ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ. ΄νεύρωση΄ Παλαιά ψυχιατρική ορολογία για να περιγράψει καταστάσεις που χαρακτηρίζονταν από χρόνιο άγχος και περιελάμβανε μη ψυχωσικές.

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ. ΄νεύρωση΄ Παλαιά ψυχιατρική ορολογία για να περιγράψει καταστάσεις που χαρακτηρίζονταν από χρόνιο άγχος και περιελάμβανε μη ψυχωσικές."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

2 ΄νεύρωση΄ Παλαιά ψυχιατρική ορολογία για να περιγράψει καταστάσεις που χαρακτηρίζονταν από χρόνιο άγχος και περιελάμβανε μη ψυχωσικές καταστάσεις, όπως φοβίες, ιδεοληψίες, υστερία, υποχονδρίαση.

3 neurosis Cullen, 1784. Χαρακτήρισε παθήσεις που επηρέαζαν την αίσθηση και την κίνηση χωρίς να οφείλονται σε εντοπισμένη παθολογία οργάνων ή του νευρικού συστήματος και χωρίς να συνοδεύονται από πυρετό. Da Costa, 1871. Περιέγραψε τις πρώτες περιπτώσεις κρίσεων πανικού σε στρατιώτες στον αμερικάνικο εμφύλιο («σύνδρομο ευερέθιστης καρδιάς»). Beard, 1869. Πρότεινε όρο «νευρασθένεια» για να περιγράψει ασθενείς που υπέφεραν από κόπωση και συναισθηματική διαταραχή χωρίς σαφή αιτία. Διάγνωση μόδας τέλος 19 ου αιώνα. Freud, 1894. Χρησιμοποίησε τον όρο «αγχώδης νεύρωση» για να διακρίνει από την νευρασθένεια μια κατηγορία ου σήμερα αποτελεί τη ΓΑΔ. Επανέφερε τον όρο «νεύρωση» γιατί πίστευε ότι γενετικοί λόγοι ή απωθημένες σεξουαλικές ορμές είχαν επηρεάσει το νευρικό σύστημα. Klein, 1961. Διέκρινε μία άλλη ειδική αγχώδη διαταραχή, τη διαταραχή πανικού.

4 ΘΕΜΑΤΑ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ DSM III-R. Καταργήθηκε ο όρος νεύρωση και αντικαταστάθηκε από αγχώδεις διαταραχές. Γιατί? Ο όρος ήταν ασαφής, περιελάμβανε παρά πολλές συναφείς καταστάσεις, ήταν όρος της μόδας, λόγω εξάπλωσης της ψυχαναλυτικής θεωρίας και γινόταν χρήση και από μη ειδικούς, και δεν ήταν κατάλληλος για ερευνητικούς-θεραπευτικούς σκοπούς.

5 ΘΕΜΑΤΑ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ Διατηρείται ο όρος στο ICD Διατηρείται μεταξύ των ψυχιάτρων ιστορικοί λόγοι γενική αντιδιαστολή προς ψύχωση (απώλεια επαφής με την πραγματικότητα) υποδηλώνει τα κοινά σημεία αγχωδών διαταραχών παρά τις διαφορές τους.

6 ΑΓΧΟΣ vs ΦΟΒΟΣ Ο φόβος είναι πρωτογενές συναίσθημα, που κινητοποιείται από σαφή και πραγματική απειλή. Το άγχος είναι διάχυτο και δυσάρεστο συναίσθημα, σύνθετο, συναντάται αργότερα με την ανάπτυξη και εμφανίζεται χωρίς σαφή ή σημαντική απειλή για τη ζωή.

7 ΤΙ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΕΙ ΤΟ ΑΓΧΟΣ Συνολική ψυχική ζωή Η σχέση μας με τον εαυτό μας και τους άλλους Το σύστημα αξιών Ο τρόπος που ερμηνεύουμε τα πράγματα Απαιτήσεις κοινωνικού περιβάλλοντος Δυνατότητα να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις Βιολογικοί παράγοντες

8 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Εύκολα παρατηρείται. Εκφράζεται ευθέως: φόβος ότι θα πεθάνει, ότι θα τρελαθεί, θα γίνει κάτι κακό), εσωτερική ένταση-ανησυχία, ως ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης. Σωματικές αιτιάσεις: από κάθε σύστημα (αναπνευστικό, γαστρεντερικό, καρδιαγγειακό, νευρικό). Δεν εκφράζει άγχος αλλά ανήσυχες σκέψεις Διαταραχή συμπεριφοράς. Αποφυγές, ψυχαναγκασμοί, επισκέψεις σε ιατρεία.

9 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΓΧΩΔΟΥΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ Ψυχιατρικά αίτια Οργανικά αίτια Ειδική αγχώδης διαταραχή Περιστασιακή αντίδραση ή διαταραχή προσαρμογής δε χρήζει ειδικής αγωγής αλλά απλής υποστήριξης

10 ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Κατάθλιψη Ψυχώσεις Σωματόμορφες διαταραχές: η ενασχόληση με σωματικά συμπτώματα είναι συνεχής και πρωτεύων σύμπτωμα ενώ στις αγχώδεις διαταραχές είναι δευτερογενής εκδήλωση λόγω άγχους

11 ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Παθολογικές καταστάσεις-επιπλοκές-θεραπεία (άσθμα- υποξία- βρογχοδιασταλτικά) 25% νευρολογικές 25% ενδοκρινολογικές (θυρεοειδοπάθεια, υπογλυκαιμίες) 12% καρδιαγγειακές (αρρυθμίες) 12% ανοσολογικές 12% λοιμώδεις Φάρμακα: συμπαθομιμητικά, θεοφυλλίνη, κορτικοειδή, θυρορμόνη, στερητικά

12 ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Έναρξη μετά από την ηλικία 35 ετών Απουσία ιστορικού (ατομικό- οικογενειακό) αγχώδους διαταραχής Απουσία σημαντικών γεγονότων που πυροδοτούν ή αναζωπυρώνουν άγχος Απουσία αποφευκτικών συμπεριφορών Μικρή ανταπόκριση στη φαρμακευτική αγωγή

13 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΓΧΩΔΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Να μη συντρέχουν ψυχοπιεστικές συνθήκες Τα συμπτώματα να προκαλούν σημαντική ενόχληση στον πάσχοντα Να έχουν σημαντική διάρκεια (>6 μήνες) Να διαταράσσεται η λειτουργικότητα Να μην οφείλονται σε άλλη ψυχική ή οργανική διαταραχή Ειδικά κριτήρια

14 ΠΟΤΕ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΣΥΝΙΣΤΑ ΨΥΧΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ? Ένταση Διάρκεια Προκαλούμενη δυσλειτουργία

15 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Επιπολασμός 20% 4-6% παραπαπομπών πρωτοβάθμια περίθαλψη 80% ψυχιατρικών περιστατικών που παρακολουθούνται από μη ψυχιάτρους 24-44 ετών Γυναίκες> άντρες (διαταραχή κοινωνικού άγχους, ΙΔΨ) Αστικό περιβάλλον> ύπαιθρος Όχι φυλετικές διαφορές Πιο συχνά σε χαμηλότερα κοινωνικοοικονμικά στρώματα

16 ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Διαταραχές όπου το άγχος εκδηλώνεται με Φοβίες (αγοραφοβία, διαταραχή κοινωνικού άγχους, ειδικές φοβίες) Εμμονές και τελετουργίες (ΙΔΨ) Αναβιώσεις τραυματικών γεγονότων (οξεία αντίδραση στο stress, διαταραχή μετά από ψυχοτραυματικό stress) Χρόνιες ανήσυχες σκέψεις (διαταραχή γενικευμένου άγχους) Επεισόδια παροξυσμικού άγχους με έντονα αυτονομικά συμπτώματα μεγάλης έντασης (διαταραχή πανικού)

17 ΕΠΙΠΟΛΑΜΟΣ ΒΙΟΥ Ειδική φοβία 5,4-11,3 % Κοινωνική φοβία 0,5-13,3% Αγοραφοβία 1,3-6,9% Διαταραχή πανικού 0,4-3,8% Διαταραχή γενικευμένου άγχους 2,3-13,1 % ΙΔΨ 0,7-4,4%

18 ΠΡΟΓΝΩΣΗ Χρόνια πορεία με υφέσεις και εξάρσεις Φοβίες: σταθερές ή επιδεινώνονται ΓΑΔ: συνήθως βελτιώνεται Κίνδυνος επιπλοκής με κατάχρηση ουσιών Εκδήλωση κατάθλιψης ή αυτοκτονικού ιδεασμού Δυσμενέστερη πρόγνωση αν συνυπάρχει διαταραχή προσωπικότητας

19 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Γενετική επιβάρυνση. Μονοζυγωτικοί x10. Δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένα γονίδια. Περιβάλλον. Έκθεση σε ψυχοπιεστικά γεγονότα κατά την ανάπτυξη(απώλεια γονιού, δυσαρμονία γονέων) Ευαισθησία στο άγχος (trait). Ανταπόκριση του ατόμου στις μεταβολές της φυσιολογίας παρερμηνεύνοτας αυτές ως σωματικά επικίνδυνες.

20 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Θεωρία μάθησης. Μίμηση προτύπου (εγκαθίσταται συμπεριφορά παρατηρώντας άλλους, φοβικός γονέας)-σύνδεση ερεθισμάτων, ένα φοβογόνο και ένα ακίνδυνο, καταλήγει το ακίνδυνο να θεωρείται φοβογόνο (αν παγιδευτεί σε κλειστό και σκοτεινό χώρο, αναπτύσσει φόβο για όλους τους ακίνδυνους αλλά με δυσκολία διαφυγής χώρους). Εδραιώνονται συμπεριφορές (π.χ. αποφυγής τέτοιων χώρων) με την επανάληψη τους.

21 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Γνωσιακές θεωρίες. Όταν ο εγκέφαλος εκτιμήσει ότι μία κατάσταση απειλεί τη ομοιοστασία, επιλέγει να την αποφύγει αναπτύσσοντας μηχανισμούς άμυνας. Άλλοτε επιτυχώς άλλοτε όχι, εγκλωβίζοντας το άτομο σε ‘φαύλο κύκλο’ διαιώνισης άγχους, αφού δεν αντιμετωπίζει ευθέως τις καταστάσεις που το προκαλούν.

22 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Ψυχοδυναμικές θεωρίες. Πρόβλημα επιτυχούς ή μη παρέμβασης αμυντικών μηχανισμών Εγώ στις εσωτερικές καταστάσεις κινδύνου (άγχος αποχωρισμού, υπερεγωτικό άγχος στην απειλή ανάδυσης από το Id (Εκείνο) ανεξέλεγκτων ενορμήσεων.

23 ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Διαταραχές νευροδιαβιβαστών και ομοιόστασης μεταξύ τους. – GABA, NE, σεροτονίνη, γλουταμικό, CRF – Υπομέλας τόπος, πυρήνες ραφής

24 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Αμυγδαλή Δέχεται οδούς: θάλαμο - φλοιό, υποφλοιώδεις περιοχές [εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον]- ιππόκαμπο [αποθηκευμένη εμπειρία] Απαρτιώνει πληροφορίες: κρίνει αν είναι απειλητικές Εκκινεί συμπεριφορές με απαγωγές οδούς προς ΑΝΣ- νευροενδοκρινικό σύστημα-κινητικό σύστημα Τροποιητική επίδραση από προμετωπιαίο φλοιό (συναισθηματική αντίδραση). Δυσλειτουργία συστήματος οδηγεί σε ατελή- λανθασμένη αναγνώριση και υπεργενίκευση αντιδράσεων (ΓΑΔ).

25 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ. ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ ΑΝΤΙΑΚΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ b BLOCKERS ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΓΝΩΣΙΑΚΗ: βραχύτερη, συμπτωματική ανακούφιση, καλύτερη διαχείριση άγχους ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ: μακρότερη, προσέγγιση άγχους ως επιφανειακή εκδήλωση βαθύτερων ζητημάτων προσωπικότητας.

26 ΦΟΒΙΕΣ Οι φόβοι είναι συχνοί στην παιδική ηλικία. 60% παιδιών τους ξεπερνά Αν επιμένουν ή εμφανιστούν στην ενήλικο ζωή, γενικεύονται και οργανώνονται μέσα από μηχανισμούς αποφυγής σε φοβίες. 40% πληθυσμού αναπτύσσει κάποτε κάποια φοβία Ειδική φοβία είναι η συχνότερη αλλά είναι κοινωνικά και επαγγελματικά συμβατή, σπάνια γενικεύεται. Η αγοραφοβία οδηγεί σε αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.

27 ΕΙΔΙΚΗ ΦΟΒΙΑ Το άτομο φοβάται εξωτερικά ερεθίσματα ή συνθήκες που δεν είναι αντικειμενικά επικίνδυνα (αίμα, ασανσέρ, ύψος, έντομα, αεροπλάνα). Τα αποφεύγει συστηματικά Άγχος αναμονής Τα υπομένει με έντονο φόβο Επηρεάζεται η λειτουργικότητά του

28 Κλινική εικόνα Η επαφή με το ερέθισμα κινητοποιεί το συναίσθημα του φόβου και αυτονομικές εκδηλώσεις (ταχυκαρδία, ναυτία, λιποθυμία) Αναγνωρίζει ότι ο φόβος είναι αδικαιολόγητος Όταν απομακρύνεται από το ερέθισμα νιώθει «νικημένος» για αυτό συστηματικά αποφεύγει την επαφή. Οργάνωση τρόπου ζωής-στέρηση σημαντικών πραγμάτων Αποφεύγει ακόμα και σκέψεις ή συζητήσεις Ζητά συνοδεία-διαβεβαιώσεις- κουβαλά αντικείμενα που τους κάνουν να νιώθουν ασφαλείς

29 Επιδημιολογία Επιπολασμός 11% 2/3 γυναίκες. Ίδια φοβικές συνθήκες, ίδιες αντιδράσεις Έναρξη πριν την ηλικία 25 ετών, συχνά στην παιδική ηλικία Φοβίες για: αρρώστια, τραυματισμό, φυσικές καταστροφές, ζώα, αίμα, εμετό, ασανσέρ, αεροπλάνα, οδοντίατρος

30 Έναρξη φοβίας συνδέεται με – Τραυματικό γεγονός – Παρατήρηση άλλων που υπέστησαν τραυματικό γεγονός – Ανησυχητικές πληροφορίες – Εγγενείς φόβοι (φίδια)

31 Θεραπεία Για αντιμετώπιση έντονου φόβου ή αν πρόκειται να έρθει σε επαφή με φοβογόνο ερέθισμα: βενζοδιαζεπίνες. Δεν ενδείκνυνται για συστηματική χρήση. Γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία (απευαισθητοποίηση). Μπορεί όμως μία φοβία να αντικατασταθεί από άλλη. Μακρότερη θεραπεία – ψυχοδυναμική.

32 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΑΓΧΟΥΣ Επίμονος φόβος και αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων όταν το άτομο ενδέχεται να γίνει αντικείμενο σχολαστικής παρατήρησης από άλλους, και που θα το κάνουν να νιώσει άβολα. Συνήθως σε μικρές κοινωνικές ομάδες.

33 Κλινική εικόνα Εμφανίζεται σε καταστάσεις όπου παίζει ρόλο η επίδοση ή η κοινωνικότητα και που το άτομο μπορεί να φανεί μειονεκτικός ή γελοίος. Η έκθεση ή και μόνο η σκέψη κινητοποιεί το φόβο και αυτονομικές εκδηλώσεις. Συνδέεται με αυτοεκτίμηση ατόμου Αναγνωρίζει το φόβο ως υπερβολικό Προκαλεί σημαντική δυσφορία Να διαρκεί περισσότερο από 6 μήνες Να μην οφείλεται σε άλλη ψυχοπαθολογία(παραλήρημα, δυσμορφοφοβία, ιδεοληψία)

34 Η περιορισμένη μορφή αφορά τη δυσκολία σε δυσλειτουργικό βαθμό να μιλήσει μπροστά σε ακροατήριο, να δώσει εξετάσεις, να αντιμετωπίσει το άλλο φύλο, να συστηθεί, να δεχτεί επισκέψεις, να μιλήσει στο τηλέφωνο, να συναντήσει πρόσωπα εξουσίας Η γενικευμένη μορφή ακινητοποιεί το άτομο, δεν μπορεί να φάει σε δημόσιο χώρο, να βάλει υπογραφή, να μιλήσει σε δημόσιο χώρο. Αρχίζει να τρέμει, κοκκινίζει, κομπιάζει, κάνει λάθη. Νιώθει ακόμα πιο ανεπαρκής. Μπορεί να οδηγηθεί σε πλήρη αποφυγή κοινωνικών συναναστροφών.

35 Επιδημιολογία Επιπολασμός 13% (συχνότερη αγχώδης διαταραχή) Οι γυναίκες υπερέχουν μόνο λίγο έναντι ανδρών (σε αντίθεση με άλλες αγχώδεις διαταραχές). Πιο συχνά αναζητούν βοήθεια οι άντρες (γυναίκες συγκαλύπτουν το πρόβλημα στο πλαίσιο κοινωνικού ρόλου) Συννοσηρότητα με κατάθλιψη και κατάχρηση αλκοόλ

36 Πορεία Έναρξη στην εφηβεία Συνδέεται με αγχώδεις καταστάσεις στη παιδική ηλικία Μεγαλύτερη νοσηρότητα από απλή φοβία γιατί περιορίζει σημαντικά τη λειτουργικότητα Χρόνια πορεία με εξάρσεις

37 Θεραπεία Αντικαταθλιπτικά: SSRI’s (τρικυκλικά, ΜΑΟ-Ι) Βενζοδιαζεπίνες: για σύντομο χρονικό διάστημα Β αναστολείς (προπρανολόλη, ατενολόλη) Γνωσιακή-Συμπεριφορική θεραπεία και εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες.

38 ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ Είναι ο φόβος να βρεθεί κανείς μόνος σε μέρη ή καταστάσεις όπου η έξοδος θα ήταν δύσκολη ή η βοήθεια δε θα ήταν διαθέσιμη. Σε ανοιχτούς χώρους, πλήθος, ΜΜΜ.

39 Κλινική εικόνα Δε βγαίνει από το σπίτι Δε μπορεί να φτάσει ούτε ως τον Ψυχίατρο Δημιουργεί γεωγραφική ζώνη ασφαλείας Συχνά τα συμπτώματα γενικεύονται: ένας φόβος οδηγεί σε φόβους για πολλές καταστάσεις. Ζάλη, αποπροσωποποίηση, κατάθλιψη, αλκοόλ Κρίσεις πανικού

40 Επιδημιολογία 2/3 γυναίκες Έναρξη 15-35 χρονών 20% ασθενών έχουν και άλλη αγχώδη διαταραχή <25% αναζητούν βοήθεια

41 Θεραπεία Συμπεριφορική κινητοποίηση ώστε βαθμιαία να αρχίσει να εκτίθεται σε καταστάσεις που φοβάται. Αγχολυτικά και SSRI’s δίδονται ανακουφιστικά για να βοηθήσουν την εμπλοκή ασθενούς στη θεραπεία. Να μην παρατείνονται ή ακόμα και να αποφεύγονται γιατί ο ασθενής τα εντάσσει στο σύστημα ασφαλείας του.

42 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΑΝΙΚΟΥ Εμφάνιση κρίσεων πανικού: επεισόδια έντονου άγχους και αυτονομικών εκδηλώσεων που εκλύονται αυθόρμητα και αιφνίδια και διαρκούν λιγότερο από μία ώρα.

43 Κλινική εικόνα ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ – Καρδιοαναπνευστικά Πόνος στο στήθος, αίσθημα πνιγμού, υπεραερισμός Οξύ φόβος ότι θα πεθάνουν, έντονη τάση φυγής ΜΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΤΥΠΟΣ – Τύπου ζάλης Ζάλη, αίσθημα παλμών, αίσθημα λιποθυμίας Τρόμος, εφίδρωση, παραισθησίες, εξάψεις, ρίγη – Γαστρεντερικό Ναυτία, επιγαστρική δυσφορία – Ψυχολογικά Έντονος φόβος ότι τρελαίνονται ή ότι χάνουν έλεγχο

44 Κλινική εικόνα Περιορισμένα συμπτώματα Πλήρεις κρίσεις Νυχτερινές κρίσεις (στάδιο 2 και 3 ύπνου) Στη χαλάρωση Προσδοκητικό άγχος: άγχος αναμονής για την επόμενη κρίση. Κατάσταση επιφυλακής και νευροφυσιολογικής ετοιμότητας. Διαδικασία προφυλάξεων και αποφυγών. Αγοραφοβία

45 Κλινική εικόνα ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ – Υπερευαίσθητό βιολογικό σύστημα συναγερμού σε συνθήκες ασφυξίας. Οι κρίσεις πανικού αποτελούν ένα είδος «ψευδούς συναγερμού» από αυτόματη πυροδότηση συστήματος χωρίς πραγματικές συνθήκες ασφυξίας, αλλά μέσω παρερμηνείας σωματικών αισθήσεων. – Ηλικιωμένοι με αναπνευστικά προβλήματα – Βαρείς καπνιστές

46 Διάγνωση Επαναλαμβανόμενες κρίσεις στη διάρκεια 1 μήνα Επίμονος φόβος ότι θα επαναληφθούν Να μην οφείλονται σε χρήση ουσιών ή άλλη νόσο Να μην εμφανίζονται μόνο σε επαφή με φοβογόνο αντικείμενο στο πλαίσιο φοβίας

47 Πορεία Ποιότητα ζωής παρόμοια με αυτή των καταθλιπτικών και χειρότερη από ότι σε άλλες παθολογικές νόσους 60% εμφανίζουν κατάθλιψη Κατάχρηση αλκοόλ και ηρεμιστικών Πιο πιθανή η αυτοκτονία (20%) σε σχέση με άτομα χωρίς ψυχική νόσο Αποτελεσματικές θεραπείες Συχνές υποτροπές

48 Επιδημιολογία Συχνή χρήση υπηρεσιών υγείας. Η πιο συχνή αγχώδης διαταραχή στην1 βάθμια περίθαλψη Συνδέεται με: κάπνισμα, υπέρταση, άσθμα, ευερέθιστο έντερο, κεφαλαλγίες. 25% καρδιολογικών ασθενών πληρούν κριτήρια κρίσεων πανικού 1-2% πληθυσμού Κληρονομικότητα (20 πλάσιος κίνδυνος για συγγενείς) Έφηβοι (14-15 ετών). Όχι σε παιδιά Διαταραχή πανικού με αγοραφοβία πιο συχνή σε γυναίκες. Χωρίς αγοραφοβία σε άντρες. Ίδια συμπτώματα, αλλά οι γυναίκες πιο συχνές υποτροπές.

49 Θεραπεία Γνωσιακή συμπεριφορική: αύξηση ανοχής στα συμπτώματα, πρόκληση πανικού και εκμάθηση τρόπων αντιμετώπισης, διόρθωση καταστροφολογικών ερμηνειών που διατηρούν προσδοκητικό άγχος. SSRI’s και βενζοδιαζεπίνες. Ανταπόκριση σε 3 εβδομάδες Β αναστολείς για αυτονομικά συμπτώματα

50 ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Χρόνια αγχώδης διαταραχή με συχνές και επίμονες ανησυχίες για πολλαπλά θέματα της ζωής, δυσανάλογα προς τις αντικειμενικές διαστάσεις αυτών των θεμάτων. Αφορούν στην εργασία, σχολείο, οικογένεια. Όχι σε θέματα που ανησυχούν φοβικούς ασθενείς Διάρκεια >6 μήνες, αδυναμία να ελέγξει ανησυχία, 3 αυτονομικά συμπτώματα, επηρεασμένη λειτουργικότητα

51 Κλινική εικόνα «Ελεύθερα επιπλέον άγχος». Διαρκές βίωμα Διαρκής υπερεγρήγορση: αϋπνία, μείωση συγκέντρωσης Μυϊκή ένταση: τρόμος, μυϊκή αδυναμία, κινητική ανησυχία, εύκολη κόπωση Συχνή αλλά λιγότερο θορυβώδης, δεν αναζητούν ψυχιατρική βοήθεια

52 Πορεία-Επιδημιολογία Έναρξη στο τέλος εφηβείας αλλά και μετά τα 30 έτη Χρόνια πορεία με μικρού εύρους διακυμάνσεις Επιπολασμός 2-5% Γυναίκες 2-3/1

53 Θεραπεία Αντικαταθλιπτικά: SSRIs, βενλαφαξίνη, μιρταζαπίνη, τρικυκλικά Βενζοδιαζεπίνες: σε χρόνια χρήσηαναπτύσσουν εξάρτηση και ανοχή Βουσπιρόνη Ψυχοδυναμικές ψυχοθεραπείες Γνωσιακή-συμπεριφορική: από έμπειρο θεραπευτή, γιατί χρειάζεται συνολικός χειρισμός και όχι απλή εκμάθηση τεχνικών.

54 ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Δική της κατηγορία! Δυσλειτουργία στο κύκλωμα βασικών γαγγλίων- μεταιχμιακού-προμετωπιαίου φλοιού Σεροτονινεργική δυσλειτουργία Ήπια νευρολογικά σημεία Ίση αναλογία ανδρών-γυναικών Κληρονομική επιβάρυνση Γενετική σχέση με σ. Tourette

55 Κλινική εικόνα Ιδεοληψίες. Ιδέες, σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις αιφνίδιας εισβολής, επίμονες και επαναλαμβανόμενες, που βιώνονται ως παρείσακτες, ανεπιθύμητες, παράλογες ή απαράδεκτες και βασανιστικές και οδηγούν σε ψυχαναγκασμούς, δηλαδή επαναλαμβανόμενες σκόπιμες συμπεριφορές ή νοητικές δραστηριότητες με τελετουργικό χαρακτήρα που αποσκοπούν στην ακύρωση των ιδεοληψίων και στη μείωση του άγχους που προκαλούν.

56 παραδείγματα Αναρωτιέται αν έκλεισε κουζίνα-ελέγχει πολλές φορές Φοβάται ότι α δει ένα μαχαίρι μπορεί να κάνει κακό σε κάποιον οικείο του-κρύβει μαχαίρια Μια «απαράδεκτη» σεξουαλική σκέψη-επινοεί νοητικούς μηχανισμούς, προσευχή για να τη σβήσει και να την ακυρώσει

57 Αναγνωρίζει ότι η συμπεριφορά είναι υπερβολική, αλλά δεν μπορεί να τη σταματήσει Αρχικά προσπαθεί να αντισταθεί στις ιδεοληψίες και στους ψυχαναγκασμούς αλλά καθώς η νόσο εξελίσσεται «παραδίνεται». Εμφάνιση συμπτωμάτων σε ένα περιβάλλον (σπίτι) Ψυχαναγκαστική βραδύτητα

58 Πυρηνικά χαρακτηριστικά Παθολογική εκτίμηση κινδύνου που οδηγεί σε υπέρμετρη ανησυχία Παθολογική αμφιβολία-διερευνά όλα τα ενδεχόμενα Αίσθημα ατελείωτου-όλα να γίνουν όπως πρέπει Υπέρμετρη πίστη στη δύναμη της σκέψης

59 Θέματα ιδεοληψιών Μόλυνση Έλεγχος Ταξινόμησης Βιαιότητας Κοινωνικά απαράδεκτης συμπεριφοράς Παθολογικής αμφιβολίας 75% ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς 25% μόνο ψυχαναγκασμούς ή σπανιότερα μόνο ιδεοληψίες

60 Διάγνωση Ψυχική αναστάτωση Απασχολείται>1 ώρα την ημέρα Επηρεάζεται η λειτουργικότητα Αναγνωρίζει το παράλογο των ιδεών – Σε χρόνιους ασθενείς μπορεί και όχι – ΙΔΨ ψύχωση, με πτωχή εναισθησία – Δεν ισχύει στα παιδιά

61 Συννοσηρότητα Συνυπάρχει με κατάθλιψη ή άλλες αγχώδεις διαταραχές ΙΔΨ συμπτωματολογία: σ Tourette, επιληψία κροταφικού λοβού, ΙΔΨ φάσμα: διαταραχή έλεγχου παρορμήσεων (κλεπτομανία, παθολογική χαρτοπαιξία, πυρομανία, διαλείπουσα εκρηκτική συμπεριφορά), διαταραχή πρόσληψης τροφής, δυσμορφοφοβία, παθολογική ζηλοτυπία

62 Πορεία Έναρξη 20-25 έτη Αγόρια < 10 έτη, με τελετουργίες συμμετρίας χωρίς ιδεοληψίες 50% ξεκινούν μετά από ψυχοπιεστικό γεγονός 50% εν αιθρία. Γυναίκες 1/3 στην κύηση έναρξη ή επιδείνωση Πορεία χρόνια με εξάρσεις και υφέσεις

63 Πρόγνωση Καλύτερη αν έναρξη σε μεγαλύτερη ηλικία μετρίας βαρύτητας συμπτώματα δεν υπάρχει διαταραχή προσωπικότητας αρνητικό οικογενειακό ιστορικό δεν υπάρχουν νοσηλείες αν εντοπίζεται εκλυτικός παράγων αν υπάρχουν υφέσεις και εξάρσεις αν οι ιδέες δεν είναι ιδιαίτερα παράδοξες

64 Επιδημιολογία Επιπολασμός 2,5% Γυναίκες = άνδρες

65 Θεραπεία SSRIs: μεγαλύτερες δόσεις, μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, συχνή αλλαγή φα Χλωριμιπραμίνη 40-60% ανταποκρίνεται στην αρχική θεραπεία σε βαθμό 30-60% Συνδυασμός SSRIs – Χλωριμιπραμίνη Άτυπα αντιψυχωικά: ρισπεριδόνη, ολανζαπίνη Λίθιο ΗΣΘ. Μόνο αν συνυπάρχει κατάθλιψη-αυτοκτονικός ιδεασμός Χειρουργική θεραπεία: στερεοτακτική, γ Knife, εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση, αν υπάρχει σοβαρή έκπτωση λειτουργικότητας

66

67

68

69

70

71

72

73 Θεραπεία Ψυχοθεραπέια – Συμπεριφορική: βελτίωση 30-50% ασθενών σε βαθμό 30-50% (όπως φα). Έκθεση ασθενή στις ιδεοληψίες του, εκπαίδευση του να μην ανταποκριθεί σε αυτές με ψυχαναγκασμούς, εκπαίδευση να αγνοεί τις ιδεοληψίες, να τις σταματά, να εξοικειωθεί με αυτές και να μη τις θεωρεί επικίνδυνες. Μεγαλύτερη επιτυχία αφορά στους ψυχαναγκασμούς. – Γνωσιακή – Ψυχοδυναμική. Αβέβαια αποτελέσματα, Περισσότερο σε ασθενείς με διαταραχή προσωπικότητας

74 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ STRESS Διαταραχές που προκύπτουν μετά από έκθεση σε ακραίο απειλητικό συμβάν: φυσική καταστροφή, τροχαίο ατύχημα, βιασμός, πόλεμος, τρομοκρατική ενέργεια. Το περιστατικό πρέπει να περιλαμβάνει θάνατο ή επαπειλούμενο θάνατο του ίδιου του ασθενή ή άλλου ατόμου. Οξεία αντίδραση στο stress Διαταραχή stress μετά από ψυχοτραυματισμό

75 ΟΞΕΙΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟ STRESS Λίγα λεπτά ή ώρες μετά το συμβάν το άτομο εμφανίζεται αποσβολωμένο, με έντονα αυτονομικά συμπτώματα (υπεραδρενεργική κατάσταση),αίσθηση μουδιάσματος, αποσύνδεσης, απουσία συναισθηματικής απαντητικότητας, αποπραγμάτωση, αποπροσωποποίηση, εκλεκτική αμνησία, διέγερση, εμβροντησία, φυγή. Υφίεται σταδιακά σε ημέρες ή εβδομάδες καθώς εξοικειώνεται με το συμβάν και αναπτύσσει προσαρμοστικούς μηχανισμούς. Αν δεν υποχωρήσει μεταπίπτει σε χρονιότητα >4 εβδομάδες) Φυσιολογική αντίδραση οργανισμού στη «νέα πληροφορία» που διαταράσσει ομοιόσταση του. Συνήθως δεν προϋπάρχει ψυχιατρικό ιστορικό Δεν προηγείται πάντα της χρόνιας διαταραχής

76 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ STRESS ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΨΥΧΟΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ Υπερεγρήγορση: υπερεκπληξία (αυξημένο αντανακλαστικό αιφνιδιασμού σε απότομα ερεθίσματα), αϋπνία, ευερεθιστότητα, μειωμένη συγκέντρωση, αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα. Αναβίωση: έντονες και ενοχλητικές μνημονικές αναβιώσεις (flashbacks), όνειρα, εφιάλτες, ιδεοληπτικόμορφες σκέψεις, αναμνηστικές αντιδράσεις σε επετείους. Αποφυγή σκέψεων που θυμίζουν το τραύμα ψυχογενής αμνησία. Υποκειμενικό αίσθημα τρόμου και αβοηθησίας, εξαφάνιση προοπτικής ζωής.

77 ΠΟΡΕΙΑ Έναρξη εβδομάδες ή και μήνες μετά το συμβάν – Μέγεθος συμβάντος, προηγούμενο τραύμα, κοινωνικό υποστηρικτικό σύστημα – Προσωπικότητα (ιδεοληπτικά χαρακτηριστικά) – Μειωμένη κορτιζόλη. Δεν εξισσοροπείται υπεραδρενεργική αντίδραση, αποδιοργανώνεται το μεταιχμιακό και μνημονικό σύστημα, μόνιμη εγκατάσταση στη μνήμη τραυματικών γεγονότων

78 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Επιπολασμός 1-3%, παρόλο που οι περισσότεροι άνθρωποι θα αντιμετωπίσουν κάποιο σοβαρό τραυματικό γεγονός. Από τους επιζώντες σοβαρού ατυχήματος 50% θα εμφανίσουν. Μεγαλύτερο ποσοστό σε εμπόλεμες χώρες, στους στρατιώτες Νέοι Γυναίκες 2/1 άντρες (παρόλο που οι άντρες βιώνουν πιο συχνά τραυματικά γεγονότα) Νοσηλευόμενοι και συγγενείς τους

79 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ψυχοθεραπεία. Δημιουργία ασφαλούς και υποστηρικτικού κλίματος, σαφής αναφορά και επεξεργασία λεπτομερειών τραύματος, διεξοδική αναβίωση, έκθεση στις αποφυγές, έλεγχος πραγματικότητας ως προς τις γενικεύσεις. Να γίνει δυνατή λεκτική αφήγηση εμπειρίας. Διερευνάται η σημασία που δίνει ο ασθενής στην εμπειρία. Τα φάρμακα (SSRIs, βενζοδιαζεπίνες) να εντάσσονται στο ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο.