Παρένθετη μητρότητα : Διαδικασία, νομικό αποτέλεσμα και ζητήματα νομικής ψυχολογίας Χ. Μίτλεττον Πάφος, 04/09/2015 « Η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Παρουσίαση με θέμα: "Παρένθετη μητρότητα : Διαδικασία, νομικό αποτέλεσμα και ζητήματα νομικής ψυχολογίας Χ. Μίτλεττον Πάφος, 04/09/2015 « Η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παρένθετη μητρότητα : Διαδικασία, νομικό αποτέλεσμα και ζητήματα νομικής ψυχολογίας Χ. Μίτλεττον Πάφος, 04/09/2015 « Η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στην Κύπρο »

2 « Παρένθετη μητρότητα » : Ο νομικός ορισμός Η π ερί π τωση κατά την ο π οία μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά ( φέρουσα ή κυοφόρος ), ύστερα α π ό εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων, με χρήση γενετικού υλικού ξένου π ρος την ίδια, για λογαριασμό ενός ζευγαριού, το ο π οίο ε π ιθυμεί να α π οκτήσει π αιδί αλλά αδυνατεί για ιατρικούς λόγους. « Παρένθετη μητρότητα » : Ο νομικός ορισμός Η π ερί π τωση κατά την ο π οία μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά ( φέρουσα ή κυοφόρος ), ύστερα α π ό εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων, με χρήση γενετικού υλικού ξένου π ρος την ίδια, για λογαριασμό ενός ζευγαριού, το ο π οίο ε π ιθυμεί να α π οκτήσει π αιδί αλλά αδυνατεί για ιατρικούς λόγους. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

3 « Παρένθετη μητρότητα » : Ο νομικός ορισμός Κατά γράμμα ίδιος με τον ορισμό της «π αρένθετης μητρότητας » π ου εισήχθη στον ελλαδικό Ν. 3305/2005 ( άρθρο 3 π αρ. 9) – άρ. 1458 ΑΚ / 8 ο κεφ. – Ν. 3089/2002 « Παρένθετη μητρότητα » : Ο νομικός ορισμός Κατά γράμμα ίδιος με τον ορισμό της «π αρένθετης μητρότητας » π ου εισήχθη στον ελλαδικό Ν. 3305/2005 ( άρθρο 3 π αρ. 9) – άρ. 1458 ΑΚ / 8 ο κεφ. – Ν. 3089/2002 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

4 Η εμβέλεια του ορισμού Όσα δεν καλύ π τονται α π ό αυτό τον ορισμό δεν α π οτελούν νόμιμη «π αρένθετη μητρότητα ». Ρυθμιστική και οριοθετική λειτουργία ταυτόχρονα : Προσδιορίζει ρυθμιστικά τι είναι «π αρένθετη μητρότητα » σύμφωνα με το νόμο και οριοθετεί τη νομιμότητα σε ό, τι ακριβώς π ροσδιορίζει. Η εμβέλεια του ορισμού Όσα δεν καλύ π τονται α π ό αυτό τον ορισμό δεν α π οτελούν νόμιμη «π αρένθετη μητρότητα ». Ρυθμιστική και οριοθετική λειτουργία ταυτόχρονα : Προσδιορίζει ρυθμιστικά τι είναι «π αρένθετη μητρότητα » σύμφωνα με το νόμο και οριοθετεί τη νομιμότητα σε ό, τι ακριβώς π ροσδιορίζει. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

5 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού Η π ερί π τωση κατά την ο π οία μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά ( φέρουσα ή κυοφόρος ), [1] ύστερα α π ό εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων, [2] με χρήση γενετικού υλικού ξένου π ρος την ίδια, [3] για λογαριασμό ενός ζευγαριού, [4] το ο π οίο ε π ιθυμεί να α π οκτήσει π αιδί αλλά αδυνατεί για ιατρικούς λόγους. Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού Η π ερί π τωση κατά την ο π οία μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά ( φέρουσα ή κυοφόρος ), [1] ύστερα α π ό εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων, [2] με χρήση γενετικού υλικού ξένου π ρος την ίδια, [3] για λογαριασμό ενός ζευγαριού, [4] το ο π οίο ε π ιθυμεί να α π οκτήσει π αιδί αλλά αδυνατεί για ιατρικούς λόγους. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

6 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 1. Τρό π ος ε π ίτευξης της κυοφορίας η « εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων » ( άρ. 2)« εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων » 2. Μη ε π ιτρε π τή η χρήση ωαρίων της ίδιας της κυοφόρου ( γενετική π αρένθετη μητρότητα ) [...][...] 3. Μη ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου α π ό « μονήρες άτομο », π αρά μόνο α π ό « ζευγάρι » με συγκεκριμένη έννοια ( άρ. 2 & άρ. 24.1)« ζευγάρι » 4. Μη ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου για λόγους άλλους α π ό την ύ π αρξη αδυναμίας α π όκτησης τέκνου για ιατρικούς λόγους  Ε π ιτρε π τή μόνο η θερα π ευτική π αρένθετη μητρότητα [...][...] Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 1. Τρό π ος ε π ίτευξης της κυοφορίας η « εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων » ( άρ. 2)« εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων » 2. Μη ε π ιτρε π τή η χρήση ωαρίων της ίδιας της κυοφόρου ( γενετική π αρένθετη μητρότητα ) [...][...] 3. Μη ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου α π ό « μονήρες άτομο », π αρά μόνο α π ό « ζευγάρι » με συγκεκριμένη έννοια ( άρ. 2 & άρ. 24.1)« ζευγάρι » 4. Μη ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου για λόγους άλλους α π ό την ύ π αρξη αδυναμίας α π όκτησης τέκνου για ιατρικούς λόγους  Ε π ιτρε π τή μόνο η θερα π ευτική π αρένθετη μητρότητα [...][...] ΕΙΣΑΓΩΓΗ

7 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 1. Ε π ίτευξη κυοφορίας με « εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων » = ( άρ. 2) η εκτός του σώματος της γυναίκας ( εν π ροκειμένω της κυοφόρου ) γονιμο π οίηση ωαρίων και η μεταφορά ενός ή π ερισσότερων εμβρύων (π ου π ροκύ π τουν α π ό την εν λόγω in vitro γονιμο π οίηση ) στην ενδομήτρια κοιλότητα εν π ροκειμένω της κυοφόρου. Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 1. Ε π ίτευξη κυοφορίας με « εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων » = ( άρ. 2) η εκτός του σώματος της γυναίκας ( εν π ροκειμένω της κυοφόρου ) γονιμο π οίηση ωαρίων και η μεταφορά ενός ή π ερισσότερων εμβρύων (π ου π ροκύ π τουν α π ό την εν λόγω in vitro γονιμο π οίηση ) στην ενδομήτρια κοιλότητα εν π ροκειμένω της κυοφόρου. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

8 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 1. Ε π ίτευξη κυοφορίας με εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων Ισχύουν όλοι οι π εριορισμοί του νόμου π ου ισχύουν για την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμο π οίησης και μεταφοράς εμβρύων καί γιατί την π εριλαμβάνει, ως διαδικασία, αλλά και γιατί π εριλαμβάνοντάς την καθίσταται και η ίδια η π αρένθετη μητρότητα μια μέθοδος Ι. Υ. Α. = ( άρ. 2) κάθε μέθοδος π ρος ε π ίτευξη κυοφορίας π ου ε π ιτυγχάνεται με μεθόδους άλλες, π λην της φυσιολογικής ένωσης άνδρα και γυναίκας και οι ο π οίες εφαρμόζονται σε ειδικά οργανωμένες μονάδες ιατρικώς υ π οβοηθούμενης ανα π αραγωγής. Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 1. Ε π ίτευξη κυοφορίας με εξωσωματική γονιμο π οίηση και μεταφορά εμβρύων Ισχύουν όλοι οι π εριορισμοί του νόμου π ου ισχύουν για την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμο π οίησης και μεταφοράς εμβρύων καί γιατί την π εριλαμβάνει, ως διαδικασία, αλλά και γιατί π εριλαμβάνοντάς την καθίσταται και η ίδια η π αρένθετη μητρότητα μια μέθοδος Ι. Υ. Α. = ( άρ. 2) κάθε μέθοδος π ρος ε π ίτευξη κυοφορίας π ου ε π ιτυγχάνεται με μεθόδους άλλες, π λην της φυσιολογικής ένωσης άνδρα και γυναίκας και οι ο π οίες εφαρμόζονται σε ειδικά οργανωμένες μονάδες ιατρικώς υ π οβοηθούμενης ανα π αραγωγής. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

9 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 2. Α π αγόρευση γενετικής π αρένθετης μητρότητας (π λήρης υ π οκατάσταση ) π ου ισχύει σε άλλα κράτη χωρίς να π ροτιμάται ιδιαίτερα (Bernstein, 2013) Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 2. Α π αγόρευση γενετικής π αρένθετης μητρότητας (π λήρης υ π οκατάσταση ) π ου ισχύει σε άλλα κράτη χωρίς να π ροτιμάται ιδιαίτερα (Bernstein, 2013) ΕΙΣΑΓΩΓΗ

10 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 2. Α π αγόρευση γενετικής π αρένθετης μητρότητας (π λήρης υ π οκατάσταση ) Πε π οίθηση ότι η γενετική ή π λήρης π αρένθετη μητρότητα ενέχει π ερισσότερους κινδύνους ε π ηρεασμού της ψυχολογίας της π αρένθετης μητέρας, σε σχέση με την υ π οχρέωση της να π αραδώσει το π αιδί π ου θα γεννηθεί στους κατά νόμο γονείς (Trowse, 2011 · American Society for Reproductive Medicine, 2012 · Bernstein, 2013). Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 2. Α π αγόρευση γενετικής π αρένθετης μητρότητας (π λήρης υ π οκατάσταση ) Πε π οίθηση ότι η γενετική ή π λήρης π αρένθετη μητρότητα ενέχει π ερισσότερους κινδύνους ε π ηρεασμού της ψυχολογίας της π αρένθετης μητέρας, σε σχέση με την υ π οχρέωση της να π αραδώσει το π αιδί π ου θα γεννηθεί στους κατά νόμο γονείς (Trowse, 2011 · American Society for Reproductive Medicine, 2012 · Bernstein, 2013). ΕΙΣΑΓΩΓΗ

11 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 2. Δεν υ π οστηρίζεται εμ π ειρικά τέτοιο ενδεχόμενο Ο τύ π ος της υ π οκατάστασης, ό π ως κατέδειξαν οι μέχρι σήμερα έρευνες, δεν ε π ηρεάζει το ε π ί π εδο ικανο π οίησης της π αρένθετης μητέρας, σε σχέση με την όλη εμ π ειρία της, ούτε την π οιότητα της δημιουργηθείσας σχέσης με τους κατά νόμο γονείς, ενώ ελάχιστες είναι οι π αρένθετες μητέρες π ου μετανιώνουν για την α π όφασή τους να π ροχωρήσουν με αυτή τη δοκιμασία (Blyth, 1994 · Ciccarelli, 1997 · Jadva, 2003 · van den Akker, 2003 · Imrie & Jadva, 2014). Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 2. Δεν υ π οστηρίζεται εμ π ειρικά τέτοιο ενδεχόμενο Ο τύ π ος της υ π οκατάστασης, ό π ως κατέδειξαν οι μέχρι σήμερα έρευνες, δεν ε π ηρεάζει το ε π ί π εδο ικανο π οίησης της π αρένθετης μητέρας, σε σχέση με την όλη εμ π ειρία της, ούτε την π οιότητα της δημιουργηθείσας σχέσης με τους κατά νόμο γονείς, ενώ ελάχιστες είναι οι π αρένθετες μητέρες π ου μετανιώνουν για την α π όφασή τους να π ροχωρήσουν με αυτή τη δοκιμασία (Blyth, 1994 · Ciccarelli, 1997 · Jadva, 2003 · van den Akker, 2003 · Imrie & Jadva, 2014). ΕΙΣΑΓΩΓΗ

12 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 3. Ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου μόνο α π ό « ζευγάρι » = ( άρ. 2) άντρας και γυναίκα π ου έχουν τελέσει νόμιμα γάμο ή διατηρούν σταθερή και μόνιμη σχέση. « Μονήρες άτομο » = ( άρ. 2) π ρόσω π ο π ου δεν βρίσκεται σε σταθερή και μόνιμη σχέση με άλλο π ρόσω π ο Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 3. Ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου μόνο α π ό « ζευγάρι » = ( άρ. 2) άντρας και γυναίκα π ου έχουν τελέσει νόμιμα γάμο ή διατηρούν σταθερή και μόνιμη σχέση. « Μονήρες άτομο » = ( άρ. 2) π ρόσω π ο π ου δεν βρίσκεται σε σταθερή και μόνιμη σχέση με άλλο π ρόσω π ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ

13 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 3. Ε π ιμέρους π εριορισμός άρ. 24 (1): Ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου τελικά μόνο α π ό « ζευγάρι » με συγκεκριμένη έννοια = ( άρ. 2) άντρας και γυναίκα π ου έχουν τελέσει νόμιμα γάμο ή διατηρούν σταθερή και μόνιμη σχέση « Ζευγάρι » με την έννοια του άνδρα και της γυναίκας π ου διατηρούν σταθερή και μόνιμη σχέση Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 3. Ε π ιμέρους π εριορισμός άρ. 24 (1): Ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου τελικά μόνο α π ό « ζευγάρι » με συγκεκριμένη έννοια = ( άρ. 2) άντρας και γυναίκα π ου έχουν τελέσει νόμιμα γάμο ή διατηρούν σταθερή και μόνιμη σχέση « Ζευγάρι » με την έννοια του άνδρα και της γυναίκας π ου διατηρούν σταθερή και μόνιμη σχέση ΕΙΣΑΓΩΓΗ

14 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 4. Α π αγόρευση μη θερα π ευτικής π αρένθετης μητρότητας (π. χ. συναισθηματικούς, ε π αγγελματικούς, αισθητικούς ή άλλους λόγους ) Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 4. Α π αγόρευση μη θερα π ευτικής π αρένθετης μητρότητας (π. χ. συναισθηματικούς, ε π αγγελματικούς, αισθητικούς ή άλλους λόγους ) ΕΙΣΑΓΩΓΗ

15 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 4. Ζήτημα : Είναι ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου όταν υ π άρχει η δυνατότητα α π όκτησης π αιδιού με φυσικό τρό π ο αλλά υ π άρχει ο κίνδυνος μετάδοσης, στο π αιδί π ου θα γεννηθεί, σοβαρής ασθένειας ; Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 4. Ζήτημα : Είναι ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου όταν υ π άρχει η δυνατότητα α π όκτησης π αιδιού με φυσικό τρό π ο αλλά υ π άρχει ο κίνδυνος μετάδοσης, στο π αιδί π ου θα γεννηθεί, σοβαρής ασθένειας ; ΕΙΣΑΓΩΓΗ

16 Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 4. Ζήτημα : Είναι ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου όταν υ π άρχει η δυνατότητα α π όκτησης π αιδιού με φυσικό τρό π ο αλλά υ π άρχει ο κίνδυνος μετάδοσης στο π αιδί π ου θα γεννηθεί σοβαρής ασθένειας ; Θα π ρέ π ει να εξεταστεί το ενδεχόμενο διασταλτικής ερμηνείας Περιορισμοί εκ του νομοθετικού ορισμού 4. Ζήτημα : Είναι ε π ιτρε π τή η χρήση της μεθόδου όταν υ π άρχει η δυνατότητα α π όκτησης π αιδιού με φυσικό τρό π ο αλλά υ π άρχει ο κίνδυνος μετάδοσης στο π αιδί π ου θα γεννηθεί σοβαρής ασθένειας ; Θα π ρέ π ει να εξεταστεί το ενδεχόμενο διασταλτικής ερμηνείας ΕΙΣΑΓΩΓΗ

17 Άλλοι π εριορισμοί i. Άρθρο 21  Ηλικία υ π οβοηθούμενων π ροσώ π ων : 18 ετών κατώτατο όριο και 50 ετών ανώτατο όριο ( με δυνατότητα εξαίρεσης σε σχέση με το ανώτατο όριο ) * Ποιο είναι το « υ π οβοηθούμενο π ρόσω π ο » στην π ερί π τωση της π αρένθετης μητρότητας ; Ορθότερα καί το π ρόσω π ο π ου λειτουργεί ως π αρένθετη μητέρα αλλά και τα π ρόσω π α π ου συνιστούν το ενδιαφερόμενο ζευγάρι ii. Ειδικές διατάξεις για την π αρένθετη μητρότητα [...] Άλλοι π εριορισμοί i. Άρθρο 21  Ηλικία υ π οβοηθούμενων π ροσώ π ων : 18 ετών κατώτατο όριο και 50 ετών ανώτατο όριο ( με δυνατότητα εξαίρεσης σε σχέση με το ανώτατο όριο ) * Ποιο είναι το « υ π οβοηθούμενο π ρόσω π ο » στην π ερί π τωση της π αρένθετης μητρότητας ; Ορθότερα καί το π ρόσω π ο π ου λειτουργεί ως π αρένθετη μητέρα αλλά και τα π ρόσω π α π ου συνιστούν το ενδιαφερόμενο ζευγάρι ii. Ειδικές διατάξεις για την π αρένθετη μητρότητα [...] ΕΙΣΑΓΩΓΗ

18 Άλλοι π εριορισμοί Ειδικές διατάξεις ως π ρος την π αρένθετη μητρότητα - Κατοικία ή συνήθης διαμονή στη Δημοκρατία τόσο της π αρένθετης μητέρας όσο και του ζευγαριού - Ακολούθηση π ροβλε π όμενης διαδικασίας [...] - Α π αγόρευση εμ π ορικής π αρένθετης μητρότητας Έννοια « ανταλλάγματος » ( ο νόμος ορίζει τι δεν είναι αντάλλαγμα ) Άλλοι π εριορισμοί Ειδικές διατάξεις ως π ρος την π αρένθετη μητρότητα - Κατοικία ή συνήθης διαμονή στη Δημοκρατία τόσο της π αρένθετης μητέρας όσο και του ζευγαριού - Ακολούθηση π ροβλε π όμενης διαδικασίας [...] - Α π αγόρευση εμ π ορικής π αρένθετης μητρότητας Έννοια « ανταλλάγματος » ( ο νόμος ορίζει τι δεν είναι αντάλλαγμα ) ΕΙΣΑΓΩΓΗ

19 Τελικά τι εισάγει ο Κυ π ριακός Νόμος ; Μερική, αλτρουιστική π αρένθετη μητρότητα, ως μέθοδο Ι. Υ. Α. για την αντιμετώ π ιση της υ π ογονιμότητας, με χρήση ξένων, για την κυοφόρο γυναίκα, ωαρίων, αδιάφορα εάν τα ωάρια ανήκουν στην ενδιαφερόμενη νομική μητέρα ή είναι ωάρια άλλης γυναίκας, π ου α π οκτήθηκαν δια δωρεάς. Ενδοσυνοριακή διευθέτηση. Στενός κλειός δικαιούμενων π ροσώ π ων. Κατά νου συγκεκριμένες π ερι π τώσεις ( βλ. υ π οκατάστασης του π αιδιού της αδερφής ή της φίλης )… Τελικά τι εισάγει ο Κυ π ριακός Νόμος ; Μερική, αλτρουιστική π αρένθετη μητρότητα, ως μέθοδο Ι. Υ. Α. για την αντιμετώ π ιση της υ π ογονιμότητας, με χρήση ξένων, για την κυοφόρο γυναίκα, ωαρίων, αδιάφορα εάν τα ωάρια ανήκουν στην ενδιαφερόμενη νομική μητέρα ή είναι ωάρια άλλης γυναίκας, π ου α π οκτήθηκαν δια δωρεάς. Ενδοσυνοριακή διευθέτηση. Στενός κλειός δικαιούμενων π ροσώ π ων. Κατά νου συγκεκριμένες π ερι π τώσεις ( βλ. υ π οκατάστασης του π αιδιού της αδερφής ή της φίλης )… ΕΙΣΑΓΩΓΗ

20 Στάδια διαδικασίας 1. Εύρεση π ροτιθέμενης π αρένθετης μητέρας με ενέργειες του ενδιαφερόμενου ζευγαριού 2. Ενέργειες π ριν την υ π οβολή αίτησης στο Συμβούλιο Ι. Υ. Α.: ( α ) Α π όδειξη ( ιατρικό π ιστο π οιητικό ) ότι η γυναίκα του ζευγαριού είναι αδύνατο να τεκνο π οιήσει με φυσικό τρό π ο · ( β ) Α π όδειξη ( ιατρικό π ιστο π οιητικό ) ότι η π ροτιθέμενη κυοφόρος είναι σε γενική κατάσταση υγείας κατάλληλη για κυοφορία· [...] Στάδια διαδικασίας 1. Εύρεση π ροτιθέμενης π αρένθετης μητέρας με ενέργειες του ενδιαφερόμενου ζευγαριού 2. Ενέργειες π ριν την υ π οβολή αίτησης στο Συμβούλιο Ι. Υ. Α.: ( α ) Α π όδειξη ( ιατρικό π ιστο π οιητικό ) ότι η γυναίκα του ζευγαριού είναι αδύνατο να τεκνο π οιήσει με φυσικό τρό π ο · ( β ) Α π όδειξη ( ιατρικό π ιστο π οιητικό ) ότι η π ροτιθέμενη κυοφόρος είναι σε γενική κατάσταση υγείας κατάλληλη για κυοφορία· [...] Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

21 Στάδια διαδικασίας [...] ( γ ) Πιστο π οιητικά ότι τόσο η γυναίκα του ζευγαριού όσο και η π ροτιθέμενη κυοφόρος είναι μόνιμοι κάτοικοι ή έχουν τη συνήθη διαμονή τους στην Κυ π ριακή Δημοκρατία. ( δ ) Όλα τα « εμ π λεκόμενα π ρόσω π α » ( κυοφόρος, σύζυγος της κυοφόρου, εάν είναι έγγαμη, και π ροτιθέμενοι κατά νόμο γονείς ) υ π ογράφουν δήλωση, η ο π οία εμ π εριέχει και τα ακόλουθα στοιχεία : Κατά π όσο τα ωάρια π ου θα χρησιμο π οιηθούν είναι της γυναίκας του ζευγαριού ή δότριας· Α π οδοχή εφαρμογής της μεθόδου χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Στάδια διαδικασίας [...] ( γ ) Πιστο π οιητικά ότι τόσο η γυναίκα του ζευγαριού όσο και η π ροτιθέμενη κυοφόρος είναι μόνιμοι κάτοικοι ή έχουν τη συνήθη διαμονή τους στην Κυ π ριακή Δημοκρατία. ( δ ) Όλα τα « εμ π λεκόμενα π ρόσω π α » ( κυοφόρος, σύζυγος της κυοφόρου, εάν είναι έγγαμη, και π ροτιθέμενοι κατά νόμο γονείς ) υ π ογράφουν δήλωση, η ο π οία εμ π εριέχει και τα ακόλουθα στοιχεία : Κατά π όσο τα ωάρια π ου θα χρησιμο π οιηθούν είναι της γυναίκας του ζευγαριού ή δότριας· Α π οδοχή εφαρμογής της μεθόδου χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

22 Στάδια διαδικασίας [...] ( ε ) Τόσο η κυοφόρος όσο και το ενδιαφερόμενο ζευγάρι υ π οβάλλονται σε ψυχολογική εξέταση και αξιολόγηση και ετοιμάζεται έκθεση ειδικού συνεργάτη της Μ. Ι. Υ. Α. ( στ ) Συμ π λήρωσης καθορισμένου τύ π ου αίτησης. 3. Υ π οβολή αίτησης στο Συμβούλιο Ι. Υ. Α. με τον καθορισμένο τύ π ο με όλα τα α π αραίτητα δικαιολογητικά με σκο π ό την έκδοση γρα π τής έγκρισης. Ευχέρεια Συμβουλίου να ορίσει π εραιτέρω εξετάσεις. Στάδια διαδικασίας [...] ( ε ) Τόσο η κυοφόρος όσο και το ενδιαφερόμενο ζευγάρι υ π οβάλλονται σε ψυχολογική εξέταση και αξιολόγηση και ετοιμάζεται έκθεση ειδικού συνεργάτη της Μ. Ι. Υ. Α. ( στ ) Συμ π λήρωσης καθορισμένου τύ π ου αίτησης. 3. Υ π οβολή αίτησης στο Συμβούλιο Ι. Υ. Α. με τον καθορισμένο τύ π ο με όλα τα α π αραίτητα δικαιολογητικά με σκο π ό την έκδοση γρα π τής έγκρισης. Ευχέρεια Συμβουλίου να ορίσει π εραιτέρω εξετάσεις. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

23 Στάδια διαδικασίας [...] 4. Δικαστική διαδικασία : Υ π οβολή αίτησης για έκδοση διατάγματος π αρένθετης μητρότητας : Πρωτογενής διαδικασία (originating summons) Βάσει άρ. 24(1)(2) του Ν. 69( Ι )/2015 και Δ. 1, κ. 2, Δ. 17, κ. 12 και Δ. 55 των ΔΚΠΔ. Ε π ίδοση στην π ροτιθέμενη π αρένθετη μητέρα, την εμ π λεκόμενη Μ. Ι. Υ. Α. και το Συμβούλιο. Δυνατότητα Δικαστηρίου να εισάγει όρους ή οδηγίες. Στάδια διαδικασίας [...] 4. Δικαστική διαδικασία : Υ π οβολή αίτησης για έκδοση διατάγματος π αρένθετης μητρότητας : Πρωτογενής διαδικασία (originating summons) Βάσει άρ. 24(1)(2) του Ν. 69( Ι )/2015 και Δ. 1, κ. 2, Δ. 17, κ. 12 και Δ. 55 των ΔΚΠΔ. Ε π ίδοση στην π ροτιθέμενη π αρένθετη μητέρα, την εμ π λεκόμενη Μ. Ι. Υ. Α. και το Συμβούλιο. Δυνατότητα Δικαστηρίου να εισάγει όρους ή οδηγίες.

24 Στάδια διαδικασίας [...] 5. Έκδοση εγγυητικής ε π ιστολής 11 μηνών / ανάληψη υ π οχρέωσης εξόδων α π ό το ενδιαφερόμενο ζευγάρι. 6. Κατάρτιση γρα π τής συμφωνίας μεταξύ της π αρένθετης μητέρας, του συζύγου της ( εάν υ π άρχει ) και του ενδιαφερόμενου ζευγαριού : ( α ) Πολύ σημαντικός ο ρόλος της ( ε π ιφύλαξη άρ. 22(2)( α ) υ π έρ άρ. 25(5) - η π αρένθετη μητέρα δεν είναι γονέας του π αιδιού τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου 25(5), δηλαδή της κατάρτισης συμφωνίας π ου να το ορίζει ). Ωστόσο... Στάδια διαδικασίας [...] 5. Έκδοση εγγυητικής ε π ιστολής 11 μηνών / ανάληψη υ π οχρέωσης εξόδων α π ό το ενδιαφερόμενο ζευγάρι. 6. Κατάρτιση γρα π τής συμφωνίας μεταξύ της π αρένθετης μητέρας, του συζύγου της ( εάν υ π άρχει ) και του ενδιαφερόμενου ζευγαριού : ( α ) Πολύ σημαντικός ο ρόλος της ( ε π ιφύλαξη άρ. 22(2)( α ) υ π έρ άρ. 25(5) - η π αρένθετη μητέρα δεν είναι γονέας του π αιδιού τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου 25(5), δηλαδή της κατάρτισης συμφωνίας π ου να το ορίζει ). Ωστόσο... Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

25 Στάδια διαδικασίας [...] ( β ) Πρέ π ει να π εριέχει τουλάχιστον τα στοιχεία π ου ορίζει ο νόμος ( στοιχεία νομιμότητας ) Ότι η π αρένθετη μητέρα δεν θα είναι γονέας του π αιδιού· Ότι η π αρένθετη μητέρα, με τη γέννηση του π αιδιού, θα το π αραδώσει αμέσως στο συμβαλλόμενο ζευγάρι· Ότι το συμβαλλόμενο ζευγάρι θα είναι οι γονείς του π αιδιού · Ότι έχει εκδοθεί εγγυητική ε π ιστολη 11 μηνών για τα έξοδα ή ότι το ζευγάρι π λήρωσε ήδη ή ανέλαβε συμβατική υ π οχρέωση έναντι στην εμλεκόμενη Μ. Ι. Υ. Α. για τα έξοδα π αρακολούθησης της εγκυμοσύνης, τοκετού, λοχείας και τυχόν ε π ιλόχειων ε π ι π λοκών · Ότι κατά τη διάρκεια της κύησης θα καλύ π τονται τα έξοδα π αρακολούθησης της ( ε π ι π ρόσθετη συμβατική ανάληψη της υ π οχρέωσης έναντι στην π αρένθετη μητέρα ) και ότι μετά α π ό τη γέννηση του π αιδιού το ζευγάρι π ου υ π έγραψε θα αναλάβει αμέσως τη φροντίδα του π αιδιού και τα έξοδα του τοκετού. Στάδια διαδικασίας [...] ( β ) Πρέ π ει να π εριέχει τουλάχιστον τα στοιχεία π ου ορίζει ο νόμος ( στοιχεία νομιμότητας ) Ότι η π αρένθετη μητέρα δεν θα είναι γονέας του π αιδιού· Ότι η π αρένθετη μητέρα, με τη γέννηση του π αιδιού, θα το π αραδώσει αμέσως στο συμβαλλόμενο ζευγάρι· Ότι το συμβαλλόμενο ζευγάρι θα είναι οι γονείς του π αιδιού · Ότι έχει εκδοθεί εγγυητική ε π ιστολη 11 μηνών για τα έξοδα ή ότι το ζευγάρι π λήρωσε ήδη ή ανέλαβε συμβατική υ π οχρέωση έναντι στην εμλεκόμενη Μ. Ι. Υ. Α. για τα έξοδα π αρακολούθησης της εγκυμοσύνης, τοκετού, λοχείας και τυχόν ε π ιλόχειων ε π ι π λοκών · Ότι κατά τη διάρκεια της κύησης θα καλύ π τονται τα έξοδα π αρακολούθησης της ( ε π ι π ρόσθετη συμβατική ανάληψη της υ π οχρέωσης έναντι στην π αρένθετη μητέρα ) και ότι μετά α π ό τη γέννηση του π αιδιού το ζευγάρι π ου υ π έγραψε θα αναλάβει αμέσως τη φροντίδα του π αιδιού και τα έξοδα του τοκετού. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

26 Νομικό α π οτέλεσμα [...] Νομικό α π οτέλεσμα [...] ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

27 Νομικό α π οτέλεσμα = Ο άνδρας και η γυναίκα π ου συνιστούν το ενδιαφερόμενο ζευγάρι καθίστανται οι κατά νόμο ( κοινωνικοί ) γονείς του π αιδιού π ου θα γεννηθεί, ενώ η κυοφορούσα δεν θεωρείται γονέας του π αιδιού, με όλα τα δικαιώματα και υ π οχρεώσεις γονέων, μεταξύ άλλων, να π αραλάβουν το π αιδί και να μην το εγκαταλείψουν, υ π ό την α π ειλή διά π ραξης π οινικού αδικήματος. Δεν υ π άρχει ο π οιαδή π οτε νομοθετική ρύθμιση σε σχέση με τη συμ π εριφορά της π αρένθετης μητέρας μετά την γέννηση του π αιδιού, ο νομοθέτης αφήνει αυτή την π ροο π τική στην διακριτική ευχέρεια των εμ π λεκομένων μερών, αρκούμενος στην αφαίρεση ο π οιουδή π οτε γονικού δικαιώματος της π αρένθετης μητέρας με το π αιδί π ου θα γεννήσει. Νομικό α π οτέλεσμα = Ο άνδρας και η γυναίκα π ου συνιστούν το ενδιαφερόμενο ζευγάρι καθίστανται οι κατά νόμο ( κοινωνικοί ) γονείς του π αιδιού π ου θα γεννηθεί, ενώ η κυοφορούσα δεν θεωρείται γονέας του π αιδιού, με όλα τα δικαιώματα και υ π οχρεώσεις γονέων, μεταξύ άλλων, να π αραλάβουν το π αιδί και να μην το εγκαταλείψουν, υ π ό την α π ειλή διά π ραξης π οινικού αδικήματος. Δεν υ π άρχει ο π οιαδή π οτε νομοθετική ρύθμιση σε σχέση με τη συμ π εριφορά της π αρένθετης μητέρας μετά την γέννηση του π αιδιού, ο νομοθέτης αφήνει αυτή την π ροο π τική στην διακριτική ευχέρεια των εμ π λεκομένων μερών, αρκούμενος στην αφαίρεση ο π οιουδή π οτε γονικού δικαιώματος της π αρένθετης μητέρας με το π αιδί π ου θα γεννήσει. ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

28 Εκτρο π ές 1. Θάνατος του ενός εκ των π ροσώ π ων του ζευγαριού : Ο Νόμος π αρα π έμ π ει στο άρθρο 5(1) του π ερί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου του 1990, Ν. 216/1990. Η π αρα π ομ π ή είναι ίσως κά π ως ατυχής, εφόσον είναι το άρθρο 5(2) του Ν. 216/1990 π ου ρυθμίζει την π ερί π τωση π αύσης της γονικής μέριμνας σε π ερί π τωση ( μεταξύ άλλων ) θανάτου, π ροβλέ π οντας ότι αυτή ασκείται α π ό τον άλλο γονέα. 2. Θάνατος και των δύο π ροσώ π ων του ζευγαριού μετά τη σύλληση : Εφαρμόζεται το άρθρο 5(4) του Ν. 216/1990 και τη γονική μέριμνα ασκούν οι π λησιέστεροι ανιόντες α π ό κοινού και σε π ερί π τωση π ου αυτοί δεν είναι σε θέση για ο π οιοδή π οτε λόγο να ασκήσουν τη γονική μέριμνα, εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του άρθρου 18 του Ν. 216/1990 π ου π ρονοούν για την ανάθεση της γονικής μέριμνας σε ε π ίτρο π ο. Εκτρο π ές 1. Θάνατος του ενός εκ των π ροσώ π ων του ζευγαριού : Ο Νόμος π αρα π έμ π ει στο άρθρο 5(1) του π ερί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου του 1990, Ν. 216/1990. Η π αρα π ομ π ή είναι ίσως κά π ως ατυχής, εφόσον είναι το άρθρο 5(2) του Ν. 216/1990 π ου ρυθμίζει την π ερί π τωση π αύσης της γονικής μέριμνας σε π ερί π τωση ( μεταξύ άλλων ) θανάτου, π ροβλέ π οντας ότι αυτή ασκείται α π ό τον άλλο γονέα. 2. Θάνατος και των δύο π ροσώ π ων του ζευγαριού μετά τη σύλληση : Εφαρμόζεται το άρθρο 5(4) του Ν. 216/1990 και τη γονική μέριμνα ασκούν οι π λησιέστεροι ανιόντες α π ό κοινού και σε π ερί π τωση π ου αυτοί δεν είναι σε θέση για ο π οιοδή π οτε λόγο να ασκήσουν τη γονική μέριμνα, εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του άρθρου 18 του Ν. 216/1990 π ου π ρονοούν για την ανάθεση της γονικής μέριμνας σε ε π ίτρο π ο. ΕΚΤΡΟΠΕΣ

29 Προσβολή της μητρότητας Ενεργητική νομιμο π οίηση : ( α ) Παρένθετη μητέρα : Μόνο εάν α π οδείξει ότι το π αιδί π ου γεννήθηκε είναι τελικά γενετικά δικό της π αιδί (π ροήλθε α π ό δικό της γονιμο π οιημένο ωάριο ) – Ζήτημα : Δεν θα μ π ορούσε να διενεργείται εξέταση DNA σε κάθε π ερί π τωση αμέσως μετά τον τοκετό ; ( β ) Κοινωνική ( τεκμαιρόμενη ) μητέρα : Χωρίς π εριορισμό, ως π ρος το λόγο. [...] Προσβολή της μητρότητας Ενεργητική νομιμο π οίηση : ( α ) Παρένθετη μητέρα : Μόνο εάν α π οδείξει ότι το π αιδί π ου γεννήθηκε είναι τελικά γενετικά δικό της π αιδί (π ροήλθε α π ό δικό της γονιμο π οιημένο ωάριο ) – Ζήτημα : Δεν θα μ π ορούσε να διενεργείται εξέταση DNA σε κάθε π ερί π τωση αμέσως μετά τον τοκετό ; ( β ) Κοινωνική ( τεκμαιρόμενη ) μητέρα : Χωρίς π εριορισμό, ως π ρος το λόγο. [...] ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ

30 Προσβολή της μητρότητας Προϋ π οθέσεις : Α π οκλειστική α π οσβεστική π ροθεσμία 6 μηνών ( Ζήτημα : εάν π αρέλθει, μ π ορεί να ασκηθεί δικαίωμα στη βάση αγωγής για ειδική εκτέλεση σύμβασης ; Εάν όχι, π οιος ο σκο π ός της σύμβασης ; - Συμφέρον του π αιδιού ) Προηγούμενη δικαστική άδεια Νομιμότητα π ροηγούμενης διαδικασίας (# δεν δημιουργείται τεκμήριο υ π έρ της κοινωνικής μητέρας – βλ. λύση η υιοθεσία …;) [...] Προσβολή της μητρότητας Προϋ π οθέσεις : Α π οκλειστική α π οσβεστική π ροθεσμία 6 μηνών ( Ζήτημα : εάν π αρέλθει, μ π ορεί να ασκηθεί δικαίωμα στη βάση αγωγής για ειδική εκτέλεση σύμβασης ; Εάν όχι, π οιος ο σκο π ός της σύμβασης ; - Συμφέρον του π αιδιού ) Προηγούμενη δικαστική άδεια Νομιμότητα π ροηγούμενης διαδικασίας (# δεν δημιουργείται τεκμήριο υ π έρ της κοινωνικής μητέρας – βλ. λύση η υιοθεσία …;) [...] ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ

31 Προσβολή της μητρότητας Παθητική νομιμο π οίηση... ; ( ανάγκη για νομική εμβάθυνση...) Προσβολή της μητρότητας Παθητική νομιμο π οίηση... ; ( ανάγκη για νομική εμβάθυνση...) ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ

32 Νομική ψυχολογία 1. Μετάβαση α π ό την κλινική ψυχολογία στη νομική ψυχολογία 2. Κίνητρα και χαρακτηριστικά π αρένθετης μητέρας : ( α ) Συνηθέστερο κίνητρο ο αλτρουισμός (Ciccarelli, 1997· Hanafin, 1984· van den Akker, 2003). ( β ) Δεν υ π οστηρίζεται το π ρότυ π ο της π τωχής, νεαρής, αλλοδα π ής γυναίκας π ου γίνεται π αρένθετη μητέρα για τα λεφτά (Baslington, 2002 · Ciccarelli, 1997 · Kleinpeter & Hohman, 2000 · Ragone, 1996 · van den Akker, 2003). ( γ ) Δεν υ π άρχουν ευρήματα για ψυχο π αθολογικά χαρακτηριστικά της αλτρουίστριας π αρένθετης μητέρας (Braverman & Corson, 1992), ακόμα και στις π ερι π τώσεις συμμετοχής σε ε π αναλαμβανόμενες διευθετήσεις (Imrie & Jadva, 2014), υ π άρχουν ενδείξεις για μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα (Pizitz, McCullaugh & Rabin, 2013). Νομική ψυχολογία 1. Μετάβαση α π ό την κλινική ψυχολογία στη νομική ψυχολογία 2. Κίνητρα και χαρακτηριστικά π αρένθετης μητέρας : ( α ) Συνηθέστερο κίνητρο ο αλτρουισμός (Ciccarelli, 1997· Hanafin, 1984· van den Akker, 2003). ( β ) Δεν υ π οστηρίζεται το π ρότυ π ο της π τωχής, νεαρής, αλλοδα π ής γυναίκας π ου γίνεται π αρένθετη μητέρα για τα λεφτά (Baslington, 2002 · Ciccarelli, 1997 · Kleinpeter & Hohman, 2000 · Ragone, 1996 · van den Akker, 2003). ( γ ) Δεν υ π άρχουν ευρήματα για ψυχο π αθολογικά χαρακτηριστικά της αλτρουίστριας π αρένθετης μητέρας (Braverman & Corson, 1992), ακόμα και στις π ερι π τώσεις συμμετοχής σε ε π αναλαμβανόμενες διευθετήσεις (Imrie & Jadva, 2014), υ π άρχουν ενδείξεις για μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα (Pizitz, McCullaugh & Rabin, 2013). ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

33 Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις π αρένθετης μητέρας με κοινωνικούς γονείς και ικανο π οίηση : Η π οιότητα της σχέσης με την κοινωνική μητέρα, π ερισσότερο α π ό ότι με το π αιδί και τον κοινωνικό π ατέρα, είναι σημαντική για το ε π ί π εδο ικανο π οίησης (Braveman & Corson, 1992 · Ragoné, 1994 · Ciccarelli, 1997 · Roberts, 1998 · Hohman & Hagan, 2001 · Baslington, 2002 · MacCallum, Lycett, Murray, Jadva, & Golombok, 2003 · Teman, 2010 · Fisher, 2013) αλλά και μια συνήθης και ωφέλιμη τάση (Imrie & Jadva, 2014). Οι π αρένθετες μητέρες π ου διερευνήθηκαν δεν έβλε π αν το π αιδί ως δικό τους π αιδί (Jadva et al., 2003 · Ragoné, 1996 · Roberts, 1998) ή ήταν και λιγότερο συνδεδεμένες μαζί του ακόμα και κατά τη διάρκεια της κύησης, συγκριτικά με γυναίκες π ου συνέλαβαν φυσιολογικά ( στο μέτρο π ου μεθολογικά μ π ορεί να αντέξει η σύγκριση ) (Fischer & Gillman, 1991). Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις π αρένθετης μητέρας με κοινωνικούς γονείς και ικανο π οίηση : Η π οιότητα της σχέσης με την κοινωνική μητέρα, π ερισσότερο α π ό ότι με το π αιδί και τον κοινωνικό π ατέρα, είναι σημαντική για το ε π ί π εδο ικανο π οίησης (Braveman & Corson, 1992 · Ragoné, 1994 · Ciccarelli, 1997 · Roberts, 1998 · Hohman & Hagan, 2001 · Baslington, 2002 · MacCallum, Lycett, Murray, Jadva, & Golombok, 2003 · Teman, 2010 · Fisher, 2013) αλλά και μια συνήθης και ωφέλιμη τάση (Imrie & Jadva, 2014). Οι π αρένθετες μητέρες π ου διερευνήθηκαν δεν έβλε π αν το π αιδί ως δικό τους π αιδί (Jadva et al., 2003 · Ragoné, 1996 · Roberts, 1998) ή ήταν και λιγότερο συνδεδεμένες μαζί του ακόμα και κατά τη διάρκεια της κύησης, συγκριτικά με γυναίκες π ου συνέλαβαν φυσιολογικά ( στο μέτρο π ου μεθολογικά μ π ορεί να αντέξει η σύγκριση ) (Fischer & Gillman, 1991). ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

34 Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις κοινωνικών γονέων με το π αιδί Ε π ικέντρωση ερευνών άλλων σε άλλες μεθόδους Ι. Υ. Α.: Η υ π οβοηθούμενη σύλληψη δεν είναι π αράγοντας π ου μ π ορεί να ε π ηρεάσει α π ό μόνος του τη σχέση (Golompok, 2002· McMahon, Ungerer, Beaurepaire, Tennant, & Saunders, 1995· van Balen, 1998). Ε π ανάληψη ευρημάτων σε σχέση με την υ π οκατάσταση (Serafini, 2001· Golompok, Murray, Jadva, McCallum & Lycett, 2004). Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις κοινωνικών γονέων με το π αιδί Ε π ικέντρωση ερευνών άλλων σε άλλες μεθόδους Ι. Υ. Α.: Η υ π οβοηθούμενη σύλληψη δεν είναι π αράγοντας π ου μ π ορεί να ε π ηρεάσει α π ό μόνος του τη σχέση (Golompok, 2002· McMahon, Ungerer, Beaurepaire, Tennant, & Saunders, 1995· van Balen, 1998). Ε π ανάληψη ευρημάτων σε σχέση με την υ π οκατάσταση (Serafini, 2001· Golompok, Murray, Jadva, McCallum & Lycett, 2004). ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

35 Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις κοινωνικών γονέων με το π αιδί Μικρές διαφορές αντανακλούν υψηλότερα ε π ί π εδα άγχους και υ π ερ - π ροστατευτικότητα ή αυστηρότητα / π εριοριστικότητα της υ π οβοηθούμενης μητέρας, ιδίως κατά τη βρεφική και π ροσχολική ηλικία ή θεώρηση π αιδιών ως π ιο ευάλωτων ή δικά τους χαμηλότερα ε π ί π εδα αυτο π ε π οίθησης (Hahn & DiPietro, 2001· Weaver, Clifford, Gordon, Hay, & Robinson, 1993· Colpin, Demyttenaere, & Vandemeulebroecke, 1995· Gibson, Ungerer, Tennant, & Saunders, 2000· McMahon, Ungerer, Tennant, & Saunders, 1997). Μεγαλύτερη συναισθηματική εκδηλωτικότητα ή εμ π λοκή και στα π ρώτα χρόνια της χρολικής ζωής (Weaver et al., 1993· van Balen, 1996· Golombok, Brewaeys, Cook, Giavazzi, Crosignani, & Dexeus, 1996· Golombok, Cook, Bish, & Murray, 1995). – Θετικές ή μη αρνητικές για τη σχέση. Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις κοινωνικών γονέων με το π αιδί Μικρές διαφορές αντανακλούν υψηλότερα ε π ί π εδα άγχους και υ π ερ - π ροστατευτικότητα ή αυστηρότητα / π εριοριστικότητα της υ π οβοηθούμενης μητέρας, ιδίως κατά τη βρεφική και π ροσχολική ηλικία ή θεώρηση π αιδιών ως π ιο ευάλωτων ή δικά τους χαμηλότερα ε π ί π εδα αυτο π ε π οίθησης (Hahn & DiPietro, 2001· Weaver, Clifford, Gordon, Hay, & Robinson, 1993· Colpin, Demyttenaere, & Vandemeulebroecke, 1995· Gibson, Ungerer, Tennant, & Saunders, 2000· McMahon, Ungerer, Tennant, & Saunders, 1997). Μεγαλύτερη συναισθηματική εκδηλωτικότητα ή εμ π λοκή και στα π ρώτα χρόνια της χρολικής ζωής (Weaver et al., 1993· van Balen, 1996· Golombok, Brewaeys, Cook, Giavazzi, Crosignani, & Dexeus, 1996· Golombok, Cook, Bish, & Murray, 1995). – Θετικές ή μη αρνητικές για τη σχέση. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

36 Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις κοινωνικών γονέων με το π αιδί Η έλλειψη γενετικού δεσμού δεν ε π ηρεάζει αρνητικά τη σχέση (Golombok et al., 1995, 1996· Golombok, Brewaeys, et al., 2002· Golombok, MacCallum, Goodman, & Rutter, 2002· Golombok, Murray, Brinsden, & Abdalla, 1999· Raoul-Duval, Bertrand-Servais, Letur- Konirsch, & Frydman, 1994· Soderstrom-Antilla, Sajaneimi, Tiitinen, & Hovatta, 1998). Περιορισμένα ευρήματα σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες. Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις κοινωνικών γονέων με το π αιδί Η έλλειψη γενετικού δεσμού δεν ε π ηρεάζει αρνητικά τη σχέση (Golombok et al., 1995, 1996· Golombok, Brewaeys, et al., 2002· Golombok, MacCallum, Goodman, & Rutter, 2002· Golombok, Murray, Brinsden, & Abdalla, 1999· Raoul-Duval, Bertrand-Servais, Letur- Konirsch, & Frydman, 1994· Soderstrom-Antilla, Sajaneimi, Tiitinen, & Hovatta, 1998). Περιορισμένα ευρήματα σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

37 Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις κοινωνικών γονέων με το π αιδί Μικρό π οσοστό γονέων π ου ενημερώνουν τα π αιδιά για τον τρό π ο σύλληψης ή τη γενετική π ροέλευση (Brewaeys, 1996, 2001), π αρά τα αρχικά π λάνα. Ενδείξεις για θετική αντιμετώ π ιση α π ό μέρους των π αιδιών της σχετικής π ληροφόρησης σε ηλικία ακόμα και 7 ετών (Jadva, Blake, Casey & Colompok, 2012). Ωστόσο μένει το ζήτημα της αναγκαίας νομικής εμβάθυνσης σε σχέση με τα δικαιώματα των π αιδιών. Νομική ψυχολογία 3. Σχέσεις κοινωνικών γονέων με το π αιδί Μικρό π οσοστό γονέων π ου ενημερώνουν τα π αιδιά για τον τρό π ο σύλληψης ή τη γενετική π ροέλευση (Brewaeys, 1996, 2001), π αρά τα αρχικά π λάνα. Ενδείξεις για θετική αντιμετώ π ιση α π ό μέρους των π αιδιών της σχετικής π ληροφόρησης σε ηλικία ακόμα και 7 ετών (Jadva, Blake, Casey & Colompok, 2012). Ωστόσο μένει το ζήτημα της αναγκαίας νομικής εμβάθυνσης σε σχέση με τα δικαιώματα των π αιδιών. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

38 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ανάγκη για εμ π ειρική έρευνα π ου θα καθοδηγήσει τις μετέ π ειτα νομοθετικές ε π ιλογές και νομολογιακές κατευθύνσεις γιατί η μέχρι σήμερα έρευνα ελάχιστα καθησυχάζει τις βιοηθικές ανησυχίες. Θετική όψη : Η νομοθετική ρύθμιση και έλεγχος των π ερι π τώσεων α π ό το Συμβούλιο θα δημιουργήσει έδαφος ερευνητικών π αρατηρήσεων και π ροτάσεων. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ανάγκη για εμ π ειρική έρευνα π ου θα καθοδηγήσει τις μετέ π ειτα νομοθετικές ε π ιλογές και νομολογιακές κατευθύνσεις γιατί η μέχρι σήμερα έρευνα ελάχιστα καθησυχάζει τις βιοηθικές ανησυχίες. Θετική όψη : Η νομοθετική ρύθμιση και έλεγχος των π ερι π τώσεων α π ό το Συμβούλιο θα δημιουργήσει έδαφος ερευνητικών π αρατηρήσεων και π ροτάσεων. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

39