Η γλώσσα των ομηρικών ηρώων Jeroen Vis University of Amsterdam/ACLC.

Παρουσίαση με θέμα: "Η γλώσσα των ομηρικών ηρώων Jeroen Vis University of Amsterdam/ACLC."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η γλώσσα των ομηρικών ηρώων Jeroen Vis University of Amsterdam/ACLC

2 Στόχοι Να περιγράψετε και να αναγνωρίσετε τα κύρια χαρακτηριστικά του Μυκηναϊκού πολιτισμού Να περιγράψετε το ορθογραφικό σύστημα της Γραμμικής Β Να σχετίσετε το λεξιλόγιο και τη γραμματική της Μυκηναϊκης με νεότερες μορφές της ελληνικής

3 Περιεχόμενα Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός Επισκόπηση της γλώσσας και της ορθογραφίας Δείγματα κειμένων

4 Ο πολιτισμός Ακμή περίπου 1600-1100 π.Χ., κύρια επίκεντρα στην Πελοπόννησο, την Στερεά Ελλάδα και την Κρήτη Ονομάστηκε από το πολιτικά και οικονομικά πιο ισχυρό κέντρο της εποχής: Μυκήνες. Ένα σύνολο από αυτοτελή ‘κρατίδια’ με κοινά χαρακτηριστικά όπως το διοικητικό σύστημα, η αρχιτεκτονική, η αγγειοπλαστική και η γλώσσα. Επίκεντρο του ‘κρατιδιού’ ήταν το ανάκτορο, έδρα του ‘wanaks’ (άναξ).

5 Κύριοι αρχαιολογικοί χώροι: Πύλος, Μυκήνες, Τύρινθα, Θήβες, Κνωσός, Χανιά Κυκλώπεια τείχη, ταφικοί περίβολοι, θολωτοί τάφοι Οι Έλληνες του Τρωικού πολέμου

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15 Οι πηγές Οι ‘wanaktes’ έλεγχαν από το ανάκτορο την πολιτική και οικονομία της επικράτειας. Για το σκοπό αυτό οι γραφείς και ελεγκτές ταξίδευαν στην επικράτεια και κατέγραφαν οτιδήποτε με οικονομικό, πολιτικό ή στρατιωτικό ενδιαφέρον. Θέματα: επαγγέλματα, όπλα, έπιπλα, γαιοκτησίες και μορφές καλλιέργειας, οικοδομικά υλικά, δημογραφικά στοιχεια, κοπάδια, είδη κτηνοτροφίας, λαδοποία, μέταλλα, είδη αγγείων. Λεπτομερείς καταγραφές και τεχνικοί όροι.

16 Πινακίδες: σελιδόσχημες και φοινικόσχημες Γραμμένες σε μία όψη Αποθήκευση σε αρχειοφυλάκια Χρήση για ένα διοικητικό έτος, μετά επαναλειτουργία Διασώθηκαν χάρη στις πυρκαγιές στα ανάκτορα περίπου στα 1250 π.Χ. Συνολικά περίπου 7000 πινακίδες, οι περισσότερες από την Κνωσό (4000) και την Πύλο (1600) Επίσης επιγράφτηκαν αγγεία και σφραγίδες

17 Οι σημερινές εκδόχεις περιέχουν: 1.τον αριθμό της ταξινόμησης 2.μια φωτογραφία 3.ένα πανομοιότυπο 4.καθιερωμένη μεταγραφή 5.σχόλια

18

19

20 Η γλώσσα Γραμμικό γραφικό σύστημα, Γραμμική Α και Β Αποκρυπτογράφηση στα 1952 από τους Ventris και Chadwick Μια μορφή της ελληνικής, πράγμα που αναγνωρίζεται στη γραμματική και λεξιλόγιο, όχι στην ορθογραφία

21 Ορθογραφία 89 συλλαβογράμματα του τύπου ΣΦ ή Φ μεταγραφή κατά συνθήκην

22

23 Τα λαρυγγικά χαρακτηριστικά δε διακρίνονται, ko = [ko], [go], [k h ο]: te-o = [t h ehos], a-ke = [agei] Tα μακρά και βραχέα φωνήεντα δε διακρίνονται: e-ko-to = [hekto:r] Στις διφθόγγους με –i αποδίδεται μόνο το πώτο μέλος: di- da-ka-re = [didaskalei] Τα l και r αποδίδονται με το ίδιο συλλαβόγραμμα: do-e-ro = [dohelos], pa-ro = [paro]

24 Η έξοδος της συλλαβής παραλείπεται: wo-ze = [worg j ei], pa-ka-na = [p h asgana] Η έμβαση της συλλαβής αποδίδεται πλήρως με επανάληψη του φωνέντος: ko-to-na = [ktoina:], ai-ka-sa-ma = [aiksma], me-re-ti-ri-ja = [meletrija:]

25 Το λεξιλόγιο Το λεξιλόγιο είναι ελληνικό, π.χ. ma-ra-tu-wo[marat h υon]= μάραθο we-to[υetos]= έτος du-wo[duυo:]= δύο a-mo[harmo]= άρμα ru-ko[lukos]= λύκος ku-na-ja[gunaja]= γυναικεία ke-se-nu-wo[ksenuυos]= ξένος

26 Γραμματική Το σύνολο των τεμαχίων μοιάζει με αυτό της κλασικής ελληνικής, μερικά μεταβλήθηκαν ομαλά: g j > zdtorpeg j a > trapezda k w > pamp h ik w olos > amp h ipolos υ > øυetos > etos Η μορφολογία ήταν λίγο πιο πλούσια από αυτή της κλασικής ελληνικής, η γλώσσα είχε ακόμα την τοπική σε –de και την οργανική σε –p h i Τα κείμενα είναι πολύ μικρά για να ξέρουμε τη συντακτική δομή

27 Η ασφάλεια της ερμηνείας ka-ko = [k h alkos]‘χαλκό’ a-re-ku-tu-ru-wo = [alektruυo:n]‘ανθρωπονύμιο’ po-ro = [pro] or [po:los]‘προ’ ή ‘πουλάρι’ ai-ka-sa-ma = [aiksmans] or [aiksma:s]? ‘βέλος acc.pl ’ ko-pe-re-u = [skopeleus] or [kopreus] or ??? ‘ανθρωπονύμιο’ ke-i-ja-ka-ra-na = ???? –kra:na: ???‘τοπωνύμιο’

28

29 Συμπληρωατικά χρησιμοπούνταν ιδεογράμματα και αριθμητικά σύμβολα

30

31 Δείγματα ai-ti-jo-qo ki-ti-me-na ko-to-na to-so-de pe-mo GRA[ e-ko-to te-o-jo do-e-ro e-ke-qe o-na-to pa-ro ai-ti-jo-qe ko-to- no-o-ko GRA[ Ο Αιθίοπας, ένα καλλιεργημένο χωράφι (ως γαιοκτήμονας) με τόσο σπόρο …. Ο Έκτωρας, υπηρέτης του θεού, και έχει ένα χωράφι (για μίσθωση) από τον Αιθίοπα το γαιοκτήμονα …

32 e-re-ta pe-re-u-ro-na-de i-jo-te ro-o-wa VIR 8 ri-jo VIR 5 po-ra-pi VIR 4 Κωπηλάτες πηγαίνοντας στον Πλεύρονα στο … 8, στο Ριο;;;5, στο …. 4

33 ti-ri-po-de ai-ke-u ke-re-si-jo we-ke TRIP 2 ti-ri-po e-me po- de o-wo-we TRIP 1 ti-ri-po ke-re-si-jo we-ke a-pu-ke-ka- u-me-no ke-re-ha TRIP[ Ο Αιγέας, τρίποδες κρητικοφτιαγμένοι 2, τρίποδας με ένα αυτί (λαβή) 1, τρίποδας κρητικοφτιαγμενος καμμένος (στις) βάσεις

34 a-mo-ta o-da-ku-we-ta ROTA ZE 40 pte-re-e[ ] e-ri-ko [ άρματα οδωντοτά ΤΡΟΧΟΙ ΖΕ 40 από φτελιά [ ] από ιτιά (αρχ. ἐ λίκα)

35 jo-o-po-ro a-ro-mo[do-]si-mi-jo pe-se-ro sa-sa-ma fu-ke ma-ra-tu-wo Z1[ pe-ke-u ku-mi-no-jo[ma-ra]tu-wo CT1 sa-sa-ma CQ2 sa-pi- de 6......... έτσι χρωστά αρώματα [ ] εισφορά ο Ψελλός σουσάμι, ο fu- ke μάραθο Ζ1[ ο Σπερχεύς (?) κύμινο [ ]μάραθο CT 1, σουσάμι CQ 2, ??? (ανθρωπωνύμιο ή βότανο)

36 Ασκήσεις Σωστό ή λάθος; 1.Το ανάκτορο ήταν το επίκεντρο της μυκηναϊκής διοίκησης. 2.Η Γραμμική Β χρησιμοποιεί συλλαβογράμματα, ιδεογράμματα και αριθμητικά σύμβολα 3.Οι γραφείς έγραφαν επιτόπια σε φοινικόσχημες και σελιδόσχημες πινακίδες 4.Κάθε φθόγγος αποδίδεται ορθογραφικά 5.Το ανάκτορο των Μυκηνών είναι η σημαντικότερη πηγή για πινακίδες

37 Με ποιες (αρχαίες) ελληνικές λέξεις αντιστοιχούν οι μυκηνα ἱ κές λέξεις; 1.qa-si-re-u 2.ai-ka-sa-ma 3.pa-ka-na 4.a-mo 5.we-ke

38 Να μεταφράψετε και να μεταφράσετε: e-ko-to te-o-jo do-e-ro [ pa-ro da-mo [

39 Απαντήσεις Σωστό ή λάθος; 1.Το ανάκτορο ήταν το επίκεντρο της μυκηνα ἱ κής διοίκησης. 2.Η Γραμμική Β χρησιμοποιεί συλλαβογράμματα, ιδεογράμματα και αριθμητικά σύμβολα 3.Οι γραφείς έγραφαν επιτόπια σε φοινικόσχημες και σελιδόσχημες πινακίδες 4.Κάθε φθόγγος αποδίδεται ορθογραφικά 5.Το ανάκτορο των Μυκηνών είναι η σημαντικότερη πηγή για πινακίδες

40 Με ποιες (αρχαίες) ελληνικές λέξεις αντιστοιχούν οι μυκηνα ἱ κές λέξεις; 1.qa-si-re-uβασιλεύς (τοπικός άρχοντας) 2.ai-ka-sa-maαιχμή (του βέλους) 3.pa-ka-naφάσγανα (εγχειρίδιο) 4.a-moάρμο / άρμα (άμαξα) 5.we-ke*έργει / έργον (εργάζεται)

41 Bedankt Ευχαριστώ για περισσότερες πληροφορίες και δημοσιεύσεις βλ. www.ionika.nl

42 Selected references Householder, F. W. (1964). “A morphophonemic question and a spelling rule” Benett jr. E. L. (ed.) Mycenaean studies, proceedings of the third international colloquium for mycenaean, 71-76 Ruijgh, C. J. (1967). Études sur le grammaire et le vocabulaire du Grec Mycénien. Amsterdam: Adolf M. Hakkert Steriade, D. (1982). Greek prosodies and the nature of syllabification. diss. MIT, Cambridge Viredaz, R. (1983). “La graphie des groupes de consonnes en mycénien et en chypriote” Minos 18(1-2): 125-207 Vis, J. (2008). Ζητήματα από τη φωνολογία της Μυκηναϊκής Ελληνικής. diss. University of Crete, Rethymno Woodard, R. D. (1997). Greek writing from Knossos to Homer: a linguistic interpretation of the origin of the Greek alphabet ad the continuaty of ancient Greek literacy. Oxford: University press