ΠΡΑΣΙΝΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Ν.ΝΙΚΗΤΑΚΟΣ καθηγητής Δ.Παπαχρήστος υπ.Διδάκτορας Πανεπιστήμιο Αιγαίου ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Α ΙΓΑIΟΥ & ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Τ.Τ. Τμήματα Ναυτιλίας και.

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΡΑΣΙΝΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Ν.ΝΙΚΗΤΑΚΟΣ καθηγητής Δ.Παπαχρήστος υπ.Διδάκτορας Πανεπιστήμιο Αιγαίου ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Α ΙΓΑIΟΥ & ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Τ.Τ. Τμήματα Ναυτιλίας και."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΡΑΣΙΝΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Ν.ΝΙΚΗΤΑΚΟΣ καθηγητής Δ.Παπαχρήστος υπ.Διδάκτορας Πανεπιστήμιο Αιγαίου ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Α ΙΓΑIΟΥ & ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Τ.Τ. Τμήματα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών & Μηχ. Αυτοματισμού ΤΕ 2 η Διάλεξη

2 Σκοπός Διάλεξης Σκοπός της δεύτερης διάλεξης είναι η παράθεση εννοιών, ορισμών και παραδειγμάτων σχετικά με την εκπομπή ρύπων, της κλιματικής αλλαγής, του φαινόμενου του θερμοκηπίου, τις επιδράσεις της ναυτιλίας στο περιβάλλον, το πρότυπο της «πράσινης ναυτιλίας», τις τεχνολογίες μείωσης εκπομπών, τις μεθοδολογίες & στρατηγικές του ΙΜΟ για βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης των πλοίων και ελάττωσης των ρύπων

3 Έννοιες κλειδιά Κατηγορίες ναυτιλίας Πρωτόκολλο του Κιότο Φαινόμενο θερμοκηπίου Αέρια θερμοκηπίου Κλιματική αλλαγή Αέρια ρύπανση από πλοία Λειτουργική ρύπανση Απόβλητα πλοίων «Πράσινη Ναυτιλία» Τεχνολογίες ελέγχου εκπομπής ρύπων ΙΜΟ

4 Πράσινη Ναυτιλία η Ναυτιλία είναι συνδυασμός επιστήμης και τέχνης η ναυτιλία είναι μία από τις πιο διεθνοποιημένες βιομηχανίες και μία από τις σπουδαιότερες παγκόσμιες οικονομικές δραστηριότητες Η ελληνική ναυτιλία είναι μία από τις σημαντικότερες παγκοσμίως δυνάμεις στο χώρο των θαλάσσιων μεταφορών (7 η θέση)

5 Πράσινη Ναυτιλία

6

7 Η ναυτιλία διακρίνεται γενικά σε δύο κατηγορίες: Ακτοπλοΐα, κατά την οποία έχουμε επαφή για μεγάλα χρονικά διαστήματα με την στεριά και Ποντοπόρος όπου αντίθετα για μεγάλα χρονικά διαστήματα δεν έχουμε οπτική επαφή με στεριά Η διάκριση αυτή είναι σημαντική για την όποια περιβαλλοντική πολιτική μπορεί να ακολουθηθεί στην ναυτιλία Ο λόγος είναι ότι στην ποντοπόρο ναυτιλία έχουμε μία διεθνή δραστηριότητα με πολύπλοκη δομή και άρα δεν υπάρχει η δυνατότητα να χρεωθούν οι όποιοι ρύποι σε μία εθνική οικονομία και κράτος (χώρα σημαίας, οικονομικού ελέγχου, χώρος φόρτωσης/εκφόρτωσης)

8 Πράσινη Ναυτιλία Πρωτόκολλο του Κιότο είναι μία διεθνής συμφωνία η οποία προέκυψε από τη σύμβαση «Πλαίσιο για τις κλιματικές αλλαγές του ΟΗΕ» και θεωρείτε ως το σημαντικότερο έγγραφο για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών, καθώς περιλαμβάνει τη δέσμευση που έχουν αναλάβει οι βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες για περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά την περίοδο 2008-12 σε ποσοστό 5.2% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Τα κράτη της ΕΕ πρέπει να μειώσουν τα αέρια του θερμοκηπίου κατά 8% περίπου κατά την ίδια περίοδο.

9 Πράσινη Ναυτιλία Γεωγραφική απεικόνιση των κρατών σε σχέση με το πρωτόκολλο του Κιότο. Πράσινο χρώμα: κράτη που επικύρωσαν το πρωτόκολλο, Κόκκινο χρώμα: χώρες που δεν το επικύρωσαν, γκρι χρώμα: χώρες που δεν έχουν πάρει θέση (πηγή: Kyoto Protocol participation map 2009).

10 Πράσινη Ναυτιλία η ναυτιλία ευθύνεται για την εκπομπή ενός εκατομμυρίου τόνου CΟ 2 και άλλων αερίων του φαινόμενου του θερμοκηπίου

11 Πράσινη Ναυτιλία Κλιματική αλλαγή είναι η μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε φυσικές διαδικασίες καθώς και σε ανθρώπινες δραστηριότητες, διακρίνοντας από την κλιματική μεταβλητότητα που έχει φυσικά αίτια και επιπτώσεις στο κλίμα. Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε επίσης στη μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα.

12 Πράσινη Ναυτιλία Μέσες ταχύτητες ανέμων των τυφώνων του Ατλαντικού Ωκεανού (πηγή: Adapted from Land sea et al., 1996) (πηγή: Adapted from Land sea et al., 1996)

13 Πράσινη Ναυτιλία Φαινόμενο Θερμοκηπίου χαρακτηρίζεται το φαινόμενο θέρμανσης που παρατηρείται στη Φύση κατά την οποία η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη συμβάλλει στη θέρμανση του. Το καθοριστικό χαρακτηριστικό του θερμοκηπίου είναι η ικανότητα της ατμόσφαιρας να εγκλωβίζει και να ανακυκλώνει την ενέργεια που φεύγει από την επιφάνεια της Γης με αποτελέσματα την υπερθέρμανση του πλανήτη.

14 Πράσινη Ναυτιλία Ανθρώπινη δραστηριότητα ->Φαινόμενο θερμοκηπίου Ανθρώπινη δραστηριότητα -> Φαινόμενο θερμοκηπίου αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου καθώς και στην έκλυση άλλων ιχνοστοιχείων, όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC's)χλωροφθοράνθρακες αύξηση στη συγκέντρωση αρκετών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ ειδικότερα στην περίπτωση του διοξειδίου του άνθρακα, η αύξηση αυτή ήταν 31% την περίοδο 1750-199817501998 ¾ της ανθρωπογενούς παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα, οφείλεται σε χρήση ορυκτών καυσίμων

15 Πράσινη Ναυτιλία

16 διοξείδιο του άνθρακα (CΟ 2 ) μεθάνιο (CH 4 ) υποξείδιο του αζώτου(N 2 O) και χλωροφθοράνθρακες (CFCs)

17 Πράσινη Ναυτιλία Αέριο Ατμοσφαιρική συγκέντρωση πριν 100 χρόνια (ppb) Σημερινή ατμοσφαιρική συγκέντρωση (ppb) Μέσος χρόνος παραμονής στην ατμόσφαιρα (έτη) Σχετική δυναμικότητα (σε ορίζοντα 100 ετών) διοξείδιο του άνθρακα (CΟ 2 ) 290.000370.0001001 μεθάνιο (CH 4 ) 9001700129 υποξείδιο του αζώτου(N 2 O) 285310120320 χλωροφθοράνθρακες (CFCs) 0360-10012500 Πίνακας 1. Τα σημαντικότερα αέρια του θερμοκηπίου (πηγή: Αμπελιώτης, 2008)

18 Πράσινη Ναυτιλία Η συμβολή της ναυτιλίας στο φαιν. θερμοκηπίου: από τα πλοία παράγονται 870 εκατ. τόνους ή το 2.7% της παγκόσμιας παραγωγής CO 2 (2007) οι εκπομπές αέριων ρύπων από τα πλοία αποτελούν την βασική περιβαλλοντική επίπτωση της ναυτιλίας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου το πιο σημαντικό αέριο που εκπέμπεται από τα πλοία είναι το CO 2 και υπολογίζεται στα πλοία αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και μείωση των εκπομπών ρύπων από 25% έως 75% μέσω τεχνικών και λειτουργικών μέτρων

19 Πράσινη Ναυτιλία Σύγκριση εκπομπών Co 2 στις μεταφορές βάση: γραμμάρια / τόνο = χιλιόμετρο (πηγή: ΝΤΜ, Σουηδία)

20 Πράσινη Ναυτιλία Οι επιπτώσεις της ναυτιλίας στα 4 κυριότερα αέρια του φαινόμενου του θερμοκηπίου (πηγή: Second IMO GHG Study 2009)

21 Πράσινη Ναυτιλία Οι εκπομπές αερίων ρύπων από τα πλοία έχουν επιπτώσεις: στα επίπεδα όζοντος (κλίμα, επιπτώσεις στην υγεία), θειικού άλατος (οξυνισμός, κλίμα, επιπτώσεις στην υγεία) νιτρικού άλατος (ευτροφισμός) NO 2 (ρύπανση, όζον προδρόμων και νιτρικό άλας) NMVOCs (ρύπανση, όζον) SO 2 (ρύπανση, θειικό άλας προδρόμων) μεθάνιο CH 4 (κλίμα) και αερολύματα (ρύπανση, κλίμα)

22 Πράσινη Ναυτιλία Αναπαράσταση των εκπομπών αερίων από τα πλοία παγκοσμίως (πηγή : OECD, Globalisation, Transport and the Environment, 2008) (πηγή : OECD, Globalisation, Transport and the Environment, 2008)

23 Πράσινη Ναυτιλία Λόγω των επιπτώσεων στην παγκόσμια υγεία από την ρύπανση που προκαλεί η ναυτιλία, τέθηκαν κανονισμοί για την πρόληψη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τα πλοία που υιοθετήθηκαν στο πρωτόκολλο του 1997, MARPOL 73/78 και συμπεριλαμβάνονται στο παράρτημα VI της αντίστοιχης Συνθήκης

24 Πράσινη Ναυτιλία Οι κανονισμοί του παραρτήματος VI της MARPOL για την πρόληψη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τα πλοία τέθηκαν σε ισχύ το Μάιο του 2005 και μέχρι τώρα έχουν επικυρωθεί από 53 χώρες, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 81.88% της ακαθάριστης χωρητικότητας του στόλου της παγκόσμιας εμπορικής ναυτιλίας

25 Πράσινη Ναυτιλία της συνθήκης του 1997, οδήγησε στο αναθεωρημένο παράρτημα VI που υιοθετήθηκε τον Οκτώβριο του 2008 δηλ. το MEPC.176 Οι κύριες αλλαγές που υιοθετήθηκαν στο παράρτημα VI της MARPOL βλέπουν μια σταδιακή μείωση των εκπομπών οξειδίων (SOx) θείου από τα πλοία, αρχικά με μείωση στο 3.50% το 2012 από το 4.50% που βρισκόταν, και κατόπιν σταδιακά σε 0.50%, το 2020, υπό την αίρεση εφόσον είναι εφικτό να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2018

26 Πράσινη Ναυτιλία Τα εφαρμόσιμα όρια στις περιοχές ελέγχου εκπομπής θείου (SECAs) θα μειωθούν στο 1.0 %, στις 1/7/2010 από αυτό που βρίσκονταν δηλ. στο 1.5 %, και θα οδηγηθούν σε επιπλέον μείωση σε 0.10 %, το 2015. Οι προοδευτικές μειώσεις των εκπομπών οξειδίων (NOx) αζώτου από τις θαλάσσιες μηχανές συμφωνήθηκαν επίσης, με τους πιο αυστηρούς ελέγχους στις αποκαλούμενες μηχανές «σειρά ΙΙΙ», που κατασκευάστηκαν και εγκαταστάθηκαν στα πλοία μετά την 1/1/2016, λειτουργώντας στις περιοχές ελέγχου εκπομπής

27 Πράσινη Ναυτιλία «Το δεξαμενόπλοιο Prestige, ιδιοκτησία μιας offshore λιβεριανής εταιρείας με σημαία Μπαχάμες, ελληνόκτητο σύμφωνα με δημοσιεύματα, μεταφέροντας 77.000 τόνους πετρέλαιο (fuel oil) από τη Λιθουανία με προορισμό την Σιγκαπούρη, κόπηκε στη μέση αφού έχασε την ευστάθεια του λόγω καιρού, και αφού παρέμεινε ακυβέρνητο για μεγάλο χρονικό διάστημα βυθίστηκε τελικά στ' ανοιχτά των βορειοδυτικών ακτών της Ισπανίας. Το ναυάγιο πραγματοποιήθηκε όταν το πετρελαιοφόρο, που είχε παρουσιάσει μηχανική αβαρία, δεν άντεξε τα κύματα και τη μεγάλη κακοκαιρία και κόπηκε στα δύο. Ο καπετάνιος επί έξι μέρες πάλευε με τα κύματα και σε συνεργασία με σωστικά συνεργεία προσπαθούσε να σώσει το πλοίο. Από την άλλη πλευρά οι αρχές της Ισπανίας δεν έδωσαν ποτέ άδεια πλεύσης του Prestige σε ασφαλές καταφύγιο. Τελικά το πλοίο βυθίστηκε στις 19 Νοεμβρίου 2002 στα ανοικτά της Κορμπουθιόν και το φορτίο 50.000 τόνων πετρελαίου που υπήρχε στις δεξαμενές του μονοπύθμενου δεξαμενόπλοιου, διέφυγε στη θάλασσα προκαλώντας τεράστια ρύπανση.» (www.ispania.gr, access 1/10/2013).www.ispania.gr

28 Πράσινη Ναυτιλία τα ναυτικά ατυχήματα οδήγησαν στην εισαγωγή νέων κανονισμών χωρίς να σημαίνει αυτό ότι βελτιώθηκε η κατάσταση όσο αφορά την ρύπανση (τα ατυχήματα έχουν μειωθεί αριθμητικά στο 1/3 σε σχέση με τη δεκαετία του ’80) υπάρχουν και οι λειτουργικές ρυπάνσεις («ήσυχες ρυπάνσεις») που οφείλονται κυρίως σε: - λειτουργίες ρουτίνας (φόρτωση/εκφόρτωση κ.α.) - παράνομες μικρού όγκου απορρίψεις (συνήθως μείγματα πετρελαίου – νερού) και - καυσαέρια, λύματα, σκουπίδια κλπ.

29 Πράσινη Ναυτιλία Ελλάδα στην Ελλάδα η πετρελαϊκή ρύπανση αφορά τρεις περιοχές: Αιγαίο, Ιόνιο και Σαρωνικό. Ο Σαρωνικός έχει και τα περισσότερα περιστατικά κατά την χρονική περίοδο 2000- 2007 που πιθανόν οφείλετε στην ύπαρξη του λιμανιού του Πειραιά και την ταχεία ανάπτυξη του α/αΠεριοχέςΚόστος απορρύπανσης (euro/tones) 1Αιγαίο Πέλαγος88.790 2Σαρωνικός κόλπος26.779 3Ιόνιο Πέλαγος14.378

30 Πράσινη Ναυτιλία Γενικότερα, τα απόβλητα των πλοίων διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: κατάλοιπα καθαρισμών δεξαμενών φορτίου (sludge) αποχετευτικά και μη ύδατα (black - grey water) μίγματα μηχανοστασίου (bilge sludge) υφαλοχρώματα (coatings) κατάλοιπα καυσίμων (sludge) απόβλητα/σκουπίδια (garbage) καυσαέρια (air emissions) θαλάσσιο έρμα (water ballast)

31 Πράσινη Ναυτιλία Η πράσινη ανάπτυξη, οικολογία και προστασία περιβάλλοντος όλο και περισσότερο χρησιμοποιούνται ως ορολογία στη ναυτιλιακή κοινότητα, στους ναυπηγοεπισκευαστικούς φορείς και στους ερευνητές που ασχολούνται με τη Ναυπηγική επιστήμη & τεχνολογία

32 Πράσινη Ναυτιλία Πράσινη Ναυτιλία είναι η υιοθέτηση στρατηγικών μείωσης των ρύπων (CO2, SOX, NOX) στα ήδη υφιστάμενα σκάφη αλλά και σε αυτά που κατασκευάζονται. Αυτό απαιτεί έρευνα, ανάπτυξη, καινοτομία, εκπαίδευση & κατάρτιση σε θέματα όπως: ανακύκλωση θερμότητας, αριστοποίηση σκελετού πλοίου, σχεδίαση προπέλας & πηδαλίου, βελτιστοποίηση ταχύτητας και αυτόματη παρακολούθηση λειτουργιών πλοίου. Για να πραγματοποιηθούν οι προηγούμενες ανάγκες θα πρέπει να συνδυαστούν επιχειρήσεις που έχουν σχέση με: μηχανολογία, αρχιτεκτονική σκαφών (προώθηση), ναυτιλιακή διαχείριση και logistics (Green Ship Magazine, σ.5)

33 Πράσινη Ναυτιλία Τεχνολογίες ελέγχου εκπομπών σε πλοία

34 Πράσινη Ναυτιλία Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας (ΙΜΟ– International Maritime Organization) είναι ένας πολυεθνικός διακυβερνητικός οργανισμός ο οποίος επιβλέπει την σωστή και ασφαλή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ χωρών – μελών του στον τομέα της ναυσιπλοΐας. Ιδρύθηκε στην Γενεύη το 1948 ως IMCO (International Maritime Cooperation Organization) και που μετονομάστηκε σε ΙΜΟ το 1982, με έδρα το Λονδίνο. Καλύπτει τους τομείς της ασφάλειας στα πλοία και της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος από την ρύπανση που προκαλεί ο ανθρώπινος παράγοντας, κατά την διάρκεια των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων του (ΙΜΟ, http://www.imo.org/About/Pages/Default.aspx ) http://www.imo.org/About/Pages/Default.aspx

35 Πράσινη Ναυτιλία Ποσοτικοποίηση Μέτρων για την καλύτερη Διαχείριση της Ενέργειας των Πλοίων και μείωσης των ρύπων Ποσοτικοποίηση Μέτρων για την καλύτερη Διαχείριση της Ενέργειας των Πλοίων και μείωσης των ρύπων

36 Ευχαριστώ για την ακρόαση......