ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΑΘΗΜΑ Περιεχόμενα μαθήματος: 1.Οριοθέτηση της διγλωσσίας α) Σχέσεις επιστημών με τη διγλωσσία β) Τι είναι.

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΑΘΗΜΑ Περιεχόμενα μαθήματος: 1.Οριοθέτηση της διγλωσσίας α) Σχέσεις επιστημών με τη διγλωσσία β) Τι είναι."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΑΘΗΜΑ Περιεχόμενα μαθήματος: 1.Οριοθέτηση της διγλωσσίας α) Σχέσεις επιστημών με τη διγλωσσία β) Τι είναι διγλωσσία-διάφοροι ορισμοί-ποιά κριτήρια θέτουν γ) Προσέγγιση του φαινομένου της διγλωσσίας: Γλωσσολογική θεώρηση Ψυχο-κοινωνικο-γλωσσική θεώρηση κ.α.

2 Εισαγωγικά Ερώτηση: Γνωρίζετε πόσες λέξεις ανά λεπτό σε μία απλή συνομιλία μπορεί να προφέρει ένα άτομο; Τι συμβαίνει άραγε μένα δίγλωσσο άτομο; Στη δεκαετία του 60 ο Καναδός ερευνητής Mackey προσδιόρισε τη διγλωσσία ως ένα διεθνές πρόβλημα, υποστηρίζοντας ότι αυτή αποτελεί τον κανόνα στη χρήση της γλώσσας και η μονογλωσσία την εξαίρεση. Ερωτήσεις: 1. Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην ανάπτυξη δίγλωσσων και πολύγλωσσων κοινωνιών, πόλεων και κρατών; 2. Πόσες γλώσσες πιστεύετε ότι ομιλούνται στα σχολεία της Ρόδου; 3.Ποιες ομάδες εισάγουν το φαινόμενο της διγλωσσίας στην ελληνική κοινωνία (αλλά και εκτός Ελλάδας) και ιδιαίτερα στα ελληνικά σχολεία;

3 Εισαγωγικά 1.Ομάδα:Οι Έλληνες εκτός Ελλάδας 2. Ομάδα: Οι παλιννοστούντες, ελληνικής καταγωγής 3. Ομάδα: γλωσσικές ομάδες που ομιλούν άλλες γλώσσες εκτός από την ελληνική Ερώτηση: Τί προγράμματα προωθούνται από τα εκάστοτε Υπουργεία Παιδείας για την προώθηση της διγλωσσίας ή πολυγλωσσίας; Στο Συμβούλιο της Ευρώπης(1999) αποφασίστηκε η διδασκαλία και εκμάθηση τουλάχιστον 2 γλωσσών εκτός της L1 στα σχολεία.

4 Οριοθέτηση της Διγλωσσίας «Η Διγλωσσία είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο, που εμφανίζεται όταν δύο γλώσσες έρχονται σε επαφή (Τριάρχη 2000:41) Είναι επίσης η γνώση και η ικανότητα ευχερούς χρησιμοποίησης δύο διαφορετικών γλωσσών ή δύο διαφορετικών διαλέκτων της ίδιας γλώσσας από ένα άτομο ή μία κοινωνική ομάδα. Οι παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση της ποικίλουν. Ως πολυδιάστατο φαινόμενο ερευνάται από διάφορες επιστήμες, όπως τη Γλωσσολογία: εξετάζει τις αλλαγές που παρατηρούνται σε κάθε γλωσσικό σύστημα και γλωσσικό επίπεδο κατά την κατάκτηση της γλώσσας, καθώς και την εξέλιξη αμφοτέρων των γλωσσών Ψυχολογία: εξετάζει τη διγλωσσία ως ένα σημαντικό παράγοντα που ασκεί επίδραση στο άτομο κατά τη γνωστική, γλωσσική και συναισθηματική του ανάπτυξη Κοινωνιολογία και Κοινωνιογλωσσολογία: εξετάζουν τη σχέση του ατόμου με το κοινωνικό περιβάλλον Διδακτική/ Παιδαγωγική: ερευνούν τις μεθόδους διδασκαλίας και τις στρατηγικές ανάπτυξης της L2 Ιατρική: εξετάζει την επεξεργασία της γλώσσας στον εγκέφαλο

5 Τί είναι διγλωσσία; Κυριαρχούν διάφορες απόψεις δίνοντας βαρύτητα σε στοιχεία όπως: Γλωσσολογικά :βαθμός κατοχής των γλωσσών Κοινωνικά: κοινωνική αποδεκτικότητα σκοπός εκμάθησης κ.α. Συστηματοποίηση των ορισμών: Η Τριάρχη διαπιστώνει 2 κατευθύνσεις, όπου α) δίνεται βαρύτητα στην γλωσσολογική προσέγγιση του φαινομένου β) όπου τονίζεται η λειτουργικότητα της Διγλωσσίας και λαμβάνονται υπόψη τα ψυχοκοινωνικο-γλωσσικά χαρακτηριστικά της.

6 Τί είναι διγλωσσία; Γλωσσολογική θεώρηση Διαφοροποιούνται οι απόψεις ως προς το βαθμό ανάπτυξης της κάθε γλώσσας όπως « ένα άτομο μπορεί να χαρακτηριστεί ως δίγλωσσο έστω και αν μπορεί να προφέρει μερικές λέξεις στην L2 Ο MacNamara(1969) χαρακτηρίζει ένα άτομο ως δίγλωσσο, όταν αυτό μπορεί σε περιορισμένο βαθμό να γράφει, να διαβάζει, και να ομιλεί στην L2. Δίγλωσσο είναι ένα άτομο, όταν αυτό κατέχει άριστα και τις 2 γλώσσες ή διαθέτει τον έμφυτο γλωσσικό αυτοέλεγχο και στις 2 ή ακόμη διαθέτει την άμεση χρήση της L2 χωρίς να υπάρχει η ανάγκη μετάφρασης από τη μητρική (Bloomfield 1935, Ftenakis 1985) Σύμφωνα με την Haugen(1956) δίγλωσσο θεωρείται ένα άτομο από τη στιγμή που μπορεί ολοκληρωμένα και με ορθό εννοιολογικό περιεχόμενο να εκφραστεί στην L2 «People who speak and understand two languages, or two dialects, or one language and one dialect, and who are able to avoid mixing the two linguistic systems when writing or speaking, can be referred to as bilinguals (Fabbro, 1996). Σύμφωνα με την Δενδρινού (2001) «Ένα άτομο είναι δίγλωσσο (bilingual) όταν χρησιμοποιεί με άνεση δύο διαφορετικές γλώσσες για να ανταποκριθεί στις επικοινωνιακές του ανάγκες.» «Μία κοινωνία ή κοινότητα την αποκαλούμε δίγλωσση(bilingual), όταν σε αυτή υπάρχει επίσημη κρατική αναγνώριση δύο ξεχωριστών γλωσσών,π.χ. στον Καναδά με την αγγλική και γαλλική γλώσσα».

7 Τί είναι διγλωσσία; Ψυχο-κοινωνικο-γλωσσική Θεώρηση Ορισμοί που έχουν ως αφετηρία τη λειτουργικότητα της διγλωσσίας τονίζουν ιδιαίτερα το πώς, πότε, και για ποιο λόγο χρησιμοποιεί ένα άτομο την L1 ή την L2. Σύμφωνα με τον Mackey η διγλωσσία δεν είναι καθαρά γλωσσικό φαινόμενο, αλλά περισσότερο κοινωνιογλωσσολογικό διότι χαρακτηρίζεται περισσότερο από τη χρήση του και ορίζει τη διγλωσσία ως «την εναλλακτική χρήση δύο ή περισσοτέρων γλωσσών από ένα άτομο». Σύμφωνα με τον Weinreich (1964:1) « διγλωσσία θα πρέπει να ονομάζεται η πρακτική εναλλαγή της χρήσης δύο γλωσσών, ενώ τα άτομα που ενεργοποιούν αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να ονομάζονται δίγλωσσα. Σύμφωνα με τον Oscaar(1971) «διγλωσσία είναι η ικανότητα ενός ατόμου να χρησιμοποιεί δύο γλώσσες σε διαφορετικές καταστάσεις και κάθε φορά να αλλάζει αυτόματα χωρίς προβλήματα το γλωσσικό κώδικα».

8 Τί είναι διγλωσσία; Ψυχολογικά-συναισθηματικά στοιχεία Διακρίνουν τους ακόλουθους ορισμούς: Malberg(1973): ένας δίγλωσσος θα πρέπει να αναπτύξει την ικανότητα να ταυτίζεται και με τις δύο γλώσσες. Kielhoefer Jonekeit(1983): Το δίγλωσσο άτομο θα πρέπει να έχει το προσωπικό συναίσθημα ότι και στις δύο γλώσσες βρίσκεται στο σπίτι του και θέτουν τα ακόλουθα ερωτήματα: ➢ πόσο καλή είναι η άρθρωση, η γραμματική, το λεξιλόγιο του δίγλωσσου ατόμου; ➢ πόσο καλά μπορεί να καταλάβει και τις δύο γλώσσες; ➢ πόσο καλά μπορεί να γράψει ή να διαβάσει και στις δύο γλώσσες;

9 Τί είναι διγλωσσία; Γλωσσολογική και λειτουργική κατεύθυνση Blocher(1982): Δίγλωσσο είναι εκείνο το άτομο που ανήκει, βάσει των γλωσσικών του ικανοτήτων σε δύο γλωσσικές κοινότητες εξίσου, γι’αυτό και δεν θα μπορούν να δοθούν γι’αυτό το άτομο μονομερείς απαντήσεις στα εξής ερωτήματα: Με ποιά από τις δύο γλώσσες έχει πιο άμεση και στενή σχέση; ποιά από τις δύο γλώσσες μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μητρική: ποιά από τις δύο χρησιμοποιεί πιο άνετα; σε ποιά γλώσσα σκέφτεται;

10 Τί είναι διγλωσσία; Σύνοψη: Είναι δύσκολο να υπάρξει ένας ορισμός που να λαμβάνει υπόψη όλες τις διαστάσεις του φαινομένου αυτού. Σύμφωνα με την Τριάρχη(1983) ένα άτομο θεωρείται δίγλωσσο «όταν διαθέτει τη γλωσσική εκείνη ικανότητα μέσω της οποίας μπορεί να εκφράζεται προφορικά ή γραπτά, χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες σε δύο γλωσσικά συστήματα. Μια ικανότητα που έχει αναπτύξει με βάση τις δικές του ψυχολογικές, φυσιολογικές, συναισθηματικές και κοινωνικές προϋποθέσεις και λόγω της άμεσης και συνεχούς επαφής του με ένα δίγλωσσο κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον».

11 Τί είναι διγλωσσία; 1. Πως περιγράφεται η διγλωσσία; Σύμφωνα με τους Graf (1987) και Grorjean (1982) η διγλωσσία ως ένα πολυσύνθετο φαινόμενο μπορεί να περιγράφεται και να ορίζεται μέσω των ακόλουθων χαρακτηριστικών: ο βαθμός κατοχής της κάθε γλώσσας στα διάφορα γλωσσικά επίπεδα (degree) η εσωτερική και εξωτερική λειτουργία της κάθε γλώσσας (function) ο ρόλος που παίζουν οι δύο γλώσσες στη συνολική συμπεριφορά του ατόμου (alternation) η παρεμβολή της μιας γλώσσας στην άλλη (interference) 2. Πώς και σε ποιό βαθμό ένα άτομο είναι δίγλωσσο. Για την συστηματική μέτρηση του βαθμού της Διγλωσσίας απαραίτητες γίνονται ορισμένες κατηγοριοποιήσεις που θα μπορούσαν να συμπεριλάβουν έξι κριτήρια: 1. τον αριθμό των ομιλουμένων γλωσσών 2. το είδος των γλωσσών 3. την επίδραση της μιας γλώσσας πάνω στην άλλη 4. το βαθμό κατοχής και χρήσης των γλωσσών 5. τις γλωσσικές διακυμάνσεις 6. τον κοινωνικό ρόλο που παίζει η κάθε γλώσσα για το έτομο(Ftenakis(1985).

12 Τί είναι διγλωσσία; 3. Πώς θα μπορούσαν να αξιολογηθούν οι ικανότητες ενός δίγλωσσου ατόμου; Μέσω μια βαθμολογικής κλίμακας- “The Language Assessment Scalew(LAS) των De Avila και Duncan(1979), από το 1(πολύ χαμηλές επιδόσεις) έως το 5(πολύ υψηλές) μπορούν να αξιολογηθούν σε κάθε γλώσσα χωριστά. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται μια γενική συνολική εικόνα ανάπτυξης των γλωσσικών ικανοτήτων. Σύμφωνα με τον MacNamara(1967) η ολοκληρωμένη γνώση μιας γλώσσας μπορεί να οριοθετηθεί Μέσω 16γλωσσικών ικανοτήτων Συνεπώς ένα άτομο θα πρέπει να αναπτύξει και τις 32 ικανότητες. Ελάχιστα άτομα πλησιάζουν τη μορφή μιας σωστής ισορροπημένης κατοχής των 2 γλωσσών. Ερώτηση : Γιατί; Συμπεραίνεται ότι: η διγλωσσία είναι μια γλωσσική κατάσταση με δύο βασικά χαρακτηριστικά: 1. δεν ολοκληρώνεται τελείως ποτέ 2. δεν μπορεί να μείνει σταθερή, δηλαδή βρίσκεται συνεχώς σε εξέλιξη. Σύμφωνα με τον Grosjean(1996) ”η γλωσσική ικανότητα του δίγλωσσου ατόμου πρέπει να αντιμετωπίζεται και να εξετάζεται σφαιρικά με κέντρο ενδιαφέροντος την ολική επικοινωνιακή γλωσσική ικανότητά του και όχι το επίπεδο ανάπτυξης των εν μέρη γλωσσικών ικανοτήτων του ατόμου στην κάθε γλώσσα. (Υπόθεση της ιδιαιτερότητας) Και στην Ελλάδα υποστηρίζεται αυτή από τον Δαμανάκη κ.α..