ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Εισηγητές Στέφανος Κ. Ντούλας Χημικός MSc-Med Αντώνιος Ε. Χρονάκης Χημικός Χημεία Λυκείου Διαλυτότητα ουσιών Παράγοντες διαλυτότητας.

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Εισηγητές Στέφανος Κ. Ντούλας Χημικός MSc-Med Αντώνιος Ε. Χρονάκης Χημικός Χημεία Λυκείου Διαλυτότητα ουσιών Παράγοντες διαλυτότητας."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Εισηγητές Στέφανος Κ. Ντούλας Χημικός MSc-Med Αντώνιος Ε. Χρονάκης Χημικός Χημεία Λυκείου Διαλυτότητα ουσιών Παράγοντες διαλυτότητας Μεταβολές φάσεων & διατήρηση ιδιοτήτων Πυροχημική ανίχνευση μετάλλων Κατασκευή πυροτεχνημάτων Παρασκευή και συλλογή Ο 2 Τέλεια και ατελής καύση Προσθήκη στο διπλό δεσμό Ανίχνευση πολλαπλού δεσμού Ελαιόλαδο εναντίον σπορέλαιου

2 1 ο Πείραμα ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΛΥΤΌΤΗΤΑ 1.Φύση διαλύτη «τα όμοια διαλύουν όμοια» Δ.Ο (στερεό): ↑ Θ  ↑ Διαλυτότητα 2.Θερμοκρασία Δ.Ο (αέριο): ↑ Θ  ↓ Διαλυτότητα 3. Πίεση Δ.Ο (αέριο) ↑ P  ↑ Διαλυτότητα

3 1 ο Πείραμα Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια  Δοκιμαστικοί σωλήνες (10) ○ Απιονισμένο Νερό  Σπάτουλα ○ Αιθανόλη  Γυάλινη ράβδος ○ NaC ℓ ○ Ζάχαρη ○ Μελάνι ○ CuSO 4 ∙5H 2 O ○ I 2 στερεό Διαλυτότητα ουσιών στο νερό και την αιθανόλη

4 1 ο Πείραμα Διαλυτότητα ουσιών στο νερό και την αιθανόλη Πειραματική πορεία  Σε στήριγμα τοποθετούμε δύο σειρές δοκιμαστικών σωλήνων (από 5 σε κάθε σειρά) και τους αριθμούμε 1 – 5.  Στους δοκιμαστικούς σωλήνες με αριθμό 1 προσθέτουμε NaCℓ.  Στους δοκιμαστικούς σωλήνες με αριθμό 2 προσθέτουμε ζάχαρη.  Στους δοκιμαστικούς σωλήνες με αριθμό 3 προσθέτουμε διηθητικό χαρτί στο οποίο έχουμε σημειώσει με στυλό μια κηλίδα.  Στους δοκιμαστικούς σωλήνες με αριθμό 4 προσθέτουμε CuSO 4 ∙5H 2 O.  Στους δοκιμαστικούς σωλήνες με αριθμό 5 προσθέτουμε 1 -2 κρυστάλλους Ι 2.  Στην 1 η σειρά των δοκιμαστικών σωλήνων προσθέτουμε 2 – 3 mL νερού.  Στη 2 η σειρά των δοκιμαστικών σωλήνων προσθέτουμε 2 – 3 mL αιθανόλης.

5 1 ο Πείραμα Διαλυτότητα ουσιών στο νερό και την αιθανόλη

6 2 ο Πείραμα ΠΙΔΑΚΑΣ ΑΜΜΩΝΙΑΣ Όργανα – Συσκευές  Ζυγός  Σφαιρική φιάλη 1000 mL  Λεκάνη κυματισμού  Ελαστικό πώμα  Γυάλινος σωλήνας  Δακτύλιος στήριξης  Ορθοστάτης Αντιδραστήρια  NH 4 C ℓ  NaOH  Φαινολοφθαλεΐνη  Νερό

7 NH 4 C ℓ + NaOH  NH 3 + NaC ℓ + H 2 O Πειραματική Πορεία  Προσθέτουμε στη σφαιρική φιάλη 1 κουταλιά NH 4 C ℓ  Προσθέτουμε στη σφαιρική φιάλη μισή κουταλιά NaOH  Προσθέτουμε ελάχιστο νερό για να δημιουργηθεί πολτός  Τοποθετούμε στη σφαιρική φιάλη το ελαστικό πώμα στο οποίο έχουμε προσαρμόσει το γυάλινο σωλήνα.  Τοποθετούμε τη σφαιρική φιάλη ανάποδα στον δακτύλιο. 2 ο Πείραμα ΠΙΔΑΚΑΣ ΑΜΜΩΝΙΑΣ

8 Πυροχημική Ανίχνευση Μετάλλων  Θέρμανση ουσίας σημαίνει προσφορά ενέργειας σε αυτή.  Θέρμανση οδηγεί στη διάσπαση της ουσίας στα στοιχεία που την αποτελούν και η απελευθέρωσή τους σε μορφή ατόμων ή ιόντων.  Ακολουθεί διέγερση των ατόμων (άλματα e - σε στιβάδες υψηλότερης ενέργειας που διαρκεί κλάσματα δευτερολέπτου)  Επιστροφή e - στην αρχική ενεργειακή στάθμη.  Εκπομπή της επιπλέον ενέργειας με μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.  Μέρος της ακτινοβολίας αυτής είναι στην περιοχή του ορατού. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ

9 Πυροχημική Ανίχνευση Μετάλλων Χρήσιμες Παρατηρήσεις  Το χρώμα της φλόγας οφείλεται αποκλειστικά στο μεταλλικό ιόν.  Τα στοιχεία που διεγείρονται ευκολότερα είναι τα ελαφρά μέταλλα.  Ο χρωματισμός της φλόγας ταυτοποιεί το διεγειρόμενο στοιχείο. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ

10 Πυροχημική Ανίχνευση Μετάλλων 3 ο Πείραμα Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια  Λύχνος Ράβδος Μαγνησίας  Γουδί Πορσελάνης Sr(NO 3 ) 2  Κάψα Πορσελάνης CuSO 4.5H 2 O  Σύρμα Χρωμονικελίνης (Ανοξείδωτο) NaC ℓ  Κουταλάκι ή Σπάτουλα Ba(NO 3 ) 2  Ποτήρι ζέσεως Ca(NO 3 ) 2  Πυκνό Υδροχλωρικό οξύ (Προαιρετικά)  Ετικέτες

11 Πυροχημική Ανίχνευση Μετάλλων 3 ο Πείραμα ΙόνΧρώμα Sr 2+ Κόκκινο (βυσσινί) Να + Κίτρινο Ca 2+ Κεραμιδί Cu 2+ Γαλαζοπράσινο Βα 2+ Πρασινοκίτρινο

12 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ Κατασκευή Απλών Πυροτεχνημάτων Παρατηρήσεις και Προεκτάσεις  Η μαύρη πυρίτιδα αποτελεί τη βάση των πυροτεχνημάτων.  Η ανάγκη για λαμπερά χρώματα επιβάλλει τη χρήση μιας ποικιλίας πρόσθετων, στα οποία περιλαμβάνονται: α) Οξειδωτικά μέσα, β) Χρωστικές ουσίες, γ) Συνδετικές ύλες  Η προσεκτική συναρμολόγηση των επιμέρους συστατικών με τη χρήση κατάλληλων ασφαλειών, εξασφαλίζει τη σταδιακή τους πυροδότηση.

13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ Κατασκευή Απλών Πυροτεχνημάτων.  Η έκρηξη ή πιο σωστά η εκρηκτική καύση γίνεται με οξυγόνο  Το Οξυγόνο παρέχεται στο καύσιμο από κάποιο οξειδωτικό συνήθως περισσότερο αποτελεσματικό από το νιτρικό κάλιο  Ένα τέτοιο οξειδωτικό είναι το υπερχλωρικό κάλιο (ΚCℓO 4 ), στο μόριο του οποίου περιέχονται 4 άτομα οξυγόνου.  Το καύσιμο μπορεί εκτός από πυρίτιδα να είναι θείο (S), Ξυλάνθρακας, Μαγνήσιο ή Θερμίτης, (αργίλιο και οξείδιο του σιδήρου).

14 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ Κατασκευή Απλών Πυροτεχνημάτων.  Για την παραγωγή του χρώματος χρησιμοποιούνται άλατα: α) Ανθρακικό λίθιο για το κόκκινο χρώμα, β) Χλωριούχο βάριο για το πράσινο, γ) Άλατα χαλκού (συνήθως CuCℓ 2 ) για το μπλε  Τα άλατα αυτά προστίθενται στα πυροτεχνήματα με συνδετική ύλη τη δεξτρίνη, ή χλωριωμένα πολυμερή.

15 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ. Ο κρότος στα Πυροτεχνήματα  Ο κρότος που συνοδεύει τις εκρήξεις, οφείλεται στην απότομη εκτόνωση των αερίων της καύσης.  Όταν αντί του ισχυρού κρότου ακούγεται ένας ήχος σαν σφύριγμα, λαμβάνει χώρα οξείδωση ενός οργανικού άλατος, π.χ. του σαλικυλικού νατρίου, από ΚCℓO 4.  Τα δύο άλατα τοποθετούνται σε επάλληλα στρώματα, σε σωλήνες μικρής διαμέτρου, ώστε η έκλυση των αερίων να γίνεται διαδοχικά παράγοντας διακεκομμένους ήχους που μοιάζουν με σφύριγμα  Τα άλατα αυτά προστίθενται στα πυροτεχνήματα με συνδετική ύλη τη δεξτρίνη, ή χλωριωμένα πολυμερή.

16 4 ο Πείραμα Κατασκευή Απλών Πυροτεχνημάτων Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια  Ξυλάκια ΚCℓO 3  Γουδί Πορσελάνης Sr(NO 3 ) 2  Κάψα Πορσελάνης Ζάχαρη Άχνη  Κόλλα σε σπρέι  Κουταλάκι ή Σπάτουλα  Διηθητικό Χαρτί  Γάντια  Λεκάνη κυματισμών (Γυάλινη)

17 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ. Πυροτεχνήματα και Περιβάλλον  Μόνο στη Γερμανία, καταναλώνονται περί τους 30.000 τόνους ετησίως.  Από περιβαλλοντική σκοπιά, τα πυροτεχνήματα ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα με καπνιά, SO 2, και μεταλλικά οξείδια.  Επιπρόσθετα, επειδή μερικά πρόσθετα περιέχουν χλώριο, η καύση των αντίστοιχων πυροτεχνημάτων οδηγεί στο σχηματισμό διοξινών  Τα μπλε πυροτεχνήματα να παράγουν τη μεγαλύτερη ποσότητα διοξινών αφού περιέχουν χλωριούχο χαλκό.

18 5 ο Πείραμα Παρασκευή και συλλογή αερίου O 2 Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια  Γυάλινβη ράβδος H 2 O 2  Σφαιρική φιάλη MnO 2  Κρυσταλλωτήριο  Φιάλη συλλογής αερίων  Κουταλάκι ή Σπάτουλα

19 Βάλτε Betadine στο Ακετυλένιο!!! 6 ο Πείραμα

20 Βάλτε Betadine στο Ακετυλένιο!!! 6 ο Πείραμα  Στο Betadine περιέχονται ως έκδοχα γλυκερίνη, Na 2 HPO 4, NaOH, KI και κιτρικό οξύ.  Η δραστική ουσία που περιέχεται είναι ένα πολυμερές Ποβιδόνης – Ιωδίου (PVP-I) και παρέχει 5% διαθέσιμο ιώδιο στο διάλυμα. Θεωρητικές Επισημάνσεις για το Betadine

21 Βάλτε Βάμμα Ιωδίου στο Ακετυλένιο!!! 6 ο Πείραμα  Στο Βάμμα Ιωδίου του φαρμακείου περιέχονται 7% w/v I 2, 5% w/v KI σε υδραλκοολικό διάλυμα Θεωρητικές Επισημάνσεις για το Βάμμα Ιωδίου

22 Βάλτε Betadine στο Ακετυλένιο!!! 6 ο Πείραμα Θεωρητικές Επισημάνσεις  Το ακετυλένιο παράγεται από την υδρόλυση του ανθρακασβεστίου. CaC 2 + 2H 2 O  CH ≡ CH ↑ + Ca(OH) 2  Το Ι 2 που περιέχεται στο Betadine το βάμμα ιωδίου του φαρμακείο αντιδρά ως εξής με το ακετυλένιο CH ≡ CH + Ι 2  CHI=CHI

23 Βάλτε Betadine στο Ακετυλένιο!!! 6 ο Πείραμα Βιβλιογραφικές Αναφορές Journal of the Chemical Society Transactions Volume 41 Journal of the Chemical Society (Resumed)

24 Βάλτε Betadine στο Ακετυλένιο!!! 6 ο Πείραμα Βιβλιογραφικές Αναφορές Journal of Organic Chemistry, 1980, 45 (23), pp 4649–4652 Γενικό Τμήμα Φυσικής Χημείας & Τεχνολογίας Υλικών, Τ.Ε.Ι. Αθήνας.

25 Βάλτε Betadine στο Ακετυλένιο!!! 6 ο Πείραμα Όργανα – Συσκευές  Διαχωριστική χοάνη  Κωνική φιάλη με ακροφύσιο  Δοκιμαστικός σωλήνας (μεγάλος)  Ελαστικός σωλήνας  Ελαστικό πώμα με άνοιγμα  Βάση στήριξης Αντιδραστήρια  Betadine ή Βάμμα ιωδίου  Ανθρακασβέστιο CaC 2  Απιονισμένο νερό  Φαινολοφλαλεΐνη

26 Βάλτε Betadine στο Ακετυλένιο!!! 6 ο Πείραμα Πειραματική πορεία  Στην κωνική φιάλη εισάγουμε μικρή ποσότητα CaC 2 (περίπου 12 g)  Προσαρμόζουμε στη κωνική φιάλη τη διαχωριστική χοάνη στην οποία προσθέτουμε Η 2 Ο.  Σε 2 δοκιμαστικούς σωλήνες εισάγουμε αραιωμένο βάμμα ιωδίου με Η 2 Ο (αναλογία 1:20 αντίστοιχα)  Τοποθετούμε τον ελαστικό σωλήνα της κωνικής φιάλης στον 1 ο δοκιμαστικό σωλήνα και κρατάμε τον 2 ο ως δείγμα.  Προσθέτουμε σταγόνα σταγόνα H 2 O στην κωνική φιάλη.  Παρατηρούμε τον αποχρωματισμό (συγκρίνουμε τους 2 δοκιμαστικούς

27 6 ο Πείραμα Πειραματική πορεία Στην φωτογραφία παρουσιάζεται η πειραματική διάταξη που πραγματοποιήσαμε. Παρατηρούμε στην κωνική την παραγωγή του αερίου ακετυλενίου και το χαρακτηριστικό χρώμα του ιωδίου στο δοκιμαστικό σωλήνα

28 6 ο Πείραμα Πειραματική πορεία Στην φωτογραφία παρουσιάζεται η τελική κατάσταση του πειράματος. Εντοπίζουμε τον αποχρωματισμό. Συγκρίνουμε το χρώμα του δοκιμαστικού σωλήνα με τον αρχικό που είχαμε ως δείγμα.

29 6 ο Πείραμα Πειραματική πορεία Στην φωτογραφία αυτή διακρίνεται καλύτερα ο αποχρωματισμός.

30 6 ο Πείραμα Πειραματική πορεία Τελικά προσθέτουμε στην κωνική φιάλη φαινoλοφθαλεΐνη και παρατηρούμε το χαρακτηριστικό ιώδες χρώμα που οφείλεται στο βασικό διάλυμα που υπάρχει λόγω του παραγόμενου Ca(OH) 2

31 Έλεγχος Ακορεστότητας Ελαιολάδου 7 ο Πείραμα Ελαϊκό Οξύ CH 3 – (CH 2 ) 7 – CH = CH – (CH 2 ) 7 – COOH

32 Έλεγχος Ακορεστότητας Ελαιολάδου 7 ο Πείραμα Θεωρητικές Επισημάνσεις  Η χημική σύσταση του ελαιολάδου περιλαμβάνει μια μεγάλη ομάδα ουσιών βασικής σημασίας για τον οργανισμό. Αυτά είναι τα λιπαρά οξέα, οι υδατάνθρακες, οι βιταμίνες, οι χρωστικές ουσίες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία κ.ά.  Στα λιπαρά οξέα επικρατεί σαφώς το μονοακόρεστο ελαϊκό οξύ, υπάρχει ένα μικρό ποσοστό κορεσμένων λιπαρών οξέων (παλμιτικού και στεατικού) κι ένα μέτριο ποσοστό πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (λινελαϊκού και λινολενικού).  Τα ζωικά λίπη αποτελούνται κυρίως από κορεσμένα λιπίδια ενώ το ελαιόλαδο διακρίνεται για την υψηλή του αναλογία μονοακόρεστων λιπών προς κορεσμένα. Τα κορεσμένα λίπη είναι υπόλογα για την εμφάνιση ορισμένων μορφών καρδιοπαθειών.  Είναι δε αποδεδειγμένο ότι κεκορεσμένα λιπαρά οξέα αυξάνουν την στάθμη της χοληστερίνης ενώ τα ακόρεστα του λαδιού δεν έχουν καμιά επίδραση στην χοληστερίνη.

33 Έλεγχος Ακορεστότητας Ελαιολάδου 7 ο Πείραμα Θεωρητικές Επισημάνσεις Πίνακας: Σύνθεση λιπαρών διάφορων λιπών και ελαίων ΤΥΠΟΣ ΕΛΑΙΟΥΚΟΡΕΣΜΕΝΑΜΟΝΟΑΚΟΡΕΣΤΑΠΟΛΥΑΚΟΡΕΣΤΑ Ηλιέλαιο11%20%69% Καλαµποκέλαιο13%25%62% Ελαιόλαδο14%77%9% Σισαµέλαιο14%40%46% Σογιέλαιο15%24%61%

34 Έλεγχος Ακορεστότητας Ελαιολάδου 7 ο Πείραμα Θεωρητικές Επισημάνσεις  Αριθμός Ιωδίου (Iodine Value-IV): μετρά το βαθμό ακορεστότητας λιπών και ελαίων και εκφράζεται σε γραμμάρια απορροφηθέντος ιωδίου ανά 100 γραμμάρια λίπους ή ελαίου (IUPAC, 2001)..  Το διάλυμα Lugoℓ παρασκευάζεται με τη μεταφορά 2,5g Ι 2 και 7,5g ΚΙ σε ογκομετρική φιάλη και προσθήκη νερού μέχρι τη χαραγή των 500ml. CH 3 (CH 2 ) 7 CH=CH(CH 2 ) 7 COOH + I 2  CH 3 (CH 2 ) 7 CHΙ–CHΙ(CH 2 ) 7 COOH ΕΛΑΙΟΑΡΙΘΜΟΣ ΙΩΔΙΟΥ (IV) Ελαιόλαδο76-90 Αραβοσιτέλαιο110-128 Ηλιέλαιο120 – 134 Σογιέλαιο120 – 138  Με την προσθήκη ιωδίου γίνεται κορεσμός των διπλών δεσμών και έτσι υπολογίζεται ο βαθμός ακορεστότητας.

35 Έλεγχος Ακορεστότητας Ελαιολάδου 7 ο Πείραμα Όργανα – Συσκευές  Δοκιμαστικοί σωλήνες  Ξύλινη λαβίδα  Σταγονόμετρο  Γυάλινη ράβδος  Λύχνος Αντιδραστήρια  Ελαιόλαδο  Lugoℓ ή Βάμμα Ιωδίου (φαρμακείου) ή Betadine CH 3 (CH 2 ) 7 CH=CH(CH 2 ) 7 COOH + I 2  CH 3 (CH 2 ) 7 CHΙ–CHΙ(CH 2 ) 7 COOH

36 Έλεγχος Ακορεστότητας Ελαιολάδου 7 ο Πείραμα Πειραματική Πορεία  Σε δοκιμαστικό σωλήνα εισάγουμε 2 mL ελαιολάδου.  Προσθέτουμε 2 σταγόνες διαλύματος Lugoℓ (ή Βάμμα Ιωδίου).  Ανακινούμε με τη γυάλινη ράβδο και το μίγμα χρωματίζεται κοκκινωπό.  Θερμαίνω το δοκιμαστικό σωλήνα στο λύχνο (ήπια) με τη βοήθεια της ξύλινης λαβίδας και παρατηρούμε το χρώμα του ιωδίου να εξαφανίζεται.  Συνεχίζουμε να προσθέτουμε μια σταγόνα Lugoℓ (ή Βάμμα Ιωδίου) ανακινώντας και θερμαίνοντας το δοκιμαστικό σωλήνα μέχρι να εξαφανιστεί το χρώμα του ιωδίου. CH 3 (CH 2 ) 7 CH=CH(CH 2 ) 7 COOH + I 2  CH 3 (CH 2 ) 7 CHΙ–CHΙ(CH 2 ) 7 COOH

37 Έλεγχος Ακορεστότητας Ελαιολάδου 7 ο Πείραμα ΑΡΧΙΚΑ  Αριστερά έχουμε προσθέσει σταγόνες Lugoℓ ή Βάμμα ιωδίου το οποίο στη συνέχεια χωρίζουμε σε 2 μέρη  Δεξιά έχουμε ελαιόλαδο το οποίο κρατάμε ως δείγμα. CH 3 (CH 2 ) 7 CH=CH(CH 2 ) 7 COOH + I 2  CH 3 (CH 2 ) 7 CHΙ–CHΙ(CH 2 ) 7 COOH

38 Έλεγχος Ακορεστότητας Ελαιολάδου 7 ο Πείραμα ΤΕΛΙΚΑ  Αριστερά έχουμε ελαιόλαδο που είχαμε κρατήσει ως δείγμα.  Στο κέντρο περιέχεται μίγμα από ελαιόλαδο με Βάμμα ιωδίου (ή Lugoℓ).  Δεξιά είναι το ελαιόλαδο στο οποίο έχουμε προσθέσει Βάμμα Ιωδίου (ή Lugoℓ) και το έχουμε θερμάνει.  Παρατηρούμε τον αποχρωματισμό CH 3 (CH 2 ) 7 CH=CH(CH 2 ) 7 COOH + I 2  CH 3 (CH 2 ) 7 CHΙ–CHΙ(CH 2 ) 7 COOH

39 Σύγκριση Ακορεστότητας Ελαίων 7 ο Πείραμα Όργανα – Συσκευές  Δοκιμαστικοί σωλήνες  Ξύλινη λαβίδα  Σταγονόμετρο  Γυάλινη ράβδος  Λύχνος Αντιδραστήρια  Ελαιόλαδο  Ηλιέλαιο  Lugoℓ ή Βάμμα Ιωδίου (φαρμακείου) ή Betadine

40 Σύγκριση Ακορεστότητας Ελαίων 7 ο Πείραμα Θεωρητικές Επισημάνσεις  Τα κορεσμένα λίπη αυξάνουν την LDL χοληστερόλη και προκαλούν αθηροσκλήρωση.  Τα πολυακόρεστα έχουν μακροχρόνια αρνητικές επιδράσεις γιατί είναι ευοξείδωτα.  Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (βρίσκονται κατ’ εξοχήν στο ελαιόλαδο) ελαττώνουν την ενδογενούς προέλευσης κακή χοληστερίνη (LDL), χωρίς να επηρεάζουν την τιμή της καλής (HDL).

41 Σύγκριση Ακορεστότητας Ελαίων 7 ο Πείραμα Θεωρητικές Επισημάνσεις  Το ελαιόλαδο διακρίνεται για την υψηλή του αναλογία μονοακόρεστων λιπών προς κορεσμένα καθώς και από το μικρότερο ποσοστό ακορεστότητας σε σχέση με το ηλιέλαιο.  Το ελαιόλαδο παρουσιάζει μικρότερο αριθμό ιωδίου σε σχέση με το ηλιέλαιο ΤΥΠΟΣ ΕΛΑΙΟΥΚΟΡΕΣΜΕΝΑΜΟΝΟΑΚΟΡΕΣΤΑΠΟΛΥΑΚΟΡΕΣΤΑ Ηλιέλαιο11%20%69% Ελαιόλαδο14%77%9% ΕΛΑΙΟΑΡΙΘΜΟΣ ΙΩΔΙΟΥ (IV) Ελαιόλαδο76-90 Ηλιέλαιο120 – 134

42 Σύγκριση Ακορεστότητας Ελαίων 7 ο Πείραμα Πειραματική Πορεία  Στον 1 ο δοκιμαστικό σωλήνα εισάγουμε 5 mL ελαιόλαδο.  Στον 2 ο δοκιμαστικό σωλήνα εισάγουμε 5 mL ηλιέλαιο.  Προσθέτουμε 5 σταγόνες βάμματος ιωδίου σε κάθε δοκιμαστικό.  Εισάγουμε τους δοκιμαστικούς σε θερμόλουτρο.  Παρατηρούμε τον αποχρωματισμό και στους 2 δοκιμαστικούς.  Προσθέτουμε ακόμα 5 σταγόνες βάμματος ιωδίου σε κάθε ένα και συνεχίζουμε τη θέρμανση.  Παρατηρούμε αν έχουμε αποχρωματισμό και στους 2 δοκιμαστικούς.

43 Πλήρης & Ατελής Καύση 8 ο Πείραμα ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΥΣΗ ΑΤΕΛΗΣ ΚΑΥΣΗ H/C/Ο Οξυγόνο διοξείδιο υδρατμοί H/C/Ο Οξυγόνο διοξείδιο υδρατμοί μονοξείδιο αιθάλη

44 Πλήρης & Ατελής Καύση Ακετυλενίου 8 ο Πείραμα ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΥΣΗ ΑΤΕΛΗΣ ΚΑΥΣΗ C 2 H 2 + 5/2O 2  2CO 2 + H 2 O ΔH = – 211 kcal C 2 H 2 +... O 2 ...CO 2 + …CO + …C +...H 2 O

45 8 ο Πείραμα Θεωρητικές Επισημάνσεις – CO  To CO εμφανίζει τοξική δράση διότι συνδέεται σταθερά με την αιμοσφαιρίνη, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να μην μπορεί να προσλάβει οξυγόνο από τον αέρα. Δεν προκαλεί κατά την εισπνοή του ερεθισμό και είναι τελείως άοσμο σε αντίθεση με άλλα τοξικά αέρια (Cℓ 2, H 2 S, HCN) των οποίων η έντονη οσμή ή η ερεθιστική δράση προειδοποιεί τον άνθρωπο και του δίνει χρόνο για να απομακρυνθεί.

46 8 ο Πείραμα Θεωρητικές Επισημάνσεις - Αιθαλομίχλη  Είναι χαρακτηριστικά από αιθαλομίχλη τα κρούσματα καρδιαγγειακών νοσημάτων, η γενοτοξικότητα και η καρκινογένεση, καθώς επίσης και υποκλινικών μορφών αθηρωμάτωσης. Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών  Η οικιακή καύση ξύλων εκπέμπει πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες και πολυκυκλικές ενώσεις, οι οποίες εκτός από το γεγονός ότι ερεθίζουν το αναπνευστικό σύστημα, είναι τοξικές για τον οργανισμό και καρκινογόνες. Ένωση Ελλήνων Χημικών

47 Πλήρης & Ατελής Καύση Ακετυλενίου 8 ο Πείραμα Όργανα – Συσκευές  Πυρίμαχοι δοκιμαστικοί σωλήνες (3)  Ποτήρι ζέσεως (500 mL)  Ξύλινη λαβίδα  Μεταλλική λαβίδα  Λύχνος Αντιδραστήρια  CaC 2  Φαινολοφθαλεΐνη  Απεσταγμένο νερό

48 Πλήρης & Ατελής Καύση Ακετυλενίου 8 ο Πείραμα Πειραματική Πορεία  Γεμίζουμε το ποτήρι ζέσεως με νερό.  Γεμίζουμε τους 3 δοκιμαστικούς σωλήνες με νερό και αφού τους αντιστρέψουμε τους εισάγουμε στο ποτήρι ώστε να μην έχουν καθόλου αέρα.  Προσθέτουμε στο ποτήρι ένα μικρό κομμάτι CaC 2.  Εγκλωβίζουμε το αέριο ακετυλένιο που παράγεται στους δοκιμαστικούς ως εξής:  Γεμίζουμε τον 1 ο πλήρως με αέριο.  Βάζουμε τη μισή ποσότητα αερίου στον 2 ο.  Βάζουμε μικρή ποσότητα αερίου στον 3 ο.  Πλησιάζουμε κάθε σωλήνα σε φλόγα και παρατηρούμε την καύση.

49 Μεταβολή φάσεων και διατήρηση ιδιοτήτων 9 ο Πείραμα Όργανα – Συσκευές  Πλαστική φιάλη νερού (18,9L)  Οδοντογλυφίδα  Αναπτήρας Αντιδραστήρια  Οινόπνευμα

50 Μεταβολή φάσεων και διατήρηση ιδιοτήτων 9 ο Πείραμα Πειραματική πορεία  Στην πλαστική φιάλη εισάγουμε 30 ml οινοπνεύματος  Ανακινούμε τη φιάλη για εξάτμιση του οινοπνεύματος  Βάζουμε φωτιά στην οδοντογλυφίδα  Εισάγουμε (με προσοχή) την οδοντογλυφίδα στη φιάλη

51 Διαπίστωση…

52 Βιβλιογραφία 1. Κ. ΓΙΟΥΡΗ ΤΣΟΧΑΤΖΗ, Διδακτική Πειραμάτων Χημείας, Εκδόσεις Ζήτη 2000 2. ΣΙΔΕΡΗ ΜΗΤΣΙΑΔΗ, Οδηγός Πειραμάτων Χημείας, Σαββάλας 1994 3. ΛΙΟΔΑΚΗΣ, ΓΑΚΗΣ, Εργαστηριακός Οδηγός Χημείας Α΄ Λυκείου, ΟΕΔΒ Αθήνα 4. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, Χημεία ένα συναρπαστικό παιχνίδι, Εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη 2005 5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΠΠΕ 18, Διδασκαλία Πειραμάτων Χημείας, Αθήνα 1999 6. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Χημεία και Καθημερινή ζωή, Εκδόσεις Κάτοπτρο