ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΚΡΑΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Καθηγήτρια Χαριτινη ΔΙΠΛΑ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΚΡΑΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Καθηγήτρια Χαριτινη ΔΙΠΛΑ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΚΡΑΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Καθηγήτρια Χαριτινη ΔΙΠΛΑ

2 Εισαγωγή. Εννοιολογικά χαρακτηριστικά Υποχρέωση του Κράτους να μεριμνά για τους πολίτες του Υποχρέωση του Κράτους να τους εξασφαλίζει και να τους προστατεύει από σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ευθύνη του κράτους να τους προστατεύει από εγκληματικές συμπεριφορές όπως η γενοκτονία, τα εγκλήματα πολέμου, η εθνοκάθαρση και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας Η υποχρέωση αυτή πηγάζει και είναι εγγενής προς την κυριαρχία του Κράτους. Εσωτερική και εξωτερική κυριαρχία Η ευθύνη αυτή συνεπάγεται ότι εφόσον το Κράτος δεν θέλει ή δεν μπορεί η ακόμη αν το ίδιο προβαίνει σε αυτές τις απαγορευμένες εγκληματικές πράξεις, η ευθύνη μετατοπίζεται στη διεθνή κοινότητα, η οποία έχει την υποχρέωση να παρέμβει για να την φέρει σε πέρας δια μέσου του συστήματος συλλογικής ασφάλειας σύμφωνα με τον Χάρτη των ΗΕ (Κεφ. 6, 7 και 8)

3 Η πορεία της έννοιας στα ΗΕ και η μεταβολή της σε νομική υποχρέωση. Τα κείμενα αναφοράς Διεθνής Επιτροπή για την επέμβαση και την κρατική κυριαρχία - 2001.Η έννοια της ασφάλειας μετατοπίζεται από την διάσταση της ασφάλειας του κράτους προς την κατεύθυνση της ασφάλειας υπέρ των πολιτών (Human Security βλέπε επόμενη διαφάνεια) Έκθεση Επιτροπής Υψηλού Επίπεδου για τις απειλές, τις προκλήσεις και αλλαγές,«Ένας ασφαλέστερος κόσμος: κοινή μας ευθύνη 2004 Έκθεση του ΓΓ των ΗΕ 2005, «Για ευρύτερη ελευθερία: προς ανάπτυξη, ασφάλεια και ανθρώπινα δικαιώματα για όλους 2005 Καταληκτικό κείμενο της Παγκόσμιας Συνόδου Κορυφής των ΗΕ 2005 (παρ. 138-139)

4 Η έννοια της ανθρώπινης ασφάλειας Ορισμός την Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την ανθρώπινη ασφάλεια («Human Security Now, Report CHS: 2003: 4 “...to protect the vital core of all human lives in ways that enhance human freedoms and human fulfillment. Human security means protecting fundamental freedoms – freedoms that are the essence of life. It means protecting people from critical (severe) and pervasive (widespread) threats and situations. It means using processes that build on people’s strengths and aspirations. It means creating political, social, environmental, economic, military and cultural systems that together give people the building blocks of survival, livelihood and dignity.” The Commission on Human Security was established in January 2001 in response to the UN Secretary General’s call at the 2000 Millennium Summit for a world “free from want” and “free from fear.” The Commission consisted of twelve prominent international figures, including Mrs. Sadako Ogata (former UN High Commissioner for Refugees) and Professor Amartya Sen (1998 Nobel Economics Prize Laureate)

5 Paragraphs 138-139 of the World Summit Outcome Document Heads of state and government agreed to the following text on the Responsibility to Protect in the Outcome Document of the High-level Plenary Meeting of the General Assembly in September 2005 138. Each individual State has the responsibility to protect its populations from genocide, war crimes, ethnic cleansing and crimes against humanity. This responsibility entails the prevention of such crimes, including their incitement, through appropriate and necessary means. We accept that responsibility and will act in accordance with it. The international community should, as appropriate, encourage and help States to exercise this responsibility and support the United Nations in establishing an early warning capability. 139. The international community, through the United Nations, also has the responsibility to use appropriate diplomatic, humanitarian and other peaceful means, in accordance with Chapters VI and VIII of the Charter, to help protect populations from genocide, war crimes, ethnic cleansing and crimes against humanity. In this context, we are prepared to take collective action, in a timely and decisive manner, through the Security Council, in accordance with the Charter, including Chapter VII, on a case-by-case basis and in cooperation with relevant regional organizations as appropriate, should peaceful means be inadequate and national authorities manifestly fail to protect their populations from genocide, war crimes, ethnic cleansing and crimes against humanity. We stress the need for the General Assembly to continue consideration of the responsibility to protect populations from genocide, war crimes, ethnic cleansing and crimes against humanity and its implications, bearing in mind the principles of the Charter and international law. We also intend to commit ourselves, as necessary and appropriate, to helping States build capacity to protect their populations from genocide, war crimes, ethnic cleansing and crimes against humanity and to assisting those which are under stress before crises and conflicts break out. 140. We fully support the mission of the Special Adviser of the Secretary-General on the Prevention of Genocide.

6 Το περιεχόμενο της υποχρέωσης/ευθύνης προστασίας και η υλοποίηση του Κάθε κράτος φέρει την ευθύνη να προστατεύει τους πολίτες στο έδαφος του από μαζικες εγκληματικές αγριότητες Σε περίπτωση που αυτό δεν επιτυγχάνεται, τα Κράτη δεν μπορούν να επικαλεστούν την εθνική τους κυριαρχία ώστε να παρεμποδίσουν την επέμβαση της διεθνούς κοινότητας Είναι γενικώς αποδεκτό ότι η επέμβαση αυτή μπορεί να λάβει την μορφή ειρηνικών μεθόδων ( διπλωματικά, ανθρωπιστικά και ειρηνικά μέσα που αναφέρονται στα κεφ. 6 και 8 του χάρτΗΕ) θεσμικά μέσω του ΣΑ (καταληκτικό κείμενο). Αλλά κατά μια άποψη και τα Κράτη μεμονωμένα Η ευθύνη προστασίας εμπεριέχει τρεις συνιστώσες. Ευθύνη πρόληψης, ευθύνη αντίδρασης και ευθύνη οικοδόμησης ( βλέπε B. Boutros-Ghali “An Agenda for Peace: preventive diplomacy, peacemaking and peacekeeping”, 1992) Για να φέρουν σε πέρας την ευθύνη προστασίας που έχει μετακυλυθεί σε αυτά, τα τρίτα κράτη και οι διεθνείς θεσμοί μπορούν/οφείλουν; να επέμβουν μέσω του συστήματος συλλογικής ασφάλειας των ΗΕ και με εξαναγκαστικά μέτρα που περιλαμβάνουν χρήση βίας.

7 Το ερώτημα αν αυτό μπορεί να γίνει και μεμονωμένα η συλλογικά με «ομάδες των προθύμων» ή άλλα συμμαχικά σχήματα, δηλαδή εξωθεσμικά απαντήθηκε με διαφορετικούς τρόπους. Η Επιτροπή για την επέμβαση κα την κυριαρχία αποφάνθηκε θετικά υπό προϋποθέσεις, η Επιτροπή υψηλών αξιωματούχων και η Έκθεση του Γενικού Γραμματέα In Larger Freedom την αποκλείουν, ενώ στο Καταληκτικό κείμενο της Συνόδου Κορυφής δεν φαίνεται να απορρίπτεται ρητώς. Πάντως όλοι συμφωνούν ότι προτεραιότητα έχει πάντα η θεσμική απάντηση μέσω των ΗΕ, ενδεχομένως σε συνεργασία με τους περιφερειακούς θεσμούς. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν την υποχρέωση να παρέμβουν βάσει της ευθύνης προστασίας; Εάν δεχτούμε την μετακύλυση της ευθύνης σε περίπτωση αποτυχίας η άρνησης να την φέρει σε πέρας το ενδιαφερόμενο Κράτος στα υπόλοιπα μέλη της διεθνούς κοινότητας (erga omnes), ενώ από την άλλη δεχόμαστε ότι επέμβαση με στρατιωτικά μέτρα καταστολής δεν μπορεί να γίνει παρά μόνον μέσα από το πλαίσιο του παγκοσμίου συστήματος συλλογικής ασφάλειας, η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι θετική. (Πάντως αναφέρεται στο καταληκτικό κείμενο ότι η κάθε περίπτωση να εξετάζεται ξεχωριστά πριν αποφασιστεί η ανάληψη συλλογικής δράσης…)

8 Το τελευταίο ερώτημα είναι εάν η παραβίαση της υποχρέωσης της ευθύνης των ΗΕ, που ασκείται μέσω των εξουσιών του ΣΑ, εάν αυτό δεν μπορέσει να καταλήξει σε απόφυση για επέμβαση λόγω της μη συμφωνίας μεταξύ των μόνιμων μελών, έχει ως συνέπεια να επιτραπεί στη ΓΣ η σε άλλους θεσμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ, Αφρικανική Ένωση) ‘η ακόμη και σε μεμονωμένα κράτη η ομάδες κρατών να επέμβουν μονομερώς με εξαναγκαστικά μέτρα που συνεπάγονται χρήση βίας (Κόσσοβο) Παράδειγμα χρήσης της έννοιας της ευθύνης προστασίας από το ΣΑ για να επιτρέψει παρέμβαση με χρήση βίας στη Λιβύη 2011 ( Ψήφισμα S/RES/1973) grotesque01@gmail.com