Η Νεανική Κατάθλιψη Μια Κρυμμένη Πραγματικότητα Πέτρος Σκαπινάκης, MPH, PhD Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ιωάννινα.

Παρουσίαση με θέμα: "Η Νεανική Κατάθλιψη Μια Κρυμμένη Πραγματικότητα Πέτρος Σκαπινάκης, MPH, PhD Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ιωάννινα."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η Νεανική Κατάθλιψη Μια Κρυμμένη Πραγματικότητα Πέτρος Σκαπινάκης, MPH, PhD Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ιωάννινα – 11/05/2012

2 Εφηβεία και Ψυχική Υγεία Γιατί; Παλαιότερα, η περίοδος της εφηβείας και της νεαρής ενήλικης ζωής θεωρούταν ως μια περίοδος ΥΓΕΙΑΣ Αυτή η γνώμη ωστόσο φαίνεται να μην ισχύει εάν θεωρήσουμε ότι η υγεία περιλαμβάνει τόσο την σωματική όσο και την ψυχική διάσταση Το ενδιαφέρον για την ψυχική υγεία στην περίοδο αυτή έχει αυξηθεί κατακόρυφα την τελευταία δεκαετία

3

4 ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ DSM-IV (το 1 ή το 2 + >=3 ή 4 από τα άλλα συμπτώματα) Αυτοκτονικές Ιδέες 1. Καταθλιπτική διάθεση ή ευερεθιστότητα Ενοχή/ Αναξιότητα Διαταραχή στον ύπνο Αδυναμία συγκέντρωσης Μεταβολές βάρους Κόπωση Ανησυχία ή Νοθρώτητα 2. Απουσία ενδιαφέροντος Κατάθλιψη: DSM-IV

5 Συμπτώματα Κατάθλιψης Κλινικά, ο όρος κατάθλιψη αναφέρεται σε μια ομάδα συμπτωμάτων και συμπεριφορών που σχετίζονται με μεταβολές στους εξής τομείς: Αλλαγές στην Διάθεση Αλλαγές στην Διάθεση Αλλαγές στον τρόπο σκέψης για τον εαυτό μας, τους άλλους και το μέλλον μας Αλλαγές στον τρόπο σκέψης για τον εαυτό μας, τους άλλους και το μέλλον μας Αλλαγές στο επίπεδο και το είδος των δραστηριοτήτων μας Αλλαγές στο επίπεδο και το είδος των δραστηριοτήτων μας Όλες αυτές οι αλλαγές προκαλούν τελικά σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας στο προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων του νέου στο σχολείο ή στις σπουδές του.

6 Συμπτώματα Κατάθλιψης Οι μεταβολές στην διάθεση περιλαμβάνουν: Έντονη θλίψη ή στενοχώρια ή Έντονη θλίψη ή στενοχώρια ή Έντονο εκνευρισμό ή ευερεθιστότητα Έντονο εκνευρισμό ή ευερεθιστότητα Απώλεια του ενδιαφέροντος για τις καθημερινές δραστηριότητες Απώλεια του ενδιαφέροντος για τις καθημερινές δραστηριότητες ή αδυναμία άντλησης ευχαρίστησης από τα πράγματα, ακόμα και σε δραστηριότητες που παλαιότερα ενδιέφεραν και ευχαριστούσαν το νέο άνθρωπο ή αδυναμία άντλησης ευχαρίστησης από τα πράγματα, ακόμα και σε δραστηριότητες που παλαιότερα ενδιέφεραν και ευχαριστούσαν το νέο άνθρωπο

7 Συμπτώματα Κατάθλιψης Οι αλλαγές στον τρόπο σκέψης (η «Γνωστική Τριάδα της κατάθλιψης») περιλαμβάνουν: Αρνητική εικόνα για τον εαυτό (έντονη αυτοκριτική – «εγώ φταίω γι’αυτό» και ιδέες ότι είμαι «ανίκανος», «άχρηστος» ή «αποτυχημένος» Αρνητική εικόνα για τον εαυτό (έντονη αυτοκριτική – «εγώ φταίω γι’αυτό» και ιδέες ότι είμαι «ανίκανος», «άχρηστος» ή «αποτυχημένος» Αρνητική εικόνα για τον κόσμο ή το ευρύτερο περιβάλλον (οι άλλοι έχουν «υπερβολικές απαιτήσεις από μένα και δεν με αφήνουν να επιτύχω τους στόχους μου», «οι άλλοι δεν νοιάζονται για μένα», «στον δρόμο μου συναντώ μόνο δυσκολίες» ) Αρνητική εικόνα για τον κόσμο ή το ευρύτερο περιβάλλον (οι άλλοι έχουν «υπερβολικές απαιτήσεις από μένα και δεν με αφήνουν να επιτύχω τους στόχους μου», «οι άλλοι δεν νοιάζονται για μένα», «στον δρόμο μου συναντώ μόνο δυσκολίες» ) Αρνητική εικόνα για το μέλλον (απαισιόδοξες προβλέψεις και προοπτικές για το μέλλον, το μέλλον είναι «μαύρο», «γεμάτο δυσκολίες, αποτυχίες ή ματαιώσεις» Αρνητική εικόνα για το μέλλον (απαισιόδοξες προβλέψεις και προοπτικές για το μέλλον, το μέλλον είναι «μαύρο», «γεμάτο δυσκολίες, αποτυχίες ή ματαιώσεις»

8 Συμπτώματα Κατάθλιψης Όσον αφορά τις αλλαγές στην δραστηριότητα, συνήθως στην κατάθλιψη παρατηρείται μείωση των δραστηριοτήτων μείωση των δραστηριοτήτων αδράνεια αδράνεια απόσυρση απόσυρση Αυτή όμως η έλλειψη δραστηριότητας μπορεί σε κάποιους νέους να καλύπτεται λόγω του αυξημένου άγχους που μπορεί να δημιουργεί διέγερση και κινητική ανησυχία (να πηγαίνει πάνω – κάτω στο σπίτι, να μην μπορεί να καθίσει ήρεμα κλπ).

9 Συμπτώματα Κατάθλιψης Τα συμπτώματα σε εφήβους και ενηλίκους σε γενικές γραμμές δεν θεωρούμε ότι διαφέρουν αν και μερικές φορές οι έφηβοι είναι λιγότερο πιθανό να παραδέχονται ότι έχουν «μελαγχολία» αλλά μάλλον ότι είναι «στα κάτω τους ή στις μαύρες τους», ενώ σε άλλες περιπτώσεις προβάλλει περισσότερο ο εκνευρισμός ή ο θυμός. Η ανηδονία (να μην μπορώ να πάρω ευχαρίστηση από την ζωή μου) είναι επίσης αρκετά συχνή ιδιαίτερα στα κορίτσια.

10 Συμπτώματα Κατάθλιψης Τυπικά, οι νέοι ασθενείς με κατάθλιψη έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, και δεν μπορούν να περιγράψουν τα «καλά» στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Μπορεί να λένε ότι δεν είναι καλοί και ότι τα αρνητικά συμβάντα και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην ζωή τους είναι το δικό τους αποκλειστικό λάθος. Πιστεύουν ότι δεν υπάρχει μέλλον γι’αυτούς, ότι η ζωή δεν αξίζει και ότι αυτοί δεν μπορούν να κάνουν κάτι για να την αλλάξουν στο καλύτερο. Μπορεί να παραπονούνται για μειωμένη συγκέντρωση και προσοχή και μεγάλη αναποφασιστικότητα. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν και ιδέες αυτοκαταστροφής

11 Συμπτώματα Κατάθλιψης Όσον αφορά τις σωματικές λειτουργίες, μπορεί να παραπονούνται για μεγάλη ατονία, εξάντληση και κούραση. Υπάρχει έλλειψη κινήτρων και μειωμένη κινητοποίηση. Η όρεξη για φαγητό συνήθως μειώνεται. Ο ύπνος διαταράσσεται και μπορεί να παρατηρείται αϋπνία, ή ο νέος να ξοδεύει περισσότερες ώρες στο κρεβάτι επειδή αδρανεί. Το επίπεδο της δραστηριότητας γενικά είναι μειωμένο. Ένα συχνό φαινόμενο που έχει σημασία είναι ότι αρκετοί έφηβοι με καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί να επισκέπτονται παθολόγο ή παιδίατρο επειδή εμφανίζουν πόνους (στο στομάχι, κοιλιά κλπ, στα άκρα ή στον κορμό ή και πονοκεφάλους). Στις περιπτώσεις αυτές και ιδιαίτερα όταν οι πόνοι επιμένουν και δεν μπορούν να αποδοθούν αλλού θα πρέπει να εξετάζεται η πιθανότητα να υπάρχει καταθλιπτική συμπτωματολογία που να τους εξηγεί.

12 Συμπτώματα Κατάθλιψης Μερικές φορές στους εφήβους η κυρία εκδήλωση (ή αυτή που γίνεται πιο εύκολα αντιληπτή από τους γονείς ή τους φίλους) μπορεί να αφορά τις συνέπειες της κατάθλιψης στην γενικότερη συμπεριφορά. Η απόσυρση από τις συνήθεις δραστηριότητες, ή έλλειψη ευχαρίστησης, η παραμέληση της εμφάνισης ή και μερικές φορές η τάση για αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Επίσης η πτώση της απόδοσης στα μαθήματα στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο και ξαφνικός έντονος ή και επίμονος εκνευρισμός. Τα τελευταία δεν έχουν βέβαια ειδικότητα, αλλά τονίζονται απλά ώστε εάν υπάρχει τέτοιο σύμπτωμα να γίνεται και αξιολόγηση της παρουσίας κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών διαταραχών.

13 Διάγνωση Τονίζεται ιδιαίτερα ότι η διάγνωση προϋποθέτει μια σειρά από συμπτώματα και δεν αφορά μεμονωμένα συμπτώματα. Οι έφηβοι συχνά μπορεί να παρουσιάζουν κυκλοθυμία ή συναισθηματική αστάθεια που μπορεί να είναι απρόβλεπτη. Αυτό όμως δεν συνιστά κατάθλιψη καθώς πρέπει να συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα. Επίσης, πολύ συχνά συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα και κυρίως κάποιες αγχώδεις διαταραχές (π.χ. κοινωνική φοβία, διαταραχή πανικού, ΙΨΔ κλπ). Αρκετά συχνά οι αγχώδεις διαταραχές μπορεί να έχουν προηγηθεί. Προσοχή χρειάζεται και στην πιθανότητα χρήσης ουσιών, ιδιαίτερα διότι οι νέοι μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σαν μέθοδο αυτοθεραπείας ή για να νιώσουν καλύτερα. Κυρίως αναφέρομαι στο αλκοόλ εδώ και όχι σε παράνομες ουσίες.

14 ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ DSM-IV (το 1 ή το 2 + >=3 ή 4 από τα άλλα συμπτώματα) Αυτοκτονικές Ιδέες 1. Καταθλιπτική διάθεση ή ευερεθιστότητα Ενοχή/ Αναξιότητα Διαταραχή στον ύπνο Αδυναμία συγκέντρωσης Μεταβολές βάρους Κόπωση Ανησυχία ή Νοθρώτητα 2. Απουσία ενδιαφέροντος Κατάθλιψη: DSM-IV

15 Ερωτήματα… Γεια σας, Μια πολλη καλη μου φιλη εχει σοβαρο προβλημα και θα ηθελα να την βοηθησω. Ειμαστε και δυο στην 2α λυκειου. Εκεινη ειναι ιδιαιτερα πιεσμενη με τα μαθηματα του σχολειου και του φροντηστηριου και δν της μενει χρονος για κατι πιο ευχαριστο αλλα και αν υπηρχε χρονος η κουραση ειναι μεγαλη. Λεει σηνηθως οτι τιποτα δεν παει καλα,οτι δεν βρισκει πουθενα χαρα,οτι θα ηθελε να φυγει απο το σχολειο η γενικα απο τα συνηθησμενα και συκεκριμενες φρασεις τις ειναι δεν αντεχω αλλο την ζωη,δεν ειναι δυνατον να ειναι ετσι... Επιπλεον καποιοι συμμαθητες μας την κοροιδευουν και γραφουν συθηματα στους τοιχους εναντιων των αποψεων της! Η αληθεια ειναι οτι και οι γονεις τις ειναι καπως πιεστικοι.. Θελω πολυ να της σταθω αλλα δεν γνωριζω τον σωστο τροπο ! Παρακαλω δωστε την συμβουλη σας, Ευχαριστω

16 Ερωτήματα… ΚΑΛΗΜΕΡΑ... ΕΙΜΑΙ ΜΙΑ ΜΗΤΕΡΑ ΕΤΩΝ 38 ΕΝΩΣ ΕΦΗΒΟΥ ΜΑΘΗΤΗ Α' ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΤΩΝ 16. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΠΟΥ ΝΑ ΑΠΕΥΘΗΝΘΩ. Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΦΕΤΟΣ (ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ) ΠΟΛΥ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΠΟ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΣΥΜΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΟΙ ΟΠΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΝΤΑΗΔΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΚΛΙΚΑ ΕΚΕΙ. ΤΟΝ ΚΟΡΟΙΔΕΥΟΥΝ ΜΕ ΠΟΛΥ ΑΣΧΗΜΑ ΛΟΓΙΑ ΑΚΟΜΗ Κ ΠΡΟΣΤΥΧΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΝΟΥΝΕ ΠΟΛΛΑ ΚΑΨΟΝΙΑ. Η ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΦΤΑΣΕ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΝΑ ΤΟΥ ΕΠΙΤΕΘΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΕΝ ΩΡΑ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑΣ ΜΕΣΑ. ΕΓΩ ΟΤΑΝ ΤΑ ΕΜΑΘΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΑ ΜΕΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗ ΠΙΕΣΗ Κ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΑΖΙ ΤΟΥ ΕΓΙΝΑ ΕΞΩ ΦΡΕΝΩΝ ΦΥΣΙΚΑ.. ΠΗΓΑ ΣΤΟΝ ΛΥΚΕΙΑΡΧΗ ΚΑΙ ΜΕ ΗΡΕΜΟ ΤΡΟΠΟ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΚΡΩΝ ΤΟΥ ΕΙΠΑ ΟΛΑ ΟΣΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΛΕΣΕ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΚΕΙΝΗ ΝΑ ΤΗΝ ΡΩΤΗΣΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΕΙΠΕ ΑΥΤΗ ΠΩΣ (ΔΕΝ ΕΙΔΑ ΔΕΝ ΑΚΟΥΣΑ ΔΕΝ ΠΡΟΣΕΞΑ ΤΙΠΙΤΑ..) ΚΟΙΝΩΣ ΕΚΑΝΕ ΤΗΝ ΤΡΕΛΗ.. ΜΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΦΟΒΟ ΚΑΙ ΑΥΤΗ... ΝΑΣ ΣΑΣ ΠΩ ΕΔΩ ΠΩΣ ΕΓΩ ΣΑΝ ΜΑΝΑ ΕΧΩ ΜΑΘΕΙ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΕΧΕΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΟΤΕ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΒΡΙΖΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΕΙ ΤΟΥΣ ΚΑΥΓΑΔΕΣ. ΓΙ ΆΥΤΟ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ΔΕΝ ΜΙΛΑΕΙ ΠΟΤΕ ΟΤΑΝ ΤΟΥ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ ΕΤΣΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΕΙ ΟΛΟΙ ΣΤΟ ΨΙΛΟ.. ΟΛΗ Η ΤΑΞΗ ΤΟΝ ΚΟΡΟΙΔΕΥΕΙ ΚΑΙ ΓΕΛΑΝΕ ΜΑΖΙ ΤΟΥ ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΣ ΤΑ ΚΟΡΟΙΔΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΝΤΑΗΔΩΝ.. ΚΥΡΙΩΣ ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΚΑΝΕ ΣΤΑ ΓΕΛΙΑ ΑΠΟ ΟΤΙ ΜΟΥ ΕΙΠΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΝ..

17 Ερωτήματα… ΕΔΩ ΝΑ ΣΑΣ ΠΩ ΠΩΣ Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΑΡΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ,( ΨΗΛΟΣ 1.80 ΑΔΥΝΑΤΟΣ ) ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΠΑΙΔΙ ΑΛΛΑ ΕΧΕΙ ΕΝΑ ΚΑΤΑ ΑΥΤΟΝ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ.. ΕΔΩ ΚΑΙ 6 ΧΡΟΝΙΑ ΕΧΕΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙ ΛΕΥΚΗ ΣΤΟ ΚΟΡΜΙ ΤΟΥ,ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΣΤΑ ΜΑΛΛΙΑ ΤΟΥ ΣΕ ΡΑΓΔΑΙΑ ΜΟΡΦΗ ΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΝΑ ΤΟΝ ΚΟΡΟΙΔΕΟΥΝ ΜΕ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΑΣΧΗΜΑ ΛΟΓΙΑ (ΣΚΥΛΙ ΤΗΣ ΔΑΛΜΑΤΙΑΣ, ΑΓΕΛΑΔΑ.. ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΗ.. ΚΛΠ) ΟΛΟΙ, ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΚΟ ΜΕΣΑ ΤΟΥ.. ΕΧΕΙ ΚΛΕΙΣΤΕΙ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΚΟΥΡΑΓΙΟ, ΕΛΠΙΔΕΣ. ΠΑΝΤΑ ΒΡΙΣΚΕΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΤΟΥ ΤΗΝ ΚΟΡΟΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΒΛΛΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ (ΤΙ ΕΧΕΙΣ? ΓΙΑΤΙ ΕΙΣΑΙ ΕΤΣΙ? ΚΟΛΛΑΕΙ? ) Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟ ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΑΠΟ ΟΤΙ ΒΛΕΠΩ ΚΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΣΥΣΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΜΕΣΑ ΤΟΥ ΤΟΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙΟ ΠΟΛΥ ΟΞΥΘΥΜΟ, ΝΕΥΡΙΚΟ,ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΜΙΚΡΟ ΝΑ ΞΕΣΠΑΕΙ ΣΕ ΕΜΕΝΑ ΤΑ ΝΕΥΡΑ ΤΟΥΜΕ ΜΙΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΤΟΥ ΑΔΕΡΦΟ.. ΕΜΕΙΣ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ ΔΗΛΑΔΗ.. ΤΟΥ ΕΧΩ ΜΙΛΗΣΕΙ ΑΠΕΙΡΕΣ ΦΟΡΕΣ ΜΕ ΩΡΑΙΟ ΤΡΟΠΟ ΝΑ ΜΗΝ ΣΤΕΝΟΧΩΡΙΕΤΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΔΙΝΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΝΑ ΚΟΙΤΑΞΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΛΛΑ ΑΛΛΑ ΚΑΚΑ ΤΑ ΨΕΜΜΑΤΑ ΒΛΕΠΩ ΠΩΣ ΟΣΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΤΟ ΒΛΕΠΕΙ ΣΑΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΥΤΟ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΜΕ ΠΟΛΥ ΑΣΧΗΜΟ ΤΡΟΠΟ...

18 Ερωτήματα… ΣΑΣ ΜΙΛΑΩ ΕΙΛΙΚΡΙΝΑ ΕΧΩ ΕΝΑΝ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΝΟ ΜΕΣΑ ΜΟΥ,ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΣΧΕΔΟΝ ΚΛΑΙΩ ΟΤΑΝ ΤΟΝ ΒΛΕΠΩ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΧΕΙ ΦΙΛΟΥΣ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΟ ΦΛΕΡΤ ΑΝ ΚΑΙ ΒΛΕΠΩ ΠΩΣ ΤΟ ΕΧΕΙ ΑΝΑΓΚΗ.. ΟΤΑΝ ΤΟΝ ΒΛΕΠΩ ΝΑ ΓΥΡΝΑΕΙ ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΝΑ ΚΛΕΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΤΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΞΕΣΠΑΕΙ ΣΕ ΚΛΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΥΓΜΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΚΛΕΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ ΜΗΝ ΘΕΛΟΝΤΑΣ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΕΘΑΝΩ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ.. ΣΧΙΖΕΤΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΚΟΜΜΑΤΙΑ. Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ ΗΤΑΝ ΜΑΘΗΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΥΧΟΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΟΣ ΚΑΙ ΜΕ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΕΧΕΙ ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΕΙ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΠΕΣΕΙ ΣΤΟ 3 ΚΑΙ ΣΤΟ 6 ΣΕ ΒΑΘΜΟΥΣ!!! ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ.. ΜΟΥ ΛΕΕΙ ΩΡΕΣ ΩΡΕΣ ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΡΑΤΗΣΕΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Η ΠΩΣ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΠΕΘΑΝΕΙ Η ΠΟΛΛΑ ΑΛΛΑ... ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΑ ΝΑ ΤΟΥ ΖΗΤΗΣΩ ΝΑ ΠΑΜΕ ΝΑ ΔΕΙ ΕΝΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟ ΝΑ ΤΟΝ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΣΗΚΩΝΕΙ ΚΟΥΒΕΝΤΑ..(ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΤΡΕΛΟΣ!! ΑΦΗΣΤΕ ΜΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΟΛΟΙ ΣΑΣ ΗΣΥΧΟ!!) ΜΟΥ ΟΥΡΛΙΑΖΕΙ.. ΕΙΜΑΙ ΣΕ ΑΠΟΓΝΩΣΗ.. ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ.. ΠΝΙΓΟΜΑΙ!! ΞΕΡΕΙΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙΣ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΜΠΟΡΕΙΣ? ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ.. ΩΡΕΣ ΩΡΕΣ ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΑΩ ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΙΑΣΩ ΟΛΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΤΑΗΔΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΣΚΥΛΟΒΡΙΣΩ.. ΑΛΛΑ ΜΕΤΑ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΕΙ Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ ΜΕΤΑ ΜΕ ΑΣΧΗΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ.. ΑΛΛΑ ΒΛΕΠΩ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΝΑ ΥΠΟΦΕΡΕΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ.. ΣΑΣ ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΜΕ!!!

19 Ερωτήματα… Ξεκινώντας,είμαι 17 χρόνων και τους τελευταίους 3-4μήνες είμαι πολύ πεσμένη ψυχολογικά(μελαγχολία).Η ψυχική μου αυτή διάθεση συνοδεύεται απο πονοκεφάλους,πόνους στο στομάχι,δυσκολίες στον ύπνο.Έχω την τάση να απομονώνομαι στο δωματιό μου να ακούω μουσική και να κλαίω.Δεν έχω όρεξη να πραγματοποιήσω τις τις καθημερινές μου υποχρεώσεις.Αντιμετωπίζω έλλειψη συγκέντρωσης με αποτέλεσμα να δυσκολεύομαι στην μελέτη,να ξεχνάω πολύ εύκολα.Γενικώς είμαι ένα άτομο πολύ κοινωνικό,εύκολα προσαρμόζομαι και κάνω φιλίες,είμαι αγαπητή στον κοινωνικό μου περίγυρο,δραστήρια(πρόεδρος της τάξης),το οικογενειακό μου περιβάλλον είναι άψογο(δεν πιέζομαι,συζητάμε τ πάντα και γενικώς είμαστε μια φυσιολογική οικογένεια),η υγεία όλων είναι καλή,η οικονομική μου κατάσταση είναι καλή.δεν έχω λοιπόν λόγους όπως οι παραπάνω που πολλές φορές συμβάλλουν στην διάθεση αυτή. Επομένος γιατί είμαι έτσι;γιατί νιώθω έτσι;Ακόμη πολλές φορές νιώθω να πνίγομαι,δεν με χωράει ο τόπος. Με τους γονείς μου έχουμε συζητήσει για κάποια απο αυτά που με απασχολούν. Όμως αυτό που με παραξενέυει είναι το γεγονός ότι στους γονείς μου μιλάω πάντα για όλα τα προβλήματα που με απασχολούν αυτή την φορά δεν έχω την όρεξη να μιλήσω ούτε στους γονείς μου ούτε σε κανένα. Ίσως γιατί δεν ξέρω και έγω τι θέλω,τι έχω με αποτέλεσμα να μην μπορώ να το περιγράψω στους άλλους. Καταλήγοντας,αυτή η ψυχική διάθεση με εμποδίζει να ζώ,και να συμπεριφέρομαι χαρούμενα, ευχάριστα και φυσιολογικά.Πριν αρχίσω να νιώθω έτσι ήμουν ευδιάθετη,εύθυμη όπως ένας φυσιολογικός,υγιείς άνθρωπος.Ίσως να είναι και μια παράξενη φάση της ηλικίας όμως θέλω να αρχίσω να ξαναζώ και να είμαι όπως ακριβώς και πρίν.πρίν να είναι πολύ αργά για να επανέλθω στους φυσιολογικούς μου ρυθμούς.Ευχαριστώ για τον χρόνο που διαθέσατε...

20 Αιτιολογία Τονίζεται η σημασία του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου και το μοντέλο αλληλεπίδρασης της ευαλωτότητας με το στρες. Η ευαλωτότητα οφείλεται σε συνδυασμό γενετικών, βιολογικών (π.χ. νευρωνικά κυκλώματα στο κέντρο του συναισθήματος στον εγκέφαλο) και πρώιμων οικογενειακών παραγόντων (π.χ. συναισθηματική αποστέρηση). Η ευαλωτότητα αλληλεπιδρά με κοινωνικούς παράγοντες (π.χ. φτώχεια, οικονομικές δυσκολίες, οικογενειακή δυσαρμονία κ.λ.π.) ενώ κάποιο εξωτερικό στρεσογόνο γεγονός (π.χ. μια προσωπική αποτυχία στο σχολείο) μπορεί να λειτουργήσει ως εκλυτικός παράγοντας (που θα κάνει το «ποτήρι» να ξεχειλίσει). Υπολογίζεται ότι ο γενετικός παράγοντας μπορεί να εξηγεί ακόμη και το 30% στην περίοδο της εφηβείας.

21 Αιτιολογία Το μοντέλο Ευαλωτότητας - Stress

22 Αιτιολογία

23 Probability of major depression episode Number of stressful life events EFFECT OF LIFE STRESS ON DEPRESSION MODERATED BY 5-HTT GENE (from Caspi et al., 2003) s/ss/ll/l s/s = short allele homozygous l/l = long allele homozygous s/l = heterozygous

24 Αιτιολογία Σε γενικές γραμμές οι περισσότεροι νέοι που νόσησαν από κατάθλιψη ανέφεραν μακροχρόνιες ψυχοκοινωνικές δυσκολίες όπως: οικογενειακή δυσαρμονία, οικογενειακή δυσαρμονία, διαζύγια – χωρισμοί, διαζύγια – χωρισμοί, xρόνιες ασθένειες (μελών της οικογένειας ή προσωπικές) xρόνιες ασθένειες (μελών της οικογένειας ή προσωπικές) βία στο σπίτι, βία στο σπίτι, κακοποίηση, κακοποίηση, σημαντικές δυσκολίες στο σχολικό περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένου του bullying), σημαντικές δυσκολίες στο σχολικό περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένου του bullying), αποτυχίας σε εξετάσεις, διάλυση φιλικής σχέσης αποτυχίας σε εξετάσεις, διάλυση φιλικής σχέσης κοινωνική απομόνωση κοινωνική απομόνωση Στους περισσότερους νέους η κατάθλιψη εμφανίζεται σχετικά οξέως ύστερα από ένα σοβαρό εκλυτικό γεγονός που συνήθως μπορεί να περιγραφεί με ακρίβεια, ενώ σε ένα μικρότερο ποσοστό υπάρχει μια σταδιακή έκπτωση (ιδιαίτερα εκεί που υπήρχαν σοβαρές μακροχρόνιες ψυχοκοινωνικές δυσκολίες)

25 Αιτιολογία Όσον αφορά τις βιολογικές θεωρίες αυτές κυρίως εστιάζονται στην υπόθεση των βιογενών αμινών, και κυρίως στην δυσλειτουργία των σεροτονινεργικών και νοραδρενεργικών συστημάτων στο Κ.Ν.Σ.

26 Αιτιολογία Όσον αφορά τις ψυχολογικές θεωρίες εστιάζονται κυρίως γύρω από το αρνητικό πρότυπο σκέψης που αναφέρθηκε πιο πριν. Έτσι, όταν κανείς έχει κακή διάθεση, η πιθανότητα να αναπαράγονται αρνητικές σκέψεις είναι μεγαλύτερη και με την προσθήκη εξωτερικών στρεσογόνων ερεθισμάτων μπορεί να αυξηθεί η πιθανότητα κατάθλιψης σε ευάλωτα άτομα. Από τους στρεσογόνους παράγοντες εκτός των οικογενειακών και ευρύτερα κοινωνικών, υπάρχουν και παράγοντες που αφορούν το ίδιο το περιβάλλον των νέων. Σημαντικός παράγοντας θεωρείται η ποιότητα των φιλικών σχέσεων με συνομηλίκους. Παιδιά που δεν έχουν καλής ποιότητας φιλίες, π.χ. μικρός αριθμός φίλων, όχι συχνές επαφές με φίλους, και όχι πολύ στενές («κολλητές») φιλίες είναι πιο πιθανό να οδηγηθούν σε κοινωνική απομόνωση από το δίκτυο των συνομηλίκων τους και σε κατάθλιψη. Από τα πιο οξέα στρεσογόνα γεγονότα, αυτά που φαίνεται να είναι πιο σημαντικά αφορούν συνήθως μια σοβαρή προσωπική απογοήτευση που αφορά κάποιον στενό φίλο. Αυτό φαίνεται να έχει ιδιαίτερο ρόλο σε άτομα που είχαν και άλλους πιο μακροχρόνιους επιβαρυντικούς ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. με πιο σημαντικούς την διάρρηξη φιλικών σχέσεων και την χρήση ουσιών. Σημαντικό είναι επίσης να τονιστεί ότι η έλλειψη κατάλληλου υποστηρικτικού δικτύου μπορεί να συντελεί στην χειρότερη πρόγνωση.

27 Πορεία Κατάθλιψης Περίπου το 10% θα αναρρώσει από μόνο του μέσα σε 3 μήνες και ένα επιπρόσθετο 40% θα αναρρώσει μέσα σε 12 μήνες. Άρα το 50% μπορεί να παραμείνει σε κατάθλιψη για πάνω από 12 μήνες, ενώ στους 24 μήνες αυτό το ποσοστό θα είναι 20-30%. Σίγουρα, η επιτυχής αντιμετώπιση θα μειώσει κατά πολύ την διάρκεια ενώ μπορεί να βελτιώσει και τον κίνδυνο υποτροπής που σε γενικές γραμμές είναι αυξημένος, καθώς ένα 30% μπορεί να έχει μια υποτροπή μέσα σε 5 χρόνια

28 Αντιμετώπιση Ανεξάρτητα από το είδος της θεραπείας που θα επιλεγεί, τονίζεται ιδιαίτερα η σημασία της οικοδόμησης σχέσης συνεργασίας και υποστήριξης με όλους τους εμπλεκόμενους, τον ίδιο τον ασθενή, την οικογένεια και τον θεραπευτή. Αυτή η σχέση θα καθορίσει εν πολλοίς και την επιτυχία του όλου εγχειρήματος. Επίσης η απόφαση για το είδος της θεραπείας θα ληφθεί από κοινού (συνεργατική σχέση) ή εν πάση περιπτώσει θα γίνει σημαντική προσπάθεια να εξηγηθούν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της αντιμετώπισης. Αν και η προσπάθεια για ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση φαίνεται λογική και συχνά θα προτιμηθεί, από την άλλη η χρήση των φαρμάκων όχι μόνο δεν πρέπει να δαιμονοποιείται αλλά σε κάποιες περιπτώσεις πιο σοβαρές μπορεί να είναι πραγματικά σωτήρια για την ζωή και την μελλοντική πορεία

29 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

30 Στόχος: Η εκτίμηση του επιπέδου ψυχικής υγείας και των συμπεριφορών υγείας των μαθητών Λυκείων Συμμετείχαν μαθητές Λυκείων όλων των τάξεων από 25 Σχολικές Μονάδες στην Ήπειρο, την Αιτ/νία, την Καλλιθέα και την Πάρο. Η μελέτη έγινε σε δύο στάδια: α) οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο διαλογής στην τάξη (n=5614), β) 2431 μαθητές επιλέχθηκαν με στρωματοποιημένη τυχαία δειγματοληψία με βάση το σκορ στο ερωτηματολόγιο διαλογής. Κατανομή Δείγματος ♂♀ 25823032 Μ.Ο. Ηλικίας 16,7 16,4 “The Epirus School Project” Τμήμα Ψυχιατρικής Παν. Ιωαννίνων

31 “The Epirus School Project”

32 Συλλογή Δεδομένων: Μαθητές συμπληρώνουν την συνέντευξη ψυχικής υγείας στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου Όλα τα εργαλεία μέτρησης διανεμηθήκαν σε ηλεκτρονική μορφή στα εργαστήρια Πληροφορικής με δυνατότητα αυτόματης εισαγωγής δεδομένων Ψυχιατρική νοσηρότητα: Εκτιμήθηκε με την διαγνωστική συνέντευξη «Clinical Interview Schedule Revιsed» (CIS-R) (Lewis 1992). Συλλογή Δεδομένων: Η αποδοχή του τρόπου συλλογής των δεδομένων από τους μαθητές ήταν πολύ υψηλή “The Epirus School Project”

33 Ψυχιατρική Συμπτωματολογία στην Κοινότητα

34

35 Επιπολασμός Κατάθλιψης κατά Φύλο 5614 μαθητές Λυκείων στην Ελλάδα (Ήπειρος – Δυτ. Ελλάδα – Αθήνα – Νησ. Αιγαίου)

36 Συσχετίσεις της Κατάθλιψης με διάφορες μεταβλητές 5614 μαθητές Λυκείων στην Ελλάδα (Ήπειρος – Δυτ. Ελλάδα – Αθήνα – Νησ. Αιγαίου)

37 Συσχετίσεις της Κατάθλιψης με διάφορες μεταβλητές 5614 μαθητές Λυκείων στην Ελλάδα (Ήπειρος – Δυτ. Ελλάδα – Αθήνα – Νησ. Αιγαίου)

38 Συσχετίσεις της Κατάθλιψης με διάφορες μεταβλητές 5614 μαθητές Λυκείων στην Ελλάδα (Ήπειρος – Δυτ. Ελλάδα – Αθήνα – Νησ. Αιγαίου)

39 Συσχετίσεις της Κατάθλιψης με διάφορες μεταβλητές 5614 μαθητές Λυκείων στην Ελλάδα (Ήπειρος – Δυτ. Ελλάδα – Αθήνα – Νησ. Αιγαίου)

40 Συσχετίσεις της Κατάθλιψης με διάφορες μεταβλητές 5614 μαθητές Λυκείων στην Ελλάδα (Ήπειρος – Δυτ. Ελλάδα – Αθήνα – Νησ. Αιγαίου)

41 Συσχετίσεις της Κατάθλιψης με διάφορες μεταβλητές 5614 μαθητές Λυκείων στην Ελλάδα (Ήπειρος – Δυτ. Ελλάδα – Αθήνα – Νησ. Αιγαίου)

42 Συσχετίσεις της Κατάθλιψης με την επιθετικότητα 5614 μαθητές Λυκείων στην Ελλάδα (Ήπειρος – Δυτ. Ελλάδα – Αθήνα – Νησ. Αιγαίου)

43 ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

44 http://stressteen.stress.gr

45

46

47 http://stressteen.stress.gr

48 http://www.depnet.gr

49

50 http://www.stress.gr

51 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

52 Η Κατάθλιψη αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα στην εφηβική περίοδο με ένα 5% περίπου των εφήβων να παρουσιάζουν τουλάχιστον μέτριου βαθμού συμπτωματολογία Τα κορίτσια αναφέρουν μεγαλύτερη συμπτωματολογία από τα αγόρια (τα οποία όμως παρουσιάζουν μεγαλύτερα προβλήματα χρήσης ουσιών εκτός από το κάπνισμα) Η διάγνωση βασίζεται σε μια ποικιλία συμπτωμάτων και όχι σε μεμονωμένα συμπτώματα Η πρόγνωση της κατάθλιψης είναι καλύτερη όταν αυτή αντιμετωπίζεται έγκαιρα Η ανίχνευση της κατάθλιψης με συστηματικό τρόπο είναι δυνατή και έχει εφαρμοστεί στην περιοχή μας Η ενημέρωση μέσα από το διαδίκτυο και η αντιμετώπιση των ήπιων συμπτωμάτων με μεθόδους αυτοβοήθειας ή ελάχιστων παρεμβάσεων μπορεί να γίνει και να είναι χρήσιμη. Συμπεράσματα

53 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ! Ιωάννινα – 11/05/2012 Η Νεανική Κατάθλιψη Μια Κρυμμένη Πραγματικότητα Πέτρος Σκαπινάκης, MPH, PhD Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων