Μουσική. Ως μουσική ορίζεται η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων με σκοπό τη σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός μουσικού έργου. Με τον όρο εννοείται.

Παρουσίαση με θέμα: "Μουσική. Ως μουσική ορίζεται η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων με σκοπό τη σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός μουσικού έργου. Με τον όρο εννοείται."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μουσική

2 Ως μουσική ορίζεται η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων με σκοπό τη σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός μουσικού έργου. Με τον όρο εννοείται επίσης και το σύνολο ήχων από το οποίο απαρτίζεται ένα μουσικό κομμάτι

3 Ο ρυθμός αποτελεί το πρώτο βίωμα του ανθρώπου (72 χτύποι ανά λεπτό = Adante). Το έμβρυο υπολογίζεται ότι ακούει το ρυθμό και τον ήχο της μητρικής καρδιάς περίπου 26.000.000 φορές και ηρεμεί όταν τον ακούει. Κι άλλοι ενδομήτριοι ήχοι συνδέονται με ήχους που χρησιμοποιούν οι μητέρες για να ησυχάσουν τα μωρά τους : σσσς, shush, shah (Εβραϊκά), ushutu (Αιθιοπικά), Enshallah (Αιγυπτιακά). Επίσης και οι ήχοι που χρησιμοποιούνται για πνευματικούς λόγους να μοιάζουν με ενδομήτριους ήχους : Ομ (Βουδισμός), Shalom (Eβραϊκά), Γρηγοριανό μέλος, Θιβετιανό θρησκευτικό τραγούδι. https://www.youtube.com/watch?v=iR8tlH3U6rA https://www.youtube.com/watch?v=Xi1OBtzk200

4 Ο πρωτόγονος άνθρωπος χρησιμοποίησε τη φωνή και το σώμα του σαν τους πρώτους μουσικούς ήχους και τα πρώτα μουσικά όργανα και στη συνέχεια στράφηκε στη φύση για να κατασκευάσει και άλλα. Οι πρώτη μουσική έχει αναπαριστούσαν ή συμβόλιζαν στοιχεία από τη φύση. Αργότερα η μουσική ήχοι άρχισαν να συμβολίζουν και να εκφράζουν ιδέες, συναισθήματα, σκέψεις και εικόνες της φαντασίας.

5 Ιστορική αναδρομή Αφρικανική πάπυροι του 1500π.Χ αναφέρουν την ευνοϊκή επίδραση της μουσικής στη γονιμότητα της γυναίκας. Στην αρχαία Ελλάδα ο όρος Μουσική συμπεριλάμβανε το χορό, το όργανο, το λόγο, το νόμο, την αρμονία, το ρυθμό και το μέλος και προστάτης της ήταν ο Θεός Απόλλωνας ο οποίος ήταν ο θεός της ίασης. Θεραπευτικό μοντέλο του Πυθαγόρα (αλλοπαθητικό) Θεωρεία Πλάτωνα  για ψυχική υγεία Θεραπευτικό μοντέλο του Αριστοτέλη (ισοπαθητική) Χρήση μουσική από τον Ασκληπιό, θεραπεία νευρώσεων Χρήση μουσική από τον Δημόκριτο, μελωδικές αρμονίες του αυλού https://www.youtube.com/watch?v=zzM1-wWXCoY

6  Στον Μεσαίωνα η μουσική συνδέεται έντομα με το Θεο, με το «καλό» και το «κακό».  Τον 18 ο αιώνα γίνονται οι πρώτες μελέτες για την μουσικοθεραπεια.  Τον 19 ο αιώνα μπαίνουν οι επιστημονικές βάσεις στη χρήση της μουσικής σαν θεραπευτικό μέσο.  Σήμερα η μουσική αποτελεί σύμφυτο στοιχείο της καθημερινής ζωής, προωθεί την υγεία και τη δημιουργικότητα. Καθώς χρησιμοποιείται σε εργοθεραπευτικά προγράμματα τόσο σε Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια όσο και σε Τριτοβάθμια πρόληψη

7 Ο ρόλος της μουσικής στη θεραπεία έχει δραματικά αλλάξει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς ο τομέας της έρευνας που συνδέει τη μουσική με τη λειτουργία του εγκεφάλου - και κατ’επέκταση όλου του ανθρώπινου σώματος - έχει παρουσιάσει ήδη σαφείς αποδείξεις σύνδεσης και σχετικής αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, οι θετικές διαπιστώσεις και αλλαγές που έφεραν αυτές οι νέες ερευνητικές αποδείξεις ως προς τη χρήση της μουσικής στην αποκατάσταση και θεραπεία δεν έχουν επικοινωνηθεί επιτυχώς, όχι μόνο στο ευρύ κοινό, αλλά και σε επαγγελματίες που σχετίζονται άμεσα είτε με τον τομέα της μουσικής είτε των επιστημών ζωής. Ερευνητές έχουν αποδείξει ότι η μουσική είναι όντως μία ξεχωριστή, παγκόσμια και δομικά άρτια γλώσσα που επηρεάζει εκτενώς τη βιολογική υπόσταση του ανθρώπου, περιλαμβάνοντας έναν σύνθετο αντιληπτικό, γνωστικό και κινητικό έλεγχο και διεργασίες σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου.

8 Έτσι, η μουσική φαίνεται ότι μπορεί να διατηρήσει σε θετικά επίπεδα ή να επανεκπαιδεύσει το δομικά κατεστραμμένο ή λειτουργικά διαταραγμένο εγκεφαλικό σύστημα. Κλινικοί και συμπεριφορικοί θεραπευτές ανά τον κόσμο, χρησιμοποιούν πια τη μουσική με πάρα πολλούς διαφορετικούς τρόπους σε χώρους επανένταξης και αποκατάστασης, ενώ βασίζουν ξεκάθαρα την πρακτική τους σε κλινικά αποδεδειγμένα ερευνητικά δεδομένα τα οποία πηγάζουν από αυτόν το νέο τομέα έρευνας της νευροεπιστήμης της μουσικής.

9  Αν και τα σχετικά ερευνητικά της θετικής αποκατάστασης και θεραπείας μέσω της μουσικής στην αρχή προσεγγίσθηκαν από τους περισσότερους με σκεπτικισμό και αρκετή αντίσταση, εν τέλει, η συστηματική μελέτη και παρουσίαση σχετικών αποτελεσμάτων μείωσαν τις αμφιβολίες.  Τώρα πιά, σχετικές μελέτες της νευροεπιστήμης της μουσικής περιλαμβάνουν αναφορές και προσεγγίσεις σχετικές με την νόσο Parkison και Alzheimer, τον αυτισμό και γενικότερα τις ‘ειδικές αναπτυξιακές ομάδες’, την αποκατάσταση των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων και των εγκεφαλικών επεισοδίων, την επιληψία, αλλά και πολλές άλλες πιο εξειδικευμένες κλινικές ή συμπεριφορικές εκφάνσεις της ανθρώπινης ανάπτυξης ή αποκατάστασης.

10  Ο τρόπος με τον οποίον οργανώνει ο άνθρωπος το ηχητικό υλικό ούτως ώστε να παράξει μουσική, εξαρτάται από την αλληλεπίδρασή του με το φυσικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον, από φυσικούς νόμους όπως η συμμετρία, η περιοδικότητα, η επανάληψη, η ταλάντευση, η ηχώ, και πιθανόν από ποικίλους άλλους αστάθμητους παράγοντες.  Η μουσική γίνεται αντιληπτή μέσω της ακοής, η οποία εκτείνεται στον άνθρωπο από τα 20 εως και 20.000 (Hertz). Αυτό σημαίνει πως ένας συνθέτης έχει στη διάθεσή της για τη σύνθεση ενός κομματιού, ήχους που ταλαντώνονται σε συχνότητες εντός αυτού του φάσματος.  Η στενή σχέση που είχε και διατηρεί ο άνθρωπος με τη μουσική επιβεβαιώνεται από το πλήθος καταγεγραμμένων ιστορικά συνθέσεων που εκφράζουν την κάθε περίσταση της ζωής: θρησκευτικοί ύμνοι, χοροί, τραγούδια φυσιολατρικού περιεχομένου, μοιρολόγια, νανουρίσματα, εμβατήρια, πολιτικά τραγούδια, τραγούδια της τάβλας, του γλεντιού, αναφερόμενα στις χαρές και στις λύπες από τη γέννηση ως το θάνατο του ανθρώπου.

11  Το μουσικό δρώμενο γίνεται αντικείμενο συζήτησης, επεξεργασίας και εμβάθυνσης, εστιάζοντας στην επαναφορά, διατήρηση και προαγωγή της ψυχικής, σωματικής και πνευματικής υγείας.  Η προσοχή του θεραπευτή εστιάζεται στην δημιουργία και αξιολόγηση της εξελισσόμενης θεραπευτικής σχέσης με την βοήθεια της μουσικής και των ήχων. Η σχέση αυτή δημιουργείται κυρίως μέσω του μουσικού αυτοσχεδιασμού ή της μουσικής ακρόασης, χωρίς βέβαια να αποκλείει την δυνατότητα λεκτικής επικοινωνίας.  Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, ο θεραπευτής και οι συμμετέχοντες είτε ακούγοντας μουσική, είτε χρησιμοποιώντας απλά μουσικά όργανα που δεν απαιτούν μουσική γνώση, δημιουργούν ένα μοναδικό μουσικό δρώμενο.  Η θεραπευτική σχέση δημιουργείται μέσω του μουσικού αυτοσχεδιασμού ή της μουσικής ακρόασης. Δεν απαιτείται μουσική γνώση, ενώ στόχος δεν είναι τόσο το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, όσο το θεραπευτικό.  Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, τα άτομα μπορούν να εκφράσουν και να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους με τη βοήθεια της μουσικής. Με αυτό τον τρόπο βελτιώνεται η κοινωνικότητα και η αυτογνωσία, αυξάνεται η δημιουργικότητα και επιτυγχάνεται καλύτερη επαφή με τον εσωτερικό κόσμο.

12  Οι τεχνικές της μουσικοθεραπείας εφαρμόζονται από εξειδικευμένους επιστήμονες και συνδυάζονται ανάλογα με την προσωπικότητα και την ψυχική ή σωματική πάθηση του θεραπευόμενου.  Η μουσική θεραπεία απευθύνεται σε ενήλικες, εφήβους και παιδιά και μπορεί να γίνει είτε ατομικά είτε ομαδικά. Ενδεικτικές περιπτώσεις στις οποίες χρησιμοποιείται η μουσικοθεραπεία είναι οι συναισθηματικές και αγχώδεις διαταραχές, η κατάθλιψη, οι ψυχοσωματικές διαταραχές, οι αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός, νοητική υστέρηση κτλ), οι μαθησιακές δυσκολίες, οι νευρολογικές παθήσεις κλ.  Οι συνεδρίες μέσω μουσικής πραγματοποιούνται σε τομείς της ψυχικής υγείας, νοσοκομεία, ειδικά σχολεία, κοινωνικές υπηρεσίες, αλλά και ιδιωτικά πλαίσια.  Η μουσική που θα χρησιμοποιηθεί σε ένα θεραπευτικό πρόγραμμα μπορεί να είναι «ζωντανή» ή ηχογραφημένη.  Επίσης, υφίσταται σχέση μουσικής με ορισμένους τομείς της τεχνολογίας. Η πιο συνηθισμένη σχέση όταν μιλάμε για μουσική τεχνολογία είναι η χρήση των υπολογιστών.

13 Σωματικές επιδράσεις της μουσικής Όταν η μουσική εισχωρήσει στα αυτιά του ανθρώπου, οι ήχοι μετατρέπονται σε ερεθίσματα που ταξιδεύουν από τα ακουστικά νεύρα στο θάλαμο του εγκεφάλου, τον σταθμό αναμετάδοσης των συναισθημάτων και των αισθήσεων. Όταν διεγερθεί ο θάλαμος, δραστηριοποιεί το φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος με τη σειρά του εκπέμπει ερεθίσματα στον θάλαμο, οπότε δημιουργείται ένα κύκλωμα δονήσεων που ενισχύεται όσο διαρκεί η μουσική. Κατά την ακρόαση μουσικής μπορεί να εκδηλωθούν εξωτερικές σωματικές αντιδράσεις που μπορεί να έχουν τη μορφή ρυθμικού χτυπήματος του ποδιού, λικνίσματος, κουνήματος του κεφαλιού ή ρυθμικών κινήσεων των χεριών.

14 Μέσα στον εγκέφαλο ο θάλαμος, ο υποθάλαμος, η παρεγκεφαλίδα και τα εγκεφαλικά ημισφαίρια, παίζουν ενεργό ρόλο στην επεξεργασία των μουσικών τόνων και των ρυθμών, μετατρέποντάς τους σε αναγνωρίσιμες μουσικές δομές και προσδίδοντάς τους διανοητικό και συναισθηματικό νόημα. Ο υποθάλαμος που συνδέεται μέσω νευρικών οδών με το θάλαμο, ρυθμίζει το μεταβολισμό, τον ύπνο, την αφύπνιση και άλλες σωματικές λειτουργίες. Μέσω αυτού, τα ερεθίσματα της μουσικής μεταφέρονται στα άλλα εγκεφαλικά κέντρα. Γύρω από το θάλαμο βρίσκεται το κέντρο των αισθημάτων, που λειτουργεί σε αλληλεπίδραση με το ενδοκρινικό σύστημα, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει την αναπνοή, τον παλμό, την κυκλοφορία του αίματος και τις εκκρίσεις των διαφόρων αδένων (McClellan, 1991).

15 Η μελέτη, επομένως, των σωματικών αντιδράσεων προέρχεται και βασίζεται στη φυσιολογία, την ανατομία, τη νευρολογία και τη βιοχημεία και περιλαμβάνει μετρήσεις σε πολλές σωματικές αντιδράσεις, όπως κινητικές, μυϊκές, χημικές και άλλες, επικεντρωμένες σε εγκεφαλικές λειτουργίες. Σήμερα, η ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας έχει βοηθήσει πολύ στο να επεκταθούν οι έρευνες, ωστόσο τα αποτελέσματα ορισμένων από τις πρώτες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν δεν διαφοροποιούνται από τα σημερινά στα βασικά τους σημεία. Για παράδειγμα, έρευνες του Dogiel (που αναφέρει ο Diserens, 1923) αναφέρουν ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα, ανταποκρίνονται σε μουσικά και ακουστικά ερεθίσματα, αντίστοιχα, με μεταβολές στην κυκλοφορία του αίματος, την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συστολή. (Σακαλάκ, 2004)

16 Οι Gabrielsson και Lindstrom (2001), στο τέλος της δεκαετίας του '80, πραγματοποίησαν μία μελέτη σχετικά με τις αντιδράσεις ατόμων που βίωσαν μία ισχυρή μουσική εμπειρία. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έδειξαν ότι η πιο συχνή αντίδραση ήταν τα δάκρυα (από βούρκωμα μέχρι ασυγκράτητο κλάμα). Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτή η αντίδραση σχετιζόταν με θετικά συναισθήματα αν και υπήρχαν παραδείγματα όπου τα δάκρυα συνδεόταν με αίσθημα λύπης ή θλίψης. Αμέσως μετά σε συχνότητα ακολουθούσαν το ρίγος και το ανατρίχιασμα, η αίσθηση θερμότητας, η εφίδρωση, το αίσθημα κρύου, η μυϊκή χαλάρωση, η αλλαγή της αναπνοής, η αύξηση του καρδιακού ρυθμού, η αίσθηση βάρους στο στήθος, διάφορες στομαχικές αντιδράσεις, μυϊκή ένταση, τρόμος, κόμπος στο λαιμό, ζαλάδα, πόνος, ξηροστομία.

17 Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα η μουσική συνοπτικά επηρεάζει (Σακαλάκ, 2004):  τον καρδιακό ρυθμό και το σφυγμό  την ηλεκτροδερματική αντίδραση (αναφερόμενη και ως γαλβανική δερματική αντίδραση)  το ρυθμό της αναπνοής  την αρτηριακή πίεση  την μυϊκή ένταση και το μυϊκό τόνο  τον όγκο του αίματος  τη δερματική θερμοκρασία  τη γαστρική κίνηση  τα ανακλαστικά της κόρης του ματιού  την οξυγόνωση του αίματος  τις ορμονικές εκκρίσεις

18 Ψυχολογικές επιδράσεις της μουσικής Συναισθηματικές αντιδράσεις Σύμφωνα με τον London (2002), αισθανόμαστε ένα συναίσθημα ως αντίδραση σε μια κατάσταση και το συναίσθημά μας κατευθύνεται προς κάποιο αντικείμενο-στόχο, δηλαδή έναν άνθρωπο, ένα αντικείμενο, ή ένα γεγονός, το οποίο διαδραματίζει έναν αιτιώδη ρόλο στο να προκαλέσει μια συναισθηματική κατάσταση. Τα συναισθήματα θεωρούνται γενικά ως «αρκετά συνοπτικές αντιδράσεις» (Juslin & Zentner, 2002:6), έχουν δηλαδή σύντομη διάρκεια.

19  Από την άλλη πλευρά, οι διαθέσεις αποτελούν «συναισθηματικές καταστάσεις χαμηλής υποκειμενικής έντασης αλλά σχετικά μακροχρόνιας διάρκειας, συχνά χωρίς προφανή αιτία» (Juslin & Zentner, 2002:6-7). Επομένως, οι διαθέσεις διαφέρουν από τα συναισθήματα τόσο ως προς τη διάρκειά τους όσο και ως προς την έλλειψη προφανούς αιτίας στις διαθέσεις.  Η δημιουργία συναισθημάτων από τη μουσική είναι ένα μεγάλο θέμα το οποίο συζητείται έντονα τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, οι περισσότερες έρευνες έχουν επικεντρωθεί στην αντίληψη των ακροατών για τη συναισθηματική έκφραση και όχι στη δημιουργία συγκεκριμένων συναισθηματικών αντιδράσεων (Gabrielsson, 2001' Juslin, 2001' Juslin & Zentner, 2002)

20  Ένας σημαντικός λόγος για αυτό είναι ότι ο τρόπος που βιώνονται οι συναισθηματικές αντιδράσεις είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο και δεν μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό. Όπως επισημαίνει και ο Hanslick (1854) «παρακολουθώντας την πορεία που ακολουθεί μια μελωδία για να επιδράσει στη διάθεσή μας, βρίσκουμε ότι ο δρόμος της από το παλλόμενο όργανο έως το ακουστικό νεύρο έχει επαρκώς εξηγηθεί από τη Φυσιολογία. Η νευρική διαδικασία δια της οποίας το αίσθημα του ήχου γίνεται συναίσθημα παραμένει ανεξήγητη» (Hanslick, 1854/2001:94-95). Παρόλα αυτά, υπάρχει σήμερα μια διαδεδομένη πεποίθηση ότι η μουσική κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα στους ακροατές (Scherer & Zentner, 2001).

21 Οι Sloboda και Juslin (2001) θεωρούν ότι τα συναισθήματα που προκαλεί η ακρόαση μουσικής είναι δύο ειδών: (α) τα συναισθήματα που αφορούν την αισθητική αξία της μουσικής, δηλαδή το τι αντιλαμβάνεται κανείς ως ωραίο στη μουσική και (β) τα συναισθήματα που παράγονται ή εκφράζονται από τη μουσική, λίγο ή πολύ ανεξάρτητα από την αισθητική της αξία. Ωστόσο, οι δύο κατηγορίες δεν είναι ανεξάρτητες η μία από την άλλη και όπως επισημαίνουν, είναι σημαντικό να γίνεται από τους ερευνητές μια σύνδεση των δύο ειδών έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η όσο το δυνατό καλύτερη κατανόηση των ψυχολογικών πτυχών της μουσικής και των συναισθημάτων.

22  Οι ίδιοι επίσης αναφέρουν ότι φαίνεται να υπάρχει κάποια συσχέτιση (αναφερόμενη και ως εσωτερικό συναίσθημα) ανάμεσα στην ένταση των συναισθημάτων που βιώνονται εξαιτίας της μουσικής και σε συγκεκριμένα δομικά χαρακτηριστικά της μουσικής. Αυτή η ένταση μεταβάλλεται συνεχώς κατά το σταδιακό «ξετύλιγμα» της μουσικής.  Τα δομικά χαρακτηριστικά που φάνηκαν να σχετίζονται με τη δημιουργία συναισθηματικών αντιδράσεων είναι οι συγκοπές, οι εναρμόνιες μετατροπίες, οι μελωδικές αποτσιατούρες και άλλες μουσικοθεωρητικές έννοιες οι οποίες αναφέρονται στη δημιουργία και τη διατήρηση ή διακοπή των μουσικών προσδοκιών. Θεωρείται «ότι οι μουσικές προσδοκίες μπορούν να αυξήσουν τη συναισθηματική αντίδραση ακόμα και σε οικεία μουσική» (Sloboda & Juslin, 2001:92)

23  Εντούτοις, όπως επεσήμαναν οι Juslin και Zentner (2002), οι περισσότερες μελέτες έχουν ερευνήσει τη διάθεση στη μουσική, ενώ η κύρια παραδοχή σήμερα, είναι ότι η μουσική μπορεί να εκφράσει απλά συναισθήματα και διαθέσεις. Σύμφωνα δε με τη «θεωρία της διέγερσης», η μουσική προκαλεί συναισθήματα στους ακροατές ανάλογα με αυτά που η ίδια εκφράζει. Αυτό που βεβαιώνει το ότι η μουσική είναι για παράδειγμα θλιμμένη είναι η αιτιολογική της δύναμη στο να επιδρά με τις σχετικές αντιδράσεις στον ακροατή (Davies, 2001). Η διέγερση (arousal) κατά τον Becker (2001), είναι καθαρά μια καθολική αντίδραση στη μουσική ακρόαση, η οποία συνδυασμένη με μια εστιασμένη και ενσυνείδητη προσοχή, μπορεί να συνεισφέρει σε ακραίες καταστάσεις συναισθήματος. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι μουσικές παράμετροι που διαμορφώνουν κάθε συναίσθημα, όπως αυτές καθορίστηκαν από ένα πείραμα των Gabrielsson και Juslin το 1996 (Bresin & Friberg, 2000).

24

25

26 Διανοητική επίδραση Ορισμένα είδη μουσικής φαίνεται να επηρεάζουν τη διανοητική κατάσταση ενός ατόμου αν και παραμένει αδιευκρίνιστος ο ακριβής τρόπος με τον οποίο συμβαίνει αυτό. Η χρήση ορισμένων ειδών μουσικής σε θρησκευτικές και θεραπευτικές τελετουργίες προκειμένου να οδηγηθεί κανείς σε κατάσταση έκστασης είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Η έκσταση μπορεί να προκληθεί όταν παίζονται ταυτόχρονα πολλά επαναλαμβανόμενα ρυθμικά μοτίβα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αξιοποίηση μουσικής με τα παραπάνω χαρακτηριστικά για πνευματικούς σκοπούς γίνεται στην Τουρκία, την Αφρική την Ινδονησία, από ορισμένους πολιτισμούς των Η.Π.Α. και της Καραϊβικής και σε όσα μέρη του κόσμου επιβιώνουν ακόμα σαμανιστικές κοινωνίες. Εντούτοις, μουσική που μπορεί να οδηγήσει σε έκσταση συναντάται σε όλους τους πολιτισμούς. Συνήθως στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη χρήση τυμπάνων καθώς η έκσταση και τα συνοδευτικά της χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, οφείλεται στην επίδραση της ρυθμικής χρήσης κρουστών στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

27 Η διέγερση που προκαλούν επηρεάζει πολλές αισθητηριακές και κινητικές περιοχές του εγκεφάλου (οι οποίες μένουν ανεπηρέαστες υπό φυσιολογικές συνθήκες) και επιφέρει τις παρακάτω αλλαγές στη συμπεριφορά όσων συμμετέχουν σε τέτοιου είδους τελετουργίες (McClellan, 1991): 1. Οπτικές και ακουστικές εντυπώσεις χρωμάτων, κίνησης και ήχου. 2. Σωματική κίνηση όπως λίκνισμα, περιδίνηση, αναπηδήσεις, τρεμούλιασμα και συσπάσεις. 3. Ασυνήθεις ενοράσεις ή παραισθήσεις. 4. Αύξηση του ρυθμού της αναπνοής, γρήγορο καρδιακό ρυθμό, έντονη εφίδρωση και αναποδογύρισμα των ματιών. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η παρόρμηση για χορό. Η χορευτική μουσική συνήθως περιλαμβάνει έναν συνδυασμό διαφόρων ρυθμών από κρουστά, οι οποίοι συνοδεύουν το βασικό ρυθμό και αντικατοπτρίζονται στις κινήσεις των χορευτών. Αυτού του είδους η αισθητηριακή διέγερση οδηγεί στην έκσταση. Η μουσική που χρησιμοποιείται στις τελετές αυτού του είδους επιλέγεται με βάση την ικανότητά της να προκαλεί τις αναγκαίες σωματικές και πνευματικές αντιδράσεις (McClellan, 1991).

28

29

30

31 Επιδιωκόμενοι στόχοι Αν και οι επιδιωκόμενοι στόχοι είναι πάντοτε εξατομικευμένοι και προκύπτουν από την αξιολόγηση κάθε πελάτη, δυνητικά μπορεί να ανήκουν στους παρακάτω αναφερόμενες:  Ανάπτυξη δημιουργικότητας  Βελτίωση ακουστικής αντιληπτικότητας  Ανάπτυξη ρυθμικής ενσυναίσθησης  Βελτίωση εικόνας σώματος  Βελτίωση κινητικότητας (αδρή, λεπτή, έλεγχος στάσης, συντονισμός, εύρος και ακρίβεια κινήσεων)  Βελτίωση απτικής αντιληπτικότητας Βελτίωση γνωστικής οργάνωσης (προσανατολισμό στο χώρο και το χρόνο, μνήμη, συγκέντρωση)  Ενίσχυση αισθήματος ικανοποίησης και αυτοπεποίθησης

32  Ενίσχυση αυτογνωσίας και αυτοελέγχου  Ενίσχυση φαντασίας  Ενίσχυση του αισθήματος ανεξαρτησίας  Κινητοποιήση  Ενίσχυση ικανότητας σκόπιμης δράσης  Βελτίωση κοινωνικών δεξιοτήτων  Βελτίωση ανάπτυξης και διατήρησης διαπροσωπικών σχέσεων  Διευκόλυνση λεκτικής και μη λεκτικές έκφρασης  Μείωση συμπτωμάτων άγχους  Ανάπτυξη ικανότητας χαλάρωσης  Ενίσχυση αισθήματος ασφαλείας και περιορισμός φόβων  Μείωση στερεοτύπων κινήσεων ή τελετουργικών τύπων συμπεριφοράς  Διευκόλυνση άσκησης λειτουργικών ρόλο καθημερινής ζωής  Διευκόλυνση ενδιαφερόντων  Δημιουργική χρήση ελεύθερου χρόνου.

33 Μέθοδοι – Τεχνικές  ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ: Βασίζεται κυρίως στον ηχητικό η και μουσικό διάλογο ανάμεσα στο θεραπευτική τον πελάτη. Χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα οι ήχοι που παράγει το ανθρώπινο σώμα, αυτοσχέδια ή μουσικά κρουστά όργανα, διάφορα είδη ρυθμών και διάφοροι αυτοσχεδιασμοί, αλλά και ολοκληρωμένα μουσικά έργα. ΑΠΟΔΟΧΗΣ: Αφορά στη μουσική ακρόαση και χρησιμοποιούνται συνήθως τρία είδη μουσικών οργάνων. Το πρώτο συνήθως πρέπει να ανταποκρίνεται στην ψυχολογική κατάσταση του πελάτη έτσι ώστε να προκαλεί κρίση, εκτόνωση, κάθαρση. Το δεύτερο πρέπει να είναι αρμονικό και μελωδικό για να ουδετεροποιεί την προηγούμενη πιθανή ένταση. Το τρίτο πρέπει να προωθεί τον επιδιωκόμενο στόχο: χαλάρωση, κινητοποίηση, ηρεμία …

34  ΟΜΑΔΙΚΕΣ Όπως και οι ατομικές χωρίζονται σε ενεργητικές & αποδοχής όπου πάλι τα μουσικά όργανα θα πρέπει να έχουν ζητούμενα συγκεκριμένου συναισθηματικούς τόνους π.χ. μεγαλειώδη, περιγραφικό, καθησυχαστικό …

35 Μουσική και άλλες εκφραστικές δραστηριότητες Όλες οι εκφραστικές και δημιουργικές δραστηριότητες και τεχνικές μπορούν δυνητικά να συνδυαστούν με τη μουσική και να δώσουν ιδιαίτερα επιτυχή αποτελέσματα: γλυπτική με ακρόαση μουσικής, χαλάρωση με συνοδεία μουσικής, ζωγραφική απεικόνιση συναισθήματος που διακίνησε η ακρόαση ενός μουσικού έργου...

36 Ενδεικτικά στάδια εφαρμογής δραστηριοτήτων μουσικής Δημιουργία απλών ρυθμικών φράσεων με το σώμα ή άλλα στοιχεία του περιβάλλοντος Δημιουργία απλών ρυθμικών φράσεων με απλά μουσικά όργανα Δημιουργία απλών ρυθμικών και μελωδικών φράσεων με το σώμα ή άλλα στοιχεία του περιβάλλοντος Δημιουργία απλών ρυθμικών και μελωδικών φράσεων με απλά μουσικά όργανα Δημιουργία αυθόρμητων μουσικών διαλόγων με τα όργανα ή με τη φωνή Χρυσή μουσικών οργάνων για απεικόνιση συναισθημάτων, φυσικών φαινομένων, ζώων, καθημερινών εμπειριών, ονομάτων..

37 Δραματοποίηση ιστοριών, γεγονότων με μουσικά στοιχεία Κινήσει και χορός με συνοδεία μουσικής Ζωγραφική απεικόνιση συναισθημάτων ή βιωμένων σκηνών κατά τη διάρκεια ή μετά από μουσική ακρόαση ενός μουσικού έργου Ακρόαση επιλεγμένης μουσικής με συγκεκριμένο στόχο πχ. χαλάρωση Κατασκευή αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων Συμμετοχή σε ορχήστρα ή χορωδία Εκμάθηση χρήση μουσικών οργάνων Επαγγελματική ενασχόληση με τη μουσική.

38 ΑΣΚΗΣΗ Να χωριστούμε σε ομάδες και να καταγράψουμε ενδεικτικές δραστηριότητες με στόχο τη -Γνωστική οργάνωση -Αισθητικοκινητική οργάνωση -Ψυχοκοινωνική ενίσχυση -Δραστηριότητες καθημερινής ζωής -Παραγωγικότητα -Ελεύθερος χρόνος