Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015.  Μάθημα 2 9.02.2015.

Παρουσίαση με θέμα: "Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015.  Μάθημα 2 9.02.2015."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015

2  Μάθημα 2 9.02.2015

3 Στόχοι Μαθήματος 1. Ορισμός τι είναι ο όρος στάσεις 2. Ανάλυση της δομής των στάσεων 3. Οι λειτουργίες των στάσεων 4. Σύγκριση των διάφορων μεθόδων μέτρησης των στάσεων

4 Εισαγωγή - Στάσεις Οι στάσεις αποτελούν μια από τις πιο βασικές έννοιες στο χώρο στης Κοινωνικής Ψυχολογίας (ΚΨ) και είναι από τα πρώτα θέματα που μελετήθηκαν στην ΚΨ

5 Ορίσμός Οι στάσεις (attitude) είναι ο τρόπος με τον οποίο αξιολογούμε ένα συγκέκριμένο ‘αντικείμενο’. Αυτό το αντικείμενο αναφέρεται σε ότιδήποτε μπορεί να αποτελέσει σκέψησ και κατά συνέπεια αξιολόγησης π.χ. πρόσωπο, συμπεριφορά, φυσικό αντικέιμενο, ιδέα, θεσμό, καταναλωτικό προιόν (Eagly & Chaiken, 1993)

6 Γιατί είναι σημαντικές οι στάσεις? Οι στάσεις είναι σημαντικές γιατί υποκινούν και επηρεάζουν στην κοινωνική συμπεριφορά και συνεπώς συμβάλλουν στην ερμηνεία, πρόβλεψη και τον έλεγχο της Στάσεις => Κοινωνική Συμπεριφορά Για παράδειγμα…

7 Καταναλωτές και Στάσεις Η στάση ενός καταναλωτή απέναντι από ένα προϊόν επηρεάζει τις αγοραστικές του αποφάσεις π.χ. εάν το αξιολογήσει θετικά τότε αυξάνεται η πιθανότητα να το αγοράσει Γνωρίζοντας τις στάσεις των καταναλωτών μπορούμε να προβλέψουμε την εμπορική απήχηση ενός προϊόντος Π.χ. αισθητικά προϊόντα Botox, lifting, αλλά και φαρμακευτικά π.χ. Viagra και ηλεκτρονικά προϊόντα π.χ. iphone

8 Επιρροή Μπορούμε να επηρεάσουμε τις επιλογές των καταναλωτών επηρεάζοντας τις στάσεις τους π.χ. πείθοντας τους για τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και τις θετικές συνέπειες που απορρέουν από τη χρήση του προϊόντος π.χ. μια καινούργια ενυδατική κρέμα Η διαφήμιση, οι πολιτικές εκστρατείες και οι εκστρατείες κοινωνικού χαρακτήρα από αποτελούν παραδείγματα συστηματικής κοινωνικής επιρροής με στόχο την αλλαγή των στάσεων π.χ. προεκλογικές εκστρατείες, ραδιομαραθώνιος, διαφήμιση πανεπιστημίου/κολλεγίου

9 Η έννοια των στάσεων Δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των ερευνητών για το ακριβές περιεχόμενο του όρου ‘στάση’ Διάφορες έννοιες Στάσεις ως συναισθήματα = οι στάσεις είναι το συναίσθημα που συνδέεται με ένα νοητικό αντικείμενο (Greenwald, 1989) (π.χ. Πάσχα - Ανάσταση) Στάσεις ως ‘ένα γενικό και διαρκές θετικό ή αρνητικό συναίσθημα για κάποιο πρόσωπο, αντικείμενο ή ζήτημα (Petty & Cacioppo,1981) (π.χ. Χίτλερ ή Τουρκία) Στάσεις ως αξιολογήσεις = οι στάσεις αφορούν ‘μια ψυχολογική τάση που εκφράζεται με την αξιολόγηση ενός συγκεκριμένου αντικειμένου με κάποιο βαθμό εύνοιας ή δυσμένειας’ (Eagly & Chaiken, 1993)

10 Γενικά.. Οι περισσότεροι θεωρητικοί των στάσεων (Olson & Zanna, 1993) συμφωνούν ότι: 1. Η αξιολόγηση αποτελεί την κεντρική και ίσως την υπερισχύουσα όψη των στάσεων 2. Οι στάσεις αναπαρίστανται στην μνήμη 3. Μπορούμε να διακρίνουμε τόσο τις συναισθηματικές, γνωστικές και συμπεριφορικές προϋποθέσεις των στάσεων όσο και τις συναισθηματικές, γνωστικές και συμπεριφορικές συνέπειες των στάσεων

11 Η δομή των στάσεων Το συναισθηματικό, γνωστικό και συμπεριφορικό στοιχείο είναι παράγοντες που καθορίζουν τις στάσεις (διεργασίες που διαμορφώνονται οι στάσεις) και οι συνέπειες των στάσεων (οι αντιδράσεις που προκαλούν οι στάσεις)

12 Η δομή των στάσεων (Eagly & Chaiken, 1993)

13 Θετική στάση απέναντι από ένα αναψυκτικό light (Eagly & Chaiken, 1993) ‘Το ευχάριστο συναίσθημα που προκαλεί η κατανάλωση’ ‘Δεν υπάρχει ζάχαρη άρα δεν παχαίνει’ ‘Αφού πίνω το συγκεκριμένο αναψυκτικό άρα μου αρέσει’ ‘Ευχάριστα συναισθήματα που προκαλεί η σκέψη του αναψυκτικού όταν διψάμε ‘ ‘Σκέφτομαι πόσο μου αρέσει το αναψυκτικό’ ‘Αγοράζω το αναψυκτικό’

14 Οι λειτουργίες των στάσεων Ποίες λειτουργίες εξυπηρετούν οι στάσεις? Για ποιο λόγο αξιολογούμε τα διάφορα αντικείμενα γύρω μας? Ποία τα κίνητρα που οδηγούν τους ανθρώπους να υιοθετούν κάποιες στάσεις? Υπάρχει λόγος που παίρνουμε μια συγκεκριμένη στάση απέναντι από ένα πρόσωπο, προιον ή κατάσταση Μπορεί να είναι για πράγματα/θέματα που γνωρίζουμε αλλά και για θέματα που δεν έχουμε ιδιαίτερες γνώσεις π.χ. ομοφυλοφιλία – ομοφοβία, μετανάστες, παρένθετη μητέρα

15 Οι λειτουργίες των στάσεων Σύμφωνα με την κλασσική προσέγγιση του Katz (1960), υπάρχουν διαφορετικά είδη στάσεων τα οποία εξυπηρετούν μια ή περισσότερες από τις ακόλουθες λειτουργίες:  Προσαρμοστική λειτουργία  Γνωσιακή λειτουργία  Εγω-προστατευτική λειτουργία  Λειτουργία έκφρασης αξιών

16 Προσαρμοστική Λειτουργία Ίσως η πιο σημαντική λειτουργία των στάσεων (adjustive, instrumental, utilitarian function) Οι προσαρμοστικές στάσεις εξασφαλίζουν θετικές συνέπειες και προλαμβάνουν αρνητικές συνέπειες π.χ. Μια θετική στάση απέναντι από ένα προϊόν μπορεί να οδηγήσει στην αγορά και χρήση του προϊόντος και να επιφέρει στο άτομο θετικές συνέπειες π.χ. αντιρυτιδική κρέμα προσώπου Μια αρνητική στάση απέναντι από ένα πρόσωπο μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή του προσώπου και κατά συνέπεια σε αποφυγή των δυσάρεστων συναισθημάτων που θα προκαλούσε η επαφή μαζί του π.χ. πρώην σύντροφος ή πρώην φιλενάδα

17 Γνωσιακή λειτουργία Η γνωσιακή λειτουργία (knowledge function), βασίζεται στην ανάγκη να έχουμε οργανωμένη άποψη του περιβάλλοντος. Οι στάσεις βοηθούν να απλοποιούνται οι αντιλήψεις του κοινωνικού περιβάλλοντος που συχνά είναι περίπλοκο και αμφίσημο Π.χ. οι στάσεις διευκολύνουν την αντίληψη του κοινωνικού περιβάλλοντος παρέχοντας ένα διαχωρισμό μεταξύ των ατόμων που εκτιμάμε και των ατόμων που δεν εκτιμάμε π.χ. δυσκολία να διαχειριστώ το σχολικό περιβάλλον με τόσα διαφορετικά άτομα – ένα τα κατηγοριοποιήσω με γνωσιακούς λόγους τότε απλοποιείτε το περιβάλλον που βρίσκομαι μέσα π.χ. φίλοι, εχθροί, γνωστοί μου, σπασίκλες, δημοφιλής άτομα, κτλ.

18 Εγω-προστατευτική λειτουργία Δίνει έμφαση στην ψυχαναλυτική αρχή ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μηχανισμούς όπως η άρνηση, η απώθηση και η προβολή, προκειμένου να προστατευόσουν το εγώ τους από εσωτερικές και εξωτερικές απειλές Π.χ. τα άτομα που προβάλλουν υποσυνείδητα δικά τους συναισθήματα κατωτερότητας σε εθνικές ή θρησκευτικές ομάδες προκειμένου να νιώσουν ανώτεροι σε σχέση με αυτές και να βελτιώσουν έτσι την αυτοεκτίμηση τους π.χ. εθνικότητα όπως Ρωσία, Βιετνάμ, Ιράν, θρησκεία όπως μουσουλμάνοι ή βουδιστές

19 Λειτουργία έκφρασης αξιών Αυτού του είδους στάσεις επιτρέπουν στα άτομα να εκφράσουν τις ηθικές τους αξίες Η έκφραση τέτοιων στάσεων δίνει μεγάλη ικανοποίηση γιατί επιτρέπει στα άτομα να εξωτερικευόσουν και να επιβεβαιώσουν την αυτο-εικόνα τους Π.χ. εκφράζοντας μια θετική στάση απέναντι στην οργάνωση 'Γιατροί χωρίς σύνορα', τότε εκφράζω ταυτόχρονα και την υιοθέτηση της ηθικής αξίας του αλτρουισμού Οι στάσεις μπορεί επίσης να εκφράζουν τις αξίες των ομάδων στις οποίες ανήκει κάποιος π.χ. εθελοντικές ομάδες, ομάδες κοινότητας, πολιτικές ομάδες, αθλητικές ομάδες Αυτή η λειτουργία αναφέρεται και με τον όρο λειτουργία κοινωνικής προσαρμογής (social adjustment function) που διευκολύνουν τις κοινωνικές σχέσεις

20 Διάφοροι μεθόδοι μέτρησης των στάσεων Δεν είναι δυνατόν να παρατηρήσουμε άμεσα τις στάσεις, δηλαδή τις νοητές αξιολογήσεις των ατόμων για τα διαφορετικά αντικείμενα Για αυτό η μέτρηση τους γίνεται συνήθως με έμμεσους τρόπου π.χ. Αυτό-αναφορά όπου τα άτομα εκφράζουν τη στάση τους άμεσα με βάση κάποιες συγκεκριμένες κλίμακες Όπως τις κλίμακες Likert (ή αλλιώς μέθοδο των αθροιστικών μετρήσεων

21 Κλίμακες Likert Είναι η διατύπωση του βαθμού συμφωνίας με μια σειρά από θετικές και αρνητικές προτάσεις/απόψεις που αφορούν το αντικείμενο της στάσης Η μέτρηση αυτή γίνεται συνήθως με 5-βάθμίεςδιπολικές κλίμακες με άκρα ‘διαφωνώ απόλυτα’/ ‘συμφωνώ απόλυτα’ Το διάστημα μεταξύ των άκρων θεωρείται ότι είναι συνεχές Το άθροισμα ή ο μέσος όρος των απαντήσεων αποτελεί το γενικό δείκτη της στάσης

22 Κλίμακες Likert

23 Κλίμακες Σημασιολογικής Διαφοροποίησης Τα άτομα εκφράζουν άμεσα τη στάση τους σε μια σειρά από αξιολογικές διαστάσεις χωρίς να καταφεύγουμε σε εκτίμηση των απόψεων και των πεποιθήσεων τους. Οι κλίμακες είναι συνήθως 7-βάθμιες, διπολικές και έχουν αξιολογικό χαρακτήρα Το άτομο εκφράζει τη στάση του σημειώνοντας το σημείο εκείνο κάθε κλίμακας που αντιπροσωπεύει καλύτερα την άποψη του Το πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι είναι πιο απλή, δεν χρειάζεται κατασκευή προτάσεων και προμετρήσεις. Ωστόσο δεν παρέχει το ίδιο πλούσιες πληροφορίες με την μέθοδο Likert

24 Κλίμακες Σημασιολογικής Διαφοροποίησης

25 Ερωτήσεις - Απαντήσεις

26 Επόμενο Μάθημα *Αλλαγή στάσης, ανάλυση των αλλαγών που συμβαίνουν στις στάσεις. Συζήτηση διαφόρων θεωριών συμπεριφοράς, στάσεις και συμπεριφορά. Ανάλυση των παραγόντων που ρυθμίζουν τη σχέση μεταξύ στάσεων και συμπεριφοράς. Επεξήγηση διάφορων μοντέλων των στάσεων και συμπεριφοράς