Κατέβασμα παρουσίασης
Η παρουσίαση φορτώνεται. Παρακαλείστε να περιμένετε
ΔημοσίευσεΝομική Δοξαράς Τροποποιήθηκε πριν 8 χρόνια
1
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ& ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Τ.Τ Τμήματα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών & Μηχ. Αυτοματισμού Τ.Ε Π.Μ.Σ «Νέες Τεχνολογίες στη Ναυτιλία και τις Μεταφορές». G.I.S στη Ναυτιλία & Μεταφορές A. Στεφανάκου, sttm10028@stt.aegean.gr Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου, Τμήμα Ναυτιλίας & Επιχειρηματικών Υπηρεσιών
2
Σκοπός Σεμιναρίων Παροχή γνώσεων και δεξιοτήτων σχετικά με την εκμάθηση των βασικών εννοιών, των συστατικών, του τρόπου λειτουργίας και των δεξιοτήτων των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (Geographic Information Systems-G.I.S), την εξοικείωση με την αναγνώριση, αξιολόγηση και διαχείριση προβλημάτων που σχετίζονται με το χώρο, και την αντιμετώπιση των G.I.S ως εργαλείου επίλυσης τέτοιων προβλημάτων. Εκμάθηση μεθοδολογιών και πρακτικών σχεδιασμού, υλοποίησης και εφαρμογής λύσεων G.I.S Εφαρμογές στη Ναυτιλία και τις μεταφορές Πρακτική εξάσκηση στη χρήση του εμπλεκόμενου λογισμικού
3
Βιβλιογραφία Κουτσόπουλος Κωστής, Ανδρουλακάκης Νικόλαος, (2012). Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών, Θεωρία και Πράξη. Εκδότης: Παπασωτηρίου (2012), ISBN: 978-960-491- 030-4 (1 ο Σεμινάριο) Collective work, (2010). Συστήματα και Επιστήμη Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS). Εκδότης: Κλειδάριθμος (2010), ISBN: 9604612654 (1 ο Σεμινάριο) Collective work, (2011). Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών στη Ναυτιλία. Εκδότης: Σταμούλης (2011), ISBN: 9789603517801 (2 ο Σεμινάριο) Collective work, (2016). Ναυτικά Ηλεκτρονικά Όργανα και Συστήματα Ηλεκτρονικού Χάρτη ECDIS. Ίδρυμα Ευγενίδου, Β Έκδοση (2016), ISBN: 978-960-337-086-4 (2 ο Σεμινάριο)
4
Περίγραμμα 1 ο Σεμιναρίου Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (Γ.Σ.Π.) -Βασικές έννοιες των ΓΣΠ -Απεικόνιση χωρικών δεδομένων -Συλλογή δεδομένων -Δημιουργία & Συντήρηση Γεωγραφικών Β/Δ -Διαχείριση δεδομένων -Χωρική Ανάλυση -Χαρτογραφική απόδοση
5
Βασικές Έννοιες των ΓΣΠ Διάφορες θεωρίες έχουν διατυπωθεί για τα ΓΣΠ : 1. Διαχειριστική Προσέγγιση: -Χαρτογραφική Προσέγγιση: -Πληροφορική Προσέγγιση: 2. Προσέγγιση Χωρικής Ανάλυσης 3. Σχεδιαστική Προσέγγιση
6
Ορισμός ΓΣΠ Ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών είναι μια οργανωμένη συλλογή μηχανικών υπολογιστικών μηχανημάτων ( hardware ), λογισμικών συστημάτων (software), χωρικών δεδομένων & ανθρώπινου δυναμικού, με σκοπό τη συλλογή, καταχώρηση, ενημέρωση, διαχείριση, ανάλυση και απόδοση κάθε μορφής πληροφορίας που αφορά στο γεωγραφικό περιβάλλον ( Κουτσόπουλος, 2005 ).
7
Τα ΓΣΠ & Ιδιαιτερότητα των Χωρικών Δεδομένων Γιατί η Γεωγραφία είναι τόσο σπουδαία ή γιατί ο χώρος μετράει; (why is spatial special;) Ιδιαιτερότητα Χωρικών Δεδομένων ( Longley et al., 2003 ): Είναι πολλαπλών διαστάσεων Έχουν μεγάλο όγκο Προβάλλονται σε επίπεδη επιφάνεια Απαιτούν εξειδικευμένες μεθόδους για την ανάλυση τους Απαιτούν χρονοβόρες διαδικασίες Πολύπλοκες & πολυέξοδες διαδικασίες συλλογής, ενημέρωσης & διαχείρισης των δεδομένων Αναφορά στο γεωγραφικό χώρο Αναπαράσταση της γεωγραφικής κλίμακας
8
Χωρικά & Περιγραφικά Δεδομένα Χωρικά Δεδομένα (Spatial Data): Προσδιορίζουν τις γεωμετρικές ιδιότητες ενός αντικειμένου ή φαινομένου που συμβαίνει στην επιφάνεια της γής ( θέση, διαστάσεις, σχήμα ) και έχουν άμεση σχέση με τον εντοπισμό του ( συντεταγμένες ) που παίρνουν τη μορφή: -Προβολικών Συνταγμένων χ, ψ -Γεωγραφικών Συντεταγμένων φ, λ Περιγραφικά δεδομένα (Attributes Data): Αναφέρονται σε χαρακτηριστικά η ιδιότητες που αποδίδονται σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, αλλά ΔΕΝ σχετίζονται άμεσα με τον εντοπισμό του και μπορεί να είναι: -Ποσοτικά (αριθμοί, μετρήσεις, κτλ.) -Ποιοτικά (ονόματα, επεξηγήσεις, επιγραφές, κτλ.)
9
Συστήματα Γεωγραφικής Αναφοράς: Τα Στοιχεία της Θέσης Γνώση της θέσης προϋποθέτει: - Σημείο Αναφοράς -Κατεύθυνση - Μονάδα μέτρησης Αυτό δεν είναι σύστημα προσδιορισμού θέσης. Προϋποθέτει γνώση αυθαίρετων σημείων όπως το δέντρο στην παραπάνω εικόνα. -----Χ -- Πέντε βήματα ανατολικά του δέντρου Που είναι αυτό το μέρος; Ποιος ξέρει;
10
Δύο Τύποι Συστημάτων Γεωγραφικό Σύστημα Αναφοράς Προβολικό Σύστημα Αναφοράς
11
Γραμμές Χωρικής Αναφοράς Ισημερινός Πρώτος Μεσημβρινός Παράλληλοι Μεσημβρινοί
12
Γεωγραφικά Συστήματα Αναφοράς Σφαιροειδής μοντέλο της γής Ορισμός θέσης με γεωγραφικές συντεταγμένες Ένα γεωγραφικό σύστημα συντεταγμένων περιλαμβάνει: -Μονάδες μέτρησης γωνίας -Πρώτος Μεσημβρινός ( Greenwich ) -Datum, ένα ελλειψοειδές αναφοράς
13
Προβολικά Συστήματα Αναφοράς Ορίζουν θέσεις Χ και Υ με σταθερές μονάδες μέτρησης -Χ: μέτρηση ανατολικά ή δυτικά από το 0 -Υ: μέτρηση βόρεια ή νότια από το 0 Τα προβολικά συστήματα αποτελούνται από : -Μονάδα μέτρησης -Αρχή συστήματος (0,0) -Προβολή
14
Προβάλλονται οι θέσεις από τη σφαίρα σε μια επίπεδη επιφάνεια Οι γεωγραφικές συντεταγμένες μετατρέπονται από γωνίες, σε μονάδες απόστασης πάνω στο χάρτη Προβολές: Χαρτογραφικές Προβολές
15
Χαρτογραφικές Προβολές & Παραμορφώσεις Όλες οι παραμορφώσεις παραμορφώνουν μια ή περισσότερες χωρικές ιδιότητες (Σχήμα, Εμβαδό, Απόσταση, Διεύθυνση) Σημαντικές σε χάρτες μεγάλων εκτάσεων
16
Εφαρμογές GIS Δασοπονία Γεωλογία Γεωπονία Χαρτογραφία Ωκεανογραφία Εξόρυξη ορυκτών Περιβαλλοντικά προγράμματα Διαχείριση υδάτων και αποβλήτων Φυσικές καταστροφές Κτηματολόγιο Ακαδημαϊκή έρευνα Εκπαιδευτικά ιδρύματα Αρχιτεκτονική Έργα ανάπτυξης Εξυπηρέτηση και σχέση πελατών Διαχείριση κινδύνων Επιδημιολογία & υπηρεσίες υγείας Κυβερνητικές οργανώσεις Γεωπονία Έργα σχεδιασμού Υπηρεσίες χρηματοδοτήσεων Διαχείριση κινδύνων Ναυτιλία Αεροπλοΐα Τηλεπικοινωνίες Στρατιωτικές επιχειρήσεις Δίκτυα μεταφοράς πάσης φύσεως ενέργειας Αστυνόμευση & δημόσια υγεία Κυβερνητικές οργανώσεις Εγκληματολογική έρευνα Λήψη απόφασης
17
Προσέγγιση των ΓΣΠ Διαφοροποίηση των ΓΣΠ ανάλογα με τον τρόπο προσέγγισης τους: -Ακαδημαϊκός χώρος -Χώρος εκπαίδευσης -Κοινωνικός χώρος
18
Η Εξέλιξη των ΓΣΠ Διάκριση των ΓΣΠ σε τρείς περιόδους : -Πρώτη Περίοδος 1960-1980: Εποχή διαμόρφωσης των ΓΣΠ -Δεύτερη Περίοδος: 1980-1995: Εποχή ανάπτυξης -Τρίτη Περίοδος:1995-σήμερα: Εποχή επικράτησης -Το μέλλον
19
Απεικόνιση Χωρικών Δεδομένων Μοντέλα Πραγματικότητας: - Οντότητες (Entities): Σημεία, Γραμμές, Επιφάνειες (Πολύγωνα) (Διανυσματική Δομή) - Συνεχή Πεδία (Continuous Fields): Φατνία (Ψηφιδωτή Δομή) - Ακανόνιστα Τρίγωνα (TIN): (Δομή TIN)
20
Από την Πραγματικότητα στα ΓΣΠ
21
Διανυσματική Δομή (Vector) Στην απεικόνιση των χωρικών δεδομένων τα αντικείμενα ή τα φαινόμενα της πραγματικότητας περιγράφονται σύμφωνα με: -Στατικές ιδιότητες -Δομικές ιδιότητες -Ιδιότητες της συμπεριφοράς τους Αναπαριστά τις γεωγραφικές οντότητες ως σημεία, γραμμές, πολύγωνα
22
Σημειακές Οντότητες-Σημεία Η απλούστερη μέθοδος απεικόνισης οντοτήτων είναι με τη μορφή σημείου Αφορά οντότητες που δεν έχουν (στη συγκεκριμένη κλίμακα) καμία διάσταση στο χώρο Απεικόνιση με τη χρήση ενός ζεύγους Χ, Υ συντεταγμένων Παραδείγματα απεικόνισης με σημειακές οντότητες (πόλεις, λιμάνια, αεροδρόμια, κτλ)
23
Γραμμικές Οντότητες-Γραμμές Δεν διαθέτουν χωρικές πληροφορίες (δίκτυα) και γι’ αυτό απαιτείται και αποθήκευση τοπολογιών στοιχείων Ευθύγραμμο τμήμα:Απεικόνιση με τη χρήση 2 ζευγαριών συντεταγμένων Χ, Υ αυτών των σημείων της αρχής και του τέλους του Πολύπλοκη γραμμή: Απεικόνιση με ένα σύνολο Χ, Υ συντεταγμένων Παραδείγματα απεικόνισης με γραμμικές οντότητες (δίκτυα, τηλεπικοινωνιακά, ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, οδικά, κτλ)
24
Επιφανειακές Οντότητες-Πολύγωνα Ένα πολύγωνο μπορεί να θεωρηθεί σαν μια κλειστή πολυγραμμή, η οποία έχει την ίδια αρχή και τέλος Κάθε πολύγωνο έχει ακανόνιστο σχήμα και Περιλαμβάνει μόνο μια τιμή, χαρακτηριστικό Απεικόνιση με ένα σύνολο Χ,Υ συντεταγμένων Παραδείγματα απεικόνισης με επιφανειακές οντότητες (χρήσεις γής, οικοδομικά τετράγωνα, νομοί, κτλ).
25
Vector Χάρτης (Σημεία, Γραμμές, Πολύγωνα)
26
Ψηφιδωτή Δομή (Raster) Αναπαριστά τις γεωγραφικές οντότητες ως πλέγμα κελιών (φατνία) Ανάλογα με την κατηγορία του υπο αποτύπωση στοιχείου (σημείο, γραμμή, επιφάνεια) διακρίνονται οι ακόλουθες περιπτώσεις : -Το σημείο αντιπροσωπεύεται από ένα φατνίο -Η γραμμή αντιπροσωπεύεται από μια σειρά διαδοχικών φατνίων -Η επιφάνεια αντιπροσωπεύεται από το σύνολο των φατνίων που περιέχονται εντός της ακολουθίας των γραμμών που την ορίζουν
27
Vector-Raster
28
Δομή ΤΙΝ Αναπαράσταση μιας συνεχούς επιφάνειας (επιφάνειες εδάφους-DTM) Για τη δημιουργία ενός μοντέλου ΤΙΝ απαιτούνται τα εξής στάδια : 1) Συλλογή-Καθορισμών των : - Σημείων : - Γραμμών (Break lines) - Περιοχών εξαίρεσης : - Ορίων περιοχών 2 ) Τριγωνοποίηση 3) Χωρική παρεμβολή
29
Δομή ΤΙΝ
30
Επιλογή Μοντέλου Αναπαράστασης ενός Φαινόμενου Η επιλογή ενός μοντέλου αναπαράστασης ενός φαινομένου εξαρτάται από τα εξής : -Εστίαση στα χαρακτηριστικά ή στη θέση -Διαθεσιμότητα στοιχείων -Ακρίβεια των χαρακτηριστικών -Είδη των χαρακτηριστικών -Είδος ανάλυσης -Είδος χαρτών
31
Συλλογή Δεδομένων
32
Δεδομένα Τα γεωγραφικά δεδομένα που συλλέγονται για χρήση στο GIS είναι είτε διανυσματικής, είτε ψηφιδωτής μορφής και χωρίζονται με βάση την πηγή τους σε δύο κατηγορίες: -Πρωτογενή δεδομένα -Δευτερογενή δεδομένα
33
Πρωτογενή Δεδομένα Ψηφιδωτά: -Τηλεπισκόπηση Διανυσματικά -Τοπογραφικές μετρήσεις - Παγκόσμια Δορυφορικά Συστήματα Πλοήγησης: GPS, GLONASS,GALILEO -LIDAR
34
Δευτερογενή Δεδομένα Ψηφιδωτά : - Σάρωση αναλογικών μέσων: -Χάρτες -Εικόνες -Φίλμ -Έγγραφα Διανυσματικά : - Ψηφιοποίηση -Χειρονακτική -Σε οθόνη -Διανυσματοποίηση (αυτόματη/ημι-αυτόματη) Φωτογραμμετρία
35
Δεδομένα από Εξωτερικές Πήγες Κόστος Επίπεδο ποιότητας Τεχνική καταλληλότητα Ιδιοκτησιακό καθεστώς (copyright)
36
Δεδομένα από Εξωτερικές Πηγές Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ) Υδρογραφική Υπηρεσία Πολεμικού Ναυτικού (ΥΥΠΝ) Υπουργείο Περιβάλλοντος Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΛΣΤΑΤ πρώην ΕΣΥΕ) Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ) Οργ. Κτηματολογίου & Χαρτογράφησης Ελλάδος (ΟΚΧΕ) Υπηρεσία Πολεμικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) Οργανισμοί Κοινής Ωφέλειας Υπουργείο Γεωργίας Περιφέρειες, Νομαρχίες & Τοπική Αυτοδιοίκηση
37
Δεδομένα από Εξωτερικές Πηγές Διαδίκτυο -geodata.gov.gr -Υπηρεσίες φορέων -Web Services -Ορθοφωτογραφίες Εθνικού Κτηματολογίου
38
Μορφότυπα Γεωγραφικών Δεδομένων Ψηφιδωτά Αρχεία ΜΟΡΦΟΤΥΠΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ BILBand Interleaved by Line-σχετίζεται με δορυφορικές εικόνες (.bil) ECWEnhanced Compressed Wavelet-συμπιεσμένο format του ERDAS (.ecw) ESRI GridΚλειστό format της ESRI GeoTIFFΠαραλλαγή του TIFF με πληροφορίες γεωαναφοράς (.tiff,.tfw) JPEG 2000Ανοικτό συμπιεσμένο format (.jp2) MrSIDMulti-Resolution Seamless Image Database-συμπιεσμένο format (.sid)
39
Μορφότυπα Γεωγραφικών Δεδομένων Διανυσματικά Αρχεία ΜΟΡΦΟΤΥΠΟΠΕΡΙΓΡΑΦΗ AutoCAD DXFΣυνήθως αφορά ισοϋψείς καμπύλες (.dxf) XYZΚαρτεσιανές συντεταγμένες (χ,y,z) (.xyz) CoverageΚλειστό υβριδικό format της ESRI GMLΑνοικτό πρότυπο του OpenGIS βασισμένο στην XML για ανταλλαγή δεδομένων GIS (.gml) GeoMediaFormat της Intergraph που βασίζεται στη MS Access (. mdb) KMLKeyhole Markup Language-ανοικτό πρότυπο του OpenGIS βασισμένο στην XML για ανταλλαγή δεδομένων GIS (.kml) MapInfo TABFormat του MapInfo (.tab,.dat,.id,.map) ShapefileΑνοικτό υβριδικό format της ESRI (.shp,.shx,.dbf)
40
Μορφότυπα Γεωγραφικών Δεδομένων Ενδιάμεσα Αρχεία
41
Περιγραφικά Δεδομένα Δεν απαιτούν εξειδίκευση Συλλέγονται και με μαζικό τρόπο -Πληκτρολόγηση -Υπολογιστικά φύλλα (spreadsheets) Βασικό για τη μετέπειτα εκμετάλλευση της περιγραφικής πληροφορίας είναι η ύπαρξη ενός « κλειδιού ».
42
ΚΛΕΙΔΙ + =
43
Μεταδεδομένα Είναι ένας ειδικός τύπος μη-γεωμετρικών δεδομένων -Παράγονται αυτόματα -Συλλέγονται ως επί τούτου
44
Αποθήκευση Δεδομένων Πλεονεκτήματα αποθήκευσης δεδομένων σε Συστήματα Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων (ΣΔΒΔ) -Αποφυγή επαναλήψεων -Μείωση κόστους συντήρησης -Ταυτόχρονη εξέλιξη πολλαπλών εφαρμογών με χρήση ιδίων δεδομένων -Καλύτερη διαμοίραση δεδομένων -Κανόνες ασφαλείας & πρόσβασης -Πολλαπλοί χρήστες & μέγεθος
45
Συστήματα Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων (ΣΔΒΔ) Οι δυνατότητες που παρέχονται από τα ΣΔΒΔ είναι οι εξής: - Μοντέλο δεδομένων -Δυνατότητα εισαγωγής -Ευρετήρια (Indexes) -Γλώσσα διατύπωσης ερωτημάτων -Ασφάλεια -Ελεγχόμενη ενημέρωση -Αντίγραφα ασφαλείας -Εργαλεία διαχείρισης -Εφαρμογές
46
Τύποι ΣΔΒΔ Σχεσιακά (RDBMS) Αντικειμενοστραφή (ODBMS) Αντικειμενο-Σχεσιακά (ORDBMS) -Αναλυτή ερωτημάτων (query parser) -Βελτιστοποιητή ερωτημάτων (query optimizer) -Γλώσσα αναζήτησης (SQL-Structured/Standartd Query Language) -Ευρετήρια (Indexes) -Διαχείριση αποθηκευτικών μέσων -Υπηρεσίες συναλλαγών (Transaction Services)
47
Αποθήκευση Δεδομένων σε Πίνακες ΣΔΒΔ Γραμμή= αντικείμενο Στήλη = ιδιότητ α
48
Διαχείριση Δεδομένων Η διαχείριση των δεδομένων περιλαμβάνει τις εξής διαδικασίες : -Βάσεις δεδομένων -Προβολικά συστήματα -Διαχείριση αρχείων -Μεταδεδομένα -Επιλογή οντοτήτων βάσει περιγραφικών χαρακτηριστικών -Επιλογή οντοτήτων βάσει χωρικών σχέσεων -Προαναλυτικές διαδικασίες
49
Προβολικά Συστήματα Σύστημα HATT Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87) Σύστημα UTM WGS 84
50
Διαχείριση Αρχείων ArcCatalog= Windows (Explorer)
51
Επιλογή Οντοτήτων Βάσει Περιγραφικών Χαρακτηριστικών Ανατομία ενός περιγραφικού ερωτήματος: Παράδειγμα περιγραφικού ερωτήματος: Ποιες πόλεις της Ελλάδας έχουν υψόμετρο ίσο με 700 μ;
52
Παράδειγμα Σύνταξης Ερωτήματος “ ALTITUDE ” = 700 Το όνομα του πεδίου Η σχέση μεταξύ πεδίου και τιμής (τελεστής) Τιμή πεδίου
53
Παράδειγμα – Επιλεγμένα Στοιχεία
54
Επιλογή Οντοτήτων Βάσει Χωρικών Σχέσεων Ανατομία ενός χωρικού ερωτήματος: Παράδειγμα χωρικού ερωτήματος: Ποιες πόλεις είναι εντός 500 μέτρων από ποτάμια; “ Πόλεις” are within 500 meters “Ποτάμια” Το θεματικό επίπεδο από το οποίο θέλουμε να λάβουμε τα αποτελέσματα μετά την εφαρμογή του ερωτήματος Χωρική σχέση Το θεματικό επίπεδο στο οποίο θα στηριχτεί το χωρικό ερώτημα
55
Παράδειγμα – Επιλεγμένα Στοιχεία
56
Μέθοδοι Επιλογής με Βάσει τις Χωρικές Σχέσεις Τομή (Intersection) Είναι μέσα σε μια Απόσταση (Are within a distance of) Εμπεριέχει πλήρως (Completely contain) Εμπεριέχονται πλήρως (Are completely within) Έχουν τα κέντρα τους (Have their centre in) Κοινή χρήση γραμμικού τμήματος (Share a line segment with) Εφάπτονται στα όρια (Touch the boundary of) Είναι ταυτόσημα (Are identical to) Τέμνονται από το περίγραμμα (Are crossed by the outline of) Περιέχει (Contain) Εμπεριέχονται (Are contained by)
57
Προαναλυτικές Διαδικασίες Clip (Αποκοπή) Erase (Αφαίρεση) Split (Διαμελισμός)
58
Προαναλυτικές Διαδικασίες Merge (Ένωση Επιπέδων) Dissolve (Απλοποίηση επιπέδου)
59
Πρόγραμμα Χαρτογράφησης ArcGIS Πλατφόρμα -www.esri.com/software/arcgis/free-trial -www.arcgis.com/features/free-trial.html Δίμηνη δοκιμαστική έκδοση του ArcGIS for Desktop Advanced η οποία περιλαμβάνει την εφαρμογή ArcGIS Pro(2D και 3D) και τον ArcMap ArcGIS extensions ArcGIS Online (έως και 5 χρήστες) Living Atlas of the World με χάρτες και δεδομένα ArcGIS Marketplace (διαθέσιμα δεδομένα χρηστών ) Ready-to-use apps (Collector for ArcGIS, Explorer for ArcGIS, ESRI Maps for Office, κα)
Παρόμοιες παρουσιάσεις
© 2024 SlidePlayer.gr Inc.
All rights reserved.