Γ ΕΩΠΟ ΝΙΚΟ Π ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Α ΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΗΡΟΤΡΟΦΙΑΣ & ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΤΑ ΒΑΣΙΛΙΚΑ ΚΕΛΙΑ ΕΥΠΡΑΞΙΑ ΠΑΛΙΑΚΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ.

Παρουσίαση με θέμα: "Γ ΕΩΠΟ ΝΙΚΟ Π ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Α ΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΗΡΟΤΡΟΦΙΑΣ & ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΤΑ ΒΑΣΙΛΙΚΑ ΚΕΛΙΑ ΕΥΠΡΑΞΙΑ ΠΑΛΙΑΚΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Γ ΕΩΠΟ ΝΙΚΟ Π ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Α ΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΗΡΟΤΡΟΦΙΑΣ & ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΤΑ ΒΑΣΙΛΙΚΑ ΚΕΛΙΑ ΕΥΠΡΑΞΙΑ ΠΑΛΙΑΚΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΜΕΛΟΣ ΔΕΠ: ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΧΑΡΙΖΑΝΗΣ

2 Τα άτομα της κοινωνίας των μελισσών Η εργάτρια Είναι το μικρότερο σε μέγεθος άτομο του μελισσιού. Έχει κοντή κοιλιά, μακριά φτερά, μακριά προβοσκίδα και κεντρί. Έχει όργανα για να συλλέγει και να μεταφέρει νερό, νέκταρ και γύρη, και αδένες που μεταξύ άλλων παράγουν βασιλικό πολτό και κερί. Η εργάτρια είναι μη γόνιμο θηλυκό και έχει ατροφικό αναπαραγωγικό σύστημα. Σε εποχές έντονης δραστηριότητας, άνοιξη και καλοκαίρι, ζει το πολύ 45 μέρες ενώ το χειμώνα μέχρι και 6 μήνες. Ουσιαστικά κύρια αποστολή της είναι η ενασχόληση με όλες τις εργασίες του μελισσιού, εξού και το όνομά της.

3 Τα άτομα της κοινωνίας των μελισσών Ο κηφήνας Είναι το αρσενικό άτομο του μελισσιού. Έχει κοντή προβοσκίδα, μεγάλα μάτια, φαρδιά κοιλιά και θώρακα. Σε αντίθεση με την εργάτρια δεν έχει κεντρί ούτε όργανα συλλογής τροφής και παραγωγής κεριού. Το αναπαραγωγικό του σύστημα ωριμάζει 12 μέρες μετά την έξοδό του από το κελί και παράγει έως και 10.000.000 σπερματοζωάρια. Κύρια αποστολή του είναι η γονιμοποίηση της βασίλισσας. Έτσι όταν το νέκταρ σπανίζει, οι εργάτριες απομακρύνουν τους κηφήνες από το μελίσσι και τους αφήνουν να πεθάνουν από την πείνα. Ζει το πολύ 2 μήνες.

4 Τα άτομα της κοινωνίας των μελισσών Η βασίλισσα Είναι το πιο μεγαλόσωμο άτομο του μελισσιού. Οι χρωματισμοί και η μακρύτερη κοιλιά την κάνουν να μοιάζει με σφήκα και να ξεχωρίζει εύκολα από τις πιο μικρόσωμες εργάτριες και τους χοντροφτιαγμένους κηφήνες. Δεν έχει όργανα για συλλογή γύρης ούτε κηρογόνους αδένες για παραγωγή κεριού όπως η εργάτρια. Το κεντρί της το χρησιμοποιεί για να σκοτώσει τις αδελφές της βασίλισσες και σχεδόν ποτέ εναντίον του ανθρώπου. Η βασίλισσα μέχρι 4 χρόνια και μένει διαρκώς μέσα στην κυψέλη. Πετά έξω απ’ αυτή μόνο δύο φορές στη ζωή της, μία για να γονιμοποιηθεί και μία για να σμηνουργήσει. Αν βρεθεί από άλλη αιτία έξω από την κυψέλη, δεν μπορεί να επιστρέψει σ’ αυτήν. Κάθε μελίσσι έχει μία μόνο βασίλισσα, που είναι το μοναδικό γόνιμο θηλυκό άτομο του μελισσιού και μαζί η μητέρα όλου του πληθυσμού. Δε συλλέγει τροφή ούτε ασχολείται με άλλες εργασίες. Κύρια αποστολή της είναι η ωοτοκία.

5 Το κτίσιμο των κηρηθρών Οι κηρήθρες κατασκευάζονται από κερί, το οποίο παράγεται από τους κηρογόνους αδένες της εργάτριας μόνο μέλισσας, και είναι αρχικά διαυγές υγρό που στερεοποιείται αμέσως. Για να δραστηριοποιηθούν οι κηρογόνοι αδένες απαιτούνται υψηλές θερμοκρασίες και αφθονία σε νέκταρ, μέλι και γύρη. Κάθε κηρήθρα αποτελείται από πολυάριθμα εξαγωνικά διαμερίσματα, τα κελιά, τα οποία διακρίνονται σε εργατικά, κηφηνοκελιά και βασιλικά κελιά. Στα κελιά αυτά αποθηκεύονται οι τροφές και εκτρέφεται ο γόνος. Στα εργατικά κελιά εκτρέφονται οι καινούριες εργάτριες, στα κηφηνοκελιά οι καινούριοι κηφήνες και στα βασιλικά κελιά οι καινούριες βασίλισσες. Το εξαγωνικό σχήμα των κελιών είναι το πιο εργονομικό για την κατασκευή των κηρηθρών. Τα κυκλικά, οκταγωνικά ή πενταγωνικά κελιά αφήνουν κενά μεταξύ τους, ενώ τα τριγωνικά και τα τετραγωνικά έχουν μεγαλύτερη περίμετρο και άρα απαιτούν περισσότερο κερί για την κατασκευή τους. Το εξαγωνικό σχήμα των κελιών παρέχει οικονομία στο κερί, αξιοποιεί καλύτερα το χώρο και δίνει σταθερότητα και αντοχή στην κηρήθρα. Κάθε κιλό κηρήθρας κρατά μέχρι και 22 κιλά μέλι. Η κατασκευή των κηρηθρών γίνεται κατά τμήματα από ομάδες εργατριών που κρέμονται από κάποιο σταθερό σημείο σαν κρόσσια. Τα τμήματα αυτά μεγαλώνουν με την πάροδο της εργασίας και τελικά ενώνονται μεταξύ τους σ’ ένα ομοιόμορφο σύνολο.

6 Τα είδη των κελιών Εργατικά κελιά : Είναι τα κελιά όπου εκτρέφονται οι εργάτριες μέλισσες. Είναι οριζόντια, με διάμετρο περίπου 5 mm. Η διάμετρος αυτή μικραίνει κάθε φορά που μία μέλισσα εκκολάπτεται από ένα κελί, αφού αφήνει πίσω της τα εκδύματά της. Τα εργατικά κελιά μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εκτός από την ανάπτυξη των μελισσών και για την αποθήκευση τροφών, μελιού και γύρης. Κηφηνοκελιά : Είναι τα κελιά από τα οποία εκκολάπτονται οι κηφήνες. Είναι οριζόντια με διάμετρο περίπου 6 mm. Τα κέρινα καλύμματά τους είναι ελαφρώς ανασηκωμένα, σε σχέση με τα εργατικά, πράγμα το οποίο οφείλεται στη διαφορά μεγέθους μεταξύ προνύμφης μέλισσας και κηφήνα. Στα κηφηνοκελιά αποθηκεύεται επίσης μέλι, αλλά όχι γύρη.

7 Τα είδη των κελιών Βασιλικά κελιά : Είναι τα κελιά από τα οποία εκκολάπτονται οι βασίλισσες. Είναι κατακόρυφα, παράλληλα με την κηρήθρα, με διάμετρο περίπου 9 mm. Παρουσιάζονται στην κυψέλη σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα και έτσι διακρίνονται σε :  βασιλικά κελιά διάσωσης, όταν το μελίσσι προσπαθεί να αντικαταστήσει τη βασίλισσά του που χάθηκε ξαφνικά.  βασιλικά κελιά αντικατάστασης, όταν το μελίσσι αποφασίζει να αντικαταστήσει μία προβληματική βασίλισσα, λόγω ηλικίας, ασθένειας ή άλλων.  βασιλικά κελιά σμηνουργίας, όταν το μελίσσι πρόκειται να σμηνουργήσει, δηλαδή να πολλαπλασιαστεί.

8 Τεχνητά Βασιλικά Κελιά Όταν όμως δημιουργήθηκε η ανάγκη παραγωγής βασιλισσών καθώς και μεγαλύτερης ποσότητας βασιλικού πολτού ξεκίνησε και η κατασκευή τεχνητών βασιλικών κελιών έτσι ώστε να έχουν παραγωγικό αποτέλεσμα οι παραπάνω εργασίες.

9 Τα τεχνητά βασιλικά κελιά μπορούν να κατασκευαστούν από κερί, από πλαστικό ή ακόμα κι από γυαλί. Οι διαστάσεις τους πρέπει να είναι 9 mm η διάμετρος και 8-10mm το βάθος.

10 Τα κέρινα βασιλικά κελιά κατασκευάζονται από λευκό αγνό κερί και πωλούνται στα καταστήματα μελισσοκομίας. Εύκολα όμως μπορεί να τα κατασκευάσει και ο μελισσοκόμος μόνος του. Υπάρχουν δύο τρόποι κατασκευής: 1) η εμβάπτιση δακτυλωτών καλουπιών σε ζεστό κερί και 2) η έκχυση ζεστού κεριού.

11 1) Eμβάπτιση δακτυλωτών καλουπιών σε ζεστό κερί Στην πρώτη μέθοδο ο μελισσοκόμος μπορεί να φτιάξει ένα καλούπι από ξύλο με διάμετρο 0,95 cm. Χρειάζεται μια μικρή λίμα και γυαλόχαρτο για να λειάνει και να σχηματίσει την απαιτούμενη φόρμα. Η φόρμα θα πρέπει να φτιάχνεται από σκληρό ξύλο ώστε να αντέχει, να μη φουσκώνει και να μην πετάει ακίδες από το βούτηγμα στο νερό, όπου πρέπει να βουτιέται όταν φτιάχνονται τα κελιά. Το κερί λιώνεται, αλλά χρειάζεται αρκετή προσοχή γιατί είναι εύφλεκτο. Η ξύλινη φόρμα βουτιέται για 10’ τουλάχιστον στο κρύο νερό και μετά στο ζεστό κερί σ’ ένα βάθος ενός πόντου (1 cm) και εξάγεται γρήγορα για να κρυώσει. Το βούτηγμα στο κερί επαναλαμβάνεται 3-4 φορές σε βάθος πάντα μικρότερο του 1cm. Με αυτό τον τρόπο φτιάχνεται μια βάση κελιού αρκετά ανθεκτική και χοντρή με χείλη λεπτά που θα μπορέσουν εύκολα να δουλέψουν οι μέλισσες καθώς θα το επιμηκύνουν. Μεγάλοι βασιλοτρόφοι έχουν φτιάξει και εργάζονται με μια σειρά από 20-30 καλούπια ταυτόχρονα. Το σκεύος που λιώνεται το κερί είναι μονωμένο και η θερμοκρασία του κεριού ελέγχεται με θερμόμετρο

12 2) H έκχυση ζεστού κεριού Στην δεύτερη μέθοδο θερμαίνουμε ελαφρώς μικρές ποσότητες κεριού και το ρίχνουμε στις θήκες του καλουπιού σιλικόνης υψηλών θερμοκρασιών. Μετά από πέντε λεπτά τα κελιά είναι έτοιμα. Χρειάζεται προσοχή στην έκχυση του ζεστού κεριού ώστε να μην εγκλωβίζονται φυσαλίδες αέρα. Όταν γεμίσουμε τις θήκες των κελιών καλύπτουμε κατά μήκος και κατά πλάτος την πάνω επιφάνεια του καλουπιού, ώστε να ενισχύσουμε με περισσότερο κερί τις βάσεις των κελιών. Η απόσπαση των κελιών από την κέρινη επικάλυψη είναι εύκολη. Ό,τι περισσεύει το ξαναλυώνουμε. Το υλικό του καλουπιού είναι τέτοιο που, μόλις κρυώσει και στερεοποιηθεί το κερί, διαχωρίζεται. Η σιλικόνη είναι εύκαμπτη ώστε να αποσπώνται τα κελιά με πίεση από το κάτω μέρος...

13 (+) Για την κατασκευή τους χρησιμοποιείται φυσική πρώτη ύλη. (+) Μπορούν να κατασκευαστούν από τον ίδιο τον μελισσοκόμο. (+) Γίνονται με περισσότερη ευκολία αποδεκτά από τις μέλισσες. (-) Είναι πιο ευαίσθητα στους χειρισμούς και στις συνθήκες αποθήκευσης. (-) Αλλοιώνονται με το πέρασμα του χρόνου. (-) Αναγκαία η χρήση ξύλινης βάσης πριν την τοποθέτηση τους πάνω στις βέργες. (-) Συνήθως δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των κέρινων τεχνητών βασιλικών κελιών είναι τα ακόλουθα :

14 (+) Είναι πολύ ανθεκτικά στους χειρισμούς και στις συνθήκες αποθήκευσης. (+) Δεν είναι αναγκαία η χρήση βάσης. (+) Μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν αφού πρώτα καθαριστούν. (-) Χρήση πλαστικού ή γυαλιού τα οποία είναι μη φυσικά προϊόντα και ξένα προς τις μέλισσες. (-) Πρέπει να παραμείνουν πολύ καιρό σε μία κυψέλη για να γίνουν αποδεκτά από τις μέλισσες. Ενώ αντίστοιχα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των πλαστικών και των γυάλινων τεχνητών βασιλικών κελιών είναι τα εξής:

15 Διαδικασία που ακολουθείται για την είσοδο των βασιλικών κελιών στην κυψέλη Αρχικά τοποθετούνται από 15 έως 30 τεχνητά βασιλικά κελιά με ή χωρίς βάση σε μεταλλική ή ξύλινη βέργα (πήχη) ανάλογα με το είδος του κελιού που θα χρησιμοποιήσουμε και την παραγωγική κατεύθυνση που θα ακολουθήσουμε. Με άλλα λόγια αν πραγματοποιήσουμε βασιλοτροφία μπορούμε να τοποθετήσουμε μέχρι και 20 κελιά ενώ αν θέλουμε να παράξουμε βασιλικό πολτό τοποθετούμε μέχρι και 30 κελιά ανά πήχη.

16 Στη συνέχεια στερεώνουμε μία έως τρεις τέτοιες βέργες σε ένα πλαίσιο ώστε οι αποστάσεις μεταξύ τους να είναι 5 cm. Ο αριθμός των πήχεων που θα τοποθετήσουμε σχετίζεται με την εργασία που θέλουμε να πραγματοποιήσουμε.

17 Τέλος, τοποθετούμε το πλαίσιο μέσα στην κυψέλη.