ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 1 Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΠΜΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΔΗΜ.ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 1 Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΠΜΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΔΗΜ.ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 1 Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΠΜΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΔΗΜ.ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ

2 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Χρηματοοικονομική λειτουργία και αποφάσεις Η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι ο κλάδος της χρηματοοικονομικής που αναπτύσσει τα εργαλεία και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη Χρηματοοικονομική Διοίκηση. Η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι ο κλάδος της χρηματοοικονομικής που αναπτύσσει τα εργαλεία και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη Χρηματοοικονομική Διοίκηση.

3 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 3 ΑΦΟΡΑ Πιστωτικά ιδρύματα. Πιστωτικά ιδρύματα. Χρηματιστηριακές εταιρείες. Χρηματιστηριακές εταιρείες. Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών. Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών. Οργανωμένες αγορές και διαχειριστές αγοράς. Οργανωμένες αγορές και διαχειριστές αγοράς. Ανώνυμες εταιρείες διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων. Ανώνυμες εταιρείες διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων.

4 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 4 ΑΦΟΡΑ Μη χρηματοοικονομικές εταιρείες Μη χρηματοοικονομικές εταιρείες Φυσικά πρόσωπα που διενεργούν συναλλαγές επί επενδυτικών προϊόντων Φυσικά πρόσωπα που διενεργούν συναλλαγές επί επενδυτικών προϊόντων Πρόσωπα στα οποία παρέχονται επενδυτικές υπηρεσίες. Πρόσωπα στα οποία παρέχονται επενδυτικές υπηρεσίες.

5 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 5 2.ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Είναι χρήσιμη για ένα σύνολο ανθρώπων που συμμετέχουν στην Οικονομική ζωή: Είναι χρήσιμη για ένα σύνολο ανθρώπων που συμμετέχουν στην Οικονομική ζωή: (Επενδυτές-Αναλυτές –Νομοθέτες), (Επενδυτές-Αναλυτές –Νομοθέτες), Επιτακτική είναι η χρήση της στη Διοίκηση των Επιχειρήσεων. Επιτακτική είναι η χρήση της στη Διοίκηση των Επιχειρήσεων. Όταν η χρηματοοικονομική ανάλυση εξειδικεύει τις μεθόδους και τα εργαλεία της στη Διοίκηση Επιχειρήσεων αναφερόμαστε στη Χρηματοοικονομική Διοίκηση. Όταν η χρηματοοικονομική ανάλυση εξειδικεύει τις μεθόδους και τα εργαλεία της στη Διοίκηση Επιχειρήσεων αναφερόμαστε στη Χρηματοοικονομική Διοίκηση.

6 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 6 3.ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ I. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ II. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ – ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ –ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΕΝΝΟΙΕΣ Μ1-Μ3-Μ4) III. ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ IV. ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ V. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ VI. ΦΟΡΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ VII. ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ VIII. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ IX. ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ X. ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΥΠΕΡΤΙΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ κλπ.

7 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 7 Ο πληροφοριακός ρόλος των χρηματοοικονομικών καταστάσεων Οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις είναι χρήσιμες σε ανθρώπους τόσο εντός όσο και εκτός της επιχείρησης,όπως: Ιδιοκτήτες της επιχείρησης Ιδιοκτήτες της επιχείρησης Διάφοροι προμηθευτές και πιστωτές της επιχείρησης Διάφοροι προμηθευτές και πιστωτές της επιχείρησης Επενδυτές και χρηματοδότες οι οποίοι αναζητούν σύγχρονες και αποδοτικές επιχειρήσεις,προκειμένου να επενδύσουν σε αυτές. Επενδυτές και χρηματοδότες οι οποίοι αναζητούν σύγχρονες και αποδοτικές επιχειρήσεις,προκειμένου να επενδύσουν σε αυτές.

8 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 8 Ο πληροφοριακός ρόλος των χρηματοοικονομικών καταστάσεων Κυβερνητικές υπηρεσίες όπως οι φορολογικές αρχές. Κυβερνητικές υπηρεσίες όπως οι φορολογικές αρχές. Τράπεζες και χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί προκειμένου να αξιολογήσουν πιστωτικούς κινδύνους από πιθανές χορηγήσεις δανείων. Τράπεζες και χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί προκειμένου να αξιολογήσουν πιστωτικούς κινδύνους από πιθανές χορηγήσεις δανείων. Το κοινό και οι πελάτες της επιχείρησης Το κοινό και οι πελάτες της επιχείρησης Άλλες κατηγορίες ενδιαφερομένων όπως τα επιμελητήρια, ο οικονομικός τύπος, οι εταιρείες ανάλυσης οικονομικών στοιχείων(ICAP),αλλά και ερευνητικά κέντρα. Άλλες κατηγορίες ενδιαφερομένων όπως τα επιμελητήρια, ο οικονομικός τύπος, οι εταιρείες ανάλυσης οικονομικών στοιχείων(ICAP),αλλά και ερευνητικά κέντρα.

9 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 9 4.ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΓΙΑ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΡΕΣ

10 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 10 ΟΡΙΣΜΟΙ Μια συγχώνευση είναι ένας συνδυασμός δύο ή περισσότερων εταιριών στις οποίες μόνο μια εταιρία επιζεί. Η νομική συγχώνευση είναι η διαδικασία όπου η επικρατούσα επιχείρηση υιοθετεί το ενεργητικό και τα στοιχεία του παθητικού των συγχωνευμένων επιχειρήσεων Η νομική συγχώνευση είναι η διαδικασία όπου η επικρατούσα επιχείρηση υιοθετεί το ενεργητικό και τα στοιχεία του παθητικού των συγχωνευμένων επιχειρήσεων Στη συγχώνευση θυγατρικής με μητρική οι δύο γίνονται μια εταιρεία.

11 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 11 Τύποι συγχωνεύσεων 1. Οριζόντιες συγχωνεύσεις - Μεταξύ των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων 2.Κάθετες συγχωνεύσεις - Μεταξύ των επιχειρήσεων, σχέσεις αγοραστή- πωλητών 3.Συγχωνεύσεις συγκροτημάτων επιχειρήσεων. Ούτε ανταγωνιστές ούτε σχέση αγοραστή-πωλητή Ούτε ανταγωνιστές ούτε σχέση αγοραστή-πωλητή

12 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 12 Ιστορική αναδρομή εξαγορών και συγχωνεύσεων στις Η.Π.Α. Το πρώτο κύμα 1897-1904 Οριζόντιες συγχωνεύσεις Δημιουργία μονοπωλίων Το δεύτερο κύμα 1916-1929 Ολιγοπώλια Ο νόμος Clayton του 1914 Το τρίτο κύμα 1965-1969 Συγχωνεύσεις συγκροτημάτων επιχειρήσεων Το τέταρτο κύμα 1981-1989 Εχθρικές αναλήψεις Μέγα-συγχωνεύσεις Συγχωνεύσεις της δεκαετίας του '90 Στρατηγικές μέγα-συγχωνεύσεις

13 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 13 Μαθηματικά των συγχωνεύσεων

14 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 14 ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ Τρόποι αποτίμησης επιχειρήσεων Τρόποι αποτίμησης επιχειρήσεων 1. Λογιστική αξία: η καθαρή αξία μιας επιχείρησης όπως παρουσιάζεται στον ισολογισμό. παρουσιάζεται στον ισολογισμό. 2. Αξία εκκαθάρισης: η αξία που θα προσδιοριζόταν εάν τα προτερήματα της εταιρίας εκκαθαρίστηκαν. 3. Κόστος αντικατάστασης: το κόστος αντικατάστασης των προτερημάτων του λιγότερο τα στοιχεία του παθητικού του.

15 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 15 ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ –ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Η προστιθέμενη αξία από τις ταμειακές ροές. Για να αυξήσει την αξία της μια επιχείρηση πρέπει να κάνει ένα ή περισσότερα από τα εξής: Για να αυξήσει την αξία της μια επιχείρηση πρέπει να κάνει ένα ή περισσότερα από τα εξής: 1. Αυξήσει το επίπεδο κερδών σε σχέση με τα διαθέσιμα κεφάλαιά της. 2. Αυξημένη επιστροφή κεφαλαίου από τη νέα επένδυση. 3. Μείωση του κόστος κεφαλαίου της.

16 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 16 Αξιολόγηση με βάση τα κέρδη Υποθέτουμε τα ακόλουθα για δυο εισηγμένες επιχειρήσεις: Υποθέτουμε τα ακόλουθα για δυο εισηγμένες επιχειρήσεις: ΑΛΦΑΒΗΤΑ Συνολικά κέρδη 7.200.0003.640.000 Αριθμός μετοχών 600.000455.000 Κέρδη /μετοχή 128 Τιμή μετοχής 18090 Πολλαπλασιαστής15φ11φ

17 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 17 Υποτίθεται ότι συμφωνείται η συγχώνευση των εταιρειών αυτών αλλά επιζώσα θα είναι η Α. Η Β προσέφερε και η Α δέχθηκε 90 e ανα μετοχή που θα πληρωθούν σε μετοχές της Α. Ο λόγος ανταλλαγής δηλαδή είναι δυο προς μια (180/90). Συνήθως προτιμάται ο προσδιορισμός από τη σχέση 90/180 οπότε συγκεκριμένα ορίζεται ότι θα ληφθούν 0,5 μετοχές της Α για καθεμιά μετοχή της Β. Υποθέτοντας ότι καμιά μεταβολή δεν λαμβάνει χώρα στα κέρδη, η επίδραση της συγχώνευσης επ αυτών απεικονίζεται παρακάτω: Υποτίθεται ότι συμφωνείται η συγχώνευση των εταιρειών αυτών αλλά επιζώσα θα είναι η Α. Η Β προσέφερε και η Α δέχθηκε 90 e ανα μετοχή που θα πληρωθούν σε μετοχές της Α. Ο λόγος ανταλλαγής δηλαδή είναι δυο προς μια (180/90). Συνήθως προτιμάται ο προσδιορισμός από τη σχέση 90/180 οπότε συγκεκριμένα ορίζεται ότι θα ληφθούν 0,5 μετοχές της Α για καθεμιά μετοχή της Β. Υποθέτοντας ότι καμιά μεταβολή δεν λαμβάνει χώρα στα κέρδη, η επίδραση της συγχώνευσης επ αυτών απεικονίζεται παρακάτω: Επιζώσα Επιχείρηση Α Συνολικά κέρδη 10.840.000 10.840.000 Νέος αριθμός μετοχών (455.000*0,5)+600.000=827.500 Κέρδη ανά μετοχή Α (10.840.000/827.500)=13,1 έναντι 12,0 Κέρδη ανά μετοχή Β (13,1*0,50)=6,55 έναντι 8,0

18 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 18 Το αποτέλεσμα: Επέρχεται βελτίωση στα κέρδη ανά μετοχή της εταιρείας Α κατά 1,1e ενώ της εταιρείας Β μειώνονται κατά 1,45e. Οι μέτοχοι δηλαδή της Β συμμετέχουν στα ανα μετοχή κέρδη που προκύπτουν από την απορρόφηση κατά ποσοστό 0,50 διότι κάθε μετοχή της Β που κατείχαν ανταλλάχθηκε με 0,50 μετοχές της Α. Επέρχεται βελτίωση στα κέρδη ανά μετοχή της εταιρείας Α κατά 1,1e ενώ της εταιρείας Β μειώνονται κατά 1,45e. Οι μέτοχοι δηλαδή της Β συμμετέχουν στα ανα μετοχή κέρδη που προκύπτουν από την απορρόφηση κατά ποσοστό 0,50 διότι κάθε μετοχή της Β που κατείχαν ανταλλάχθηκε με 0,50 μετοχές της Α.

19 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 19 5.ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ

20 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 20 Κίνδυνος ρευστότητας 1. 1. Ο κίνδυνος ρευστότητας περιέχει ένα στοιχείο που αφορά στην τιμή και ένα που αφορά στην ποσότητα. 2. 2. Η τιμή αφορά το ύψος στο οποίο μπορούν να πουληθούν τα στοιχεία του ενεργητικού και στην αντίστοιχη τιμή που μπορούν να αγορασθούν τα στοιχεία του παθητικού. Ουσιαστικά πρόκειται για το ύψος επιτοκίου των διαφόρων στοιχείων ενεργητικού και παθητικού. 3. 3. Η ποσότητα επικεντρώνεται στο αν υπάρχουν ή όχι στοιχεία του ενεργητικού που μπορούν να πουληθούν και αν μπορούν να απαιτηθούν ή όχι κεφάλαια με οποιοδήποτε κόστος.

21 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 21 Κίνδυνος ρευστότητας Γεγονότα που υπογραμμίζουν προβλήματα ρευστότητας: 1.Οι διοικήσεις των τραπεζών αναλαμβάνουν κινδύνους που προέρχονται από μεγάλες ανισορροπίες, ως προς το χρόνο ωρίμανσης, μεταξύ στοιχείων ενεργητικού και παθητικού 2.Παρουσιάζονται μειωμένα κέρδη 3.Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας αναφέρονται σε πιστωτικά προβλήματα 4.Οι διοικήσεις πρέπει να καταβάλλουν υψηλότερα επιτόκια για την προσέλκυση νέων πόρων 5.Τα τραπεζικά κέρδη μειώνονται παρουσιάζοντας μικρότερο περιθώριο κερδών 6.Πολλοί καταθέτες μετακινούν τα χρήματά τους σε άλλα ιδρύματα

22 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 22 Πηγές δημιουργίας κινδύνου ρευστότητας 1. 1. Ο κίνδυνος ρευστότητας μπορεί να οφείλεται τόσο στη διαχείριση του ενεργητικού όσο και στη διαχείριση του παθητικού. 2. Διαχείριση του παθητικού 1. 1.να δανεισθούν επιπλέον κεφάλαια ή 2. 2.να πουλήσουν στοιχεία του ενεργητικού τους ώστε να ανταπεξέλθουν στην απόσυρση των κεφαλαίων. 3. 3.Η απαίτηση για ρευστότητα σημαίνει ότι τα χρηματοοικονομικά στοιχεία του ενεργητικού πρέπει να είναι διαθέσιμα στους ιδιοκτήτες, στο άρτιο, έπειτα από σύντομη ειδοποίηση. 4. 4.Η απαίτηση για ικανότητα μεταβίβασης σημαίνει ότι τα δικαιώματα ιδιοκτησίας πάνω σε χρηματοοικονομικά στοιχεία του ενεργητικού πρέπει να μπορούν να μεταφέρονται, στο άρτιο, σε άλλους οικονομικούς αντιπροσώπους και σε μορφή αποδεκτή από το άλλο μέρος.

23 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 23 Πηγές δημιουργίας κινδύνου ρευστότητας 1. Το πιο ρευστό στοιχείο ενεργητικού είναι τα μετρητά (cash). Oι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί προσπαθούν να. Για να παράγουν έσοδα από τόκους, οι περισσότερες τράπεζες επενδύουν σε λιγότερο ρευστοποιήσιμα στοιχεία του ενεργητικού και/ή σε στοιχεία που δεν έχουν άμεση ληκτότητα. 1. Το πιο ρευστό στοιχείο ενεργητικού είναι τα μετρητά (cash). Oι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τη διακράτηση μετρητών επειδή αυτή η κατηγορία στοιχείων ενεργητικού δεν δημιουργεί έσοδα για την τράπεζα, δεν αποφέρει δηλαδή τόκους. Για να παράγουν έσοδα από τόκους, οι περισσότερες τράπεζες επενδύουν σε λιγότερο ρευστοποιήσιμα στοιχεία του ενεργητικού και/ή σε στοιχεία που δεν έχουν άμεση ληκτότητα. 2. Ενώ τα περισσότερα στοιχεία ενεργητικού μπορούν να μετατραπούν τελικά σε ρευστά, για κάποια στοιχεία αυτό μπορεί να γίνει μόνο με πολύ υψηλό κόστος (διαχείριση από το ενεργητικό). 3. Εναλλακτικά, αντί να ρευστοποιήσει στοιχεία του ενεργητικού, ένας χρηματοοικονομικός οργανισμός μπορεί να αγοράσει ή να δανεισθεί επιπλέον κεφάλαια (διαχείριση από το παθητικό).

24 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 24 Πηγές δημιουργίας κινδύνου ρευστότητας Η δεύτερη πηγή δημιουργίας κινδύνου ρευστότητας μπορεί να οφείλεται στο ενεργητικό: είτε η ξαφνική ανάγκη για χορήγηση επιπλέον δανείων είτε η χορήγηση εκτός ισολογισμού δανείων με καθεστώς δικαιώματος (loan commitments). Ένα δάνειο με καθεστώς δικαιώματος επιτρέπει στον πελάτη να δανεισθεί κεφάλαια από έναν τραπεζικό οργανισμό ανάλογα με τη ζήτηση του ιδίου. Όταν ο δανειζόμενος κάνει χρήση του δικαιώματος, ο τραπεζικός οργανισμός πρέπει να χρηματοδοτήσει το δάνειο στο ενεργητικό άμεσα. Αυτό δημιουργεί άμεση ζήτηση για ρευστότητα. Όπως και με τον κίνδυνο ρευστότητας που οφείλεται σε στοιχεία του παθητικού, ένας τραπεζικός οργανισμός μπορεί να καλύψει τις ανάγκες που έχει σε ρευστότητα με τη χρήση των μετρητών και ρευστών διαθεσίμων, άλλων ρευστών στοιχείων του ενεργητικού, ή με τον επιπλέον δανεισμό χρηματικών κεφαλαίων.

25 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 25 Παράγοντες που αυξάνουν τα ρευστά αποθέματα Μη ελεγχόμενοι –Καταθέσεις εμβασμάτων –Καταθέσεις ληξιπρόθεσμων συναλλαγματικών –Υπερβάσεις λογαριασμών εκκαθάρισης –Καταθέσεις από την κεντρική τράπεζα Ελεγχόμενοι –Πωλήσεις χρεογράφων –Δανεισμός από την κεντρική τράπεζα –Πώληση ρέπος –Εισπράξεις τοκομεριδίων από χρεόγραφα –Εκδόσεις CDς

26 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 26 Παράγοντες που μειώνουν τα ρευστά αποθέματα Μη ελεγχόμενοι – –Αναλήψεις εμβασμάτων – –Χρεωστικά υπόλοιπα από το συμψηφισμό – –Φόροι Ελεγχόμενοι –Χαρτονομίσματα & κέρματα στην κεντρική τράπεζα –Αγορά χρεογράφων –Πληρωμές δανείων στην κεντρική τράπεζα –Πώληση πόρων –Συμφωνίες επαναγοράς

27 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 27 Κίνδυνος ρευστότητας από το παθητικό Ένας τραπεζικός οργανισμός έχει συνήθως στο παθητικό του ένα μεγάλο χρηματικό ποσό από βραχυπρόθεσμα στοιχεία τα οποία είναι απαιτητά σε πρώτη ζήτηση από τους κατόχους και τα οποία χρηματοδοτούν μακροπρόθεσμα στοιχεία ενεργητικού. Στην πραγματικότητα, η τράπεζα γνωρίζει ότι: – –λογικά μόνο ένα μικρό ποσοστό από τις καταθέσεις θα αποσυρθούν σε μία οποιαδήποτε, συγκεκριμένη, ημέρα, και – –η απόσυρση κάποιων καταθέσεων μπορεί να συνδυασθεί από την προσέλκυση καινούργιων καταθέσεων. Η διοίκηση του οργανισμού θα πρέπει να παρακολουθεί συνεπώς την καθαρή απόσυρση κεφαλαίων Ένας τραπεζικός οργανισμός μπορεί να διαχειρισθεί την πιθανή καθαρή απόσυρση των καταθέσεων με δύο τρόπους: (α) αγοράζοντας ρευστότητα (β) αποθηκεύοντας ρευστότητα

28 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 28 Αγορά ρευστότητας Η διοίκηση μιας τράπεζας που αγοράζει ρευστότητα στρέφεται στις αγορές για να προσελκύσει κεφάλαια (π.χ. αγορά συμβολαίων επαναγοράς ή πώληση κάποιων ομολόγων).

29 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 29 Αγορά ρευστότητας Με βάση την προσέγγιση της αγοράς ρευστότητας μπορεί να αγοράσει ρευστότητα αυξάνοντας τα λοιπά δανεισθέντα κεφάλαια.

30 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 30 Αποθήκευση ρευστότητας 1. Η αποθηκευμένη ρευστότητα, είναι μια εσωτερική πηγή κεφαλαίων, με την έννοια ότι βρίσκεται μέσα σε ορισμένα στοιχεία του ενεργητικού του ισολογισμού της τράπεζας. Η ρευστότητα αυτού του είδους παράγεται όταν τα στοιχεία του ενεργητικού μετατρέπονται σε ρευστά. Οι μετατροπές των στοιχείων του ενεργητικού σε ρευστά μπορεί να αποτελέσουν διακριτές ή μη διακριτές ενέργειες. 2. Οι μη διακριτές μετατροπές είναι αυτές που προκύπτουν χωρίς κάποια ρητή απόφαση της τράπεζας για αύξηση της ρευστότητας. Ουσιαστικά η ρευστότητα παράγεται διαμέσου της λήξεως δανείων, ομολόγων ή της καταβολής τόκων. 3. Αντίθετα, οι διακριτές μετατροπές πραγματοποιούνται όταν τα στοιχεία του ενεργητικού πωλούνται ή δανείζονται πριν από τη λήξη. Ο πρωταρχικός κίνδυνος μιας πρόωρης μετατροπής είναι η πιθανότητα απώλειας κεφαλαίου, αν τα στοιχεία του ενεργητικού μετατραπούν (πουληθούν) σε τιμές κάτω από την αξία αγοράς τους.

31 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 31 Αποθήκευση ρευστότητας Έστω στο παράδειγμα που έχουμε ήδη αναπτύξει ότι στο ενεργητικό του ισολογισμού η τράπεζα κανονικά κρατά €9 των στοιχείων ενεργητικού σε μετρητά (από τα οποία €3 είναι για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων που τίθενται από την Κεντρική Τράπεζα, και τα υπόλοιπα €6 είναι επιπλέον μετρητά). Η τράπεζα μπορεί να αντιμετωπίσει την καθαρή απώλεια €5 στο παθητικό της, αξιοποιώντας τα επιπλέον ρευστά που διαθέτει στο ταμείο της, ή βρίσκονται υπό τη μορφή καταθέσεων σε άλλες τράπεζες, ή είναι στην Κεντρική Τράπεζα. Έστω στο παράδειγμα που έχουμε ήδη αναπτύξει ότι στο ενεργητικό του ισολογισμού η τράπεζα κανονικά κρατά €9 των στοιχείων ενεργητικού σε μετρητά (από τα οποία €3 είναι για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων που τίθενται από την Κεντρική Τράπεζα, και τα υπόλοιπα €6 είναι επιπλέον μετρητά). Η τράπεζα μπορεί να αντιμετωπίσει την καθαρή απώλεια €5 στο παθητικό της, αξιοποιώντας τα επιπλέον ρευστά που διαθέτει στο ταμείο της, ή βρίσκονται υπό τη μορφή καταθέσεων σε άλλες τράπεζες, ή είναι στην Κεντρική Τράπεζα.

32 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 32 Αποθήκευση ρευστότητας Το κόστος για το τραπεζικό ίδρυμα από τη χρήση αποθηκευμένης ρευστότητας, εκτός από τη μείωση του συνολικού ενεργητικού, έγκειται στην ανάγκη να κρατάει μη-τοκοφόρα στοιχεία του ενεργητικού με τη μορφή μετρητών στον ισολογισμό. Συνεπώς, το κόστος της χρήσης μετρητών για την κάλυψη των αναγκών ρευστότητας είναι η απώλεια εσόδων (ή το κόστος ευκαιρίας – opportunity cost) από την αδυναμία της τράπεζας να επενδύσει αυτά τα κεφάλαια σε δάνεια και άλλα κερδοφόρα στοιχεία του ενεργητικού.

33 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 33 Κίνδυνος ρευστότητας από το ενεργητικό Ακριβώς όπως οι απώλειες των καταθέσεων μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα ρευστότητας, το ίδιο μπορεί να συμβεί με την άσκηση από τους δανειζόμενους του δικαιώματος χρήσης των δανείων με καθεστώς δικαιώματος (loan commitments). Έστω ότι ο δανειζόμενος κάνει χρήση των δανείων που βρίσκονται αρχικά εκτός ισολογισμού, ύψους €5. Η τράπεζα σε αυτή την περίπτωση πρέπει να προσθέσει την άσκηση του δικαιώματος στα εντός ενεργητικού στοιχεία, και πιο συγκεκριμένα στα δάνεια.

34 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 34 Κίνδυνος ρευστότητας από το ενεργητικό Συνεπώς, η τράπεζα θα πρέπει να χρηματοδοτήσει αυτά τα €5 στο ενεργητικό του ισολογισμού. Αυτό μπορεί να το κάνει είτε αποθηκεύοντας ρευστότητα (μειώνοντας τα ρευστά διαθέσιμα από €9 σε €4), είτε αγοράζοντας ρευστότητα (να δανεισθεί επιπλέον €5 από τις αγορές και να δανείσει αυτό το ποσό στον δανειζόμενο).

35 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 35 Μέτρηση της τραπεζικής ρευστότητας 1. Κατάσταση καθαρής ρευστότητας : τις πηγές και τις χρήσεις της ρευστότητας. 2. Η διαφορά μεταξύ των πηγών (ρευστά στοιχεία του ενεργητικού που λήγουν σε δεδομένη χρονική στιγμή) και χρήσεων (υποχρεώσεις που λήγουν στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα) αποτελεί τη θέση ρευστότητας. Μία τράπεζα μπορεί να λάβει ρευστότητα με τρεις τρόπους. 1.Πρώτον, να πουλήσει άμεσα τα ρευστά στοιχεία του ενεργητικού, με μικρό κίνδυνο τιμής και μικρό λειτουργικό κόστος. 2.Δεύτερον, να δανεισθεί κεφάλαια από τις αγορές. 3.Τρίτον, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα επιπλέον ρευστά διαθέσιμα (μετρητά) που υπερβαίνουν τα ελάχιστα απαιτητά από την Κεντρική Τράπεζα.

36 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 36 Μέτρηση της τραπεζικής ρευστότητας Υπολογισμός δεικτών; – –τα δάνεια προς τις καταθέσεις (loans to deposits), – –τα δανεισθέντα κεφάλαια προς το σύνολο του ενεργητικού (borrowed funds to total assets), – –τα δάνεια σε καθεστώς δικαιώματος προς το ενεργητικό (loan commitments to assets) Υπολογισμός ανοίγματος χρηματοδότησης: η διαφορά μεταξύ του μέσου ύψους δανείων και καταθέσεων. –Εάν το άνοιγμα χρηματοδότησης είναι θετικό, η τράπεζα πρέπει να το χρηματοδοτήσει αυτό, χρησιμοποιώντας μετρητά και άλλα ρευστά στοιχεία του ενεργητικού (μειώνοντας το ύψος αυτών), και άλλες πηγές άντλησης κεφαλαίων στην αγορά χρήματος (αυξάνοντας το ύψος αυτών).

37 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 37 Διαχείριση κινδύνου ρευστότητας Ως διαχείριση της τραπεζικής ρευστότητας ορίζεται η διαδικασία παραγωγής κεφαλαίων για την ικανοποίηση συμβατικών ή συγκυριακών υποχρεώσεων σε κάθε χρονική στιγμή και σε λογικές τιμές. Για να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο που προέρχεται από κρίσεις ρευστότητας, ένας τραπεζικός οργανισμός μπορεί να απομονώσει τον ισολογισμό του από τον κίνδυνο ρευστότητας διαχειρίζοντας με αποτελεσματικό τρόπο τα ρευστά στοιχεία του ενεργητικού καθώς επίσης και τα στοιχεία του παθητικού. Για το σκοπό αυτό στις τράπεζες λειτουργούν αυτόνομες μονάδες που καλούνται Μονάδες Διαχείρισης Ενεργητικού – Παθητικού (Asset-Liability Committee).

38 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 38 Διαχείριση κινδύνου ρευστότητας Έστω ότι η τράπεζα έχει πλεονάζοντα ρευστά διαθέσιμα και ότι το ποσοστό υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων είναι 10%. Ας υποτεθεί ότι η αρχική μορφή του ισολογισμού της είναι η ακόλουθη: Τα ρευστά διαθέσιμα που είναι υποχρεωμένη να διακρατεί η τράπεζα είναι €10 (το 10% των €100). ΕνεργητικόΠαθητικό Μετρητά20Καταθέσεις100 Δάνεια80Ίδια κεφάλαια10 Ομόλογα10

39 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 39 Διαχείριση κινδύνου ρευστότητας Αν οι καταθέσεις μειωθούν κατά €10 ο τραπεζικός ισολογισμός μετατρέπεται ως εξής: Η τράπεζα χάνει €10 σε καταθέσεις και €10 σε ρευστά διαθέσιμα, αλλά συνεχίζει να πληρεί τις προϋποθέσεις όσον αναφορά τα ρευστά διαθέσιμα που πρέπει να διακρατεί (το 10% των €90 είναι €9, και η τράπεζα έχει ήδη €10, δηλαδή έχει περίσσευμα €1). Εάν μία τράπεζα έχει ρευστά διαθέσιμα περισσότερα απ’ ότι επιβάλλει ο κανονισμός, όταν λαμβάνει χώρα μια αύξηση των αναλήψεων μπορεί να το αντιμετωπίσει χωρίς να προβεί σε πρόσθετες ενέργειες. ΕνεργητικόΠαθητικό Μετρητά10Καταθέσεις90 Δάνεια80Ίδια κεφάλαια 10 Ομόλογα10

40 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 40 Διαχείριση κινδύνου ρευστότητας Έστω όμως ότι ο ισολογισμός της τράπεζας έχει την ακόλουθη μορφή: Εάν πραγματοποιηθεί μείωση καταθέσεων κατά €10, ο ισολογισμός θα μετατραπεί ως εξής: Το πρόβλημα είναι ότι η τράπεζα θα πρέπει να έχει το 10% των €90 σε ρευστό, ενώ δεν έχει καθόλου ρευστά διαθέσιμα. ΕνεργητικόΠαθητικό Μετρητά10Καταθέσεις100 Δάνεια90Ίδια κεφάλαια10 Ομόλογα10 ΕνεργητικόΠαθητικό Μετρητά0Καταθέσεις90 Δάνεια90Ίδια κεφάλαια10 Ομόλογα10

41 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 41 Διαχείριση ενεργητικού Τα ρευστά στοιχεία ενεργητικού μπορούν εύκολα και άμεσα να μετατραπούν σε μετρητά, με χαμηλό κόστος συναλλαγών. Αυτά τα στοιχεία διαπραγματεύονται σε ενεργές αγορές, οπότε ακόμη και μεγάλες συναλλαγές σε αυτά τα στοιχεία δεν μεταβάλλουν σημαντικά την τιμή αγοράς. Παραδείγματα τέτοιων στοιχείων είναι τα κρατικά ομόλογα κ.α. Εντούτοις, ακριβώς εξαιτίας της υψηλής ρευστότητας και του χαμηλού κινδύνου μη αποπληρωμής αυτών (default risk), τέτοια στοιχεία ενεργητικού συνήθως έχουν χαμηλές αποδόσεις. Δημιουργείται έτσι μια βραχυπρόθεσμη αντίστροφη σχέση μεταξύ ρευστότητας και κερδοφορίας. Από την άλλη πλευρά, σχετικά μικρά ποσά σε ρευστά στοιχεία ενεργητικού εκθέτει την τράπεζα σε επιπλέον κίνδυνο ρευστότητας. Για το λόγο αυτό οι ρυθμιστικές αρχές θέτουν ένα ελάχιστο ύψος στις υποχρεωτικές καταθέσεις σε ρευστά διαθέσιμα που πρέπει να διαθέτουν οι τραπεζικοί οργανισμοί.

42 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 42 Διαχείριση παθητικού Η ρευστότητα και η διαχείριση παθητικού έχουν άμεση συσχέτιση. Κύριος σκοπός της διαχείρισης παθητικού είναι η αντιμετώπιση των αναγκών των χρηματοοικονομικών οργανισμών σε ρευστά με ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση του κόστους χρηματοδότησης. Ένας τραπεζικός οργανισμός θα πρέπει να ισορροπεί (trade-off) μεταξύ των ωφελειών που προκύπτουν από την προσέλκυση στοιχείων στο παθητικό με χαμηλό κόστος χρηματοδότησης αλλά με υψηλότερη πιθανότητα απόσυρσης, έναντι στοιχείων του παθητικού με υψηλό κόστος χρηματοδότησης αλλά με χαμηλότερη πιθανότητα απόσυρσης. Οπότε, το κόστος χρηματοδότησης είναι γενικά αντιστρόφως ανάλογο προς την χρονική περίοδο που το στοιχείο του παθητικού θα παραμείνει εντός ισολογισμού (δηλαδή κίνδυνος χρηματοδότησης). Συνεπώς το κόστος χρηματοδότησης είναι υποκατάστατο του κινδύνου χρηματοδότησης (ανάληψης).

43 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 43 6.ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

44 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 44 Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ κινδύνου αγοράς και πιστωτικού κινδύνου Η κύρια ομοιότητα μεταξύ του κινδύνου αγοράς και του πιστωτικού κινδύνου είναι ότι και οι δύο μειώνουν τη συνολική αξία του χαρτοφυλακίου. Διαφορές: Πρώτον, οι μεταβολές στην πιστοληπτική ικανότητα των δανειζομένων είναι γενικώς μη άμεσα παρατηρήσιμες. Αντίθετα με την περίπτωση του πιστωτικού κινδύνου, οι αξιολογήσεις των ομολόγων και των μετοχών είναι άμεσα παρατηρήσιμες και δημόσια διαθέσιμες. Δεύτερον, οι στατιστικές παρατηρήσεις για τα καθυστερούμενα δάνεια και τις επισφαλείς απαιτήσεις είναι ασυνεχείς και δεν συνιστούν ομαλές χρονολογικές σειρές. Αντιθέτως, οι παρατηρήσεις για τις μεταβολές στις τιμές των τίτλων παρουσιάζουν υψηλό βαθμό συνέχειας.

45 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 45 Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ κινδύνου αγοράς και πιστωτικού κινδύνου Η ασυμμετρία των παρατηρήσεων των αποδόσεων του χαρτοφυλακίου δανείων – που οφείλεται στον πιστωτικό κίνδυνο – είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τις αποδόσεις του χαρτοφυλακίου τίτλων. Στις περιπτώσεις των επισφαλών απαιτήσεων, η απώλεια είναι ιδιαίτερα μεγάλη για την τράπεζα (απώλεια κεφαλαίου, όχι μόνο αποδόσεων). Στις περιπτώσεις, όμως, των κανονικώς εξυπηρετούμενων δανείων, το κέρδος είναι πολύ μικρότερο.

46 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 46 Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ κινδύνου αγοράς και πιστωτικού κινδύνου Τρίτον, η ύπαρξη ορισμένων τεχνικών διευκολύνσεων, όπως οι εγγυήσεις δανείων, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα ως προς το ύψος των επισφαλών απαιτήσεων που θα καλυφθούν από τη διεκδίκηση με ένδικα μέσα, καθιστούν την ακριβή εκτίμηση της έκθεσης στον πιστωτικό κίνδυνο περισσότερο πολύπλοκη. Τέταρτον, υπάρχουν πολύ λιγότερα εργαλεία κάλυψης (hedging instruments) διαθέσιμα για τον πιστωτικό κίνδυνο από ότι για τον κίνδυνο αγοράς. Τέλος, το χαρτοφυλάκιο δανείων έχει μικρότερες δυνατότητες διαφοροποίησης και συνεπώς μικρότερη διασπορά του κινδύνου.

47 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 47 Διαδικασία πιστωτικής απόφασης Η διαδικασία της πιστωτικής απόφασης θα πρέπει να δίνει έμφαση στην πρόληψη, τον εντοπισμό και την ανάλυση των πιθανών προβλημάτων. – –Η πρόληψη αναφέρεται στην απόφαση αν θα χορηγηθεί ή όχι πίστη. – –Ο εντοπισμός αναφέρεται στην παρακολούθηση των υπαρχόντων δανειστών για την ανακάλυψη αδυναμίας πληρωμής. – –Η ανάλυση αναφέρεται στην εξεύρεση λύσεως για τα προβληματικά δάνεια. Η συλλογή, επεξεργασία και ανάλυση ποιοτικών πληροφοριών ενοποιούν τη διαδικασία. – –Η συλλογή πληροφοριών από τους δανειολήπτες παρέχουν ενδείξεις για την ποιότητα της πληροφόρησης και τα συστατικά του χαρακτήρα στο υπόδειγμα αθέτησης πληρωμών. – –Η επεξεργασία των πληροφοριών οδηγεί στην ανάλυση των δεδομένων και η ανάλυση των πληροφοριών οδηγεί στις κρίσεις του δανειστή σχετικά με την οικονομική ισχύ του δανειολήπτη.

48 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 48 Ποιοτικά υποδείγματα Για την αξιολόγηση μιας αίτησης για δάνειο, η τράπεζα χρησιμοποιεί τη διαθέσιμη πληροφόρηση για τον πελάτη λαμβάνοντας υπ’ όψη ποιοτικούς παράγοντες σχετικούς με τη δανειζόμενη εταιρεία και με το γενικό κλίμα της αγοράς [ταυτόχρονη επίδραση σε όλους του δανειστές]. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται παράγοντες όπως: Η φήμη της εταιρείας (reputation) (σιωπηρά συμβόλαια με φερέγγυες επιχειρήσεις όταν γνωρίζουμε το ιστορικό της). Η σημασία της φήμης, η οποία στηρίζεται σε μακροχρόνιες δανειακές συναλλαγές λειτουργεί εις βάρος των νέων επιχειρήσεων. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που σε νέες εισαγωγές στο χρηματιστήριο (Initial Public Offerings - IPOs) απαιτούνται υψηλότερες αποδόσεις από παλαιότερες εταιρείες.

49 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 49 Ποιοτικά υποδείγματα Ο βαθμός χρηματοοικονομικής μόχλευσης (financial leverage), δηλαδή το συνολικό χρέος της δανειζόμενης εταιρείας προς το συνολικό παθητικό της (debt/assets ή εναλλακτικά debt/equity). Νεοπαγείς επιχειρήσεις με μεγάλη μόχλευση (υψηλό χρέος σε δάνεια και ομόλογα) έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αθετήσουν την πληρωμή των χρεών τους απ’ ότι πιο ώριμες επιχειρήσεις. Η μεταβλητότητα των εσόδων της εταιρείας (π.χ. εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο της υψηλής τεχνολογίας παρουσιάζουν υψηλή μεταβλητότητα εσόδων). Σε αυτή την περίπτωση η υψηλή μεταβλητότητα αυξάνει την πιθανότητα ο δανειζόμενος να μην μπορεί να εκπληρώσει τις δανειακές του υποχρεώσεις, ανεξάρτητα από τον τρόπο χρηματοδότησης των στοιχείων του ενεργητικού. Η ύπαρξη υποθήκης, δηλαδή ο βαθμός υποστήριξης του δανείου από υποθηκευμένα περιουσιακά στοιχεία.

50 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 50 Μοντέλα βαθμολόγησης φερεγγυότητας Τα μοντέλα βαθμολόγησης φερεγγυότητας (credit scoring models) είναι ποσοτικά μοντέλα που χρησιμοποιούν παρατηρούμενα χαρακτηριστικά του δανειζόμενου είτε για να προσδιορίσουν έναν αριθμό (score) που δείχνει την πιθανότητα αθέτησης των πληρωμών είτε για να κατατάξουν τους δανειζόμενους σε διαφορετικές κατηγορίες ανάλογα με την πιστοληπτική τους φερεγγυότητα. Επιλέγοντας και συνδυάζοντας διαφορετικά οικονομικά και χρηματοοικονομικά χαρακτηριστικά των δανειζόμενων, η διοίκηση του πιστωτικού ιδρύματος είναι σε θέση: – –Να στοιχειοθετήσει ποσοτικά ποιοι παράγοντες είναι σημαντικοί στην ερμηνεία του πιστωτικού κινδύνου. – –Να αξιολογήσει το σχετικό βαθμό ή την σημασία αυτών των παραγόντων. – –Να βελτιώσει την τιμολόγηση του πιστωτικού κινδύνου. – –Να απορρίψει μη φερέγγυους δανειστές. – –Να είναι σε θέση να υπολογίσει προβλέψεις που μπορούν να απαιτηθούν σε αναμενόμενες μελλοντικές δανειακές απώλειες.

51 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 51 Μοντέλα βαθμολόγησης φερεγγυότητας Για να χρησιμοποιήσει τα μοντέλα βαθμολόγησης φερεγγυότητας, η διοίκηση πρέπει να διακρίνει τους οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς δείκτες προσδιορισμού του κινδύνου. Για τα δάνεια προς τα νοικοκυριά, τα βασικά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να περιλαμβάνονται είναι το εισόδημα, τα περιουσιακά στοιχεία, η ηλικία, η επαγγελματική ενασχόληση, ο τόπος διαμονής. Για τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις, τα βασικά χαρακτηριστικά σχετίζονται με πληροφορίες που βασίζονται στις ταμειακές ροές και τους χρηματοοικονομικούς δείκτες, όπως π.χ. η χρηματοοικονομική μόχλευση της επιχείρησης. Μετά την αναγνώριση των στοιχείων, μία στατιστική τεχνική ποσοτικοποιεί την πιθανότητα πιστωτικού κινδύνου ή διακρίνει τους πελάτες ανάλογα με την φερεγγυότητά τους. Υπάρχουν τρεις τύποι μοντέλων: (1) γραμμικά μοντέλα πιθανοτήτων (linear probability models), (2) logit μοντέλα (logit models) και (3) γραμμικά μοντέλα διαχωρισμού (linear discriminant models).

52 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 52 Γραμμικά μοντέλα πιθανοτήτων Τα γραμμικά μοντέλα πιθανοτήτων χρησιμοποιούν παλαιότερα στοιχεία, όπως π.χ. χρηματοοικονομικούς δείκτες, ως δεδομένα σε ένα μοντέλο για να εξηγήσουν το ιστορικό αποπληρωμής παλαιότερων δανείων. Η σχετική σημασία των διαφόρων παραγόντων που λαμβάνονται υπόψη για να αποτιμήσουν παλαιότερα ιστορικά στοιχεία, χρησιμοποιούνται για τα καινούργια δάνεια. Τα μοντέλα αυτά καταλήγουν σε μια σχέση του τύπου: Ζ = f (X) όπου Ζ είναι η βαθμολογία που προκύπτει για ένα δανειζόμενο (άτομο ή επιχείρηση) και Χ είναι ένα σύνολο επεξηγηματικών μεταβλητών, όπως εισόδημα, ηλικία, επάγγελμα, οικονομικοί δείκτες, π.χ. μόχλευση, καθώς και μακροοικονομικές μεταβλητές. Το απλούστερο μοντέλο είναι το γραμμικό, στο οποίο η συνάρτηση f είναι γραμμική και το Ζ παίρνει τιμές 1, αν ο δανειζόμενος έχει αθετήσει την πληρωμή δανείου, και 0 αν όχι.

53 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 53 Παράδειγμα Έστω ότι υπάρχουν δύο παράγοντες που επιδρούν στην παλαιότερη συμπεριφορά των δανειζόμενων: Χ 1 που είναι ο βαθμός μόχλευσης της επιχείρησης (χρέος προς συνολικό ενεργητικό) και Χ 2 που είναι ένας δείκτης ρευστότητας (π.χ. κυκλοφορούν ενεργητικό προς βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις). Βασιζόμενοι σε ιστορικές τιμές (αποπληρωμή δανείων εξοπλισμού επιχειρήσεων), το γραμμικό μοντέλο πιθανοτήτων εκτιμάται σε: Z i = 1,5 Χ 1 - 0,1 Χ 2 Έστω ότι για μία συγκεκριμένη επιχείρηση ισχύει ότι Χ 1 = 0,6 και Χ 2 = 2, τότε η αναμενόμενη πιθανότητα αθέτησης της πληρωμής ανέρχεται σε Ζ = 0,7. Το αποτέλεσμα αυτό ερμηνεύεται ως πιθανότητα 70% η εταιρεία να μην αποπληρώσει το δάνειο. Αν και η τεχνική είναι απλή, το βασικό μειονέκτημα εστιάζεται στο γεγονός ότι οι αναμενόμενες (εκτιμώμενες) πιθανότητες μη αποπληρωμής μπορεί να βρίσκονται εκτός του διαστήματος [0,1].

54 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 54 Προβλήματα με τα γραμμικά μοντέλα διαχωρισμού Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι το μοντέλο αυτό διαχωρίζει τη συμπεριφορά των πελατών σε δύο ακραίες κατηγορίες: «καλά» και «κακά» δάνεια. Γνωρίζουμε όμως ότι ο βαθμός αθέτησης της υποσχόμενης πληρωμής δεν είναι ο ίδιος (μπορεί να μην πληρώνεται τόκος, κεφάλαιο, ή όλη η δόση). Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος προφανής οικονομικός λόγος να αναμένουμε οι συντελεστές των μοντέλων να είναι σταθεροί διαχρονικά. Ειδικότερα, εξαιτίας αλλαγών στο ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον, μπορεί να υπάρξουν αλλαγές στην αξία των μεταβλητών. Επίσης το μοντέλο θεωρεί ότι οι μεταβλητές είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους, κάτι το οποίο μπορεί να μην υφίσταται. Το τρίτο πρόβλημα είναι ότι αγνοεί κάποιες σημαντικές, αλλά δύσκολες στον προσδιορισμό, μεταβλητές, που μπορεί να παίζουν κάποιο σημαντικό ρόλο στην απόφαση για χορήγηση του δανείου (π.χ. φήμη και μακροπρόθεσμες σχέσεις πιστωτή και πιστούχου). Επίσης σπάνια τα μοντέλα αξιοποιούν δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες, όπως π.χ. η τιμή των μετοχών ή των χρεογράφων της εταιρείας.

55 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 55 7.ΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ Ι

56 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 56 Εισαγωγή Η κεφαλαιακή διάρθρωση ή δομή (capital structure) είναι η αναλογία μακροπρόθεσμων δανείων και κοινού και προνομιούχου μετοχικού κεφαλαίου μιας επιχείρησης. Σκοπός της είναι η εύρεση του άριστου συνδυασμού των πηγών χρηματοδότησης, ο οποίος να μεγιστοποιεί την τιμή της κοινής μετοχής και κατά συνέπεια και την συνολική αξία μιας εταιρίας. Πολλές θεωρίες προσπαθούν να εξηγήσουν την επιλογή μεταξύ των μορφών χρηματοδότησης, “capital structure puzzle”.

57 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 57 Μορφές Κεφαλαίου Εσωτερικές Πηγές Παρακρατηθέντα Κέρδη Παρακρατηθέντα Κέρδη Αποσβέσεις Αποσβέσεις Εξωτερικές Πηγές Ομολογίες (Bonds) Ομολογίες (Bonds) Τραπεζικά Δάνεια (Notes) Τραπεζικά Δάνεια (Notes) Μετοχικό Κεφάλαιο (αύξηση Μ.Κ. ή I.P.O.) Μετοχικό Κεφάλαιο (αύξηση Μ.Κ. ή I.P.O.) Παραστατικά Απόκτησης Μετοχών (Warrants) Παραστατικά Απόκτησης Μετοχών (Warrants) Χρηματοδότηση: 1. 1. Άμεση 2. 2. Έμμεση

58 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 58 Θεωρίες Modigliani - Miller   ΜΜ1 (1958), Net Operating Income Approach: Ανεξαρτήτως της επιλογής μεταξύ των μορφών χρηματοδότησης, η αξία μιας εταιρίας είναι περιορισμένη και παραμένει σταθερή (Capital Structure Irrelevance)   MM2 (1963), Net Income Approach:Με την εισαγωγή φόρων, μια εταιρία μεγιστοποιεί την αξία της με 100% χρήση δανειακών κεφαλαίων.   Miller (1977): Με την εισαγωγή και των προσωπικών φόρων, η αξία μιας εταιρίας εξαρτάται από το ύψος των φορολογικών συντελεστών της εταιρίας, των μερισμάτων και των τόκων.   Οι θεωρίες βασίζονται σε μια σειρά από περιοριστικές υποθέσεις!

59 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 59 Χρηματοοικονομικές Δυσχέρειες (Financial Distress) 1. 1. Κόστη Πτώχευσης:   Άμεσα Κόστη: Legal & administrative costs, 3% της αξίας της εταιρίας υπό πτώχευση.   Έμμεσα Κόστη: Σχετίζονται με τη δυσκολία διοίκησης μιας εταιρίας που βρίσκεται σε άσχημη χρηματοοικονομική κατάσταση και με κόστος ευκαιρίας. Κόστη Ανεξάρτητα Πτώχευσης:   Agency Costs: Συγκρούσεις δανειστών & μετόχων.   Costs of writing & monitoring Η υψηλή χρήση δανειακών κεφαλαίων αυξάνει την πιθανότητα η επιχείρηση να πτωχεύσει καθώς και να αντιμετωπίσει και άλλα προβλήματα λόγω του υπερβολικού δανεισμού.

60 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 60 Κόστος Αντιπροσώπευσης (Agency Costs) Το κόστος άσκησης ελέγχου της συμπεριφοράς των διοικήσεων από τη δράση υπέρ ιδίου οφέλους από δανειστές και μετόχους. Εγωιστικές Στρατηγικές Διοίκησης: i. i.Ανάληψη Υψηλότερου Κινδύνου ii. ii.Υποεπένδυση iii. iii.“Milking the Property” Επιβολή περιοριστικών όρων από τους δανειστές στην παροχή δανειακών κεφαλαίων (positive & negative protective covenants) και έλεγχος από τους μετόχους. Εργαλείο η χρήση δανείων σε ευνοϊκούς όρους που μειώνουν τις διαθέσιμες free cash flows.   Η επιχείρηση οφείλει να προσδιορίσει το ακριβές ύψος του κόστους ελέγχου σε συνάρτηση με τα δανειακά οφέλη.

61 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 61 Το Εξισορροπητικό Υπόδειγμα (Trade–off Model) V L = V U + ΠΑ Φορολογικών Ωφελειών – ΠΑ Χρηματοοικονομικών Δυσχερειών – ΠΑ Κόστους Αντιπροσώπευσης. Α Β 0 άριστο επίπεδο μόχλευσης Vu Vu V L κατά ΜΜ Χρημ/κές δυσχέρειες + Κόστη Αντιπροσώπευσης ΠΑ φορολογικής ωφέλειας Δανειακά Κεφάλαια V πραγματική V L   Οι επιχειρήσεις οφείλουν να προσδιορίσουν το άριστο επίπεδο δανειακής επιβάρυνσης (σημείο Β).

62 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 62 Η Κοινωνική Ιεραρχία της Χρηματοδότησης (Pecking Order Theory) Ο Donaldson (1961) υπέδειξε σε έρευνα του ότι οι επιχειρήσεις προτιμούν για τη χρηματοδότηση τους α) τα παρακρατηθέντα κέρδη και β) τις αποσβέσεις και σε περίπτωση που αυτά δεν επαρκούν, γ) τα δανειακά κεφάλαια και δ) την έκδοση νέου μετοχικού κεφαλαίου.

63 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 63 Η Ασύμμετρη Πληροφόρηση (Assymetric Information Theory)   Υπόθεση Myers: Όλοι οι συμμετέχοντες έχουν ομοιογενείς προσδοκίες (homogeneous expectations) και πληροφόρηση.   Σε αντίθετη περίπτωση, η διοίκηση μπορεί και να εκδίδει μετοχές ή ομολογίες όταν αυτές είναι υπερτιμημένες. Οι επενδυτές υποψιάζονται το πρόβλημα της ασύμμετρης πληροφόρησης και «τιμωρούν» τα νέα και παλαιά επικίνδυνα χρεόγραφα της εταιρίας όταν γίνεται κάποια ανακοίνωση, εκλαμβάνοντάς τη ως αρνητικό σήμα (signal) για τις μελλοντικές προοπτικές της.   Απουσία επίδρασης στην τιμή της μετοχής από έκδοση ακίνδυνης ομολογίας, 3% μέση πτώση της τιμής σε νέο μετοχικό κεφάλαιο. Προτεραιότητα στα παρακρατηθέντα κέρδη για τη χρηματοδότηση (pecking order).

64 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 64 Η Επίδραση του Προϊόντος και της Αγοράς   Τα έμμεσα κόστη των χρηματοοικονομικών δυσχερειών μεταφέρονται: στους προμηθευτές με τη μορφή χαμηλότερων τιμών στις πρώτες ύλες στους μετόχους με τη μορφή φθηνότερων προϊόντων.   Η κεφαλαιακή διάρθρωση ενός κλάδου επηρεάζει την επιλογή χρηματοδότησης όλων των πρωταγωνιστών αυτού.   Η υψηλή μόχλευση ωθεί τις εταιρίες σε επιθετικές συμπεριφορές και σε σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ τους.   Εταιρίες με μοναδικά προϊόντα τείνουν να δανείζονται λιγότερο.

65 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 65 Εταιρικός Έλεγχος & Εξαγορές 1. 1. Επιτυχημένη προσφορά: Εξαγοράζει την επιχείρηση και αποκτά τον έλεγχο  η επιχείρηση δε θα κάνει χρήση μόχλευσης. 2. 2. Αποτυχημένη Προσφορά: Εξαγοράζει την επιχείρηση, αλλά η προηγούμενη διοίκηση εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο  υψηλός δανεισμός. 3. 3. Proxy Fight: Οι λοιποί μέτοχοι καθορίζουν τη νέα διοίκηση με την ψήφο τους για την εκλογή του καλύτερου υποψηφίου  το ποσό δανεισμού επηρεάζεται από την πιθανότητα επικράτησης των δυο υποψηφίων και συγκεκριμένα από την στάση των μεμονωμένων επενδυτών.   3 πιθανά σενάρια εξαγορών για τον υποψήφιο αγοραστή:

66 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 66 Ερευνητικό μέρος 7.ΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΙΙ

67 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 67 Ανάλογες Έρευνες   Eriotis N., Vasiliou D., Ventoura Neokosmidi Z., (2004):   Δείγμα: 129 εταιρίες για την περίοδο 1997 – 2001.   Εξαρτημένη μεταβλητή: Ο λόγος του συνόλου των δανειακών κεφαλαίων προς το σύνολο του ενεργητικού.   Αποτελέσματα:   Θετική συσχέτιση με το μέγεθος της επιχείρησης.   Αρνητική συσχέτιση με τις προοπτικές ανάπτυξης,   την ρευστότητα της εταιρίας (πιθανότητα αθέτησης   υποχρέωσης) και το δείκτη κάλυψης τόκων   (δυνατότητα εσωτερικής χρηματοδότησης).   Ενδείξεις ισχύος Pecking-Order Theory.

68 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 68 Στόχος της Έρευνας   Να μελετήσει αν πράγματι οι παράγοντες που σύμφωνα με το θεωρητικό υπόβαθρο επηρεάζουν την κεφαλαιακή διάρθρωση, επιδρούν και επί των ελληνικών επιχειρήσεων.   Σε δεύτερο επίπεδο, να συγκρίνει την σημασία των παραγόντων αυτών για τις αποφάσεις χρηματοδότησης μεταξύ των μικρότερων και μεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων με βάση διαχωρισμού το ύψος των περιουσιακών τους στοιχείων (Σύνολο Ενεργητικού).

69 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 69 Δείγμα 74 εταιρίες μεταξύ των ετών 1999 – 2003 που καλύπτουν 3 βασικά κριτήρια:  Είχαν όλες ολοκληρώσει τη διαδικασία εισαγωγής στο Χρηματιστήριο το 1999.  Καμίας εταιρίας δε σταμάτησαν να διαπραγματεύονται οι μετοχές στη χρηματιστηριακή αγορά μεταξύ των ετών μελέτης.  Δεν απουσίαζε κάποιο πρωτογενές στοιχείο του Ισολογισμού ή της Κ.Α.Χ. από τη βάση δεδομένων (Thomson Datastream), από την οποία συγκεντρώθηκαν τα δεδομένα.

70 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 70 Συλλογή δεδομένων. Συλλογή δεδομένων. Κατάταξη των δεδομένων κατά εταιρία και ανά έτος σε φύλλο Excel. Κατάταξη των δεδομένων κατά εταιρία και ανά έτος σε φύλλο Excel. Εντοπισμός ελλείψεων σε δεδομένα και αποκλεισμός των αντίστοιχων εταιριών. Εντοπισμός ελλείψεων σε δεδομένα και αποκλεισμός των αντίστοιχων εταιριών. Κατασκευή εξαρτημένης & ανεξάρτητων μεταβλητών. Κατασκευή εξαρτημένης & ανεξάρτητων μεταβλητών. Υπολογισμός του σταθμικού μέσου πέντε ετών του Συνόλου του Ενεργητικού για κάθε επιχείρηση. Υπολογισμός του σταθμικού μέσου πέντε ετών του Συνόλου του Ενεργητικού για κάθε επιχείρηση. Κατάταξη των επιχειρήσεων σε μικρές ή μεγάλες. Κατάταξη των επιχειρήσεων σε μικρές ή μεγάλες. Επεξεργασία μέσω E-Views, pooled & cross sectional analysis. Επεξεργασία μέσω E-Views, pooled & cross sectional analysis. Μεθοδολογία

71 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 71 1. Χρηματοοικονομική Μόχλευση (Debt Ratio) Μέτρο: Σύνολο Δανειακών Κεφαλαίων / Σύνολο Ενεργητικού.Μέτρο: Σύνολο Δανειακών Κεφαλαίων / Σύνολο Ενεργητικού. Περιλαμβάνει βραχυπρόθεσμες + μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις σε λογιστικές αξίες (book values).Περιλαμβάνει βραχυπρόθεσμες + μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις σε λογιστικές αξίες (book values). Vasiliou(2005), Cassar & Holmes(2003), Gaud et al.(2005), Chen(2004), Song(2005).Vasiliou(2005), Cassar & Holmes(2003), Gaud et al.(2005), Chen(2004), Song(2005). 2. Μέγεθος (Size) Μέτρο: Σύνολο Ενεργητικού.Μέτρο: Σύνολο Ενεργητικού. Αναμενόμενη Συσχέτιση: Θετική.Αναμενόμενη Συσχέτιση: Θετική. Συνδέεται με το βαθμό διαφοροποίησης, τον αντιλαμβανόμενο κίνδυνο, τις χρηματοοικονομικές δυσχέρειες, τα κόστη συναλλαγών.Συνδέεται με το βαθμό διαφοροποίησης, τον αντιλαμβανόμενο κίνδυνο, τις χρηματοοικονομικές δυσχέρειες, τα κόστη συναλλαγών. Kim & Sorensen(1986).Kim & Sorensen(1986). Μεταβλητές

72 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 72 Μεταβλητές 3. Κερδοφορία (Profitability) Μέτρο: EBITDA / Σύνολο Ενεργητικού.Μέτρο: EBITDA / Σύνολο Ενεργητικού. Αναμενόμενη Συσχέτιση: Αρνητική (pecking order theory) - Θετική (δυνατότητα αποπληρωμής δανείων, καταβολή μερίσματος).Αναμενόμενη Συσχέτιση: Αρνητική (pecking order theory) - Θετική (δυνατότητα αποπληρωμής δανείων, καταβολή μερίσματος). Gaud et al.(2005), Miguel & Pindado(2001), Ozkan(2001), Fattouh(2005), Bevan & Danbolt(2002).Gaud et al.(2005), Miguel & Pindado(2001), Ozkan(2001), Fattouh(2005), Bevan & Danbolt(2002). 4. Δομή Περιουσιακών Στοιχείων (Asset Structure) Μέτρο: (Αποσβεσμένα Ενσώματα Πάγια + Αποθέματα + Παραγωγή σε Εξέλιξη) / Σύνολο Ενεργητικού.Μέτρο: (Αποσβεσμένα Ενσώματα Πάγια + Αποθέματα + Παραγωγή σε Εξέλιξη) / Σύνολο Ενεργητικού. Αναμενόμενη Συσχέτιση: Θετική («ασφαλή» δάνεια με μικρότερο κόστος έκδοσης, εγγύηση στη λήψη).Αναμενόμενη Συσχέτιση: Θετική («ασφαλή» δάνεια με μικρότερο κόστος έκδοσης, εγγύηση στη λήψη). Titman & Wessels(1988), Gaud et al.(2005).Titman & Wessels(1988), Gaud et al.(2005).

73 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 73 Μεταβλητές 5. Προοπτικές Ανάπτυξης (Growth Opportunities) Μέτρο: ΔΠωλήσεις/ΔΕνεργητικό.Μέτρο: ΔΠωλήσεις/ΔΕνεργητικό. Αναμενόμενη Συσχέτιση: Αρνητική (agency costs λόγω πλήθους επενδύσεων, επιπλέον δυνατότητες φορολογικών ελαφρύνσεων) - Θετική (ανάγκες χρηματοδότησης pecking order).Αναμενόμενη Συσχέτιση: Αρνητική (agency costs λόγω πλήθους επενδύσεων, επιπλέον δυνατότητες φορολογικών ελαφρύνσεων) - Θετική (ανάγκες χρηματοδότησης pecking order). Chen(2004).Chen(2004). 6. Μη Δανειακές Φορολογικές Ελαφρύνσεις (Non Debt Tax Shields) Μέτρο: Αποσβέσεις / Σύνολο ΕνεργητικούΜέτρο: Αποσβέσεις / Σύνολο Ενεργητικού Αναμενόμενη Συσχέτιση: Αρνητική (πολλαπλές δυνατότητες φορολογικών εξοικονομήσεων)Αναμενόμενη Συσχέτιση: Αρνητική (πολλαπλές δυνατότητες φορολογικών εξοικονομήσεων) Wald(1999), Vasiliou(2005).Wald(1999), Vasiliou(2005).

74 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 74 6. Πιθανότητα Αθέτησης Υποχρέωσης (Default Probability) Μέτρο: Κυκλοφορούν Ενεργητικό / Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις.Μέτρο: Κυκλοφορούν Ενεργητικό / Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις. Αναμενόμενη Συσχέτιση: Αρνητική (υψηλή ρευστότητα  Pecking Order).Αναμενόμενη Συσχέτιση: Αρνητική (υψηλή ρευστότητα  Pecking Order). Vasiliou(2005).Vasiliou(2005). 7. Περιθώριο Κέρδους (Mark up) Μέτρο: Κόστος Πωληθέντων / Πωλήσεις.Μέτρο: Κόστος Πωληθέντων / Πωλήσεις. Αναμενόμενη Συσχέτιση: Θετική (αμεσότερος δείκτης κερδοφορίας, pecking order theory).Αναμενόμενη Συσχέτιση: Θετική (αμεσότερος δείκτης κερδοφορίας, pecking order theory). Munyo(2004), Asteriou(2004).Munyo(2004), Asteriou(2004). Μεταβλητές

75 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 75 DTA =size όπου: 1. DTA = Σύνολο Δανειακών Κεφαλαίων / Σύνολο Ενεργητικού. 2. SIZE = Σύνολο Ενεργητικού. 3. PROF = EBITDA / Σύνολο Ενεργητικού. 4. ASSET = (Εν. Πάγια + Αποθέματα + Παραγωγή σε εξέλιξη) / Σύνολο Ενεργητικού. 5. GROWTH = ΔΠωλήσεων/ ΔΕνεργητικού. 6. TAX = Αποσβέσεις / Σύνολο Ενεργητικού. 7. DEFAULT = Κυκλοφορούν Ενεργητικό / Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις. 8. MARK = Κόστος Πωληθέντων / Πωλήσεις. Υπόδειγμα

76 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 76 Αποτελέσματα: Όλες οι Εταιρίες VariableCoefficientStd.Errort-StatisticProb. C0,2404950,0338937,0957360 SIZE4,99E-091,54E-093,2427080,0013 PROF1,08E-012,63E-010,4125820,6802 ASSET0,3349470,02040516,414860 GROWTH-3,72E-061,27E-06-2,9178670,0037 TAX-1,712670,327381-5,2314260 DEFAULT-0,0614890,007452-8,2513760 MARK0,0598540,018283,2742140,0012 R-squared0,860768 Mean dependent var Mean dependent var0,524176 Adjusted R-squared 0,858076 S.D. dependent var S.D. dependent var0,459774 S.E. of regression 0,17321 Sum squared resid Sum squared resid10,86057 F-statistic319,7122 Durbin-Watson stat Durbin-Watson stat0,868661 Prob(F-statistic) 0,0000

77 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 77 Αποτελέσματα: Μεγάλες Εταιρίες VariableCoefficientStd.ErrorT-StatisticProb. C0,498290,03891212,805680 PROF-0,690080,108258-6,374450 ASSET0,3765410,01787421,066750 GROWTH-0,000780,000249-3,129170,002 TAX-1,865440,298253-6,254560 DEFAULT-0,058750,011061-5,3120 MARK-0,185760,047167-3,938390,0001 Weighted Statistics R-squared0,885048 Mean dependent var 0,398598 Adjusted R-squared 0,881173 S.D. dependent var 0,382706 S.E. of regression 0,131924 Sum squared resid 3,097885 F-statistic228,412 Durbin-Watson stat 1,066766 Prob(F-statistic)0

78 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 78 Αποτελέσματα: Μικρές Εταιρίες VariableCoefficientStd.Errort-StatisticProb. C0,1575480,0725282,1722340,0312 PROF2,33E-014,17E-010,5587530,577 ASSET0,274940,0341078,0610760 GROWTH-5,29E-063,18E-06-1,66550,0976 TAX-0,964990,473281-2,038930,0429 DEFAULT-0,05570,011202-4,972510 MARK0,1477720,0512422,8838090,0044 Weighted Statistics R-squared0,886083 Mean dependent var 0,562854 Adjusted R-squared 0,882243 S.D. dependent var 0,541105 S.E. of regression 0,185684 Sum squared resid 6,137208 F-statistic230,7563 Durbin-Watson stat 0,632303 Prob(F-statistic)0

79 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 79 Σύγκριση Αποτελεσμάτων Σύγκριση Αποτελεσμάτων ΜεταβλητήΑποτελέσματαΈρευνας Eriotis et al. (2004)Vasiliou(2005) Vasiliou et al. (2005a) Vasiliou, Vasiliou,Kontolaimos (2005b) (2005b) Voulgaris et al. (2004) Μέγεθος++++++ ΚερδοφορίαΑΣΥΣΧΕΤΙΣΤΗ --- Δομή Περιουσιακών Στοιχείων+ +-+ ΠροοπτικέςΑνάπτυξης--- + Μη Δανειακές Ελαφρύνσεις - - ΠιθανότηταΑθέτησηςΥποχρέωσης-- - Περιθώριο Κέρδους + +

80 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 80 Συμπεράσματα Οι μεγάλου μεγέθους ελληνικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν περισσότερα δανειακά κεφάλαια σε σχέση με τις μικρότερες έχοντας ευκολότερη πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές. Η κερδοφορία δεν αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα για όλες τις επιχειρήσεις. Έτσι, μόνο οι μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις με υψηλά κέρδη χρησιμοποιούν εσωτερική χρηματοδότηση (ένδειξη pecking order theory) για τα επενδυτικά τους σχέδια. Αντίθετα, η pooled analysis δεν δίνει κάποιο αποτέλεσμα για το σύνολο των επιχειρήσεων και τις μικρότερες από αυτές.

81 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 81 Η δομή περιουσιακών στοιχείων αποτελεί βασικό προσδιοριστικό παράγοντα για το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα δε για τις μεγαλύτερες εξ’αυτών. Έτσι, οι εταιρίες που έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν εγγυήσεις (collateral) κατά την σύναψη δανείου, κάνουν συστηματικότερη χρήση μόχλευσης. Οι προοπτικές ανάπτυξης συνδέονται αρνητικά με τη μόχλευση, επιβεβαιώνοντας τη θεωρία του κόστους αντιπροσώπευσης ειδικότερα για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις και για το σύνολο αυτών. Αντίθετα, στις μικρότερες η σχέση αυτή είναι πιο ασθενής, ίσως επειδή εκείνες που χρειάζονται περισσότερα κεφάλαια ceteris paribus, δανείζονται και περισσότερο. Συμπεράσματα

82 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 82 Συμπεράσματα Οι ελληνικές εταιρίες με υψηλή ικανότητα φορολογικών ελαφρύνσεων λόγω αποσβέσεων και επενδύσεων τείνουν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικής μόχλευσης. Η σχέση αυτή είναι πιο σημαντικότερη για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις που έχοντας περισσότερα πάγια, καταγράφουν και υψηλότερες αποσβέσεις. Ανεξαρτήτως κατηγορίας, οι επιχειρήσεις που είναι σε θέση να καλύψουν τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις τους μέσω των ταμειακών ροών που παράγουν, χρησιμοποιούν λιγότερα δανειακά κεφάλαια. Η προτεραιότητα αυτή της εσωτερικής χρηματοδότησης αποτελεί ένδειξη περί της ισχύος της θεωρίας της κοινωνικής ιεραρχίας στην Ελλάδα.

83 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 83 Συμπεράσματα Για το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων και για τις μικρότερες από αυτές, όσο μεγαλύτερο είναι το περιθώριο κέρδους, τόσο περισσότερα εσωτερικά κεφάλαια χρησιμοποιούν για τις δραστηριότητες τους. Οπότε, η κερδοφορία στην πιο άμεση μορφή της συνδέεται αρνητικά με τη μόχλευση. Αντίθετα, οι μεγαλύτερες εταιρίες στη Ελλάδα, ίσως επειδή έχουν υψηλότερο κόστος παραγωγής, δανείζονται λιγότερο γιατί είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε περίπτωση που προκύψουν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες. Ο σταθερός όρος c είναι σε όλες τις παλινδρομήσεις θετικός και στατιστικά σημαντικός, αφού όλες οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν πάντα και δανειακά κεφάλαια.

84 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 84 8.Διαδικασία αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων για λήψη χρηματοδότησης.

85 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 85 Κοινοτικές Χρηματοδοτήσεις Η Ευρωπαϊκή ένωση μπορεί να χρηματοδοτήσει ένα μεγάλο εύρος έργων σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς. Και ενώ τα προγράμματα συνοχής και βοήθειας στις υπό-ένταξη χώρες αφορούν αποκλειστικά τους τομείς του περιβάλλοντος και των μεταφορών, οι επιχορηγήσεις για δομικά έργα μπορεί να αφορούν και άλλους τομείς όπως η ενέργεια, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες. Τα υπό-αξιολόγηση έργα δεν μπορεί να έχουν προϋπολογισμό κάτω από 50 εκ.€ (financial threshold)

86 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 86 Απαιτούμενη πληροφόρηση Προκειμένου να εξεταστεί το αίτημα μίας χώρας για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα πρέπει να παρέχει όλη την απαραίτητη πληροφόρηση που επιτρέπει στους αξιολογητές να οδηγηθούν σε ασφαλή συμπεράσματα. Οι μελέτες που πρέπει να προσκομιστούν είναι οι ακόλουθες: –Ανάλυση κόστους-οφέλους –Ανάλυση κινδύνου –Αποτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (συμπεριλαμβανομένης και της εφαρμογής της αρχής ‘ο ρυπαίνων πληρώνει’) –Μελέτη των επιπτώσεων του έργου στην απασχόληση και την κοινωνική ισότητα –Αναλυτική περιγραφή των εναλλακτικών που αποκλείστηκαν καθώς και –Αναφορά στην συμβολή του συγκεκριμένου έργου σε ευρωπαϊκές πολιτικές.

87 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 87 Ανάλυση Κόστους-Οφέλους Η τελική αξιολόγηση της οικονομικής βιωσιμότητας του έργου θα στηριχθεί στην μελέτη κόστους-ωφέλειας. Η μελέτη θα καταδείξει κατά πόσο οι ταμειακές ροές που το έργο θα προκαλέσει είναι αρκετές για να καλύψουν τις δαπάνες που το έργο απαιτεί μέχρι την υλοποίησή του. Απαραίτητα βήματα για την πραγματοποίηση της μελέτης είναι τα ακόλουθα: –Καθορισμός των στόχων –Ταυτοποίηση του έργου –Ανάλυση εφικτότητας του έργου και εναλλακτικών –Χρηματοοικονομική ανάλυση –Οικονομική ανάλυση –Πολύ-κριτηριακή ανάλυση –Ανάλυση ευαισθησίας και ρίσκου

88 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 88 Ανάλυση εφικτότητας και εναλλακτικών (feasibility and options analysis) Για να χρηματοδοτηθεί το έργο θα πρέπει να είναι η καλύτερη εναλλακτική ανάμεσα στις εφικτές στρατηγικές για την επίτευξη του κοινωνικό- οικονομικού στόχου. Συνεπώς μία ολοκληρωμένη πρόταση θα πρέπει να θεωρεί όλες τις εναλλακτικές ταυτόχρονα με το να αποδεικνύει την εφικτότητα του έργου. Οι αναφορές για την εφικτότητα του έργου θα πρέπει να περιλαμβάνουν - ανάλυση του θεσμικού πλαισίου - προβλέψεις της μελλοντικής ζήτησης - περιγραφή της υφιστάμενης τεχνολογίας, της έκτασης και της τοποθεσίας του έργου - περιγραφή του χρονοδιαγράμματος για την εφαρμογή του έργου Η απόδειξη της εφικτότητας πολλές φορές επιβάλλει την διενέργεια και κατάθεση βοηθητικών μελετών, μηχανολογικών, οικoνομοτεχνικών, μάρκετινγκ κ.α.

89 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 89 Παράδειγμα εναλλακτικών(example of options) Για την σύνδεση των πόλεων Α και Β υπάρχουν τρείς εφικτές εναλλακτικές: 1. κατασκευή ενός νέου σιδηροδρομικού δικτύου 2. διάνοιξη ενός νέου δρόμου 3.επιμήκυνση του υπάρχοντος δρόμου Αν το προτεινόμενο έργο αφορά την διάνοιξη ενός νέου δρόμου, πρέπει να τεκμηριωθεί ότι είναι ανώτερο από τις εναλλακτικές της κατασκευής νέου σιδηροδρόμου (do something alternative) ή της επέκτασης του υπάρχοντος δρόμου (do minimum alternative) παρά την εφικτότητά του.

90 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 90 Χρηματοοικονομική ανάλυση (financial analysis) Χρηματοοικονομική ανάλυση (financial analysis) Στόχος της χρηματοοικονομικής ανάλυσης είναι να υπολογιστεί με βάση τις προβλέψεις για τις μελλοντικές χρηματοοικονομικές ροές του έργου ο εσωτερικός βαθμός απόδοσής του (internal rate of return-IRR)καθώς και η καθαρή παρούσα αξία του(net present value-NPV). Ο υπολογισμός των παραπάνω δεικτών περιλαμβάνει ανάλυση των ταμειακών ροών από την εφαρμογή του έργου, ανάλυση των πηγών χρηματοδότησης καθώς και των δαπανών επένδυσης και συντήρησης του έργου.

91 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 91 Κατάρτιση πινάκων χρηματοοικονομικής ανάλυσης Προκειμένου να καταρτιστούν σωστά οι χρηματοοικονομικοί πίνακες πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα εξής : –Χρονικός ορίζοντας του έργου –Καθορισμός συνολικών δαπανών (επένδυσης και συντήρησης) –Έσοδα που θα προκύψουν από το έργο –Υπολειμματική αξία επένδυσης –Προσαρμογή με βάση τον πληθωρισμό –Οικονομική βιωσιμότητα –Επιλογή κατάλληλου προεξοφλητικού επιτοκίου –Υπολογισμός των δεικτών επίδοσης –Καθορισμός του βαθμού συγχρηματοδότησης

92 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 92 Χρονικός ορίζοντας του έργου(time horizon) Με τον όρο χρονικός ορίζοντας εννοούμε τον μέγιστο αριθμό χρόνων για τα οποία υπάρχουν προβλέψεις. Οι προβλέψεις πρέπει να αφορούν όλη την οικονομική ζωή του έργου και να καλύπτουν χρονική περίοδο που να επαρκεί για την αξιολόγηση των μέσο/μακροπρόθεσμων επιπτώσεων του έργου. Ο χρονικός ορίζοντας μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τα μεγέθη που υπεισέρχονται στην ανάλυση κόστους οφέλους και συνεπώς η σωστή επιλογή του είναι καθοριστική. Ο χρονικός ορίζοντας για έργα υποδομών είναι συνήθως 20 χρόνια υποδομών είναι συνήθως 20 χρόνια ενώ για παραγωγικές επενδύσεις ενώ για παραγωγικές επενδύσεις 10 χρόνια. 10 χρόνια.

93 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 93 Καθορισμός συνολικών δαπανών Οι συνολικές δαπάνες ενός έργου είναι το άθροισμα του κόστους επένδυσης (γη, κτίρια, άδειες, δικαιώματα πατέντας) και του κόστους λειτουργίας (προσωπικό, πρώτες ύλες, παροχή ενέργειας) Δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν την υποβολή της πρότασης δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπ όψη για τους υπολογισμούς των δεικτών. Για τον υπολογισμό του χρηματοοικονομικού βαθμού απόδοσης στοιχεία (π.χ. αποσβέσεις ή αποθεματικά για μελλοντικές αντικαταστάσεις) που δεν προκαλούν χρηματική δαπάνη θα πρέπει να αποκλείονται παρότι μπορεί να εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις (ισολογισμός, κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης).

94 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 94 Έσοδα προερχόμενα από το έργο Τα έσοδα προέρχονται από την πώληση αγαθών ή υπηρεσιών και υπολογίζονται με βάση τις προβλέψεις για τις ποσότητες που θα παραχθούν και τις τιμές στις οποίες θα διατεθούν. Στους υπολογισμούς πρέπει να υπεισέρχονται μόνο καθαρά έσοδα μετά την αφαίρεση φόρων ή επιδοτήσεων. Τα έσοδα που λαμβάνονται υπ όψιν για τις αναλύσεις είναι αυτά που συγκεντρώνει ο κάτοχος της επένδυσης (που μπορεί να είναι διαφορετικό πρόσωπο από αυτόν που λειτουργεί την επένδυση).

95 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 95 Υπολειμματική αξία επένδυσης Η υπολειμματική αξία αναφέρεται στην εκτιμώμενη αξία των περιουσιακών στοιχείων της επένδυσης (κτίρια μηχανήματα) από την εκποίησή τους μετά το τέλος της οικονομικής ζωής του έργου στην ηλικία και την κατάσταση που αναμένεται να είναι.

96 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 96 Προσαρμογή με βάση τον πληθωρισμό Στην χρηματοοικονομική ανάλυση συνίσταται η χρήση ονομαστικών μεγεθών ώστε να συμπεριλαμβάνεται και η επίδραση του πληθωρισμού. Η προεξόφληση ονομαστικών ταμειακών ροών πρέπει να γίνεται με τη χρήση ονομαστικών επιτοκίων.

97 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 97 Οικονομική βιωσιμότητα Το προτεινόμενο έργο πρέπει να αποδεικνύει ότι δεν διατρέχει τον κίνδυνο χρεοκοπίας. Οι πηγές χρηματοδότησης στον χρονικό ορίζοντα του έργου πρέπει να επαρκούν για την κάλυψη τόσο τακτικών όσο και έκτακτων αναγκών. Οι θετικές καθαρές ταμειακές ροές στην διάρκεια της οικονομικής ζωής του έργου τεκμαίρουν την οικονομική του βιωσιμότητα.

98 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 98 Επιλογή κατάλληλου προεξοφλητικού επιτοκίου Το επιτόκιο στο οποίο προεξοφλούνται οι ετήσιες ταμειακές ροές για τον προσδιορισμό της καθαρής παρούσας αξίας ουσιαστικά είναι το κόστος ευκαιρίας κεφαλαίου για την συγκεκριμένη επένδυση. Σύμφωνα με τους οδηγούς της Ε.Ε. για την περίοδο 2000-2006 το μακροχρόνιο κόστος ευκαιρίας κεφαλαίου είναι 6%

99 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 99 Υπολογισμός των δεικτών επίδοσης Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται στην χρηματοοικονομική ανάλυση είναι: –Η Καθαρή Παρούσα Αξία (ΚΠΑ) –Ο Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης (ΕΒΑ) Η ΚΠΑ ορίζεται ως: Ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης(FRR) ορίζεται ως το επιτόκιο που μηδενίζει την ΚΠΑ του έργου

100 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 100 Υπολογισμός των δεικτών επίδοσης Ένα έργο αξιολογείται θετικά αν έχει θετική χρηματοοικονομική ΚΠΑ και ΕΒΑ μεγαλύτερο από 10%. Για έργα υποδομών ο ΕΒΑ μπορεί να είναι και χαμηλότερος. Με βάση τα κριτήρια αυτά αποφασίζεται η χρηματοδότηση του έργου από την Ε.Ε. καθώς και ο βαθμός συγχρηματοδότησης.

101 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 101 Επιλογή προεξοφλητικού επιτοκίου Καθώς τα κόστη και τα οφέλη από το έργο πραγματοποιούνται σε διαφορετικές περιόδους πρέπει να προεξοφλούνται. Το προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιείται στην οικονομική ανάλυση ονομάζεται κοινωνικό προεξοφλητικό επιτόκιο καθώς αντανακλά την κοινωνική προτίμηση για το πώς μελλοντικές ροές πρέπει να αποτιμούνται σε σχέση με τις παρούσες. Δείχνει δηλαδή το σχετικό βάρος που η κοινωνία δίνει στο μέλλον σε σχέση με το παρόν. Όταν υπάρχουν ατέλειες στις αγορές κεφαλαίου (κάτι που συμβαίνει πάντα στην πραγματικότητα) το χρηματοοικονομικό επιτόκιο προεξόφλησης δεν ταυτίζεται με το κοινωνικό. Η θεωρητική βιβλιογραφία και η διεθνής πρακτική έχει καταλήξει σε ένα μεγάλο φάσμα προσεγγίσεων για τον καθορισμό του κοινωνικού προεξοφλητικού επιτοκίου. Για τα ευρωπαϊκά έργα ορόσημο για την αξιολόγηση ενός έργου θεωρείται το 5%.

102 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 102 Υπολογισμός των δεικτών οικονομικής επίδοσης Αφού διορθωθούν οι στρεβλώσεις μπορεί να προσδιοριστεί ο οικονομικός εσωτερικός βαθμός απόδοσης του έργου (ERR) Στη συνέχεια επιλέγοντας το κατάλληλο κοινωνικό προεξοφλητικό επιτόκιο υπολογίζεται η οικονομική ΚΠΑ. Έργα με ERR μικρότερο από 5% ή οικονομική ΚΠΑ αρνητική απορρίπτονται. Εξαίρεση μπορεί να αποτελέσουν έργα με σημαντικά μη –χρηματικά οφέλη που όμως συμβάλλουν στην προώθηση των στόχων της ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής.

103 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 103 9.ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

104 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 104

105 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 105 Μορφή χρηματοδότησης επένδυσης και συγκεκριμένα η απόκτηση δια μισθώσεως, για συγκεκριμένη χρονική περίοδο, της χρήσης παγίων στοιχείων με δικαίωμα εξαγοράς στο τέλος της μίσθωσης, συνήθως με συμβολικό τίμημα. Τα μίσθια μπορεί να είναι κινητά (εκτός πλοίων) και ακίνητα (εκτός οικοπέδων). Τι είναι το Leasing

106 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 106 Βασικές παραδοχές Διάρκεια Μίσθωσης 3 έως 5 έτη (κινητός εξοπλισμός) και 10 έως 25 έτη (ακίνητα). Μηνιαία ή τριμηνιαία μισθώματα. Προκαταβλητέα ή ληξιπρόθεσμα. Κυριότητα μισθίου στην εταιρία leasing.

107 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 107 Πλεονεκτήματα Χρηματοδότηση εως και 100%. ´Eκπτωση των μισθωμάτων από το φορολογητέο εισόδημα. Επιτάχυνση των αποσβέσεων των παγίων μέσω των μισθωμάτων. Διευκόλυνση στην κατάρτιση των προϋπολογισμών. Διατήρηση και βελτίωση της ρευστότητας. Βελτίωση της διάρθρωσης του ισολογισμού. Προγραμματισμένες χρηματικές καταβολές ανάλογα και με ιδιαιτερότητες στο cash-flow. Πρόσθετη πηγή χρηματοδότησης. Χρηματοδότηση του Φ.Π.Α. της αξίας του μισθίου. Σύνδεση της σύμβασης Leasing και της επένδυσης με αναπτυξιακούς νόμους.

108 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 108 1. Direct Leasing Η απλή, συνήθης χρηματοδοτική μίσθωση. Ο πελάτης επιλέγει το μίσθιο (εξοπλισμό ή ακίνητο) που θέλει να μισθώσει και το υποδεικνύει στην εταιρεία leasing.

109 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 109 Η εταιρια leasing αγοραζει το μισθιο (κινητό ή ακίνητο) και το εκμισθωνει στο μισθωτη συμφωνα με τους ορους και τις εξασφαλισεις που εχουν συμφωνηθει. Ο πελατης καταβαλλει μισθωματα για τη χρηση του μισθιου και συνηθως επιβαρυνεται με προσθετα κοστη, οπως διαχειριστικα εξοδα η νομικα και λοιπα εξοδα. Το μισθιο ασφαλιζεται και ο πελατης πληρωνει τα ασφαλιστρα. Στη ληξη της μισθωσης το μισθιο περιερχεται στην κυριοτητα του πελατη με την καταβολη ενος συνηθως συμβολικου τιμηματος εξαγορας. Σημ.: Το ακινητο ειναι απαλλαγμενο φορων στη ληξη της μισθωσης. Direct Leasing

110 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 110 ΕΤΑΙΡΙΑ LEASING ΕΚΜΙΣΘΩΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗLEASINGΔΙΚΑΙΩΜΑΧΡΗΣΗΣ ΜΙΣΘΩΜΑΑΣΦΑΛΙΣΤΡΑ ΠΛΗΡΩΜΗΤΙΜΟΛΟΓΙΟΥ ΠΩΛΗΣΗ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ - ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΜΙΣΘΩΤΗΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗΣ Direct Leasing

111 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 111 Συμβαση πωλησης και επαναμισθωσης, οπου η εταιρια leasing αγοραζει απο τον πελατη της (μισθωτη) και ταυτοχρονα εκμισθωνει στον ιδιο, συγκεκριμενο μισθιο. Sale & lease back ακινητου επιτρεπεται μονο σε εταιριες. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ – Βελτιωση της ρευστοτητας. – Χρηματοδοτηση των παγιων στοιχειων με μακροπροθεσμα κεφαλαια. – Βελτιωση της εικονας του ισολογισμου του μισθωτη. – Εκμεταλλευση των φορολογικων πλεονεκτηματων απο τo leasing. 2. Sale & Lease Back

112 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 112 Sale & Lease Back ΕΤΑΙΡΙΑ LEASING ΕΚΜΙΣΘΩΤΗΣΜΙΣΘΩΤΗΣΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗΣ ΣύμβασηLEASING Δικαίωμα Χρήσης Πληρωμή μισθωμάτων Πληρωμή τιμολογίου Πώληση

113 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 113 3. Vendor Leasing Σχηματα συνεργασιας μεταξυ εταιριας leasing και προμηθευτη εξοπλισμου που προσφερεται για leasing. Στοχοι:  H αναπτυξη των πωλησεων και των δυο μερων.  H απαλλαγη του προμηθευτη απο το ρολο του τραπεζιτη αφού ο προμηθευτης πληρωνεται τοις μετρητοις απο την εταιρια leasing. Εξοπλισμος: Επενδυτικα αγαθα εκτεταμενης χρησης και σχετικως μικρης αξιας ανα μοναδα προϊοντος (αυτοκινητα, Η/Υ, office automation, ιατρικα μηχανηματα, τηλεφωνικα κεντρα, κ.λ.π.)

114 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 114 1. Direct leasing με απλη συσταση του προμηθευτη. 2. Direct leasing με εγγυηση επαναγορας απο τον προμηθευτη. 3. Sub leasing με στοχο την επαυξηση του περιθωριου κερδους για τον προμηθευτη. 4. Sub leasing με στοχο την επιδοτηση της πωλησης απο τον προμηθευτη. Μορφες Vendor Leasing

115 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 115 4. Tailor-made Leasing l Balance sheet restructuring lease. l Tax driven lease. l Leasing με αυξημενη υπολειμματικη αξια.

116 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 116 Αγορά του ακινήτου από την εταιρία leasing. Κατά την αγορά καταβάλλεται φόρος μεταβίβασης και συμβολαιογραφικά έξοδα (13% all-in). Μεταβίβαση του ακινήτου κατά τους όρους της Σύμβασης Leasing, πριν από ή κατά τη λήξη της Σύμβασης στο μισθωτή. Δεν επιβάλλεται νέος φόρος κατά τη μεταβίβαση.(Καταστήματα, ιατρεία, φαρμακεία, γραφεία, εμπορικά κέντρα, αποθήκες, ψυγεία, s/m, νοσοκομεία, κινηματογράφοι κ.λ.π.) 5. Leasing Aκινητων

117 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 117 Η Τράπεζα δινει λυση στο προβλημα της επαγγελματικης στεγης: Βρισκει το ακινητο (συνήθως μεσω θυγατρικης) Χρηματοδοτει την αγορα του μεσω της θυγατρικης Χρηματοδοτεί την ανέγερση και εκμισθώνει το ακίνητο με leasing. Real Estate Leasing

118 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 118 6. Χρονομίσθωση Αυτοκινήτων Με τη χρονομίσθωση χρηματοδοτείται όχι μόνο η αξία του αυτοκινήτου αλλά και: η συντήρηση, οι επισκευές, η ασφάλιση (μικτή, πυρός, κλοπής) τα τέλη κυκλοφορίας, η αλλαγή ελαστικών, η οδική βοήθεια, η αντικατάσταση αυτοκινήτου σε περίπτωση βλάβης. Χαρακτηριστικά: Εκπτωση του 100% των μισθωμάτων από τα ακαθάριστα έσοδα του μισθωτή. Στη λήξη της μίσθωσης, ο μισθωτής μπορεί να επιλέξει είτε να επιστρέψει το αυτοκίνητο, είτε να το εξαγοράσει, έναντι προσυμφωνημένου τιμήματος.

119 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 119 ΜΙΣΘΩΣΗ ή ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ?

120 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 120 Το leasing αποδεικνυεται φθηνοτερο απο τον τραπεζικο δανεισμο οταν συνυπολογισθει το φορολογικο οφελος. Το μισθωμα του leasing φοροεκπιπτει ως εξοδο ολοκληρο, ενω στην περιπτωση του δανεισμου εκπιπτονται μονο οι τοκοι του δανειου + ΕΦΤΕ. Η διαρκεια μισθωσεως του leasing μπορει να ειναι μικροτερη της φυσικης αποσβεσης του μισθιου. Μισθωση ή Δανεισμος ?

121 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 121 Το leasing ειναι πιο συμφερον oταν:  Ο συντελεστης αποσβεσης του εξοπλισμου ειναι χαμηλοτερος.  Ο συντελεστης φορου αδιανεμητων κερδων ειναι ψηλοτερος.  Η διαρκεια μισθωσης ειναι βραχυτερη.  Η συχνοτητα καταβολης των μισθωματων ειναι αραιοτερη (τριμηνιαια προκαταβλητεα).  Η εναρξη της μισθωσης ειναι πλησιεστερη προς το τελος της οικονομικης χρησης. Μισθωση ή Δανεισμος ?

122 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 122 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ: € 1,000,000 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΙΣΘΩΣΗΣ: 3 ΕΤΗ ΜΗΝΙΑΙΟ ΜΙΣΘΩΜΑ: € 30,698 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: 37.5% ΚΟΣΤΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ: 7% Ποτε το leasing μπορει να αποδειχθει συμφεροτερος τροπος χρηματοδοτησης

123 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 123 ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: Η/Υ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ: 30% ΤΕΛΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ LEASING: 6,09% ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: ΦΟΡΤΗΓΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ: 20% ΤΕΛΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ LEASING: 4,41% ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: ΕΠΙΠΛΑ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ: 15% ΤΕΛΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ LEASING: 3,64% Ποτε το leasing μπορει να αποδειχθει συμφεροτερος τροπος χρηματοδοτησης

124 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 124 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

125 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 125 Διαδικασίες μέχρι την έγκριση 1. Υποβολή & Περιγραφή Αιτήματος 2. Αποστολή Κεντρ.Υπηρεσίες  Εγκριση. 3. Αποστολή στην Leasing  Εγκριση & Υλοποίηση.

126 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 126 1. Αποστολή από την Leasing στο Κατάστημα, της Σύμβασης Γενικών και Ειδικών Ορων, παραρτημάτων, εξουσιοδότησης αυτόματης χρέωσης & αίτησης ασφάλισης προς υπογραφή (συμπεριλαμβανομένων τυχόν πρόσθετων συμβάσεων εξασφαλίσεων). 2. Επιβεβαίωση της παραγγελίας του εξοπλισμού στον Προμηθευτή & έκδοση τιμολογίων. 3. Ασφάλιση του Εξοπλισμού, Καταβολή των πρώτων οφειλών, Εξόφληση του προμηθευτή, Ολοκλήρωση του Παραρτήματος. Διαδικασίες μετά την έγκριση

127 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 127 FACTORING

128 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 128 ΟΡΙΣΜΟΣ To Factoring, είναι μία δέσμη χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, που παρέχει λύσεις στα προβλήματα ρευστότητας, διαχείρισης και είσπραξης απαιτήσεων που τυχόν αντιμετωπίζει μία επιχείρηση. Πρόκειται για συνεργασία μεταξύ ενός προμηθευτή και μιας εταιρίας factoring, η οποία αναλαμβάνει το σύνολο ή μέρος των απαιτήσεων του προμηθευτή έναντι των οφειλετών του.

129 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 129 Υπηρεσίες που παρέχει το factoring 1. 1.Προεξόφληση (Χρηματοδότηση) των Απαιτήσεων. 2. 2.Διαχείριση των Απαιτήσεων. 3. 3.Είσπραξη των Απαιτήσεων. 4. 4.Κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου λόγω αδυναμίας 5. πληρωμής των απαιτήσεων από τους αγοραστές των 6. προϊόντων. 7. 5.Παροχή πληροφόρησης σχετικά με τον κίνδυνο 8. αφερεγγυότητας νέων συνεργασιών.

130 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 130 Είδη Factoring: Εγχώριο Factoring Απευθύνεται: Σε επιχειρήσεις δυναμικές με ανερχόμενο κύκλο εργασιών στην εγχώρια αγορά, καλό πελατολόγιο και ανάγκη να χρηματοδοτούν το κεφάλαιο κίνησης που είναι απαραίτητο στην παραγωγική διαδικασία. Εξαγωγικό Factoring Απευθύνεται: Σε επιχειρήσεις δυναμικές με εξαγωγές και ανάγκη να χρηματοδοτούνται για το κεφάλαιο κίνησης και παράλληλα να καλύπτουν τον πιστωτικό κίνδυνο. Εισαγωγικό Factoring Απευθύνεται: Σε επιχειρήσεις που έχουν στην δραστηριότητά τους εισαγωγές από το εξωτερικό.

131 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 131 ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Factoring 1.factoring χωρίς δικαίωμα αναγωγής ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Factoring 1.factoring χωρίς δικαίωμα αναγωγής η εταιρεία (δηλαδή η τράπεζα) καλύπτει τον πιστωτικό κίνδυνο, χρηματοδοτεί με προκαταβολές έναντι εκχωρημένων απαιτήσεων, τηρεί το καθολικό των πελατών της επιχείρησης των οποίων έχουν εκχωρηθεί οι απαιτήσεις, διαχειρίζεται τις εκχωρημένες απαιτήσεις και αξιολογεί τη φερεγγυότητα των πελατών της επιχείρησης.

132 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 132 2.factoring με δικαίωμα αναγωγής ο πιστωτικός κίνδυνος παραμένει στον προμηθευτή, ενώ η εταιρεία παρέχει χρηματοδότηση με προκαταβολές έναντι εκχωρημένων απαιτήσεων, λογιστική παρακολούθηση καθολικού πελατών, διαχείριση και είσπραξη των εκχωρημένων απαιτήσεων, καθώς και αξιολόγηση της φερεγγυότητας των πελατών.

133 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 133 3.Προεξόφληση τιμολογίων η εταιρεία προσφέρει στον προμηθευτή μια διαφορετική και πιο ευέλικτη χρηματοδότηση, προεξοφλώντας ως και το 80% της αξίας των τιμολογίων. Το ποσοστό αυτό βέβαια κυμαίνεται ανάλογα και με το ύψος των πωλήσεων. Σε αυτή την περίπτωση, ο προμηθευτής ενεργεί ως αντιπρόσωπος της εταιρείας και εξακολουθεί να εισπράττει τις εκχωρημένες απαιτήσεις του. Υποχρεούται, όμως, κάθε φορά να αποδίδει το εισπραγμένο ποσό κατά τον συμφωνημένο χρόνο και τρόπο, την τήρηση των οποίων παρακολουθεί και ελέγχει η εταιρεία, έχοντας το δικαίωμα άμεσης αναγωγής σε περίπτωση παρεκκλίσεων από τα συμφωνημένα.

134 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 134 4.Εξαγωγικό factoring Το εξαγωγικό factoring απευθύνεται σε επιχειρήσεις που εξάγουν αγαθά ή παρέχουν υπηρεσίες σε πελάτες τους στο εξωτερικό. Οι εταιρείες factoring συνεργάζονται με ξένες εταιρείες factoring στις περισσότερες χώρες του κόσμου και παρέχουν χρηματοδότηση έναντι εκχωρημένων εξαγωγικών απαιτήσεων, κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου της φερεγγυότητας του αγοραστή, διαχείριση και είσπραξη των εκχωρημένων απαιτήσεων, νομική υποστήριξη στη διεκδίκηση εκχωρημένων απαιτήσεων, καθώς και έγκαιρη, έγκυρη και συνεχή αξιολόγηση της φερεγγυότητας των αγοραστών. Όλα τα παραπάνω προσφέρονται χωρίς τραπεζικές ενέγγυες ή εγγυητικές επιστολές και χωρίς εμπράγματες ή άλλες εξοφλήσεις.

135 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 135 5.Εισαγωγικό factoring και forfeiting Το εισαγωγικό factoring απευθύνεται σε επιχειρήσεις που προμηθεύονται αγαθά ή υπηρεσίες από το εξωτερικό. Στο εισαγωγικό factoring, με τη συνεργασία των μελών του International Factors Group, στο οποίο ανήκουν οι ελληνικές εταιρείες factoring, ο εξαγωγικός factor χρηματοδοτεί τον εξαγωγέα/ προμηθευτή και η εταιρεία καλύπτει τη φερεγγυότητα του εισαγωγέα και παρέχει διαχείριση και είσπραξη των απαιτήσεων για λογαριασμό του εξαγωγικού factor. Με αυτή τη διαδικασία ο εισαγωγέας εξασφαλίζει ευνοϊκότερους όρους αγορών και διακανονισμού της αξίας των εισαγομένων αγαθών και επιταχύνει τη βελτίωση της ρευστότητας και της αποδοτικότητάς του, καθώς και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του. Το forfeiting είναι η προεξόφληση γραμματίων, συναλλαγματικών ή άλλων αξιογράφων χωρίς δικαίωμα αναγωγής του αγοραστή κατά του πωλητή των τίτλων.

136 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 136 Πως λειτουργεί το factoring; Το factoring είναι ένα εξειδικευμένο χρηματοοικονομικό προϊόν. Αποτελεί μια τριμερή συναλλαγή μεταξύ: (α). ενός χρηματοοικονομικού οργανισμού (factor), (β.) μιας επιχείρησης (προμηθευτής) που πωλεί αγαθά ή προσφέρει υπηρεσίες επί πιστώσει στους αγοραστές-πελάτες της (γ.). Ο factor αγοράζει τις απαιτήσεις (εισπρακτέα) του προμηθευτή, δηλαδή τα τιμολόγια επί πιστώσει, και από εκεί και πέρα διαχειρίζεται την πίστωση που έχει δοθεί στους αγοραστές-πελάτες ως την τελική της είσπραξη, χορηγώντας άμεσα προκαταβολή (περίπου το 80%) επί της τιμολογιακής αξίας.

137 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 137 Πως δουλεύει στην πράξη το FACTORING

138 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 138 Οφέλη του θεσμού προς την Ελληνική Οικονομία 1. 1. Παροχή ρευστότητας σε μικρές επιχειρήσεις, χωρίς εύκολη πρόσβαση στο Τραπεζικό σύστημα. 2. 2. Ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων που αναζητούν χρηματοδοτικό και όχι μόνο, συνεργάτη για τις πωλήσεις τους στο εξωτερικό. Χρηματοδοτικό για να προκαταβάλλει τις πιστώσεις που δίνονται στους πελάτες του εξωτερικού, αλλά και εξασφαλιστικό προκειμένου να παρέχει εγγυήσεις για τον αναληφθέντα πιστωτικό κίνδυνο.

139 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 139 Συνέχεια Τέλος, η χρηματοδότηση factoring, έναντι επιβεβαιωμένων πωλήσεων, απαλλάσσει το σύστημα από τις επιταγές «διευκόλυνσης» και δημιουργεί το έδαφος για την σταδιακή υποκατάσταση των μεταχρονολογημένων επιταγών.

140 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 140 Η εικόνα της αγοράς σήμερα 1.Χρήσιμο σε 1500 Ελληνικές επιχειρήσεις, κυρίως ΜΜΕ. 2.Σύνολο χρηματοδοτήσεων: άνω των 2,5 δις ευρώ. 3.Ποσοστό στο ΑΕΠ της χώρας:4,6% (υστέρηση έναντι του παγκόσμιου μ.ο που ανέρχεται στο 7% του Α.Ε.Π.)

141 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 141 Το μέλλον του θεσμού Προβλέπεται ιδιαίτερα ευοίωνο λόγω της άνθησης του Ηλεκτρονικού εμπορίου σε παγκόσμιο επίπεδο και της ανόδου των διεθνών εμπορικών συναλλαγών.

142 ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ 2013 142 Τα οφέλη των επιχειρήσεων και των καταναλωτών Οι ωφέλειες που προκύπτουν από τη χρήση του factoring αφορούν τους παρακάτω τομείς: 1.Διαχειριστικό κόστος παρακολούθησης και είσπραξης των απαιτήσεων. 2.Αύξηση της ρευστότητας (μέσω της προεξόφλησης μέρους των απαιτήσεων) 3.Δυνατότητα κάλυψης του πιστωτικού κινδύνου 4.Πληροφόρηση σχετικά με τον κίνδυνο αφερεγγυότητας νέων συνεργασιών 5.Βελτίωση της χρηματοοικονομικής εικόνας της επιχείρησης 6.Δυνατότητα στην επιχείρηση να παράσχει καλύτερους όρους πώλησης