1 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 9 Η ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ, ΧΟΛΟΣΤΕΡΟΛΗ.

Παρουσίαση με θέμα: "1 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 9 Η ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ, ΧΟΛΟΣΤΕΡΟΛΗ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 1 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 9 Η ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ, ΧΟΛΟΣΤΕΡΟΛΗ

2 2 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΦΩΣΦΟΛΙΠΟΕΙΔΩΝ Τα φωσφολιπίδια ονομάζονται και γλυκερο- φωσφατίδια ή φωσφο-γλυκερίδια (-γλυκερόλες). Εδώ υπάγεται η φωσφατιδυλοχολίνη (λεκιθίνη) η φωσφατιδυλοαιθανολαμίνη, η φωσφατιδυλο- ϊνοσιτόλη, η φωσφατιδυλοσερίνη, οι σφιγγομυελίνες (5-20% των φωσφολιπιδίων) και τα πλασμαλογόνα. Η φωσφατιδυλο-αιθανολαμίνη, η φωσφατιδυλο- σερίνη και η φωσφατιδυλο-ϊνοσιτόλη είναι γνωστές ως κεφαλίνες.

3 3 Κατηγορίες Λιπαρών Υλών - Γλυκεροφωσφολιπίδια

4 4 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΦΩΣΦΟΛΙΠΟΕΙΔΩΝ Οι λεκιθίνες (φωσφατιδυλο-χολίνες) είναι κυτταρικά συστατικά που απαντούν κυρίως σε ζωϊκούς ιστούς όπου εμφανίζουν δομικές (τμήμα κυτταρικών μεμβρανών) και μεταβολικές επιδράσεις. Απαντούν επίσης στις λιπο-πρωτείνες. Οι λεκιθίνες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εστεροποίηση της ελεύθερης χοληστερόλης σχηματίζοντας εστέρες χοληστερόλης.

5 5 ΛΕΚΙΘΙΝΗ

6 6 Μεταβολισμός πολικών λιποειδών Η αποικοδόμηση των φωσφολιποειδών γίνεται με τη δράση των φωσφολιπασών είτε με άλλες πορείες.

7 7 Η δράση της κορτιζόλης και της ασπιρίνης

8 8 Μεταβολισμός πολικών λιποειδών Η βιοσύνθεση των φωσφολιποειδών ξεκινά από δύο εvώσεις – κλειδιά. Τo φωσφατιδικό οξύ, από τo oπoίo ξεκιvά η βιoσύvθεση της καρδιoλιπίvης, τωv φωσφo- ϊvoσιτίδιωv και της φωσφατιδυλo-σερίvης και τo διγλυκερίδιo, από τo oπoίo βιoσυvτίθεvται η φωσφατιδυλ-χoλίvη και η φωσφατιδυλ-αιθαvoλαμίvη.

9 9

10 10 Μεταβολισμός πολικών λιποειδών Υπάρχει η δυvατότητα αλληλoμετατρoπώv της φωσφατιδυλoχoλίvης σε φωσφατιδυλo- αιθαvoλαμίvη είτε με τη δράση φωσφολιπασών είτε με τη μεταφορά ενός ατόμου άνθρακα. Υπάρχει επίσης η δυvατότητα αλληλoμετατρoπώv της φωσφατιδυλo-αιθαvoλαμίvης σε φωσφατιδυλo- σερίvη είτε με τη δράση φωσφολιπασών, είτε με αποκαρβοξυλίωση της φωσφατιδυλoσερίvης.

11 11 ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΕ ΧΟΛΙΝΗ

12 12

13 13 Μεταβολισμός της χοληστερόλης Η χοληστερόλη παράγοντας ανάπτυξης: ρυθμιστής της σύστασης και ρευστότητας των μεμβρανών και μητρική ένωση των στεροειδών ενώσεων (ορμονών και βιταμινών). Εναπόθεση στα αγγεία οδηγεί σε αθηροσκλήρωση.

14 14 Χοληστερόλη και χολικά άλατα Το μεγαλύτερο μέρος της χοληστερόλης του αίματος ανακυκλώνεται, με σχετικά ταχύ ρυθμό, μεταξύ του ήπατος, της χολής και του λεπτού εντέρου και του ήπατος. Το ήπαρ χρησιμοποιεί τη χοληστερόλη για να συνθέτει χολικά άλατα. Αυτά εκκρίνονται προς τη χολή και με αυτή διοχετεύονται προς το λεπτό έντερο.

15 15 Χολικά άλατα Στο δωδεκαδάκτυλο χρησιμοποιούνται για τη γαλακτωματοποίηση των λιπιδίων της τροφής, και με αυτό τον τρόπο συμβάλλουν ουσιωδέστατα στην πέψη και την απορρόφησή τους. Μαζί με τα λιπίδια απορροφάται και το μεγαλύτερο μέρος των χολικών αλάτων, τα οποία ξαναγυρίζουν πίσω στο συκώτι, και στη συνέχεια προωθούνται προς τη χολή. Ένα μικρό μέρος (5%) αποβάλλεται με τα κόπρανα από το σώμα.

16 16

17 17

18 18

19 19

20 20

21 21 Περιεχόμενο της χολής Ελεύθερη χοληστερόλη, Χολικά οξέα, Φωσφολιπίδια (λεκιθίνη), Χολοχρωστικές (χολερυθρίνη και γλυκουρονίδια της χολερυθρίνης), Νερό.

22 22

23 23 Οι χολόλιθοι

24 24 Χολολιθίαση Οι χολόλιθοι δεν αποβάλλονται από μόνοι τους. Κάποιες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν προσωρινά με φαρμακευτική ή διαιτητική αγωγή, όπως μείωση λήψης λιπαρών ουσιών. Αυτή η αγωγή έχει περιορισμένα και προσωρινά ποσοστά επιτυχίας. Τα συμπτώματα της χολολιθίασης θα συνεχισθούν μέχρι να αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστη. Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, αποτελεί την πλέον δημοφιλή, παγκοσμίως διενεργούμενη λαπαροσκοπική επέμβαση, απολύτως ενδεικνυόμενη για την λιθίαση της χοληδόχου κύστεως, αλλά και άλλες παθήσεις.

25 25 Βιοσύνθεση χοληστερόλης Πρώτη ύλη για τη σύνθεση της το ακετύλιο. Διαδοχική συμπύκνωση 3 ακετυλίων οδηγεί σε HMG-CoA (Υδροξυ-μεθυλο-γλουτάρυλο-CoA). Το HMG-CoA με αναγωγή (NADPH) μετατρέπεται σε μεβαλονικό οξύ. Η HMG-CoA αναγωγάση ρυθμίζει τη σύνθεση χοληστερόλης. Ενδιάμεσοι μεταβολίτες: 1.Πυροφωσφορικό ισοπεντενύλιο, 2.Πυροφωσφορικό διμεθυλαλλύλιο, 3.Πυροφωσφορικό γερανύλιο, 4.Πυροφωσφορικό φαρνεσύλιο, 5.Σκουαλένιο, 6.Λανοστερόλη.

26 26

27 27

28 28 Ρύθμιση της χοληστερόλης του πλάσματος Η συγκέντρωση της χοληστερόλης στο αίμα εξαρτάται από: 1.τη σύνθεση (περίπου 800mg ημερησίως). 2.την πρόσληψη (περίπου 500mg ημερησίως, η απορρόφηση είναι μερική). 3.την απομάκρυνση των LDL από το ήπαρ.

29 29

30 30

31 31

32 32 Ρύθμιση της χοληστερόλης του πλάσματος Η συγκέντρωση της χοληστερόλης στο αίμα εξαρτάται από: 1.τη σύνθεση (περίπου 800mg ημερησίως). 2.την πρόσληψη (περίπου 500mg ημερησίως, η απορρόφηση είναι μερική). την απομάκρυνση των LDL από το ήπαρ. Η υπερχοληστερολαιμία προκύπτει ως αποτέλεσμα: 1.προβληματικής ρύθμισης της σύνθεσης, 2.αυξημένης πρόσληψης χοληστερόλης ή κορεσμένων λιπαρών οξέων, 3.μειωμένης απομάκρυνσης LDL από το ήπαρ (οικογενής υπερχοληστερολαιμία).

33 33 Η σημασία των υποδοχέων της LDL

34 34 Μεταλλάξεις στο γονίδιο του υποδοχέα LDL και οικογενής υπερχοληστερολαιμία

35 35 Εναπόθεση χοληστερόλης

36 36 Ξανθώματα

37 37 Χοληστερόλη και αθηρογένεση Επιδημιολογικές μελέτες εντοπίζουν: Θετική συσχέτιση της ημερήσιας πρόσληψης με εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Αύξηση χοληστερόλης του πλάσματος με την ηλικία. Πειραματικά αποτελέσματα: Αυξημένη πρόσληψη χοληστερόλης - κορεσμένων λιπαρών προκαλεί αθηροσκλήρωση. Δραστική μείωση της πρόσληψης προκαλεί βελτίωση της εικόνας των αγγείων, απαιτείται όμως παράλληλη φαρμακευτική αγωγή.

38 38

39 39 Χοληστερόλη και αθηρογένεση Συμπέρασμα: –υπάρχει σύνδεση της πρόσληψης χολοστερόλης με την αθηροσκλήρωση. Άλλες διαπιστώσεις: στις δυτικές κοινωνίες είναι αυξημένη η πρόσληψη: –χοληστερόλης - θειούχων αμινοξέων (κρέας). αυξημένη πρόσληψη δεν συνεπάγεται πάντοτε εμφάνιση αθηροσκλήρωσης. αυξημένη πρόσληψη χοληστερόλης + αυξημένα τριγλυκερίδια + οξειδώσεις + stress + υπερ- ινσουλιναιμία + κάπνισμα, αθροιστικά προκαλούν αθηροσκλήρωση.

40 40 Χοληστερόλη και αθηρογένεση Οι οξειδωμένες LDL πιο αθηρογενετικές. Οι LDL πλούσιες σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Οξείδωση των πολυακορέστων ελευθερώνει δραστικές αλδεΰδες. Αντίδραση των αλδεϋδών με ε-αμινομάδες της λυσίνης των αποπρωτεϊνών.

41 41 Χοληστερόλη και αθηρογένεση Οι αλλοιωμένες αποπρωτεϊνες δεν αναγνωρίζονται από τους υποδοχείς. Συλλαμβάνονται από κύτταρα του ανοποιητικού (μακροφάγα). Μακροφάγα + LDL = αφρώδη κύτταρα (αθηροματική πλάκα). Ο ρόλος των αντιοξειδωτικών.

42 42 Τρόποι μείωσης της χοληστερόλης του πλάσματος Αναστολή της σύνθεσης (αναστολείς της HMG- CoA αναγωγάσης), Αυξημένη αποβολή χολικών οξέων (διαιτικές ίνες, προσροφητικές ρητίνες), Μειωμένη πρόσληψη, Άσκηση.

43 43

44 44 Στατίνες Αναστολείς της HMG-CoA αναγωγάσης. Η δράση των στατινών έχει σχέση και με τη σταθεροποίηση της αθηρωματικής πλάκας. Όταν οι αθηρωματικές πλάκες είναι σταθερές και το ενδοθήλιο παράγει ουσίες που αντιστρατεύονται τη θρόμβωση των αρτηριών και του αρτηριακού σπασμού, τότε τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά επεισόδια ελαχιστοποιούνται.

45 45 Στατίνες και παρενέργειές τους

46 46 Στατίνες και παρενέργειές τους 1. Κυτταρικές μεμβράνες: Αμνησίες, σύγχυση, απάθεια, 2. Ενέργεια, κατάσταση μεμβρανών, οξειδώσεις: Χρόνια κόπωση, μυοπάθεια, ραβδομυόλυση, περιφερική νευροπάθεια, ηπατίτιδα, παγκρεατίτιδα, 3. Γλυκοσυλίωση πρωτεϊνών: Ψυχολογικές διαταραχές, μειωμένη ανοσοαπόκριση, 4. Μεγαλύτερη πιθανότητα νευρολογικών παθήσεων, 5. Μυοπάθειες, 6. Διαταραχές στην ανοσολογική απάντηση.

47 47 Φιμπράτες: αυξάνουν το καταβολισμό των LDL Οι φιμπράτες ενεργοποιούν τους PPAR (peroxisome proliferator- activated receptors), ιδίως τους PPARα, μία τάξη ενδοκυτταρικών υποδοχέων που τροποποιούν και διευκολύνουν το μεταβολισμό του λίπους (π.χ. απομάκρυνση των LDL από την κυκλοφορία).

48 48 Χολεστυραμίνη και δέσμευση χολικών αλάτων ΑΥΞΗΣΗ ΑΠΟΒΟΛΗΣ ΧΟΛΙΚΩΝ ΑΛΑΤΩΝ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ

49 49 Στερόλες και στανόλες στη δίαιτα

50 50 Στερόλες και στανόλες στη δίαιτα Έρευνες έδειξαν ότι μπορεί να επιτευχθεί μείωση της χοληστερόλης καταναλώνοντας 1-3 g φυτικών στερολών ή στανολών καθημερινά, αλλά δεν επιτυγχάνεται περαιτέρω μείωση με πρόσληψη μεγαλύτερη των 3 g. Καταναλώνοντας καθημερινά 2 g φυτοστερολών ή φυτοστανολών παρατηρείται μείωση της LDL χοληστερόλης κατά 10%. Μείωση της τάξεως του 15% της LDL χοληστερόλης μπορεί να επιτευχθεί εάν συνδυαστούν 2 g φυτοστερολών ή φυτοστανολών με υγιεινή διατροφή ευεργετική για την καρδιά, χαμηλή σε κορεσμένα λίπη.