1 Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων Τίτλος Μαθήματος Ρύπανση Υδάτινων Πόρων Ενότητα 3: Ποιοτικά Χαρακτηριστικά του νερού Θεοχάρης Μενέλαος – Μυριούνης Χρήστος.

Παρουσίαση με θέμα: "1 Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων Τίτλος Μαθήματος Ρύπανση Υδάτινων Πόρων Ενότητα 3: Ποιοτικά Χαρακτηριστικά του νερού Θεοχάρης Μενέλαος – Μυριούνης Χρήστος."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 1 Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων Τίτλος Μαθήματος Ρύπανση Υδάτινων Πόρων Ενότητα 3: Ποιοτικά Χαρακτηριστικά του νερού Θεοχάρης Μενέλαος – Μυριούνης Χρήστος Αν. ΚαθηγητήςΕπ. Συνεργάτης Άρτα, 2015 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

2 2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

3 3 Χρηματοδότηση Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Ηπείρου» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

4 4 ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ποιότητα του νερού εξαρτάται από τα:  φυσικά  βιολογικά  και χημικά χαρακτηριστικά του. Στην αξιολόγηση του επιφανειακού και υπόγειου νερού δίνεται έμφαση στα χημικά και φυσικά χαρακτηριστικά του καθώς επίσης και στους βιολογικούς παράγοντες. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

5 5 Φυσικά Χαρακτηριστικά Τα φυσικά νερά περιέχουν:  ανόργανα συστατικά (κατιόντα, ανιόντα, ουδέτερα)  οργανικά συστατικά (συνθετικές ουσίες, απορρυπαντικά, εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα)  και αιωρούμενο υλικό. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

6 6 Χρώμα  Το χρώμα στο νερό είναι αισθητικά ανεπιθύμητο. Το καθαρό φυσικό νερό είναι διαυγές και άχρωμο σε μικρές μάζες.  Το χρώμα χρησιμεύει σαν ιχνηλάτης για τον προσδιορισμό του τόπου προέλευσης του νερού και έτσι μπορεί να θεωρηθεί και έμμεσος δείκτης μόλυνσης. Για παράδειγμα το κοκκινωπό χρώμα είναι ενδεικτικό ύπαρξης ενώσεων σιδήρου. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

7 7 Οσμή και γεύση  Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά συνδέονται με το χρώμα και είναι δυνατόν να προέρχονται από:  διάφορες χημικές ουσίες, από διαλυμένες ή από εν αιωρήσει οργανικές ουσίες σε αποσύνθεση  μικροοργανισμούς  διαλυμένα στο νερό αέρια Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

8 8 Οσμή και γεύση  Το προς πόση νερό πρέπει να είναι απαλλαγμένο από κάθε ίχνος δυσάρεστης οσμής ή γεύσης. Τα προβλήματα γεύσης στο νερό οφείλονται:  Στα διαλυμένα άλατα (Total Dissolved Solids TDS)  Στην παρουσία κάποιων συγκεκριμένων μετάλλων, όπως είναι ο σίδηρος (Fe), ο χαλκός (Cu), το μαγγάνιο (Mn) και o ψευδάργυρος (Zn). Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

9 9 Θερμοκρασία  Η μέτρηση της θερμοκρασίας είναι σημαντικός παράγοντας στη μελέτη ενός υδάτινου συστήματος.  Η άριστη θερμοκρασία του νερού για άρδευση είναι για τα περισσότερα φυτά 25 o C, όταν αυτά βρίσκονται σε φάση έντονης βλαστικής δραστηριότητας.  Νερό κρύο ή ζεστό μπορεί να προκαλέσει καταστροφές κυρίως στα νεαρά φυτά. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν τα νερά προέρχονται από πηγές ή πηγάδια. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

10 10 Θολερότητα Η θολερότητα ενός φυσικού νερού προκαλείται από τα διάφορα στερεά οργανικά και ανόργανα σωματίδια τα οποία αιωρούνται στο νερό. Η μεγάλη θολερότητα στα φυσικά νερά δεν είναι επιθυμητή για 3 λόγους:  αισθητικούς  δυσκολότερος και ακριβότερος ο καθαρισμός του νερού σε πορώδεις κλίνες διήθησης  δυσκολεύεται η απολύμανση του νερού με χλώριο, όζον ή υπεριώδη ακτινοβολία (UV). Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

11 11 Αγωγιμότητα  Αγωγιμότητα είναι η αριθμητική έκφραση των ηλεκτρικών φορτίων που φέρει ένα διάλυμα. Η τιμή αυτή εξαρτάται από την ολική συγκέντρωση των ιονιζομένων ουσιών που είναι διαλυμένες στο νερό και από τη θερμοκρασία στην οποία έγινε η μέτρηση.  Η αγωγιμότητα (conductance) ενός υδατικού διαλύματος προσδιορίζει τη δυνατότητα των ιόντων του διαλύματος να μεταφέρουν ηλεκτρικό ρεύμα. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

12 12 Αγωγιμότητα  Η αγωγιμότητα του νερού μας δίνει πληροφορίες για: (α) το πόσο καθαρό είναι το νερό (β) τη διακύμανση των ιόντων στο νερό (γ) την ποσότητα των ολικών διαλυτών στερεών στο νερό  Το «καθαρό» νερό δεν είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού  Το αποσταγμένο νερό σε ισορροπία με το διοξείδιο του άνθρακα του αέρα έχει αγωγιμότητα περίπου 0.5 – 2 μS/cm Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

13 13 PH Η οξύτητα ή η αλκαλικότητα του νερού εκφράζεται από την τιμή του pH. Όσο πιο όξινο το νερό τόσο χαμηλότερη η τιμή του pH. Αύξηση της αλκαλικότητας του νερού αυξάνει την τιμή του pH Το pH κυμαίνεται από 0 (πολύ όξινο) έως 14 (πολύ αλκαλικό) Η τιμή του ουδέτερου pH είναι το 7 Η τιμή του pH στο νερό της βρύσης εξαρτάται από την εταιρεία που προετοιμάζει το πόσιμο νερό. Συνήθως είναι ελαφρά αλκαλικό με τιμές pH 7,5 με 8,5. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

14 14 Ολικά Διαλυμένα και αιωρούμενα στερεά Οι περιεχόμενες στα νερά στερεές ουσίες (συνολικά στερεά TS) ορίζονται σαν συνολικό υπόλειμμα μετά από εξάτμιση στους 105 o C και είναι το άθροισμα των μη πτητικών διαλυμένων και αδιάλυτων ουσιών. Οι αδιάλυτες ουσίες του νερού είναι οι ουσίες οι οποίες συγκρατούνται στο φίλτρο και διακρίνονται σε αιωρούμενες, καθιζάνουσες και επιπλέουσες. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

15 15 ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ  Ο πιο σπουδαίος βιολογικός δείκτης της ποιότητας και της ρύπανσης του νερού είναι η παρουσία του Coliform bacteria. Στον έλεγχο της ποιότητας και της καταλληλότητας του πόσιμου νερού που αφορούν τα βιολογικά του χαρακτηριστικά συμβάλλει: η επιτόπια υγειονομική εξέταση εκτίμηση των συνθηκών που αφορούν στην περιοχή και στην ενδεχόμενη ύπαρξη εστιών μόλυνσης και ρύπανσης του νερό. η βιολογική έρευνα Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

16 16 ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ  Οι υδατογενείς επιδημίες προκαλούνται από τα παθογόνα μικρόβια που έχουν προέλευση την κοπρανώδη μόλυνση του νερού.  Η παρουσία μικροβίων – δεικτών αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα κοπρανώδους μόλυνσης του νερού και κατά συνέπεια συνιστά ισχυρή πιθανότητα να συνυπάρχουν και παθογόνα μικρόβια.  Η αξιολόγηση που γίνεται για κάθε ένα από τα μικρόβια – δείκτες σχετίζεται με τη φύση του μικροβίου και το βαθμό συσχέτισής του με τα κόπρανα. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

17 17 ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Οι κυριότερες παράμετροι που προβλέπονται να εξετάζονται ως μικρόβια – δείκτες είναι τα: 1. Ολικά κολοβακτηριοειδή 2. Κολοβακτηριοειδή κοπράνων 3. Στρεπτόκοκκοι κοπράνων 4. Κλωστηρίδια αναγωγικών θειωδών αλάτων 5. Καταμέτρηση των συνολικών βακτηριδίων για το πόσιμο νερό i.στους 37 βαθμούς Κελσίου ii.στους 22 βαθμούς Κελσίου Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

18 18 ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Άλλα μικρόβια – δείκτες είναι: η Pseudomonas aeruginosa (εμφιαλωμένα νερά, ύδρευση νοσοκομείων) Rodococcus coprophilus (νοκαρδιόμορφος ακτινομύκητας- ειδικός δείκτης ζωικής μόλυνσης του νερού) οι βακτηριοφάγοι των εντεροβακτηριδίων (ως δείκτες της παρουσίας των ιών στο νερό) κ.ά Οι μέθοδοι ελέγχου ρουτίνας των μικροβίων – δεικτών είναι η Μέθοδος των πολλαπλών σωλήνων και η Μέθοδος της διήθησης δια μεμβράνης. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

19 19 ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Κατά τον Βradley τα υδατογενή νοσήματα που οφείλονται στο πόσιμο νερό ταξινομούνται ως εξής:  που οφείλονται στην κατανάλωση του νερού ως ποσίμου (π.χ. χολέρα, κλπ.)  που προκύπτουν από μη επαρκή ποσότητα νερού (επιπεφυκίτιδες, γαστρεντερίτιδες κλπ.)  από μικροοργανισμούς με το νερό να παίζει σημαντικό ρόλο στον κύκλο ζωής τους (σχιστοσωμίαση)  που οφείλονται σε έντομα με εκκόλαψη στο νερό ή που τσιμπούν κοντά σε συλλογές νερού (ελονοσία κ.α.). Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

20 20 ΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΝΕΡΟΥ Σύμφωνα με την σχετική Ελληνική Νομοθεσία που είναι εναρμονισμένη με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν περί τις πενήντα (50) χημικές παράμετροι που κατατάσσονται ως εξής:  Aπλές χημικές παράμετροι όπως π.χ. Ασβέστιο, Μαγνήσιο κλπ.  Ανεπιθύμητες χημικές παράμετροι όπως π.χ. αμμωνία, νιτρώδη, νιτρικά  Τοξικές χημικές παράμετροι όπως π.χ. Βαρέα μέταλλα κλπ. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

21 21 Ιόντα καλίου (Κ+)  Τα ιόντα Καλίου (Κ + ) προέρχονται κυρίως από πετρώματα πλούσια σε ορθόκλαστο και μικροκλινή, ενώ αποτελούν το κύριο προϊόν αποσάθρωσης των καλιούχων αστρίων.  Σύμφωνα με τον Καλλέργη οι συγκεντρώσεις στα υπόγεια νερά δεν ξεπερνούν τα 10 mg/l, στις θερμές πηγές τα 100 mg/l και στις σαλαμούρες φτάνουν έως και τα 25.000 mg/l. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

22 22 Ιόντα Νατρίου (Na+)  Τα ιόντα Νατρίου (Na + ) προέρχονται από την αποσύνθεση των αστρίων ή από άλατα του νατρίου, ενώ ως κύρια προέλευση έχουν τον αλβίτη, τα αργιλικά ορυκτά, εβαπορίτες όπως ο αλίτης και διάφορα βιομηχανικά απόβλητα. Οι συγκεντρώσεις των ιόντων νατρίου γενικά είναι μικρότερες των 200 mg/l. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

23 23 Ιόντα Ασβεστίου (Ca 2+ )  Τα ιόντα ασβεστίου (Ca 2+) αποτελούν τα επικρατέστερα ιόντα των υπογείων νερών, ενώ το ασβέστιο αποτελεί το βασικό χημικό συστατικό των ορυκτών των περισσότερων γεωλογικών υδροφόρων σχηματισμών. Κύρια προέλευση των ιόντων ασβεστίου είναι τα ανθρακικά ιζηματογενή πετρώματα και τα μάρμαρα, ενώ η περιεκτικότητά του στα υπόγεια νερά μπορεί να φτάσει τα 1200 meq/l. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

24 24 Ιόντα Μαγνησίου (Mg 2+ )  Τα ιόντα μαγνησίου (Mg 2+) προέρχονται κυρίως από ανθρακικά πετρώματα, δολομίτες και μαγνησίτη [MgCO 3 ] και διάφορα σιδηρομαγνησιούχα ορυκτά. Η περιεκτικότητά του στα υπόγεια νερά δεν ξεπερνά τα 530 meq/l.  Οι συγκεντρώσεις των ιόντων μαγνησίου είναι μικρότερες από αυτές των ιόντων ασβεστίου στα υπόγεια νερά, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στο θαλασσινό νερό όπου η συγκέντρωση του μαγνησίου είναι τριπλάσια σε σχέση με τη συγκέντρωση του ασβεστίου. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

25 25 Θειϊκά ιόντα (SO 4 -2 ) Τα θειϊκά ιόντα στο υπόγειο νερό προέρχονται κυρίως από τη διάλυση της γύψου [CaSO 4 ∙2H 2 O] και του ανυδρίτη [CaSO 4 ], σύμφωνα με τις παρακάτω εξισώσεις: Ο εμπλουτισμός του νερού σε SO 4 -2 πραγματοποιείται κατά την κίνησή του δια μέσω σχηματισμών με μεγάλο ποσοστό αργιλικών ορυκτών καθώς και από την έκλυση των καλλιεργούμενων εδαφών στα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί θειούχα λιπάσματα. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

26 26 Όξινα ανθρακικά ιόντα (HCO- 3 ) Τα όξινα ανθρακικά ιόντα στο υπόγειο νερό προέρχονται:  από τα ανθρακικά πετρώματα  τους ασβεστόλιθους  και τους δολομίτες Η οξυανθρακική ρίζα είναι συνήθως το επικρατέστερο ανιόν στα υπόγεια νερά. Προέρχεται από τη διάλυση των ανθρακικών πετρωμάτων στο νερό [CaCO 3, MgCO 3 ] Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

27 27 Νιτρικά ιόντα (ΝΟ- 3 ) :  Η πιο διαδεδομένη μορφή ρύπανσης τόσο του υπογείου όσο και του επιφανειακού νερού είναι η νιτρορρύπανση. Οι κύριες εστίες νιτρορρύπανσης του υπόγειου νερού είναι:  οι γεωργικές διεργασίες με αζωτούχα λιπάσματα  η απρογραμμάτιστη άρδευση των καλλιεργειών  και τα περιττώματα των διαφόρων οικόσιτων ζώων Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

28 28 Νιτρικά ιόντα (ΝΟ - 3 ) Οι πηγές του αζώτου διακρίνονται σε: 1) άμεσες όπως π.χ. τα απόβλητα ή τα λιπάσματα 2) έμμεσες κατά τις οποίες παράγεται ΝΟ 3 - από άζωτο οργανικής προέλευσης ή από NH 4 +  Οι διαδικασίες δημιουργίας NO 3 - είναι πολύπλοκες και περιλαμβάνουν την αμμωνιοποίηση (μετατροπή Ν οργανικής προέλευσης σε ΝΗ 4 + ) και την νίτρωση (οξείδωση ΝΗ 4 + σε NO 3 - ). Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

29 29 Ιόντα Χλωρίου (Cl - )  Τα ιόντα χλωρίου αποτελούν ένα συντηρητικό δείκτη ο οποίος και δε μεταβάλλεται χημικά. Η απομάκρυνσή τους μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με καθίζηση. Οι κυριότερες φυσικές πηγές προέλευσης των ιόντων χλωρίου είναι: τα προϊόντα της διάλυσης των εβαποριτών (NaCl) η απόπλυση αλμυρών νερών εγκλωβισμένων σε λεπτόκοκκες ιζηματογενείς αποθέσεις η θαλάσσια διείσδυση Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

30 30 Βαρέα Μέταλλα  Τα βαρέα μέταλλα εμφανίζονται σχεδόν σε όλες τις παροχές νερού αλλά σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις (ιχνοστοιχεία), συνήθως από ελάχιστα mg/l έως και λιγότερα από 100 μικρογραμμάρια ανά λίτρο (μg/l).  Το επιφανειακό νερό περιέχει συνήθως χαμηλότερες συγκεντρώσεις από ότι το υπόγειο νερό, δίχως όμως αυτό να αποτελεί κανόνα. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

31 31 Βαρέα Μέταλλα Al (αλουμίνιο) As (αρσενικό) Be (βηρύλλιο) Cd (κάδμιο) Co (κοβάλτιο) Cr (χρώμιο) Cu (χαλκός) F (φθόριο) Fe (σίδηρος) Li (λίθιο) Mn (μαγγάνιο) Mo (μολυβδαίνιο) Ni (νικέλιο) Pd (μόλυβδος) Se (σελήνιο) Sn (κασσίτερος) Ti (τιτάνιο) W (βολφράμιο) Zn (ψευδάργυρος) V (βανάδιο) Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

32 32 Βιβλιογραφία Καλλέργης, Γ., (2001): Εφαρμοσμένη-Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία, 2η έκδοση, τόμος Α, Β, Γ, Τ.Ε.Ε., Αθήνα. Ζανάκη Κ., 1996. Έλεγχος Ποιότητας Νερού, Εκδόσεις ΙΩΝ, Αθήνα. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

33 33 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Ίδρυμα Ηπείρου.. Έκδοση: 1.0, 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://eclass.teiep.gr/courses/TEXG114/ Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

34 34 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές [1] ή μεταγενέστερη. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, Διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.el [1] Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

35 35 Τέλος Ενότητας Επεξεργασία: Μυριούνης Χρήστος Άρτα, 2015 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου