότητας Καλή μηχανική (rote) μνήμη Έκφραση που δείχνει νοημοσύνη και συλλογισμό Αλαλία ή γλώσσα χωρίς επικοινωνιακή πρόθεση Υπερευαισθησία στα ερεθίσματα Επιδέξια σχέση με τα αντικείμενα

3 Σύνδρομο Asperger Απουσία καθυστέρησης στην ανάπτυξη της ομιλίας Οι πραγματολογικές δυσκολίες είναι παρούσες Παρόμοια προβλήματα στους άλλους τομείς Εξ ορισμού φυσιολογική νοημοσύνη (IQ>70) Πολύ συχνά δυσκολίες στην αδρή και λεπτή κινητικότητα

4 Κλινική οντότητα του Αυτισμού Kanner, 1943 «Τα παιδιά αυτά έρχονται στον κόσμο με μια εγγενή αδυναμία να αναπτύξουν τη συνήθη, βιολογικά καθορισμένη συναισθηματική επαφή»

5 Κλινική οντότητα του Αυτισμού Kanner, 1946 Άμεση και επιβραδυμένη ηχολαλίαΆμεση και επιβραδυμένη ηχολαλία Χρήση του τόνου της φωνής του εκφωνητή επακριβώςΧρήση του τόνου της φωνής του εκφωνητή επακριβώς Ακραία κυριολεξίαΑκραία κυριολεξία Δεν εκφράζουν φανερή άρνηση, απλώς αποφεύγουν τα ανεπιθύμηταΔεν εκφράζουν φανερή άρνηση, απλώς αποφεύγουν τα ανεπιθύμητα Δεν καταφάσκουν λέγοντας «ναι», αλλά επαναλαμβάνουν αυτό που ειπώθηκεΔεν καταφάσκουν λέγοντας «ναι», αλλά επαναλαμβάνουν αυτό που ειπώθηκε Μεταφορικές υποκαταστάσειςΜεταφορικές υποκαταστάσεις Προσπαθούν να μεταφέρουν με το επιμέρους το όλον και το αντίστροφοΠροσπαθούν να μεταφέρουν με το επιμέρους το όλον και το αντίστροφο Μιλούν αντιστρέφοντας τις αντωνυμίεςΜιλούν αντιστρέφοντας τις αντωνυμίες

6 Κλινική οντότητα του Αυτισμού Eisenberg & Kanner, 1956 Ακραία απομόνωσηΑκραία απομόνωση Καταναγκαστική εμμονή στη διατήρηση της ομοιότηταςΚαταναγκαστική εμμονή στη διατήρηση της ομοιότητας Έναρξη μέσα στα δύο πρώτα χρόνια της ζωήςΈναρξη μέσα στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής

7 Κλινική οντότητα του Αυτισμού Rutter / Schopler, 1978 Επιβραδυσμένη και αποκλίνουσα γλωσσική ανάπτυξη, με ορισμένες χαρακτηριστικές εκδηλώσεις, δυσανάλογη με το νοητικό δυναμικό του παιδιού. Μειονεκτική κοινωνική ανάπτυξη, με σειρά από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, δυσανάλογη με το νοητικό δυναμικό του παιδιού. Εμμονή στην ομοιότητα που φαίνεται από τους στερεότυπους τρόπους παιχνιδιού, τις ασυνήθιστες ενασχολήσεις και την αντίσταση στην αλλαγή. Έναρξη πριν από την ηλικία των 30 μηνών.

8 Κλινική οντότητα του Αυτισμού Wing: Τριάδα Μειονεξιών Κοινωνική συναλλαγή: Εξαιρετικά αργή και αποκλίνουσα ανάπτυξη κοινωνικότητας, ιδιαίτερα της διαπροσωπικής επαφής. Υπάρχει όμως ποικιλία: αποφυγή επαφής, παθητική, ενεργητική αλλά και παράδοξη Γλώσσα και επικοινωνία: επιβράδυνση και απόκλιση της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας. Διαταραχή της σημασιολογικής και πραγματολογικής χρήσης της γλώσσας Σκέψη και συμπεριφορά: Έλλειψη φαντασίας, ανελαστικότητα σκέψης και συμπεριφοράς. Τελετουργική συμπεριφορά, ανάγκη οι ρουτίνες να επαναλαμβάνονται. Μεγάλη επιβράδυνση ή απουσία «παιχνιδιού προσποίησης»

9 Ζητήματα που έχουν ξεκαθαρίσει Αποσύνδεση από την ψύχωση και την πρώιμη σχιζοφρένειαΑποσύνδεση από την ψύχωση και την πρώιμη σχιζοφρένεια Αποσύνδεση από τις τραυματικές (πρώιμες) αλληλεπιδράσειςΑποσύνδεση από τις τραυματικές (πρώιμες) αλληλεπιδράσεις Ο Αυτισμός ως αναπτυξιακή διαταραχήΟ Αυτισμός ως αναπτυξιακή διαταραχή

10 Διάχυτες Διαταραχές της Ανάπτυξης (ICD-10) Αυτισμός της παιδικής ηλικίας Άτυπος αυτισμός Σύνδρομο Rett Άλλη αποδιοργανωτική διαταραχή της παιδικής ηλικίας Διαταραχή υπερδραστηριότητας σχετιζόμενη με νοητική καθυστέρηση και στερεότυπες κινήσεις Σύνδρομο Asperger Άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές Διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή μη καθοριζόμενη

11 Διάχυτες Διαταραχές της Ανάπτυξης (DSM-IV) Αυτιστική διαταραχή Διαταραχή του Rett Αποδιοργανωτική διαταραχή παιδικής ηλικίας Σύνδρομο Asperger Διάχυτη διαταραχή της ανάπτυξης – μη ειδικά καθοριζόμενη

12 Επιδημιολογία (Τυπικός Αυτισμός : 5 / 10.000) Αυτιστική Διαταραχή: 10-30 / 10.000 Asperger: 20-50 / 10.000 Αυτιστικό Φάσμα: 50-80 / 10.000 Αυτισμός & Ν.Κ: 10-25% Ν.Κ. & Φάσμα: 35% Αυτισμός & Επιληψία: 5-10%

13 Επίπτωση στο φύλο Σταθερή προτίμηση στα αγόρια3-4/ 1 Όσο χαμηλώνει η νοημοσύνη η διαφορά μειώνεται Asperger η διαφορά μεγαλώνει

14 Αιτιολογία Εμφάνιση αυτισμού στα αδέλφια (8- 10%) Μελέτες διδύμων (93% vs 10%) Μελέτες οικογενειών Ο Αυτισμός είναι η πιο κληρονομήσιμη διαταραχή της ψυχιατρικής

15 διαταραχές του φάσματος του Αυτισμού Η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού είναι μια σύνθετη αναπτυξιακή διαταραχή που προσβάλλει σοβαρά τον τρόπο με τον οποίον το άτομο επικοινωνεί και σχετίζεται με τους άλλους ανθρώπους. Ο όρος «αυτιστικό φάσμα» χρησιμοποιείται επειδή η κατάσταση ποικίλει από άτομο σε άτομο Το σύνδρομο Asperger βρίσκεται στο άκρο με τις υψηλότερες ικανότητες ενώ στο άκρο με τις λιγότερες ικανότητες βρίσκεται ο κλασσικός αυτισμός που περιέγραψε ο Kanner.

16 Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν τα κλασσικά συμπτώματα (Kanner) βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο το σύνδρομο Asperger και Ο Αυτισμός υψηλής Λειτουργικότητας Βρίσκονται στο Υψηλότερο επίπεδο Με μεγαλύτερη του Φυσιολογικού νοημοσύνη I.Q Σοβαρή Νοητική Υστέρηση Ήπια Νοητική Υστέρηση Φυσιολογική νοημοσύνη 5570100 130 Διαταραχές του Φάσματος του Αυτισμού

17 HFAAsperger Aυτιστικά συμπτώματα CARS ↑↓ Oπτικο-κινητικός συντονισμός ΚαλόςΚακός Ταχύτητα στο κινητικό ↑↓ Λεκτικό / Πρακτικό IQ VIQ<PIQVIQ>PIQ Διασπορά λειτουργικότητας ΜεγάληΜικρή

18 HFAAsperger ΛεξιλόγιοΦτωχόΚαλό Λεκτική διατύπωση ΚακήΚαλή Λεκτική μνήμη ΚακήΚαλή Σύγκριση ομοιοτήτων διαφορών ΚακήΚαλή Εκτελεστικές λειτουργίες ΧαμηλέςΧαμηλές

19 διαταραχές του φάσματος του Αυτισμού Παρόλη την ποικιλομορφία όλα τα παιδιά που εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν διαταραχές σε τρεις περιοχές Στην κοινωνική αλληλεπίδραση Στην επικοινωνία Στην φαντασία

20 Κοινωνική αλληλεπίδραση Ο Αδάμ μοιάζει να ζει σ’ένα δικό του κόσμο. Δεν προσέχει τους άλλους, κυρίως τα παιδιά. Της Σοφίας δεν της αρέσει να την αγγίζουν ή να την κρατούν Δεν ξέρεις πότε ο Μιχάλης θα σε αφήσει να τον κρατήσεις. Είναι απρόβλεπτος. Ποτέ δεν ξέρουμε αν η Ρένα είναι χαρούμενη ή λυπημένη. Ποτέ δεν εκφράζει ευφορία ή πόνο. Όταν αυτοτραυματίζεται δεν θέλει να την παρηγορήσουμε

21 Κοινωνική αλληλεπίδραση Ο Νίκος είναι τραγικός όταν έρχονται άλλοι. Όλο τους πιάνει. Είναι λάθος Ο Χριστόφορος είναι πάντοτε από πίσω μου ή θα κάθεται στα γόνατα μου σαν να είμαι καρέκλα Δεν μπορώ να κάνω τον Ντίνο να με κοιτάξει ακόμη κι αν είμαι θυμωμένος. Δεν ξέρω τι θέλει ή τι αισθάνεται δεν μπορούμε να κάνουμε το Σαμ να μας κοιτάξει

22 Κοινωνική αλληλεπίδραση Ο Δαβίδ δεν μπορεί να καταλάβει πως αισθάνομαι Ο Κάρολος δε φαίνεται να ακούει. Δεν γυρίζει το κεφάλι του όταν φωνάζουν το όνομά του. Ο Βίκτορας είναι κουφός στους δυνατούς ήχους, αλλά ακούει το χαρτάκι της καραμέλας. Καμιά φορά ξαφνιάζεται από χαμηλούς ήχους. Ο Δημήτρης δεν έφερε ποτέ κάτι να μου δείξει

23 Κοινωνική αλληλεπίδραση Ο Θωμάς δείχνει ενδιαφέρον στα παιχνίδια και αφήνει τους άλλους να πλησιάζουν αλλά να μην συμμετέχουν. Η Σάρα δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τα βρεφικά παιχνίδια όπως το «μπάου..τσα» Η Άννα δεν προσπαθεί να με κάνει να παίξω μαζί της και όταν εγώ προσπαθώ μου σπρώχνει τα χέρια ή φεύγει. Δεν μπορώ να κάνω τη Βαρβάρα να παίξει μαζί μου παιχνίδια όπως η τραμπάλα. Δεν με μιμείται.

24 Δυσκολίες Κοινωνικοποίησης Κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη Διαδικασία της φυσιολογικής προσκόλλησης (Attachment) Η ικανότητα για joint attention Δυσκολίες στη μίμηση

25 Δυσκολίες Κοινωνικοποίησης Ανεξάρτητες από τη Νοημοσύνη Ποιοτικό – όχι κυρίως ποσοτικό πρόβλημα Έλλειψη κατανόησης του σχετίζεσθαι ως αμφίδρομης αλληλεπίδρασης

26 Κοινωνική επικοινωνία Η Σάρα ούτε που βαβίζει πια, ενώ παλαιότερα το έκανε. Καμιά φορά κάνει ήχους αλλά δε μοιάζουν με ήχους ομιλίας Κρατάω πράγματα για να καταλάβει ό Γιάννης γιατί του μιλάω αλλά δεν συνδέει αυτό που του λέω με το αντικείμενο. Όταν ο Κώστας θέλει κάτι παίρνει το χέρι μου και με τραβάει προς αυτό. Ακόμη και αν δείξω προς κάτι με υπερβολικό τρόπο η Μαρία με κοιτάζει με ύφος απλανές. Δεν κοιτάζει εκεί που δείχνω.

27 Κοινωνική επικοινωνία Ο Γιώργος σκαρφαλώνει και παίρνει ότι θέλει. Δε δείχνει ποτέ. Προσπάθησα να δείξω στο Ρένο ότι ενδιαφερόμουν γι αυτό που έκανε αλλά δεν φάνηκε να το κατάλαβε. Η Ρόζα επαναλαμβάνει τις λέξεις μια-δυο φορές και μετά σταματάει. Δεν ενθουσιάζεται με τις λέξεις ούτε λέει κάτι. Ο Ντανιέλ χρησιμοποιεί πολλές λέξεις. Μπορεί να ονομάσει κάθε τι αλλά δε μιλάει σε κανέναν.

28 Κοινωνική επικοινωνία Η Άλισον φαίνεται να ακούει μόνο ένα μέρος από αυτά που της λέμε. Ότι και να πω στον Πέτρο αυτός το επαναλαμβάνει. Του λέω «Τι κάνεις» και λέει «κάνεις» με το δικό ου τρόπο. Ο Αδάμ έμαθε να ονομάζει αντικείμενα αλλά δε συνδέει λέξεις μεταξύ τους. Είπα «Ρόμπιν πήγαινε να μου φέρει ένα πιάτο από την κουζίνα» Πήγε αλλά δε γύρισε πίσω μέχρι που φώναξα « Φέρε μου το πιάτο Ρόμπιν» Η Ρόζα μιλάει πολύ αλλά αυτό που λέει δεν έχει σχέση με αυτό για το οποίο μιλούν οι άλλοι. Διαρκώς διακόπτει και καμιά φορά δεν κοιτάζει προς εκείνον στον οποίο μιλάει.

29 Δυσκολίες στην Επικοινωνία Έκφραση Κατανόηση Μη Λεκτική Επικοινωνία Προσωδία Πραγματολογία Διάλογος Αφήγηση

30 Φαντασία και ανάγκη για ομοιομορφία Ο Γουίλιαμ στριφογυρίζει κάθε τι που πιάνει στα χέρια του και μας αποκόβει τελείως. Ο Μιχάλης έχει εμμονή να βλέπει το νερό να τρέχει. Ο Σίμος μου επιτρέπει να είμαι μαζί του στο παιχνίδι αλλά είμαι σαν αόρατος. Ο Σταμάτης με αφήνει να είμαι μαζί του όταν παίζει αλλά δεν θέλει τη μικρή του αδελφή.

31 Φαντασία και ανάγκη για ομοιομορφία Αγοράσαμε στο Χρήστο μια κουζίνα, παιχνίδι αλλά δεν ξέρει τι να κάνει με αυτή. Η Γιασμίνα δεν ξέρει να παίξει με φαντασία. ‘ Oλη την ώρα κάνει τα ίδια πράγματα με τα play mobil. O Χάρης δεν ησυχάζει ποτέ. Τριφογυρίζει και το σκάει. Ο Μιχάλης διαρκώς ρωτάει πότε θα κάνουμε αυτό ή το άλλο. Δεν έχει σημασία πόσες φορές του απαντώ.

32 Φαντασία και ανάγκη για ομοιομορφία Αν ξαφνικά κάνουμε κάτι ή δεν ακολουθήσουμε τη ρουτίνα της, η Σόφη κάνει μεγάλη έκρηξη. Ο Τζάκ πεταρίζει τα χέρια του όταν είναι ενοχλημένος ή ενθουσιασμένος. Τρέχει πάνω, κάτω στα νύχια των ποδιών πεταρίζοντας τα χέρια του. Ο Τζό είναι ο πιο επιδέξιος στο στριφογύρισμα. Είναι όμως το μόνο που μπορεί να κάνει. Όταν ο Γιώργος σηκώνει τα χέρια του τα στριφογυρίζει μπροστά στα μάτια του, τότε δεν μπορούμε να τον πλησιάσουμε.

33 Φαντασία και ανάγκη για ομοιομορφία Εάν την αφήσουμε, η Αιμιλία θα βλέπει το ίδιο βίντεο συνέχεια, κάθε μέρα. Το να ζεις με το Γρηγόρη είναι σαν να ζεις σε Μουσείο. Κάθε τι πρέπει να παραμείνει ακριβώς στην ίδια θέση. Ο Ιορδάνης επιμένει να ακολουθούμε το ίδιο δρόμο για να πάμε στα μαγαζιά. Πρέπει να τον ετοιμάζουμε να κοιμηθεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο κάθε βράδυ. Ο Μωχάμετ τρώει τυρί στο σχολείο αλλά δε το αγγίζει στο σπίτι.

34 Φαντασία – Σκέψη (1) Ανελαστική – Κυριολεκτική Σκέψη Διάκριση Φανταστικού / Πραγματικού Εστίαση στη Λεπτομέρεια Διάκριση σημαντικού – ασήμαντου, σχετικού – άσχετου στην πληροφορία

35 Φαντασία – Σκέψη (2) Δυσκολία Γενίκευσης Σκέψη με εικόνες Συμβολικό Παιχνίδι Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα / Εμμονές

36 Νευροψυχολογικές Θεωρίες π.Απόστολος Θεωρία της Νόησης (Theory of Mind, Mentalizing, Mind-reading) Κεντρική Συνοχή (Weak Central Coherence, Information Processing)Κεντρική Συνοχή (Weak Central Coherence, Information Processing) Εκτελεστικές Λειτουργίες (Executive Functions)Εκτελεστικές Λειτουργίες (Executive Functions)

37 Theory of Mind – Mentalizing Η διαισθητική ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι ότι οι άλλοι έχουν αισθήματα και σκέψεις που διαφέρουν από τα δικά σουΗ διαισθητική ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι ότι οι άλλοι έχουν αισθήματα και σκέψεις που διαφέρουν από τα δικά σουή Η ικανότητα να αναγνωρίζεις και να καταλαβαίνεις τις νοητικές καταστάσεις του εαυτού σου και των άλλων και να χρησιμοποιείς αυτή την ικανότητα για να προβλέψεις τη συμπεριφορά.

38 Theory of Mind Επίπτωση στην κοινωνικότητα Έλλειψη κοινωνικής αμοιβαιότητας Έλλειψη Εναισθησίας (insight) Έλλειψη Εναισθησίας (insight) Δυσκολίες σε καταστάσεις που απαιτούν joint attention Δυσκολίες σε καταστάσεις που απαιτούν joint attention Ανικανότητα να ρυθμίσει τη συμπεριφορά του ανάλογα με τα κοινωνικά σήματα και το πλαίσιο Ανικανότητα να ρυθμίσει τη συμπεριφορά του ανάλογα με τα κοινωνικά σήματα και το πλαίσιο

39 Theory of Mind Επίπτωση στην επικοινωνία Ανθίππη Γλυνού Έλλειμμα στη δεικτική (ostensive) και την συμπερασματική (Inferential) επικοινωνία και απουσία αναφοράς στις προθέσεις του ομιλητή Pragmatics Semantics & Καθυστέρηση Ομιλίας Συζήτηση Κυριολεξία Ιδιαίτερος λόγος Προσωδία Εκφραστικές χειρονομίες Καλή Φωνολογία & Φόρμα

40 Theory of Mind Επίπτωση στην προσποίηση Απουσία προσποίησης λόγω έλλειψης της ικανότητας να ακολουθεί χωριστά και να διαχωρίζει τα φυσικά – πραγματικά από τα νοητά – προσποιητά γεγονότα. Τα υπόλοιπα είδη παιχνιδιού διατηρούνται Τα υπόλοιπα είδη παιχνιδιού διατηρούνται

41 Πρώιμα σημεία έλλειψης mentalising στον αυτισμό Στους 18 μήνες, παιδιά που δεν επιδεικνύουν Ικανοποιητικό joint attention Ικανοποιητικό joint attention Πρωτοδηλωτική κατάδειξη Πρωτοδηλωτική κατάδειξη Προσποιητό παιχνίδι Προσποιητό παιχνίδι Είναι σε μεγάλο κίνδυνο για αυτισμό 80% διαγνώσθηκαν με αυτισμό στα 3 τους χρόνια (Baron-Cohen et al. 1998)

42 Κεντρική Συνοχή Κατά την επεξεργασία των πληροφοριών ακολουθούμε μια «οργανωτική αρχή» σύμφωνα με την οποία ερμηνεύουμε τα δεδομένα με ένα σχετικά σφαιρικό-ολιστικό τρόπο, που λαμβάνει υπόψη του το πλαίσιο.Κατά την επεξεργασία των πληροφοριών ακολουθούμε μια «οργανωτική αρχή» σύμφωνα με την οποία ερμηνεύουμε τα δεδομένα με ένα σχετικά σφαιρικό-ολιστικό τρόπο, που λαμβάνει υπόψη του το πλαίσιο. Με αυτή την αρχή νοηματοδοτούμε διαφορετικές και πολύπλοκες πληροφορίες.Με αυτή την αρχή νοηματοδοτούμε διαφορετικές και πολύπλοκες πληροφορίες. Γι’ αυτό θυμόμαστε καλύτερα πράγματα με νόημα και χωρίς τις λεπτομέρειες τους.Γι’ αυτό θυμόμαστε καλύτερα πράγματα με νόημα και χωρίς τις λεπτομέρειες τους.

43 Κεντρική Συνοχή Τα άτομα με αυτισμό : Τα άτομα με αυτισμό : Είναι το ίδιο ικανά να ανακαλούν προτάσεις με νόημα και ομάδες από τυχαίες λέξειςΕίναι το ίδιο ικανά να ανακαλούν προτάσεις με νόημα και ομάδες από τυχαίες λέξεις Θυμούνται τα ακριβή λόγια μιας ιστορίας, αλλά όχι το νόημα τηςΘυμούνται τα ακριβή λόγια μιας ιστορίας, αλλά όχι το νόημα της Έχουν δυσκολία στην αναγνώριση ομόφωνων λέξεων, λ.χ leadΈχουν δυσκολία στην αναγνώριση ομόφωνων λέξεων, λ.χ lead

44 Εκτελεστικές Λειτουργίες (Executive Functions) Συνίστανται σε μια ευρύτατη ομάδα νοητικών διεργασιών που σχετίζονται με την έναρξη και διατήρηση της ομαλής επεξεργασίας πληροφοριών και των συντονισμένων δραστηριοτήτων στα πλαίσια της επίλυσης προβλημάτων.Συνίστανται σε μια ευρύτατη ομάδα νοητικών διεργασιών που σχετίζονται με την έναρξη και διατήρηση της ομαλής επεξεργασίας πληροφοριών και των συντονισμένων δραστηριοτήτων στα πλαίσια της επίλυσης προβλημάτων.

45 Εκτελεστικές Λειτουργίες (Executive Functions) Η διατήρηση αλλά και η ευέλικτη μεταβολή της εστίας της προσοχήςΗ διατήρηση αλλά και η ευέλικτη μεταβολή της εστίας της προσοχής Η αναπαράσταση στόχωνΗ αναπαράσταση στόχων Η αναστολή ακατάλληλων απαντήσεωνΗ αναστολή ακατάλληλων απαντήσεων Η ταυτόχρονη παρακολούθηση της συμπεριφοράςΗ ταυτόχρονη παρακολούθηση της συμπεριφοράς Η παραμονή στο taskΗ παραμονή στο task Ο σχεδιασμός αλληλουχίας πράξεωνΟ σχεδιασμός αλληλουχίας πράξεων Περιλαμβάνουν στρατηγικές διεργασίες όπως :

46 Εκτελεστικές Λειτουργίες (Executive Functions) Βλάβη στις λειτουργίες αυτές διαταράσσει τη στοχοκατευθυνόμενη συμπεριφορά σε νέες συνθήκες, όπου το άτομο πρέπει να επιλέξει από πολλαπλές αλλά ανταγωνιστικές εναλλακτικές απαντήσεις. Βλάβη στις λειτουργίες αυτές διαταράσσει τη στοχοκατευθυνόμενη συμπεριφορά σε νέες συνθήκες, όπου το άτομο πρέπει να επιλέξει από πολλαπλές αλλά ανταγωνιστικές εναλλακτικές απαντήσεις.

47 Νευροψυχολογικές Θεωρίες Καμιά δεν ερμηνεύει το σύνολο των συμπεριφορώνΚαμιά δεν ερμηνεύει το σύνολο των συμπεριφορών Υπάρχουν προβλήματα στην ειδικότητα και την καθολικότηταΥπάρχουν προβλήματα στην ειδικότητα και την καθολικότητα Σχηματοποιούνται αλλά και ελέγχονται με κάποιες δοκιμασίες. Αλλά …Σχηματοποιούνται αλλά και ελέγχονται με κάποιες δοκιμασίες. Αλλά … αξιοπιστία δοκιμασιών συμπλοκή θεωριών σε μια δοκιμασία